SSrJiir-
P*3 ' '■ '■ '■ ■ ■'■-' "
■"■-■■■;,:■:•'"
m
SCS. tl. Z[
/#;
?
* . V
Digitized by the Internet Archive
in 2013
http://archive.org/details/thomaedempsteri02demp
HISTORIA ECCLESIASTICA
GENTIS SCOTORUM.
THOMAE DEMPSTERI
HISTORIA ECCLESIASTICA
GENTIS SCOTORUM:
SIVE,
DE SCRIPTORIBUS SCOTIS.
EDITIO ALTERA.
TOM. II.
EDINBURGI :
EXCUDEBAT ANDREAS BALFOUR CUM SOCIIS.
MJDCCC.XXIX.
HISTORIAE
ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
TOMUS II.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER VIII.
S. STEPHANUS HARDINGUS. 627.
" S. Stephanus Hardingus, non minus pius quam doctus, ordinis
Cisterciensis jecit fundamenta," ait Balaeus ; longaque religionis ergo
peregrinatione suscepta, in coenobio a se erecto Cisterciensi, non sine
sanctitatis opinione, obdormivit. Plura de eo Vincentius Bellovacensis
lib. xxvi. Speculi cap. i. n. Vita S. Bernardi, et Vita S. Roberti, quam
Odo abbas Molismensis describi curaverat. In sanctorum numerum
relatus, memoratur ab ecclesia die xvn. Aprilis. Martyrolog. Roman.
et Baron. qui non ad manum. Ex eo Arnold. Uvion lib. m. pag.
cxxxvn. " Cisterciensium Gallia S. Stephani abbatis, qui primus ere-
mum Cisterciensem incoluit, et S. Bernardum cum sociis ad se venien-
tem laetus excepit, quorum foetu monasticam observantiam restitu-
tam, in posteros feliciter propagavit." Annus autem quo S. Bernar-
dum excepit numeratur mcxiii. Multis Sigebertus Gemblacensis
Chronico ad annum mcvii. Edidit
Chartam Charitatis lib. I.
Vitae monasticae Ritus lib. I.
Exhortationes ad suos lib. I.
Claruit anno mxcviii. vel mcxxii. Late Malmesbur. lib. iv. Hist.
pag. lxxi.
S. HEBREDUS. 628.
S. Hebredtjs colebatur religiosa pietate a Pictis et Britannis meri-
dionalibus ante adventum Augustini, Melliti, et Justi. Joan. Leslaeus
lib. iv. " Tres doctrina et pietate praestantes viri, natione Scoti, He-
bredus, Dunstanus, et Conuallus, quorum memoria etiam hoc nostro
aevo apud Scotos magna celebritate colebatur." Scripsit
Contra externas Caeremonias lib. I.
HISTORIA ECCLESIASTICA. 335
Ad Ecclesias Picticas lib. I.
Vixit anno dc. Leslaeus ibidem pag. cliii. in Aidano rege.
S. HELANUS. 629.
S. Helanus ex Scotia, teste Sigeberto, cura fratre suo germano
S. Gibriano profectus, mira sanctitate Campaniam Galliae illustra-
vit. Molanus ad Usuardum die vi. Octobris : " In vico, qui vocatur
Buxiolus, depositio S. Helani, presbyteri et confessoris." Acta Ec-
clesiae Rhemensis apud Galesinium eodem die. An aliquid scripse-
rit, non comperi.
Vivebat anno dix. quo Scotia egressus.
S. HARRUCHUS. 630.
S. Harruchus, sanctissimis moribus Benedictinae familiae, Pat-
toni, Tanconi, et Cottilae familiaris ac successor, abbas primum
Amarbaricensis, mox episcopus Verdensis. Alber. Crantzius lib. i.
Metropol. cap. xxi. Gaspar. Bruschius in Catalogo, et alii. Joan.
Gualterius v. cl. tom. i. Chronici Chronicorum pag. mxxcv. " Patto,
Tanco, Cortila, Harruchus, sancti Scoti, et sub Harrucho Patto et
Tanco in divorum numerum relati." Scripta omnia interierunt
praeter
Institutiones Catechumenorum lib. I. quae nuper ali-
cubi in Gallia, ut audio, prodierunt, ad me tamen non per-
venerunt.
Floruit anno dcccxxxi. sanctorum albo ascriptus. Arnold. Uvion
lib. ii. Lig. Vitae pag. lv. Vide Crantzium fuse disserentem, et Ant.
Democharem tom. II. Sacrif. Miss. cap. xxxv. Colitur die xv. Julii.
Mart. Angl.
S. HELIAS SOLITARIUS. 631.
S. Helias, a vitae austeritate Solitarius vocatus, " vir prudens et
religiosus, gente Scotus," ait Marianus. Fuit abbas Scotorum Colo-
niae, ut viri docti probant ex Trithemio lib. iii. de Viris illust. Or-
336 HISTORIA ECCLESIASTICA
din. S. Benedicti cap. ccxli. et Sigeberto Gemblacen. Chron. ad an-
num mxxvii. " Florebat hoc tempore ecclesiastica religio per ab-
bates nominabiles : in Francia quidem, et Burgundia, per Odilonem
Cluniacensem, pietate insignem, per Gulielmum Divionensem, in au-
steritate reverendum ; in Lotharingia per Richardum Virdunensem,
pia gravitate et gravi pietate discretum, per Poponem Stabulensem,
per Heliam Coloniensem, per Osbertum et Stephanum Leodicensem,
per Bernonem Augiensem." Idem S. Pantaleonis et S. Martini si-
mul abbas periclitatus est, vocante in judicium ejusdem Coloniensis
ecclesiae archiepiscopo, uti a Mariano Scoto proditum Chronic. lib.
iii. anno Mxxxiv. " Propter religionem destructam, disciplinamque
nimiam, et propter aliquos Scotos quos secum habebat Helias Scotus
abbas, qui monasterium S. Pantaleonis et S. Martini pariter in
Colonia regebat, Piligrinus Coloniensis archiepiscopus, invidiosis vi-
ris instigatus, Heliam abbatem voluit expellere, et omnes Scotos mo-
nachos quos secum habebat. Helias Scotus abbas, statim cum de aula
revertisset, dixit cum caeteris Scotis, Si Christus in nobis peregrinis
est, nunquam vivus ad Coloniam veniet Piligrinus ; et ita Dominus
complevit." Pleraque edidit, sed omnia periere praeter opusculum
unicum,
De Scotorum Peregrinorum Innocentia ad Imperatorem.
Florebat in Germania anno mxxvii. Sigebert. In discrimen voca-
tus ab archiepiscopo Coloniensi anno mxxxiv. Marian. Obiit II.
idus April. anno salutis mxlii. eodem auctore, et praeter rerum
Coloniensium scriptores, meminit Joannes Major lib. II. Hist. Scot.
cap. xiii. Arnol. Uvion libro in. pag. cxxxiii. magnae prudentiae
et sanctitatis eum vocat. Colitur die XII. April. Uvion.
S. HIGBALDUS. 632.
S. Higbaldus, sive Higebaldus, aut Hucbaldus. Beda lib. iv. cap.
iii. Uvion lib. III. Lig. Vitae pag. cnxvn. Abbas primum Lin-
dissae insulae, ac mox episcopus : utriusque probata apponam testi-
nionia. Quod abbas eo loci fuerit, ex Beato Marcellino liquet in
Vita _S. Suniberti capite tertio apud Surium tom. n. " Audierat
quod in provincia Lindissae esset monasterium Bearnense, cui prae-
fuit abbas Higbaldus, vir mansuetissimus et sanctissimus, in quo
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 337
multi sancti patres ex Hibernia, Scotia, Anglia, regulari institu-
tione insignes, pietatis et charitatis opera diligenter observantes, die
noctuque indesinenter in magna poenitentia Deo servirent. Erat
autem natione Scotus." Episcopali eundern dignitate ornatum, est in
confesso. Florent. Wigornien. " Higebaldus Lindisfarnensis episco-
pus obiit, pro quo Egbertus electus." Tota haec antistitum suc-
cessio Scoti erant. Sedit hic numero XI. sub quo decretum, ut. quia
praedones insulam infestabant, sanctorum corpora in continentem
transferrentur, ait Gulielmus Malmesburiensis. Ejus sunt :
Monasticae Vitae Regula lib. I.
Expositio Psalterii - lib. I.
Homiliae ad Fratres lib. I.
Obiit anno salut. dccciii. Nescio an idem sit cum Hucbaldo, de
quo Trithemius lib. II. de Viris illust. Ordinis S. Benedicti cap. XLlX.
S. HIMELINUS. 633.
S. Himelinus memoratur a diligentissimo Joanne Molano Addition.
ad Martyrolog. Usuardi die x. Martii : " In Vissenaken juxta
Theuas in montibus S. Himelini confessoris, qui, natione Scotus, et
Beato Rumoldo carne propinquus, praefato loco febre pestilenti ta-
ctus, diem obiit mirificante domino ejus obitum multis signis et mi-
raculis." Pet. Cratep. de SS. German. pag. Lxxxvi. " S. Himelinus
confessor, et natione Scotus." Scripsit
Precandi Formulam lib. I.
Floruit circa annum dcclxxv. uti infra lib. xvi. habetur. Non est
ascriptus divis, sed tamen oppidum Fanum S. Himelini vocatur,
Molan. Indic. Sanctorum Belgii pag. xxxviil ubi Scotum vocat.
S. HILDULPHUS. 634.
S. Hildulphus, seu Hidulphus, Uvion lib. in. pag. ccxxi. mo-
nasticae vitae professor, celebri sanctitatis fama, extra patriam pere-
grinatus, claruit. Laur. Surius tom. vi. die vn. Novemb. ex auctore
vetusto anonymo : " Cum Dagobertus rex ad regni Francorum
gubernacula sederet, Sanctus Florentius cum Beato Arbogasto, Theo-
fc
338 HISTORIA ECCLESIASTICA
dato, et Hidulpho, e Scotia venerunt in Alsatiam." Porro hic frater
S. Eberhardi S. episcopi Ratisbonensis, Pet. Cratepol. SS. German.
pag. xxcv. vel ut alii, et forte verius, praeceptor. Scripserat
Epistolas ad populares lib. I.
Quo tempore aut ubi loci vixerit post assumptos ad pontificatum
Florentium et Arbogastum, haud facile dixerim, nisi sit Trevirensis
archiepiscopus SS. albo ascriptus ad diem xi. Julii, Addition. ad
Martyrologium Usuardi Molan. a Pipino, Caroli Magni patre, inau-
guratus. Trithem. lib. m. de Vir. illustr. Ordin. S. Benedicti cap.
cciii. qui archiepiscopum vocat. Petr. Cratepolius, et Arnoldus
Uvion lib. II. cap. xxxn. ubi eum tria monasteria aedificasse ait.
Claruit anno salutis dclxxv.
Alius ab isto est Hildulphus, qui Annoni archiepiscopo Coloniensi
successit, ut monachus Sigebergensis habet lib. n. Vitae S. Annonis
cap. vn. Eum Hildolphum vocat Marianus Scotus lib. iii. anno
mlxxvii. quo anno archiepiscopus ille renunciatus.
S. HUNALDUS. 635.
S. Hunaldus Scotus, et S. Columbani Scoti discipulus, cui ille opera
sua dedicavit, ut ex praefatione liquet :
Suscipe, Hunalde, lubens, et perlege mente serena
Dicta Columbani fitla te voce monentis.
Claruit anno dlii. depositus in Luxovio. Dies incertus.
S. HIERO. 636.
S. Hiero, seu Iero, a Petro Galesinio in Martyrologio, et a Joanne
Molano in Indice SS. Belgii, et in Addition. ad Usuardum die xvn.
Augusti, celebratur ; sed illi non sunt ad manum. Arnold. Uvion lib.
iii. Lign. Vitae pag. cclxxi. " In Hollandia monasterio Edmunda
S. Hieronis, presbyteri et martyris: hic, e Scotia evangelicae prae-
dicationis causa eo profectus, dum ad suscepti muneris vigilantiam
attentus homines e tenebris ad lucem revocat, a barbaris securi per-
cussus, per martyrium abiit ad Dominum." Multis de eo tractat Pe-
trus Cratepolius in Episcopis Germaniae. Zeronem male vocat Joan-
nes Geerbrandus a Leidis Carmelita lib. i. Chron. Belgici cap. ix.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 339
sed melius ad historicae veritatis fidem Renerus Snous lib. iv. Rer.
Batavicar. pag\ XLlix. " Eminentem sacerdotio Hieronem rapere,
Scotia oriundum, ac nobili prosapia, praeditumque singulari doctrina."
Rursus lib. v. pag. LVI. Nothbodo dives admonetur, ut S. Hieronis
sepulturam latentem indicet, sed re, quasi somnio, neglecta, iterum
cum minis terretur, ut gloriosum corpus revelet ; sed dum adhuc non
paret, equos amittit, qui ad sancti tumulum immoti perstant ; qua re
Theodorico comiti Hollandiae nunciata, decenter eum humeris suis
suppositis transferendum curat, et Egmondae cum S. Adelberto con-
dendum curat : " sic urna una," inquit auctor, " ambos habet, quos pa-
tria una vivos junxerat." Ex eodem illo Molano Constantinus Ghinius
pag. lvii. " In Holandia S. Hieronis, presbyteri et martyris Scoti."
Scripsit
Sermones multos ad Hollandos lib. I.
Exhortationes ad Fratres Egmundanos lib. I. ubi sepultus mi-
raculis claruit, licet alii prope Egmundam in Castello Nor-
wih, sed locus ille martyrii fuit, sepultum velint.
Passus est anno dccclvi. Monasterium Egmunda, totius Hollan-
diae opulentissimum, D. Adalberto Scoto sacrum, patrum memoria ab
insanientibus haereticis ita subversum, ut vix hodie rudereta super-
sint.
S. HELIAS. 637.
S. Helias, socius laborum ac discipulus S. Levini, eum ex Scotia
secutus in Belgium, operam praeclaram rei Christianae navavit, et
cum Foillano et Kiliano sanctissimi viri magistri sui corpus post
martyrium illud illustre in pagum Hauthem sepeliendum detulit.
Vita S. Levini, quam in epitomen coarctavit Franciscus Haraeus
die xii. Novembris. Scripsit
Passionem Levini magistri lib. i.
Peregrinabatur anno dcxxxiii. xi. Novembr. Joan. Domins.
S. HADROUS. 638.
S. Hadrous Scotus, abbas in Belgio, coaetaneus S. Forannano, ut
in ejusdem sancti vita patet; et fere semper usu receptum, ut
340 HISTORIA ECCLESIASTICA
Scoti sancti, aut limina apostolorum, locave sancta dominicae pas-
sionis visitaturi, discipulos secum ducerent, et vitae suae testes, et
gloriae participes ; usque adeo verum est, quod in Theatro Conver-
sionis Gentium scribit Arnoldus Mirmannus : " Scoti et Angli, sive
Britanni, crebro olim, dum aut Terram Sanctam, quam dicimus, aut
apostolorum limina visitarent, passim evangelium praedicando ser-
viebant." Ex horum numero Hadrous noster ; sed ubi substiterit, aut
ubi depositus sit, aut denique quid scripserit, inexploratum.
Claruit anno dcccxxcii. Molanus, Ghinius, alii. Dies incertus.
S. HELANUS. 639.
S. Helanus Scotus, unus eorum qui cum S. Eloquio Scotia egressi
" per Saxoniam et Galliam multum populum Domino lucrati ;" alius
ab eo qui S. Gibirini frater a Flodoardo Rhemensi numeratur. Cum
eodem S. Eloquio, praedicatione finita, beato fine quievit in Waleio-
dorensi coenobio. Joannes Molanus Nat. SS. Belgii, et ex eo Ghinius
pag. xcix. Scripta perierunt.
Claruit anno DCLI. Dies cultus ignotus.
S. HETTO. 640.
S. Hetto, seu Otto, Scotus, S. Helani socius et collega, S. Eloquii
discipulus, apostolico spiritu afflatus, in Germania inferiore et Gallia
evangelium concionabundus annunciavit. Molanus, Ghinius, locis
laudatis, et Vita S. Eloquii.
Claruit anno dcli. Colitur XIII. Februar. Vita B. Osualdi Car-
thusiani. Ule vir sanctus e Belgio hujus reliquias in Scotiam intulit.
S. HERMANNUS. 641.
S. Hermannus Scotus, ut existimo, monachus Benedictinus ; sal-
tem, quod negari non potest, professus Coloniae in monasterio S.
Pantaleonis, quod Scotorum ea aetate et diu antea fuerat, nisi fallit loci
chartularium, et acta, ex quibus Conradus monachus in Vita S. Wol-
phelmi apud Surium tom. II. Uvion et alii.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 341
Claruit anno mlx. Colitur die xxn. Aprilis et xv. Februar. Mar-
tyrol. Carthusian.
S. HILWARIS. 642.
S. Hilwaris, virgo Scota, cujus mentio in vita coaetaneae et aequa-
lis suae S. Oddae, ut ex vetustis scriptoribus observat Molanus, nec
vero alibi de ea quicquam compertum, nisi una cum Odda Rhodae
quiescere, et ut loci patronam honorari.
Claruit anno dccxiii. Colitur die xxnx. Novemb. Acta loci.
S. HONESTUS. 643.
S. Honestus, presbyter, confessor, et praeceptor S. Firmini, primi
episcopi Ambianensis, ut supra Ghinius pag. LXlix. " Ambiani in
Gallia S. Firmini, primi ejusdem civitatis episcopi, et martyris, qui
ex Hiberniae partibus ab Honesto presbytero literis eruditus." Pe-
trus lib. viii. cap. cxix. " Cum esset adhuc puer, traditus est in dis-
ciplinam Honesto presbytero sacris literis imbuendus, pro Honesto,
jam sene, praedicationis officium supplens." Uterque vult S. Firmi-
num et ejus educatorem S. Honestum in Hibernia ortum ; quo loci
pro Scotiae ea parte quae, montibus et silvis horrida, Oceano Occiduo
alluitur, ut in Martyrologio Romano die XVI. Decembris, ubi ecclesia
in Hibernia ponit Aberdoniam nostrara; nec vero in Hirlandiam haec
quadrare possunt, cum diu post sanctos istos in idololatriae tenebris
delituerit ; nam senex erat Honestus dum puer esset Firrninus, et hic
passus anno aetatis lxiv. salutis ccc. ut plusquam cc. anni nume-
rentur inter hujus depositionem, et primam primularaque Hiberniae
conversionem, quae per S. Patricium Scotura facta, et LX. annis vix
perfecta : atque etiam si fabellis anilibus illius gentis credamus, inter
senectutem Honesti, et mulieris Picticae piam in Hibernos operam,
anni sunt plusquam centum ; quomodo igitur Hiberni Honestus et
ejus alumnus Firminus, cum primum per ancillam Pictam Christus
iis innotuerit ? Fraudes sunt suffuciae, et fuit Honestus splendidum
primitivae Scotorum ecclesiae jubar, nulla enim ea aetate Christiana
Hibernia praeter Scotiam. Scripsit
c
342 HISTORIA ECCLESIASTICA
Institutionera Cleri lib. i.
Ad Galliae Episcopos lib. i.
Claruit anno ccliii. Colitur in monasterio S. Mariae in insula
Traile xx. Septembris, ubi reliquiae ejus. Et hic canonicus regularis.
S. HUGO. 644.
" S. Hugo, prior de Maia, vir raagnae sanctitatis et abstinentiae," in-
quit Scotichronicon lib. x. cap. xxvi. Canonici ordinis ornamen-
tum ; patria Dumblanensis traditur, et habitum in Scona induit.
Scripsit
Pro Regimine Claustri lib. i.
Depositus confessor anno mcclxix. colitur die ir. Januar. Scoti-
chron. Extat officium.
ADAMUS HANGALISIDE. 645.
Adamus Hangaliside, secundus prior Carthusiae Scotorum in Valle
Virtuosa, " qui diu et sanctissime in ordine trans mare stetit, et reli-
giosissime se gessit : successit Osualdo, et praefuit decem annis." Sco-
tichronicon lib. xvi. cap. xnx. Scripsit
Quaedam Spiritualia lib. i.
Claruit anno mcdlx. Beatum eum habet Vita per Hugonem Stuar-
tum scripta.
GEORGIUS HEPBURNUS. 646.
Georgius Hepburnus, Dominicanus Deidonensis, unus eorum qui,
cum provincialis Scotiae esset, monasticam disciplinam exemplo po-
tius quam praecepto restituerunt : summa literatura, nec minore zelo,
acris judicii, firmae memoriae ; ut semel dicam, vir tantus describitur,
quantum illa aetas, literis melioribus sepultis, ferre poterat. Scrip-
sit
Collectiones Theologicas lib. i.
Ad Fratres pro Reformatione iib. i.
Claruit in Scotia anno mcccxxiv. Hect. Boeth.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 343
GEORGIUS HEPBURNUS. 647.
Georgius Hepburnus, alius ordine temporis, vitaeque conditione ab
eo diversus, quippe decanus Dunkeldensis, filius Baronis Halis, vir
sapiens, inquit Brunus abbas pag. xliix. turrem altam munitissi-
mamque aere suo erexit, ne praesidiis suis careret ecclesiasticus ordo :
insuper in eadem sua ecclesia solenne sacrum, in perpetuum hora
XI. celebrandum, censu constituto, in sacello Deiparae Virginis insti-
tuit : saeviente annonae angustia maximas erogavit in pauperes im-
pensas : quotidie chorum frequentabat, etiam si amici operam expos-
cerent : Joanni Adae, theologo Dominicano et provinciali, ordinis
sui emendationem molienti, impiger adfuit, et iisdem patribus, ad
D. Andreae, aere suo, claustrum fundavit, dotavit, et concessit.
Scripsit egregium volumen,
De utroque Statu Ecclesiastico lib. I.
Floruit anno mdii. quo obiit, sepultus in eodem, quod diximus,
sacello.
JACOBUS HERRISIUS. 648.
Jacobus Herrisius, prior in Tungland, ordinis Praemonstratensis,
vir eximius, in theologicis studiis versatissimus, nec secularium lite-
rarum expers, doctor Sorbonicus, conventum suum ruiturum repara-
vit, aream exteriorem quadrato iapide stravit, claustrum muro cir-
cumducto extendit. Concilio Constantiensi adfuit. Scripsit
De Validitate Traditionum lib. I.
Pro Georgio Merchiarum Comite lib. I.
NATHANIEL HUNTERUS. 649.
Nathaniel Hunterus Dornensis, presbyter theologus, S. Re-
voci curio, turbata Catholicae fidei puritate, et haeresi praeva-
lente, cum amplius resistere non posset, solum vertit, ac primum
Brugas se contulit ; inde in Italiam descendens, archiepiscopo
Mediolanensi in paucis carus, literarium otium nactus, usque
ad vitae finem magna aestimatione egit ; ubi multa scripsit, ut erat
344 HISTORIA ECCLESIASTICA
vir exercitatissimus. In manus meas venit e typis Venetis Junctarum
opusculum,
De Causis Haeresis apud Scotos lib. iii.
Exilium passus anno mdl.
JOANNES HURREY. 650.
JoaNNES Hurrey Aberdonensis, poeta patria lingua elegans et diser-
tus, auctor heroici illius poematis, quod tanti faciunt,
De Penardo et Laissa lib. i.
Vivit adhuc, et suos studio honestat.
GILBERTUS HUNT. 651.
Gilbertus Hunt D. Bernardi habitum induit Lutetiae, et rara in-
genii fama claruit. Scripsit
Lecturas Theologicas lib. I.
Replicationes Scholasticas lib. I.
Scribebat anno mcccxliii.
NICOLAUS HEBRON. 652.
Nicolaus Hebron, seu Hepburnus, seu Hexbron, sub D. Francisci
regula sobrie et pie diu vixit, sanctae conversationis et eruditae.
Scripsit
Enarrationes Evangeliorum Quadragesimalium lib. I. quae
Germanica lingua prodierunt Coloniae.
Enarrationem lamentatoriam in Psalmum lxxviii. Francisc.
Gonzaga part. I. de Orig. Relig. Seraph. pag. Lxxxvin.
Henricus Villot Belga Athenar. Orthodoxar. pag. cclxxvii.
eum " guardianum conventus Brulensis provinciae Co-
loniae, et generalem commissarium Cismontanum," vocat,
eique opera alia ibidem loci assignat.
Paradoxa Theologalia lib. I.
Conciones in Evangelia Quadragesimalia lib. I. aliud a
praecedenti opus.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 345
Enchiridion Locorum communiura lib. I.
De tribus Votis et Obedientia Religiosorura lib. I.
Monada sacrosanctae EvangelicaeDoctrinae,contraFranciscum
Lambertum Avenionensem apostatam, lib. i.
Methodum concionandi lib. I.
Epistolas ad Minoritas lib. I.
Monotesseron Passionis Domini Nostri Jesu Christi lib. I,
Optimam Apologiam lib. i.
Veteris Vitae Emendationem lib. i.
Vixit anno mdlii.
SAMSON HAYUS. 653.
Samson Hayus, monachus Gulielmita Parisiis, quem ordinem, ab
habitu, Alba pallia vocant, cura ex Scotia studiorura ergo eo se con-
tulisset, religioso voto se lubens obstrinxit, et magna eruditionis, nec
minore pietatis fama floruit. Scripsit vero
Theologiae Scholasticae Theses lib. i.
Sorbonicas Conclusiones lib. i.
De Ordine suo lib. I. quod opus
laudatur a Joanne Marques Augustiniano cap. de Antiqui-
tat. Ordin. sui § XI. Ego sane non vidi.
Vivebat anno mdiv. ut aiunt : si ita est, ergo ille ordo in Scotia
fuerit, nam hic in patria monachum induerat.
THOMAS HENDERSONUS. 654.
Thomas Hendersonus, J. C. sui aevi clarissimus, Edimburgensis pro-
praetor, morum elegantia conspicuus, scripsit, ut est amoeni ingenii,
plurima, sed ego tantum vidi
Gesta sui Seculi lib. I.
Vivit adhuc in patria.
HUGO. 655.
Hugo, episcopus Sancti Andreae, sedem illam abjurare, et
Dunkeldensem transire coactus a Rollondo Dolensi antisti-
346 HISTORIA ECCLESIASTICA
te, et Selvano Rievallense abbate, ut narrat Rogerus de Hoveden
Annal. part. II. pag. ccclii. Extant Urbani III. epistolae super ea
controversia ad Wilhelmum regem, et ad Jocelinum, Glascuensem
episcopum, apud eundem pag. ccclxi. et Clementis III. decretum ad
Glascuensem et Aberdonensem antistites recitatur in eodem pag.
ccclxviii. Ad ultimum gradu ecclesiastico dejectus, et sacris inter-
dictus, Romam concessit ; et absolutione, clementissimi pontificis com-
miseratione, impetrata, ex peste cum tota familia ibidem loci interiit.
Idem pag. ccclxx. Scripsit
Pro Causa sua ad Apostolicos lib. i.
Mota ei controversia anno mclxxxii. Obiit mclxxxviii. mense
Augusto. Silent historiae nostrates.
HUGO. 656.
Hugo, abbas de Neubotle, memoratur in literis Clementis III. super
negotiis Joannis episcopi S. Andreae. Roger. Hoveden Annal. part.
II. pag. ccclxix.
Floruit anno mclxxxviii.
B. HEREBERTUS. 657.
B. Herebertus, Glascuensis episcopus, memoratus a Rogero de
Hoveden lib. II. pag. ccLXXXin. scripsit
De Sumerledi Motu et Poena lib. i.
Claruit anno mclxiv.
B. HERBERTUS. 658.
B. Herbertus, prior Coldinghamiae, exemptionem Scoticarum eccle-
siarum ab Eboracensi impetravit. Scripsit, ut est apud Hoveden
pag. cccxi.
De Pactis Eboraci initis lib. i. Meminit Fordunus MS.
Claruit anno mclxxv.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 347
HARTMANNUS. 659.
Hartmannus, sub S. Columbani regula, S. Galli in Helvetiis mona-
clms, vir pius et poeta clarus, cum ipso coenobiarcha Gallo.ex Sco-
tia veniens, eo loci substitisse creditur. Innuit ipse quodam epigram-
mate :
Inde Columbanus, noster pater atque magister,
Alpibus excursis, aeriisque viis,
Hic aderit praesens, alacrisque ad gaudia tanta,
Agmina conjunget consociata simul.
Conjunguntur ei celebres, gressusque fatigant
Tres quoque Francorum, Scotigenae pariter.
Inter illustres illius ordinis viros censetur, et nuper ejus edidit in
tomis Antiquarum Lectionum Henricus Canisius
Epigrammata varia lib. i.
Poemata varia lib. I.
Floruit anno dclxx. sub Conrado II. imperatore, et Ferquhardo
II. Scotiae rege.
HERVAEUS. 660.
Hervaetjs, nobili familia ortus, quae etiamnum apud nostrates
viget, in aula Anglica diu vixit, primusque Bangorae episcopus
sedit, sed eam " sedem spe majorum divitiarum reliquit," ait Gu-
lielmus Malmesburiensis, " causatus, quod sibi et Wallensibus
non bene conveniret." Ei successit David Scotus, de quo supra hoc
opere suo loco ; ille vero alio translatus, sed haud facile eruere
quaenam illa fuerit ecclesia. Franciscus Godwinus pag. dclxiii.
putat eum fuisse primum Eliensem episcopum, sed falso ; nam a
Bangorensi in Anglia cathedra ad Lexoviensem in Normania,
rege Angliae volente, transivit. Docet epistola MS. S. Anselmi,
Cantuariensis archiepiscopi, ad Henricum I. regem : " Henrico suo
karissimo domino, gratia Dei regi Anglorum, et duci Normano-
rum, Anselmus archiepiscopus fidele servitium cum orationibus.
Mandavit mihi dignatio vestra per electum episcopum Wintonien-
348 HISTORIA ECCLESIASTICA
sem, ut sibi scriberem, utrum Dominus Hervaeus, episcopus Bancoro-
nensis, posset constitui episcopus in ecclesia Luxoviensi. Hoc utique fa-
cile fieri non intelligo. Sicut enim nullus episcopus sacrari debet ali-
cujus ecclesiae sine consensu et consilio archiepiscopi, et aliorum
episcoporum totius provinciae ; ita qui consecratus est episcopus,
non potest constitui in alia provincia episcopus canonice sine con-
silio et assensu archiepiscopi, et episcoporum ejusdem provinciae cum
apostolica autoritate, nec sine absolutione archiepiscopi et episco-
porum, in qua sacratus est ; quae absolutio fieri nequit sine magna et
communi consideratione et consilio eorum, sine quibus consecrari, ut
dixi, non possit. Omnipotens Deus dirigat vos in hac et in aliis actio-
nibus vestris. Amen." Haec de illo ab Anselmo, qui licet transla-
tioni ipsius videretur adversari, tamen rex eum consecrari voluit.
Auctor Robertus Coenalis.
In epistola illa manifestus error ; nam ecclesia Luxoviensis celebris
in JBurgundia abbatis est, a S. Columbano Scoto, ut dixi, structa,
quae et Lussedium vocatur a vetusto scriptore in Vita S. Eligii, No-
viom. Episcopi, lib. x. cap. XXI. Producit Surius tom. vi. Lexovien-
sis sedes in Normania Rothomagensi suffraganea : et tamen idem
error in Ivone Carnotensi epistola cliii. ad Gilbertum Ebroicensem
comitem : " Quod de Luxoviensi ecclesia bene incoepistis." Corrige,
" de Lexoviensi ecclesia." Idem iterum epist. cliv. " Luxoviensem
ecclesiam per violentiam Anglici regis invadat," eodem modo corri-
gendum. Et cap. clvii. " In ecclesia Luxoviensi paternitas vestra
cognoscere poterit." Totus contextus convincit de Lexoviensi intel-
ligendum. Sed et apud Petrum Venerabilem " episcopus Luxoviensis"
mendose scriptum notat Franciscus Juretus. Quantum temporis eccle-
siam rexerit, non deprehendi, neque ubi obierit. Scripsit
Epistolas ad Henricum Regem Angliae lib. i.
Floruit anno mx.
JOANNES HEPBURNUS. 661.
" Joannes Hepburnus, S. Andreae prior multo dignissimus, cujus
civiles res gestae atque sacrae dignae sunt, quas perpetuis posteritas
extollat laudibus," ait Hect. Boethius lib. xvi. Histor. Scot. pag.
cccxxxili. Parisiis juvenis studuerat, et scripserat
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 349
De Venatione poema elegantissimum lib. I.
Obiit Andreapoli anno mdi.
HENRICUS CAECUS. 662.
Henricus quidam, a nativitate caecus, rara tamen ingenii felicitate,
Homerus alter, patriam linguam supra aetatem suam ditavit. Scrip-
sit operosum et grande opus versu vernaculo,
De Gestis Gulielmi Wallasii lib. x. Huic, filio Gulielmi ab
Eldeslia, nepoti Adami a Ricarton, ingens gloria, et famae
aeternitas cessit, quod libertatem oppressae patriae sola sui
virtute restituit, tyrannide Anglorum multis praeliis excus-
sa, et cum proceres in servitutem ultro ruerent, unus tam
potenti regi ac factioni resistere ausus, armis invictus, ac
sola invidia debellatus.
Vivebat anno mccclxi.
JACOBUS HARRISONUS. 663.
Jacobus Harrisonus in aula Anglicana aliquamdiu vixerat ; nam
Eduardo Semaro, Somersetensium duci, regis minoris avunculo, ac
regni administratori, opus inscripsit, quo Scotos et Anglos ad mu-
tuam concordiam hortatus, graviter de utriusque regni viribus, et ex
bello incommoda, ex pace emolumenta pertractat. Titulus operi
De duorum Regnorum Unione lib. i.
Claruit anno mdxlvii.
EDUARDUS HENRISONUS. 66^.
Eduardus Henrisonus, antecessor et professor regius Bituricensis,
Franc. Duareni collega, in illius academiae grata memoria etiam-
num hodie vivit vigetque, vir humanioribus literis instructissimus,
solis Papinianis in juris cognitione inferior. Scripsit
In Titul. x. lib. n. Institution. Justinian. de Testamentis
(Biblioth. Jurid.) lib. I.
Librum de Jurisdictione, pro Doctore suo Eguinario Barone
D
050 HISTORIA ECCLESIASTICA
i
contra Antonium Goveanum. Alia non vidi.
Plutarchi Commentarium Stoicorum Contrariorum Latinitate
donavit, et Franc. Duareno dedicavit. Lugduni, mdlv.
Claruit anno mdlxxi. Meminere ejus cum laude Elenchus Juris-
consultorum, Joan. Nenizanus, Ludovic. Gomesius, Joan. Fichardus,
Joannes Baptista Ziletus, Jo. Wolfgangus Freymonius.
HENRISONUS. 665.
Henrisonus, Eduardi filius, advocatus in senatu Edimburgensi Sco-
tico, familiaris admodum, commendante virtute, Jacobo Stuarto regni
cancellario, Araniae comiti, edidit
Apologiam pro Patre lib. i. Pictavii.
Obiit Edimburgi anno mdxcvii.
ALBANUS HILLUS. 666.
" Albanus Hillus, medicus nobilissimus, optimus, atque in omni
literarum genere maxime versatus," ait Bibiliothecae Medicae auctor, et
repetit Bassianus Landus. Fuisse Scotum, et gentilem suum Robertus
Hillus, qui philosophiae professor Monspelii obiit, asseruit lib. de Pe-
regrinatione sua. Hic scripsit
In Galenuni permulta lib. I.
De Anatomia Galeniana lib. I.
Incertum quo seculo floruerit.
HUNIBERTUS. 667.
Hunibertus, clarum suae gentis nomen, Galliis, Germaniis, Italiaque
lustratis, edidit
Chronicon Scotorum lib. I. Index anonymi.
Floruit anno dccxxx.
PATRICIUS HAMILTONUS. 668.
Patricius Hamiltonus, etsi illustri loco ortus, nomen tameu iu
hac nomenclatura non inveniret, nisi ad perpetuam nominis
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 351
infamiam etiam aeternis addicti poenis a sanctis ecclesiae doctoribus
nominarentur : sic haereticorum catalogum contexuit Epiphanius, et
alii eum secuti. Hic ergo adolescens xxili. annorum Marpurgae,
quam Philippus Hessorum princeps academiam fecerat, primus pro-
fessor. In Scotiam redux, cum execrandi dogmatis virus, quod in Ger-
mania nefarie hauserat, domi vomere inciperet, haereseos Andreapoli
damnatus, ad stipitem religatus ultrice flamma poenas pependit. Lau-
dat Franciscus Lambertus Avenionensis in praefatione operis sui in
Apocalypsin, sed et ipse ejusdem veneni potor, et sectae haereticus.
Scripsit vero hic
De Lege et Evangelio lib. I.
De Fide et Operibus lib. I.
Locorum communium lib. i.
Exustus est pridie calend. Mart. anno salut. human. mdxxviii.
S. HERMANNUS. 668.
S. HehmaNNUS, unus ex iis est patribus qui Pelagii insanientis auda-
ciam eo in regno represserunt : docet epistola, cujus haec est epigraphe
tom. iil. Concilior. in Decretis Honorii I. cap. xix. " Dilectissimis
et sanctissimis Thomiano, Columbano, Chromano, Dimano, et Batha-
no episcopis, Chromano, Hermannoque, Laustrano, Stellano, et Segi-
ano presbyteris, Sarano, caeterisque doctoribus, et abbatibus Scotis,
Hilarius archipresbyter, et servans loeum sanctae sedis apostolicae, et
Joannes diaconus, et in Dei nomine electus item Joannes primicerius,
et servans locum sanctae sedis apostolicae, et Joan. servus Dei, et con-
siliarius ejusdem apostolicae sedis." Sequitur deinde epistola ipsa, ex
qua liquet eos Romam dedisse literas, quibus et Arriani perfidiam ac-
cusabant, ne in Scotia spargi inciperet metuebant, item de Paschatis
observatione doceri cupiebant. Scripsit ergo Hermannus presbyter
Epistolas ad Hilarium, servantem locum sanctae sedis aposto-
licae, et alios, de Pelagiana Haeresi, lib. i.
Vivebat anno dclxvi. Nomina haec corrupta magna ex parte, su-
pra hoc opere ostensum.
S. HEREBERTUS. 668.
S. Herebertus Scotus, S. Bonifacii Germaniae apostoli discipu-
lus, ex eorum, ut puto, numero qui ex Britannia ab illo evo-
352 HISTORIA ECCLESIASTICA
cati sedulam operam ad gentium Germanicarum eonversionem nava-
runt ; alios eniin secum sanctus ille duxit, alios, Romae ordinatus et in
Frisiam a Gregorio II. cum apostolica auctoritate destinatus, patria
ad se accivit : ab eodem episcopus Frisingensis inauguratus, primus
illius sedis antistes fuit, magna pietatis eruditionisque opinione,, Me-
minit Joan. Trithemius lib. iv. de Vir. illustribus Ordin. S. Benedicti
cap. ccxxi. Scripsit
Epistolas ad Bonifacium iib. I.
Officiarium suae Ecclesiae lib. i.
Floruit anno dcclxxx.
FRANCISCUS HAMILTONUS. 669.
Franciscus Hamiltonus, Scotorum D. Jacobi Majoris in subur-
bio Herbipolitano abbas, vir pius et literatus, magno labore mo-
nasterium illud, Scotis ademptum per Laurentium episcopum,
Orientalis Franciae ducem, et bullam Alexandri VI. pontificis,
in Teutones jure illius transmisso anno mcdxcix. Scotorum
nationi iterum [restituit], concedente illustrissimo Julio episcopo
Herbipolensi, praesentibus ecclesiae cathedralis canonicis, quorum
liberalitate Embricho episcopus illud olim fundarat anno mcxl.
Scripsit
Orationem de Reformatione Monasterii Scotorum Herbi-
politani lib. I. Habita est coram Julio episcopo, principe
Orientalis Franciae, et caeteris optimatibus ; prodiit Her-
bipoli. Joannes Busaeus, Soc. Jesu presbyter, in praefatione
ad opera Trithemii.
Controversa Fidei Capita, et alia multa, quae posteritatis me-
moriam merentur ; sed ego non vidi.
Floruit anno mdxcv.
JOANNES HAMILTONUS. 670.
Joannes Ilamiltonus, S. Andreae archiepiscopus, frater Jacobi
Arraniae comitis, et ducis Castri Heraldi, quod religiosis esset sub-
sidio, reginaeque dignitatem strenue tueretur, a perduellibus re-
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 353
gicidii suspectus, ne in judiciura quidem more patrio vocatus, inaudita
causa suspensus et necatus. Sola accusationis umbra, sacerdotem in
sacra confessione id ex poenitente quodam audivisse, quod pro inge-
nio suo haeretici finxerunt. Hujus fatum, tanto sane principe indig-
num, G. Buchananus salso epigrammate, nimium factioni perduellium
addictus, perstrinxit :
Restis Hamiltonum necat, ensis ut ante Betonum.
Fuit hic magna in reginam afflictam caritate, et veluti unicum in-
sanientis haereseos impedimentum. Scripsit
Rationes cur Regina Scotiae non deberet se fidei Elizabethae
Anglicanae committere lib. i. Anonymus Gallice
scriptor de Martyrio Mariae Stuartae, Reginae Scotorum,
capita dissertationis ipse recenset, quibus nihil doctius aut
argutius.
Exstinctus est impiorum manibus, et pietatis victima concidit anno
mdlxxi. Vide G. Camdenum, et Jacobum Augustum Thuanum lib.
li. Historiar. pag. dcccxxxii.
S. HILDEBERTUS. 671.
S. Hildebertus, Scotorum archiepiscopus, docuit Caium Sedulium
seniorem : plene Petrus lib. xi. cap. lxxi. Scripsit
Epistolas ad varios lib. i.
De felici Ecclesiae Statu lib. i.
De Persecutione fidelium lib. T.
Poemata sacra lib. i.
Hic postea in Galliis Cenomanensis episcopus, ac mox Turonensis
archiepiscopus, ut est apud Gulielmum Mahnesburiensem lib. iv.
pag. lxxv. scripsit praeter laudata [alia quoque] opera, et in his,
De Concordia veteris et novi Sacrificii lib. i. versu eleganti.
Laudat Anton. Monchiacen. Demochares tom. in. cap.
xxxvi. pag. cxvn.
De Roma versus suavissimos lib. I. " Venustae facundiae,"
ait idem Malmesburiensis : in alia editione est, " vetustae
facundiae." Apponam quosdam, unde Itali, Germani, Franci
hauserunt :
•354 HISTORIA ECCLESIASTICA
Par tibi Roma nihih cum sis prope tota ruina,
Quam magni fueris integra, fracta doces.
Longa tuos fastus aetas destruxit, et arces
Caesaris, et superiim templa palude jacent.
Ille labor, labor ille ruit, quem dirus Araxes
Et stantem tremuit, et cecidisse dolet :
Quem gladii regum, quem provida jura senatus,
Quem superi regum constituere caput :
Quem magis optavit cum crimine solus liabere
Caesar, quam socius et pius esse socer :
Qui crescens studiis tribus, hostes, crimen, amicos,
Vi docuit, secuit legibus, emit ope :
In quem dum fieret, vigilavit cura priorum,
Juvit opus pietas, hospitis unda locum ;
Materiam, fabros, expensas axis uterque
Misit, se muris obtulit ipse locus ;
Expendere duces thesauros, fata favorem,
Artifices studium, totus et orbis opes.
Urbs cecidit, de qua si quicquam dicere dignum
Moliar, hoc potero dicere, Roma fuit.
Non tamen annorum series, non flamma, nec ensis,
Ad plenum potuit hoc abolere decus :
Cura hominum potuit tantam componere Romam,
Quantam non potuit solvere cura deum.
Confer opus, marmorque novum, superumque favorem,
Artificum vigilent in nova facta manus ;
Non tamen aut fieri par stanti machina muro,
Aut restaurari sola ruina potest.
Hic superiim formas superi mirantur et ipsi,
Et cupiunt fictis vultibus esse pares.
Non potuit natura deos hoc ore creare,
Quo miranda deum signa creavit homo.
Vultus adest his numinibus, potiusque coluntur
Artificum studio, quam deitatc sua.
Urbs felix, vel si dominis urbs illa careret,
Vel dominis esset turpe carere fide.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 355
Nemo unquam cultius Romae majestatem adumbravit. Alius est
ab isto " Hildebertus Ostro-Francus, dux et episcopus Moguntinus,
qui scripsit SS. vitas," ut in Catalogo Testium Veritatis docuit Guliel-
mus Eisingrinius Spirensis ; eodemque in argumento versati, praeter
eos, quos lioc opere sparsim nominavi :
Flavaldus, Monachus Rhemensis.
Albertus, Abbas Lobiensis.
Arnodulphus, Abbas.
Andreas, Bambergensis abbas xxxvir.
Heroldus, Monachus Spirensis.
Diemon, Monachus Hirsaugiensis.
Bruno, Monachus ibidem loci.
Ernestus, Abbas Zwifaltensis.
Berchtoldus, Abbas Campidonensis.
Erckenbaldus, Episcopus Argentoratensis.
Gilbertus Folioth, Episcopus Londinensis.
Gulielmus Thorney, Anglus.
Lambertus de Legia.
Quos ideo laudavi, quia ex iis multa potes petere, quae labores hos-
ce meos et confirmare et augere non vulgariter possunt ; nec tamen
mihi eos videndi unquam copia fuit.
Celebratur et alius Hildebertus, abbas Blandiniensis, qui, contra
fautores Caesaris, decretis pontificum de imaginibus habendis ad-
haesit, Meiero in Annalib. Flandr. auctore, sed multis post nostrum
seculis.
Floruit anno cd. sedente Romae S. Innocentio I. Scoto, imperante
Theodosio. Meminit Trithemius.
ARCHIBALDUS HAMILTONUS. 672.
Archijqaldus Hamiltonus, nobili loco natus, nobiliori fama
in Galliis claruit, Lutetiae bonarum artium professor, Sorbo-
nicus socius, ad D. Quintini canonicus, ubi haud leve pietatis ar-
gumentum exhibuit ; nam cum urbis illius praetor subjectus peti-
isset ab eo sacrum sibi celebrari, maluit et sacerdotii jacturam et
supellectilis direptionem pati, et exilium subire, quam contra de-
$56 HISTORIA ECCLESIASTICA
cretum ecclesiae quippiam admittere. Romae magno loco a pon-
tifice Gregorio XIII. habitus, majore a suis popularibus, quos in fide
labantes non mediocriter confirmavit, publica cum Knoxio dis-
ceptatione habita, quem ita et vi veritatis et eloquentia depressit,
ut non pauci, haeresi damnata, in ecclesiae gremium redirent.
Scripsit
Dialogum in Controversia Fidei, quem Th. Smetonus apostata
impugnavit contra Catholicam causam, lib. i. Alia Patri
Tyrio edenda reliquit ; an prodierint ignoro.
Obiit in Vaticano, aedibus a S. D. N. sibi assignatis, anno mdxciii.
ARCHIBALDUS HAMILTONUS. 672.
Aiichibaldus Hamiltonus, in insulis Scoticis natus, celebri fama
Parisiis docuit, auditorio ingenio suo digno. Scripsit
De Philosophia Aristotelica lib. v.
Venit Lutetiam anno MDXXXI. Acta nationis Germanicae ad
DD. Cosmi et Damiani asservata pag. clxxiv.
ALEXANDER HAMILTONUS. 673.
Alexander Hamiltonus Glascuensis, Lutetiae etiam in Lu-
xoveo professor, magnam sui ab eruditione singulari excitavit
exspectationem, et implevit auditorum florente academia vota.
Scripsit
Orationes lib. i.
De illustribus Viris Familiae suae lib. i.
Urbis Glascuensis Encomium lib. I.
Docebat Lutetiae anno mdlxxvi. Eadem acta pag. clxiii.
JOANNES HAMILTONUS. 674.
Joannes Hamiltonus Dumblanensis, et ipse Parisiensis ih Navar-
raeo, Barbarano, et Cardinalitio professor, ingens gentis suae decus,
poeta elegantissimus, orator priscis conferendus, scripsit
De Laude Academiae Parisiensis lib. i.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 357
Profitebatur anno mdlxxvit. Acta ejusdera nationis pag. clxiii.
vigetque inter doctos etiamnum nomen.
JOANNES HAMILTONUS. 675.
Joannes Hamiltonus, alter Sanct-Andreanus, licet prius publici doc-
toris munus subierit, tamen posterius priori obiit, insigni in utraque
lingua eruditione, nec minus Hebraicae, quam Graecae et Latinae,
peritus. Docuit in Becodiano et Plessaeo ; demum Sorbonicus socius
in Collegio Navarraeo vixit, doctiorum doctissimus, ut Claudius Mi-
nos dicere solebat. Scripsit
Praefationes solennes lib. i.
De eruditorum Praerogativa lib. I.
Locorum e Thalmud Versionem lib. i.
De Rabbinis lib. I.
Venit Parisios anno mdlxi. Acta eadem pag. lxxxiii.
JOANNES HAMILTONUS. 676.
Joannes Hamiltonus iste, omnes sui seculi eruditos incompara-
bili virtute, et ingenii felicitate longe praetergressus, nobilissimo
loco ortus, Thomae Hamiltoni, Scotiae secretarii, Comitis Mailro-
siae ac senatoris, regni conservatoris, frater, Lutetiae philosophiam
docuit, tum DD. Cosmi et Damiani in eadem academia paro-
chus, socius Sorbonicus, adjuvantibus Busiaeo le Clerc, et Buchero
doctore theologo, omnes regni ordiues in caput Henrici IV. re-
gis, nondum adhuc Catholici, concitavit, nescias ferventiori pie-
tate, an viriliore animo, cum ipse armatus muros conscenderet, sin-
gulos hortaretur, e pulpitis fulminaret. Meminit satira Gallica
illa ingeniosissima, licet parum pia, cui titulus Catholicon Hispaniae,
cujus auctor Joannes Passeratius ferebatur. Sed soluta Parisiensi ob-
sidione, et rege a Clemente VIII. pontifice interventu Gordonii
Jesuitae Scoti absoluto, ipse Bruxellas concessit, Bucherus Torna-
cum, Busiaeus in Cimbriam. Noster vero, post aliquot annos, de-
siderio salutis suorum civium motus, in Scotiam trajecit, et a per-
fidis proditus, a Sathanae ministris captus, ac jussu regis Londinum
E
358 HISTORIA ECCLESIASTICA
perductus, in Turrim conjectus. Ejus extant multa, sed ego paucissi-
ma vidi, quorum hi apices sunt :
Philosophiae Aristotelicae Epitome lib. i.
Orationes Rectoriae lib. i.
Conciones ad Populum Parisiensem de Officio Subditorum in
Principes suos lib. i.
Controversiae Religionis lib. I.
Admonitiones ad Ministros lib. i. vernacule.
Tractatus de reali Corporis Christi in Eucharistia Praesen-
tia, item vernacule, lib. i.
Obiit martyr, sub arcta in Turri Londinensi custodia, anno mdcx.
uno solo crimine admisso reus, quod furente plebeiorum factione cla-
rissimum et literatissimum Barnabam Brissonium, senatus Parisi-
ensis praesidem, et tot scriptis celebrem, nullius compertum crimi-
nis in Lautumiis passus sit strangulari, et cadaver contumeliis
afFectum publico supplicii theatro in sacri ordinis dedecus aeternam
suffigi. Erat sane paulo in rebus fidei ardentior, nam et Foulerium,
virum domi nobilem, flagris caedi imperavit, et alios praepostera
pietate offendit ; cetera tamen, si causam religionis demas, mitissimo
et moderatissimo ingenio fuisse perhibetur. Qui plura cupis, lege Lu-
dovici Servini, regii in senatu Parisiensi advocati, forensem de eo
actionem.
PATRICIUS HUMAEUS. 677.
Patricius Humaeus, equestri dignitate, a gentilitio patrimonio Pou-
luartius vocatus, magno ingenio, praeclaro eventu poeticen Scoticam
adomavit, regi non magis claritudine familiae, quam moribus suavis-
simis et rara eruditione carus. Scripsit
Cantiones Scoticas lib. i.
Carmina amatoria lib. i.
Odas [ad] Regem lib. I.
Satiram in Alexandrum Montgomerium lib. i. et alia quae
ad manus meas non venerunt.
Obiit anno mdcxi.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 359
JACOBUS HALDENSTOUN. 678.
Jacobus Haldenstoun, sacrae theologiae doctor, ac decanus, S. An-
dreae prior, haereticae pravitatis inquisitor, " severus in corripiendo,
mansuetus in miserando, liberalis in exponendo, affabilis in collo-
quendo, et pronus in compatiendo," ait Scotichronicon lib. vi. cap.
cxvii, cui hoc epitaphium posuerunt :
Qui docui mores, mundi vitare favores,
Inter doctores sacros sortitus honores,
Vermibus hic donor, et sic ostendere conor,
Quod sicut ponor, ponitur omnis honor.
Scripserat ille, ut ex dicti coenobii bibliotheca apparebat,
Contra Lolardos lib. i.
Processum contra Haereticos lib. i.
De Privilegiis Claustri sui lib. i. Nam cum abbas
Calcoensis publico regni ordinum conventu locum priori
S. Andreae praeripere vellet, prior, lato decreto, ei praela-
tus, et omnibus regni abbatibus. Ita S. Columba, cum
esset tantum abbas, omnibus Hiberniae episcopis antepo-
situs. Scotichronicon lib. vi. cap. xlix.
Obiit xviii. Julii anno mccccxliii.
HONORIUS. 679.
Honorius, monachus Benedictinus celeberrimi coenobii de Cupro,
tum Brechinensi episcopo vicarius, ut in Scotichronico, vir suo seculo
literatissimus, scripsit
Linguarum Orientalium Synopsin lib. i.
De Lingua Hebraica lib. i.
Dictionarium Hebraicum lib. i.
Paraphrasin in universum Testamentum Vetus, cum reperto-
rio, lib. IX.
Chronicon Rabbi Salomon lib. i. Commentarium
scilicet de rebus Romanorum Latinitate donavit.
Florebat anno mcdlii.
360 HISTORIA ECCLESIASTICA
HENRICUS. 680.
Henricus, monachus Benedictinus, et prior Calcoensis, Graece
Latiueque doctissimus, diu in Galliis, Germaniis, Italiaque haesit,
Politiano et Marsilio Ficino familiaris, ut illius Epistolae testantur.
Scripsit, ut in Scotichronico habetur, et extant in bibliotheca Me-
dicea,
De Beata Virgine versus Graecos lib. i. Florentiae pu-
blicavit, et Laurentio Medici inscripsit.
Palladium Rutilium de Re Rustica Scotice vertit lib. XIII.
Synopsin herbariam lib. i. editam Lugduni.
Excerpta e Columella et Varrone lib. I. Est MS. Bono-
niae in interiori bibliotheca Dominicanorum.
Floruit anno mcdxciii.
HUGO. 681.
Hugo, Michaelis Scoti auditor, mox Carmelitani ordinis illustre
sidus, omnium suo seculo mathematicorum doctissimus, Airense
coenobium diu rexit, et scripsit
De Judiciis Nativitatum lib. i. MS. in Petaviana bibli-
otheca.
De Conjunctione Planetarum lib. i.
De Revolutione certa Stellarum lib. i.
De xn. Domibus Coelestibus lib. i.
Pro Astrologia lib. I. prodiit.
Apologiam pro se lib. I.
Floruit anno mcccxli. Ultimum opus MS. in Petaviana, hac epi-
graphe : " Hugonis Scoti Apologia."
GULIELMUS HAIUS. 682.
Gulielmus Haius Gaureanus, eruditissimus suo tempore Parisiis
professor, edidit
In Statium Papinium Notas lib. i.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 361
In Quintiliani Declamationes, Observationes magni ingenii, et
utiles, lib. i.
Docere incepit anno mdlxii. Acta nationis Germanicae pag.
xcix.
GULIELMUS HAIUS. 683.
Gulielmus Haius, alter a laudato, in Galliis bonas artes didicit, et,
ut puto, in Aremoricis docuit. Ejus in manus meas venit,
De longaeva et stabili Permanentia Regni Scotiae, Oratio
historica, lib. i.
Obiit Edimburgi, ut audio, magno suorum desiderio, anno MDXCi.
erat enim, ut nobili loco, ita ad Musas nato ingenio.
EDMUNDUS HAIUS. 684.
Edmundus Haius, nobili loco ortus, Societati Jesu nomen dedit, in
qua unicum sibi perpetuo scopum posuit, patriae suae prodesse, et
ecclesiam promovere ; ideo multas in Scotiam peregrinationes obivit,
et parum abfuit quin Genevam, copiis admotis interceptam, haereticis
eriperet. Vir omni vita laudabilis, et sincerae fidei, scripsit
Theologica quaedam lib. I. quae vide apud Ribadineiram
Catalog. Soc. Jesu pag. xlix.
Obiit in Allobrogibus anno mdcviii.
JOANNES HAIUS. 684.
Joannes Haius, ex familia Dalgattia nobilissima, ejusdem societatis
socius, magnam in omni literaturae genere ingenii laudem consecutus,
edidit multa ; ego vidi tantum
Theologica quaedam (apud eundem Ribadineiram Catalogi
pag. cxxi.) lib. i.
Librum P. Diechi de Torres de Rebus Peruanis Latinum
fecit lib. i.
Literas de Japonensis Imperii mirabili Mutatione Latinita-
362 HISTORIA ECCLESIASTICA
te donavit lib. i.
Disputationes in Theologia (Bibliothec. Classic. auctor pag.
cccxxxvn.) lib. i.
In Bibliothecam Sixti Senensis Observationes lib. i. Bibli*
othecae Classicae pag. ccciv.
Obiit anno mdxcviii.
ALEXANDER HUMAEUS. 685.
Alexander Humaeus, vir literatissimus, Glascuensis scholae mode-
rator, edidit multa ; ego tantum vidi
Bellum Grammaticale lib. i.
Grammaticam Latinam lib. I.
Vivit adhuc in Scotia.
DAVID HUMAEUS. 686.
David Humaeus, nato ad Musas ingenio, cultissimus poeta, scripsit
multa, sed ad me venerunt pauca ; in his sunt
Poemata varia lib. I.
Laudes Patriae, versu, lib. i.
Adventus Regis in Angliam, versu, lib. i.
Contra Episcopos, vernacule, lib. i.
Apologia Ministrorum Vasconum, vernacule, lib. i.
Vivit adhuc in Scotia.
GULIELMUS HEGATUS. 687.
Gulielmus Hegatus Glascuensis, omnis politioris literaturae
omniumque humaniorum scientiarum peritissimus, varia ac rara
lectione, fecunda memoria, summo judicio, et nomen celebre
acquisivit ac gloriosius meruit, nihil enim arduum, quod ille
solertia non assequatur ; ad haec mores suavissimi, gravitate festi-
va conditi. Pictavii primum bonas artes docere orsus, Lutetiam
venit, ac in Lexoveo clarum nomen adeptus, Divionem in Burguti-
diam vocatus docuit, durn Jesuitae patres scholam eam sibi vindi-
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 363
carant; iude iterum Parisios redux profiteri coepit; denique Burdega-
lam accitus, sedem Musis ac Mercurio in Aquitanico Lyceo fixit.
Multa et elaboravit et emisit : ego, a suavissimo ipsius convictu a vi-
ginti pene annis divulsus, pauca vidi ; in his
Poemata Graeca lib. I. In ea ei lingua nihil ignotum,
et memoriter pene poetas omnes recitare solet, ac eorum
scholiastas tam frequenter excutere, ut Athenis natus videri
possit.
Epigrammata Latina acutissima lib. i.
Orationes eloquentissimas lib. I.
Epithalainium Henrici IV. et Mariae Mediceae, Franciae Re-
gum, lib. I.
In Ausonium Commentarios uberes ac criticos, post Vinetum
et Scaligerum, lib. I. dicitur emittere: utinam !
Vivit adhuc cum suavissimo suo Balforeo, et communes Musas colit.
JACOBUS BONAVENTURA HEPBURNUS. 688.
Jacobus Hepburnus, nobili loco natus, dum in Orientem linguarum
gratia contenderet, Avenione D. Francisci de Paula ordini nomen
dedit, ac Bonaventura vocari voluit. Multa pietatem et eruditionem
ostendentia conscripsit, quaedam emisit, nonnulla continet in scriniis :
ego vidi
Dictionarium Hebraicum lib. i.
Dictionarium Chaldaicum lib. i.
Grammaticam Arabicam lib. i.
Commentarios in quosdam Psalmos lib. i.
R. Salomonis F. qui dicitur Keter Malcuth, id est, Diadema
Regni, in Latinum vertit, lib. i.
R. Abraham Aben Ezra librum de Mysticis Numeris vertit in
Latinum ^ lib. i.
Ejusdem librum alium de septemplici modo interpretandi
sacram Scripturam vertit lib. I.
Canticum Josephi Hysopaei, quod dicitur Kaaras Keseph,
seu TgvfiXiov agyvgovv, vel Scutella argentea, vertit, lib. i.
364 HISTORIA ECCLESIASTICA
Sipher Kacabbola R. Abraham Levitae F. David vertit ; quem
librum vertere volebat, et Latina civitate donare, Gilbertus
Genebrardus, sed mors praevenit.
Epitomen Chronicorum Romanorum lib. I.
Gesta Regum Israelis, incerto auctore, lib. I.
Varias Rabbinorum Epistolas lib. I.
Commentatores Rabbi Quinhi in Psalterium lib. i.
Synonyma, quae in Bibliis habentur, lib. I.
Simmus Tehillim, id est, Psalmorum Ministerium, lib. I.
Haec ille secularis Latina donaverat civitate, et monastico habitu
sumpto plura transtulit.
Sepher Jezira, Artis Cabalisticae Principia, lib. i.
Historiam Judith lib. I.
R. Salomonis F. Atar, et R. Isaac Leonis, lib. i.
Commentarios in Decalogum lib. i.
Libellum de Obitu Aaronis et Moysis lib. I.
Chronica Moysis Legislatoris lib. I.
Librum Tobiae lib. I.
Librum Eldad de Tribu Dan lib. I.
Parabolas Sandabar, in quo Gesta VII. Sapientum, lib. I.
Proverbia l. Discipulorum lib. I.
Librum Henoch iib. i.
Saare Hiazzedele, id est, Portas Justitiae, lib. i.
Officium B. Virginis, et Hymnos Hebraicos fecit, lib. I.
Schema lxxii. Idiomatum ; quia Beata Virgo dicitur tot
annis in vivis fuisse, et ille numerus discipulorum est
Christi, et S. R. E. cardinalium, et tot mysteria in no-
mine Dei.
Induit monachum Avenione anno MLXix. vixit Romae in coeno-
bio Gallico SS. Trinitatis ad Montem annis v. privatus, vi. sequenti-
bus annis libris Orientalium linguarum in Vaticana bibliotheca prae-
positus. Obiit Venetiis hoc ipso anno mdcxx. quo haec scribo,
ineunte Octobre : eo se contulerat, ut opera quaedam Syriaca, He-
braica, et Chaldaica in posteritatis ornamentum et compendium vul-
garet. Meminit cum honore ejus Comes Vincentius Blancus, patri-
cius Venetus, in opere de Literis in Manubrio Cultelli S. Petri.
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 365
GUALTERUS HIRDAEUS. 689.
Gualterus Hirdaeus, ad Musas natus, summa ingenii gloria rhetori-
cam docuit Tolosae in Squillano ; tum peregrinatione Romam suscep-
ta. Cenomanis philosophiam est professus. Ejus sunt : '
Excerpta Politica ex Dione lib. I.
Notae in Aristaenetum lib. I.
Compendium Philosophiae lib. I.
Orationes Graecae ac Latinae lib. I.
Poemata varia lib. I.
Yivit adhuc Andegavi, et bona fruge, secundaque fama, ut audio,
philosophiam docet.
JOANNES HAKERSTONUS. 690.
Joaxnes Hakerstonus utramque Palladem insigniter coluit, et miles
fortis, et doctor eruditus, turmas in Suevia, Gallia, ac Belgio, varia
sorte, magna semper fortunae indulgentia duxit : Comitis Boduelii
partes contra Metellanum cancellarium secutus, bonis omnibus
exutus ac decreto publico proscriptus, ad arma rursus rediit, milita-
remque ferociam lenitate studii condivit ac temperavit. Scripsit
Poemata cultissima lib. I.
Epigrammata acutissima lib. in.
Arma an literis praestent, lib. i.
Bellum domi an foris gerendum, lib. i.
Judicium de Poetis Latinis lib. I.
Tantus vir nuper dicitur Londini inedia periisse, fato haud dubie
illa indole indigno. Sub annum mdcxv. obviam mihi factus pau-
lo ante obitum ad aedes regias Westmonasterii, quae Cardina-
lis Vollsei fuerunt, cumque nomine proprio appellassem, tantum
in vestitu squalorem, et in vultu maciem misertus, ille ad me : " Quid
facis," inquit, " hic, coelo soloque Musis et virtuti aversis ? Heufuge
crudeles terras,fuge Uttus avarum." Inter haec et similia perveni-
mus ad Janum geminum ; mercatorum ea statio, ibi quidem Cam-
F
366 HISTORIA ECCLESIASTICA
bium dicta, a Gallis Bursa : instante meridie ad prandium ei condixi,
sed ille laeto et renitenti vultu, " Conditionem," inquit, " accipere non
possum, teneor enim sacramento nullius unquam nisi meas mensas
aditurum ; sed si non erit tibi ingratum, hospitiolum meum in vicinia
est, quo, si placet, concedamus." E vestigio illum secutus, venimus in
gurgustium illiberale, et ipse mihi sellam humilem et stramineam
porrexit, et, ut sederem, invitavit ; ipse sibi cadurci titubantis ac
male firmi spondam assumpsit, tum ad me stupore defixum conver-
sus, " Haec mea sunt," inquit, " et est ista sedes senectuti et hisce canis
reservata :" explicavit deinde mantile rusticum, ac ex parietina arcula
protulit panem secundum et cepe : " Haec sunt," ait, " fercula quibus te,
et carum et veterem amicum, accipio ; non quia tu alia non merearis,
sed ego meliora non habeo. His ego multis jam annis vitae reliquias
protraho, et sunt sane dulciora quam magnatum mensae parasitica
arte conciliatae." Post haec surrexit, et aquam fictili exemptam,
poculo fagino propinavit : non refero reliqua, quae ille mira vultus
gravitate protulit, et ego intentus non sine lacrymis excepi. Qui
legit haec, clarissimi viri memoriam mecum honorabit, et quantiun
iniquitati temporum in virtutem liceat, secum perpendet, et mirari
desinet Socratis parsimoniam, aut Epicuri abstinentiam. Pecunias
aliquot mutui nomine accipere recusavit, quod se solvendo nunquam
futurum prae fortunae acerbitate intelligeret; dono tamen aliquas sibi
concedi passus est.
HUMFREDUS. 691.
Humfredus, monachus Italus, in Scotia ad S. Andreae reliquias
devenerandas venit, et substitit, in prioratu ejusdem sancti curam
adeptus, cellariusque factus. Scripsit,
Ad Henricum Wardlaw, Historiam Pignorum sanctissimi An-
dreae lib. I.
Vixit anno mcdxxxv.
HONORIUS. 692.
" Hokorius Pisanus, archidiaconus Laudoniae," ait Vita S. Filani,
" S. conversationis, ecclesiam Dei scriptis suis adjuvit, haereses op-
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 367
pugnavit ;" sed ego nihil ipsius vidi.
Yivebat anno mccc. ut epistola Mauritii abbatis probat.
RICRARDUS HUNGFORDUS. 693.
Ricrardus Hungfordus Anglus, socius S. Joannis de Pottoc, epi-
scopi S. Andreae designati, cum eo in Scotiam venit, cum eo Scotia
expulsus, cum eo Romae multos annos, ad expeditionem causae,
haesit ; demum cum idem cum rege in gratiam rediisset, ecclesiae
Dunkeldensi admotus, hunc sibi vicarium constituit : qui scripsit
Vitam Joannis de Pottoc lib. i. Extat ea rudi stylo exa-
rata.
Vivebat anno mcxxcix.
GULIELMUS HACAT. 694.
Gulielmus Hacat, seu Hacket, operam strenuam Senensibus na-
vavit, inter duces sui aevi militari industria comparandus, ut ex
actis publicis praejudicatis summae vir diligentiae Celsus Cittadinus
ostendit: uxorein duxerat ex nobili Petrussiorum familia, qua ex-
stincta, et bello haudquaquam ad vota finito, moerore confectus obiit.
Ejus ego vidi MSS.
Relationes de Bello Senensi lib. i.
Vixit anno mdlx.
JACOBUS HACKET. 695.
Jacobus Hacket, ludimagister Newarki ad Trentam, scripsit pro
patria,
Contra Thomam Nevilium lib. i.
Videtur vixisse anno mcdl.
JOANNES HUTTENUS. 696.
Joannes Huttenus presbyter, curio Divae Virginis ad nives Aberdo-
niae ante Hectorem Boethium, scripsit, ut ipse testis,
368 HISTORIA ECCLESIASTICA
De Murthlacensis Sedis Translatione lib. i.
Vitam S. Palladii Apostoli lib. i.
Claruit anno mcdlxii.
EDUARDUS HUENSIS. 696.
Eduardus Huensis, prior Benedictinus Scotus, concilio Constantiensi
cum Thoma Dundranensi interfuit, et scripsit
De Concilii Bono lib. I.
Obiit anno mcdxli. Brunus.
NICOLAUS HARTUS. 697.
Nicolaus Hartus, protonotarius apostolicus, natione Scotus, rei ec-
clesiasticae indefessus scrutator, laudatur a Marcello Corcyrensi.
Scripsit
Caeremoniale lib. i.
Annus incertus.
DAVID HERRIS. 698.
David Herris, nobili loco oriundus, toparchae gentis adfuit cum
Eboraci piissimae ac Christianissimae Reginae Mariae causa contu-
meliose, ac summa in Deum, in homines injuria, examinata. Scripsit
ad Joannem Leslaeum episcopum, ego opus vidi,
De bona Reginae Causa lib. I.
Regibus in Reges jus non esse, lib. i. Tacite Buchananus
perditus mordet.
Floruit anno mdlxx. Obiit in Germaniis.
HIMBANUS. 699.
Himbanus monachus, curio S. Makkessagi in Levinia, loco qui dici-
tur Ecclesia Portus prope Menteth comitatum, deinde ad paroeeiam
S. Ernani translatus in Argadia, qui locus vulgo a sancti incolatu
Killern audit. Scripsit, apud Ferrerium,
GENTIS SCOTORUM, LIB. VIII. 369
Ernani Vitam lib. I.
Vixit anno mcciv.
HENRICUS HOLMENSIS. 700.
Henricus Holmensis Scotus, prior secundus illius monasterii quod
S. David rex in Cumbria erexit, dixitque Holme, vel Holmecultram ;
nam idem sunt, licet errore quodam in Apparatu contrarium sit pag.
lxxii. Hic autem socius S. Alwini, ut in Martyrologio S. Crucis
habetur ; nec certo affirmarim Scotum esse, cum Richardo Meritoniae
abbati opus suum dedicet, quod inscribitur in Indice Cuprensi,
Textura Temporum lib. i.
Vixit anno mcxxx.
ELIZA HADINTONIA. 701.
Eliza Hadintonia, sanctimonialis ac poetria insignis, e qua multa
Thomas Leirmonth hausit, non modo e scriptis ejus, sed etiam a
consultatione : haec cum esset beatissimae Virgini addictissima, fertur
multa utilia et coelitus vidisse et humiliter aperuisse. Scripsit
Rythmos Vaticinales lib. i. quos haeretici ingenti piaculo,
patrum memoria, exusserunt.
Vixit anno mccxxciv.
HEINA. 702.
Heina, et ipsa virgo ad Bervicum velata, cujus circumfertur opus,
Hymni ad Sanctos lib. I.
Tempus incertum.
FINIS LIBRI OCTAVI.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER IX.
S. INNOCENTIUS. 703.
S. Innocentius I. pontifex, Albanus : Anastasius, Platina, Sabelli-
cus, alii omnes paene Itali hanc nobis invident gloriam : at nostrates
annales, et in his Joannes Leslaeus lib. iv. Histor. Scot. et Gilbertus
Genebrardus Gallus in Chronologia, Scotum faciunt; certe enim eo
seculo Albionem, seu Albaniam, magna pars scriptorum Scotiam vo-
cabat, praesertim nostratium, usque adeo, ut in praeliis gentili voce
exclamarent, Albani ! Albani ! Roger. Hovedenus Annal. part. i. pag.
cclxxvii. Richard. Vitus Anglus libr. n. Histor. Anglic. pag.
clxii. " Sed a Scotia, sub nomine Albania, Pontacus vocat Innocen-
tium primum, Pontificem Maximum, Albanum sive Scotum ;" et Ar-
naldus idem ille Pontacus Burdegalensis aliis rationibus Scotiae eum
asserit. Quid pontificatu gesserit, sigillatim Caesar Baronius in
immortali Ecclesiasticae Historiae opere exquirit ; quem ego non ex-
scribo. Arcadium, et uxorem Eudoxiam excommunicavit, Nicephor.
Callist. lib. XIII. Histor. Ecclesiast. cap. xxxiv. eam etiam, quia
contumacem, de gradu imperii lata sententia, nisi ab exilio revocare-
tur Joannes Chrysostomus, dejecit, auctore Georgio patriarcha Alex-
andrino, Godofredo Tilmano interprete.
" Martyrem facit Martyrologium Romanum die xxvin. Julii," inquit
Franc. Maurolycus, " ob constantiam," eumque secutus Joannes Mo-
lanus in Additionibus ad Usuardum ; at nihil tale Romanum Martyro-
logium, cujus haec sunt : " Romae passio S. Victoris, papae et mar-
tyris ; item Romae S. Innocentii, papae et confessoris." Hujus ae-
tate cruenta bella in Europa gesta, nam in Galliis Valens combustus,
et in Alpibus Argobastus Eugeniusque a Theodosio Hispano superati
necatique, et Ravenna foede expilata, cui excidio divinitus Innocen-
HISTORIA ECCLESIASTICA. 371
tius noster subtractus, et Roma ab Alarico expugnata direptaque,
magno Christiani nominis ludibrio. Plura apud scriptores veteres,
qui omnes affatim laudant, excepto uno Sozimo ethnico, qui in ipsum,
et quoscunque alios Christi nomen professos, cum vesania debaccha-
tur. Adeundi D. Hieronymus Epist. ad Demetriadem, Paulus Oro-
sius lib. vii. cap. xxxix. Scripsit multa ; in his sunt
De Judaeis et Monachis Leges, seu Regulae. Franciscus Joan-
nettus cap. xl. Et mentio cap. Canones, distinct. L. in
Decreto Gratiani.
Contra Pelagium et Coelestinum, Haereticos et Cataphrygas,
Decreta, lib. i.
Epistolae, in quibus sanctitatem ipsius miratur Basilius (Petr.
Galesinius in Martyrologio die dicto) ; extantque in biblio-
theca Vaticana ad eundem D. Basilii Magni Epistolae
MSS.
De omni Ecclesia Constitutum lib. I. Notkerus Balbu-
lus et Rabanus in Martyrologiis suis die dicta.
Decretum Occidentalium et Orientalium Ecclesiarum contra
Pelagianos lib. i. Idem, ut puto, est opus, licet vario
nomine. Gennad. lib. de Viris illustr. cap. xliii. et citat
illud decretum Divus Augustinus lib. de Gratia cap. xxx.
xxxi. et alii.
Creatus pontifex post S. Anastasium I. quod fuit anno salutis cdii.
Honorii Augusti vin. obiit vero anno cdxvii. Honorii imperatoris
xxi ii. Alii perperam.
S. JOANNES. 704.
S. Joannes, cognomento Magister, sive Scotus, vir fuit magna for-
tunae varietate jactatus, et festivissimo ingenio, maximeque libero,
aut, ut loquitur Westmonasteriensis, " perspicacis ingenii, et facun-
diae singularis, qui, patria relicta, Carolum Calvum adiit; magna
ab eo dignatione susceptus, individuus comes fuerat et mensae et
cubiculi." Marini papae ad eundem Carolum epistola multae eum
scientiae nominat. Giselbertus, sive quisquis est auctor libri qui in-
scribitur Altercatio Synagogae et Ecclesiae, eum coaetaneum mul-
372 HISTORIA ECCLESIASTICA
tis extulit laudibus. Richardus a S. Victore lib. i. Exception. cap. iv,
" theologiae Christianae inventorem" celebrat ; hoc est, ut puto, pri-
mus Graecas Latinis literas theologicis enodandis conjunxit, primus-
que mysteria Arabibus, Graecis, ac Latinis communia fecit fidei. Ipse
ex Francia in Angliam transiit ad Aelfredum regem, et Melduni
pueros erudiens, ab iisdem graphiis, seu S. Cassianus alter, gravi et
acerbo tormento interiit. Anton. Sabellic. lib. i. Ennead. ix. pag.
dcxxv. " Scotus, vir divinarum literarum sapientissimus, suorum
assectatorum fraude periit stylo confossus, nec causa tam impiae cae-
dis traditur." Quidam, quod corruptos juvenum mores argueret.
Hect. Boeth. lib. x. Histor. Scot. pag. ccxiv. Alii, quod de Eucha-
ristia eos doceret, posse scilicet sub una tantum specie sumi. Gisel-
bertus loco laudato. Errant non leviter Palmerius, Gesnerus, Sim-
lerus, et Petrus Crinitus lib. xxtv. Disciplin. honest. cap. xi. qui
hunc Joannem cum doctore subtili, aut Joanne Airigena, aut etiam
S. Joanne, qui sequitur, confundunt. Hic certe infinitis miraculis
clarus, ex humili sepultura in basilicam majorem translatus, sancto-
rum albo ascriptus est, licet a Martyrologio Romano absit. Arae
sepulcri hos versus sanctitatis indices inscripserunt, auctore Gulielmo
Malmesburiensi lib. n. de Gest. Anglor. cap. iv.
Clauditur hoc tumulo sanctus sophista Joannes,
Qui ditatus erat jam vivens tempore miro.
Martyrio tandem Christi conscendere regnum,
Quo meruit, sancti regnant per secula cuncti.
Aliter idem epitaphium transcripsere alii :
Clauditur hoc tumulo sacer ille sophista Joannes,
Qui dotatus erat, dum vixit, dogmate miro.
Martyrio tandem Christi conscendere regnum,
Quo meruit, vivet cum sanctis secula cuncta.
1.
*S-
De gente ejus Rogerus de Hoveden part.
Sunt qui Athenis studuisse contendant, et non Caroli Calvi gratia
floruisse, sed Ludovici imperatoris, a quo maximis muneribus invi-
tatus, legatus ad Alarudum regem missus, summa ingenii cla-
ritudine vixerit ; quod si verum est, duos eo nomine celebres, imo
et tres non longa aetate dissitos, fateri oportet ; quod et forte verum
est. Ejus sunt : Uefi (pvoixuv Megitrpoirog, De Rerum naturalium
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 373
Divisione lib. I. quod opus caute legendum, nam ex mira
ingenii subtilitate, rerumque ingenti varietate, nonnulli, an-
sam reprehendendi arripientes, haeretico affinem ausi sunt
criminari. Westmonast.
Divi Dionysii librum de divinis Nominibus Latina civitate
donavit lib. I. quem cum aliis operibus ejusdem in
Latinum transtulit Joachimus Perionius Benedictinus anno
mdlvi. cujus tamen versio longe isti est inferior.
Ejusdem libros de Hierarchia Coelesti in Latinum transtu-
lit lib. I. Marini papae epistola, et Aelfredus rex in
scriptis suis non semel. Hos libros " Ludovico imperatori
legati Michaelis imperatoris inter caetera munera ob-
tulerunt," ait Sigebert. Gemblacensis Chron. ad annum
dcccxxiv. Id opus non solus Joannes noster traduxerat,
sed et Anastasius Bibliothecarius circa idem paene tempus.
Bapt. Platina in Joanne IX.
" Quaedam nostrae religionis acutissime disputata composuit
lib. i." ait Platina ibidem.
Excerpta, sive Defloratio Macrobiana, lib. I. nam in fine
libri de Differentia et Societate Graeci Latinique Verbi haec
habentur : " Explicita defloratio de libro Ambrosii Macro-
bii Theodosii, quam Joannes carpserat ad discendas Grae-
corum verborum regulas." Isacius Pontanus, Joannes
Opsopoeus, et Petrus Pithoeus de hoc nostro Joanne intel-
ligendum putant.
Aristotelis Moralia de Secretis Secretorum, sive de recto Prin-
cipum Regimine, e Graeco in Chaldaicam, Arabicam, et
Latinam convertit lib. i. Nauclero auctore apud Gilbertum
Genebrardum Chronologiae pag. dxliv.
Urbanitate mira fuisse perhibetur : duo ejus apophthegmata id te-
stabuntur, unum mordax sane, et nimia libertate salsum ; regi enim
inter epulas petenti, " quid inter sotum et Scotum interesse putaret,"
respondit, " Mensam ;" notam infamiae a se in regem retorquens.
Alterum, tres illi pisces una in paropside oblati sunt, ut partiretur
cum duobus aliis clericis, mensa etiam regis exceptis ; piscium au-
tem duo grandes erant, hos sibi asservans pusillae staturae homun-
G
374 HISTORIA ECCLESIASTICA
cioni, tertium minimum duobus ingentis staturae clericis obtulit, fes-
tive dictitans, " Utrobique duos magnos et unum parvum ea in divi-
sione, servata recta proportione, reperiri."
Vivebat anno dccc. Gesner. in Bibliotheca, vel multo serius anno
dccclxxxiii. Westmonasteriensis eo anno in Angliam venisse
scribit. Vel anno cmiv. sub Gregorio Scotiae rege, vel sane anno
dcclxxiii. Verner. Rolevinchus in Fasciculo Temporum eo anno :
" Joannes Scotus doctissimus in Franciam venit, et rogatu Ludovici
Hierarchiam Dionysii de Graeco transtulit in Latinum, et post a
discipulis confossus stylis, moritur, et nota, quod saepius libri Diony-
sii translati sunt." Sub Nicolao I. pontifice illum ponit. Plurium
certe Scotorum eo nomine insignium multitudo magnam in aetate
hnjus discrepantiam induxerunt ; videantur supra Joannes Airigena,
Joannes Duns, et infra Joannes Mailrosius, nam et hic et omnes
illi, imo et qui proxime sequitur S. Joannes, apud scriptores vetus-
tos indifFerenter sumuntur pro eodem, cum tamen et vitae genere,
et scriptis, totoque vitae cursu, atque adeo multis seculis aetate
distinguuntur. Miror illustrissimum Robertum Bellarminum lib.de
Scriptorib. Ecclesiast. " duos tantum Joannes Scotos claros, nec
plures eo nomine," tradidisse. Et magis miror Bernardum Lutzen-
burgum, in Catalogo Haereticorum, ejus librum de Eucharistia in
concilio Vercellensi damnatum scribere, ideoque et ipsum inter hae-
reticos collocare ; librum certe ejus damnatum scribit S. Lanfrancus
lib. de Eucharistia contra Berengarium ; mirum, inquam, cum causa
martyrii a quibusdam assignetur doctrina sana de sacrosancta eu-
charistia, et ipse inter sanctos repositus, quam longissime ab haere-
seos opinione absit. Hect. Boeth. loco laudato, et alii.
S. JOANNES. 705.
S. Joannes alius a descripto, studiis, aetate, ac vitae professione ;
fuit enim hic noster monachus sub regula D. Benedicti, educa-
tus, ut fertur, in Anglia in monasterio Malmesburiensi, Joan. Tri-
themius lib. III. de Viris illustrib. Ordinis S. Benedicti cap. ccxn.
ac postea episcopus Mykelenburgensis, seu Melrelburgensis, seu
Magnopolensis, seu Suerinensis. Democh. lib. II. cap. xxxv. Matth.
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 375
Ferchius V. CL. ordinis Seraph. socius, in Vita Scoti cap. iii. " S. Jo-
annes Scotus monachus, episcopus Mykeleburgensis, seu Magnopoli-
tanus." Arnold. Minnan. Theat. Convers. Gent. in Chron. Chronicor.
" Mechelburgenses primum episcopum habuerunt S. Joannem Sco-
tum martyrem :" ex Munstero id asserit Joannes Gualterius, vir dili-
gentissimus et doctissimus. Male hunc cum superiori confundunt,
et in his ipse etiam Hect. Boethius, cum alter hunc praecesserit mul-
tis annis, nec alter episcopi officio functus reperiatur. Uterque certe
sanctorum albo ascriptus, licet sileant martyrologia : hic colitur
iv. idus Novembris. Albert. Staden. Chron. ad annum mlxvi.
Helmoldus Chron. Sclavor. lib. I. cap. xxiii. Krantz lib. iv. Me-
trop. cap. xliii. An aliquid scripserit, nescio, et si scripserit, opera
non extant.
Floruit sub Henrico IV. imperatore anno salut. mlx. Idem Tri-
themius ; vel ann,o mlxvi. Arnold. Uvion lib. ni. Ligni Vitae pag.
ccclxvi. Post eum lxxxiv. annis sedes vacavit.
S. JONAS. 706.
S. Jonas monachus, D. Columbani discipulus, et in Gallica, Britan-
nica, Suevica, Italicaque peregrinatione individuus comes ac socius.
Bibliotheca Patrum Min. Joan. Gualterii Chron. Chronic. pag.
DCDXCi. " Jonas monachus, et discipulus S. Columbani, natione Sco-
tus, vir studiosus, eruditus, ac scientia clarus, et non minus eruditione
quam sanctitate insignis," ex Trithemio ait Balaeus. Alius ab illo
quem ecclesia veneratur die xxii. Septembris, Petrus in Catalogo
lib. VIII. cap. cvi. item ab eo cujus memoriam recolit ecclesia xxix.
Martii ; erat enim ille martyr, sub Sapore rege Persarum, cum Bara-
chisio. Usuardi Martyrologium. Et tamen in sanctorum relatus nu-
merum. Arnold. Uvion lib. n. cap. lxx. Hunc cum omnes Scotum
faciant cum Joanne Leslaeo lib. iv. pag. CLVI. Cardinalis Bellarmi-
nus lib. de Scriptorib. Ecclesiast. Anglum vel Hibernum facit, nulla,
quod sciam, ductus ratione, nisi forte Anglorum Hibernorumque
relatione, nimis patriae suae laudibus, etiam cum gentis nostrae prae-
judicio, faventium. Sed ego dabo vindicias, et cives meos, fremat
licet et frendat Invidia, reposcam. Ejus sunt :
376 HISTORIA ECCLESIASTICA
Vita S. Attalae Scoti lib. i. " Edita a Jona Scoto abbate,"
ait Laurentius Surius tom. n. die x. Martii. Eadem tom.
III. Beda, et alii.
Vita S. Vulfranni Archiepiscopi Senonum, rogatu Praesulis
Tarvennae Baini, et Abbatis Fontanellae, lib. I. apucl
Surium tom. II. die XX. Martii.
Vita S. Eustasii, Abbatis Luxoviensis, lib. i. Refert idem
Surius tom. n. die xxix. Martii, Beda tom. iii. Joannes
Molan. Additionibus ad Usuard. Martyrologium : " Eustasii
vitam Jonas Scotus discipulus ejus scribit ;" dubito an vere,
nam Columbani, ut monui, discipulus fuit, et Eustasii con-
discipulus verius quam discipulus.
Vita S. Bertulphi, Abbatis Bobiensis, lib. i. Recitat Surius
lib. iv. die xix. Augusti, Beda tom. iii.
Vita S. Columbani, magistri sui, lib. I, ad Waldebertum et
Bolenum, Abbates Bobii et Luxovii, extat apud Surium
tom. vi. ubi ille cap. i. " Patris Columbani, qui nostris
floruit temporibus, historiam texere aggredimur." Errant
ergo, qui eum discipulorum Columbani discipulum voca-
verunt.
Claruit anno dcxxx. quando obierit non reperi, et nescio an idem
sit, qui, ut Baronius docet ad xxiii. Decembris Not. in Martyrolog.
" Claudii Taurinensis monstra refutavit," et existimo non hunc nos-
trum, sed Aurelianensem eum fuisse : vide supra hoc opere in Claudio.
S. JUDOCUS. 707.
S. Judocus, canonicus Lateranensis, ut Zacharias Vicentinus putat
ex Joanne de Nigra Valle, bibliothecario apostolico, in Chronicis
epilogo xiii. cap. xnx. regis Scotorum filius, de quo Hect. Boe-
thius in praefatione ad lectorem praefixa Historiae Scoticae : " Plu-
rima a me omissa fateor, partim rerum ignorantia, partim indiligen-
ti earum indagine, praesertim in familiis et viris illustribus, qui
ex nostra gente fuere, nobisque ingentem attulere splendorein, qua-
les Sedulius, Levinus, Judocus, Villebrodus, Romaldus, Martinus
historicus, plerique alii, enumerandis." Cujus regis fuerit filius, Bac-
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 377
tenus ncn deprehendi, et video Anglos eum sibi vindicasse ; quin
et Galli suum faciunt. Uvion lib. III. pag. diii. Belforest. Annal.
Francic. lib. i. cap. xxxv. xxxvi. Stephanus Lusignan. Corona iv.
cap. vi. et faventiores illis, quam oportuit, scriptorum nonnulli re-
centiorum. In his Joannes Molanus Addition. ad Usuard. die xiii.
Decemb. " In pago Pontino S. Judoci confessoris, filii regis Britto-
num, et peregrini." Eadem Franciscus Maurolycus Martyrolog. eo die,
qui addit, " et eremitae." B. Marcellin. in Vita S. Suniberti cap. IV.
anachoretam facit, " et ad convertendum incredulos in solitudine diu
vixisse, et S. Winoti (voluit Winoci) fratrem fuisse," ait. Vide librum
ultimum hujus operis, ubi Sanctum Winocum Scotum fuisse idoneis
testibus est probatum : et si verum est, quod a S. Marcellino jam
proxime supra laudato proditur, " SS. Winocum et Judocum fratres
esse," qui unum Scotum fuisse probavit, et alterum ex eadem gente
non inficiabitur ostendere. Simpliciter Martyrologium Romanum
die jam dicto : " In pago Pontino S. Judoci confessoris." Vitam ejus
plene describit Flarentius abbas a Surio relatus tom. VI. secundae
editionis, qui quia ad manum non est, certiora afferre non possum.
Multa etiam de hoc invenies apud Vincentium Bellovacensem lib.
xxiv. Hist. cap. clxv. clxvi. Petrus in Catalogo lib. I. cap. lxv.
Sed nec ii apud me, uti nec Joannis Leslaei Scotica Historia, qui de
Judoco, et plerisque aliis, multa cognitu necessaria. Tu eos adi, mi
lector. Felici in Ephemeridib. Belforest. in Cosmographia, ubi de
Armorica. Robert. Coenalis lib. II. de Re Gallica perioche vi. Wan-
delbertus Prumiensis.
Judoch pariter colerisque sacerdos,
Egregie oceani cedunt cui saepe procellae.
Ita lego antea pessime mutatis literis :
Vidoch pariter colerisque.
Huic Rudolphus Agricola votiva carmina dicavit :
Regia progenies, veterurn stirps clara Britonnum,
Ecce nitet rutila Judocus luce per orbem,
Ingens quale micat sidus.
Interjectis deinde aliquot :
Maxime confessor, tibi nos debere fatemur,
Quodcunque hoc vitae est.
378 HISTORIA ECCLESIASTICA
Scripsit De Anachoretica Vita lib. I.
De Contemptu Mundi lib. i. et alia enumerata a Balaeo.
Obiit anno dcliii. Sigebert. Gemblacen. in Chronico ad eum annum :
" Judochus, regis Britonum filius, spreto regno et mundo, peregri-
nus et eremita, in pago Pontino requievit in Christo." Eadem Joan.
Tritbem. lib. I. Compendii Annal. Francicorum pag. lv. in Actis
Clodovaei Regis. Structum ei monasterium prope Hesdinum, quod
nunc Dommartinense dictum, primum habuit abbatem S. Milonem,
postea Morinorum episcopum anno mxx. Ferreolo Locrio auctore.
S. JOANNES. 708.
" S. Jo. Scotus, discipulus S. Galli abbatis, primum monachus in Scotia,
deinde in monasterio Sangallensi, electus est episcopus Constantiae
xi. et cum per aliquot annos in magna sanctitate praefuisset, migra-
vit ad Dominum," ait Arnold. Uvion lib. n. Lig. Vitae cap. xxxix.
Id etiam scribunt Ant. Demochar. tom. II. de Sacrificio Miss. cap.
xxxv. Francisc. Belforest. in Cosrnographia, et alii plerique. Scripsit
In Psalterium Florilegia lib. i.
Creatus antistes anno dcl.
S. JOANNES. 709.
S. Joannes, cognomento Scotus, sed gente Anglus, electus episcopus
S. Andreae, grave dissidium exercuit cum Rege Wilhelmo, super quo
multum curae sumpserunt PP. Alexander III. Lucius III. Urba-
nus III. Gregorius VIII. Clemens III. ut ex eorum literis patet, et
ex legatione Rollandi Dolensis episcopi electi, et Selvani abbatis
Rhievallensis. Meminit multis Rogerus de Hoveden part. II. Annal.
licet historici nostrates ad unum omnes sileant. Cum octo annis exul-
asset, a rege revocatus episcopatu Dunkeldensi donatus est, ut latius
in historia illius ecclesiae aperio. Ejus plurima feruntur, sed pau-
corurn apices ad me pervenerunt ; in his
Epistolae ad Pontifices super controversia cuin Rege lib. I.
De Jure Ecclesiastico lib. I.
Submissio Causae suae lib. I.
Appellatio ab Interdicto lib. i.
Disceptabatur causa ejus anno mclxxxiii. Obiit in Neubottil Coe-
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 379
nobio, et miraculis claruit anno mclxxxviii. Scotichron. lib. vi.
cap. xxxix.
S. ISENGERUS. 710.
S. Isengerus, Verdensis episcopus vii. unus ex eorum Scotorum
numero, quorum praeclaram in bello et pace fidem remuneratus est
" Carolus Magnus, devictorum Saxonum honores et dignitates in eos
conferendo," ut narrant historici Francici, et prae aliis Philippus
Belforest. lib. i. Historiae Carolor. Hic laudabilis praesulis partes
obivit, magnamque sibi ab integritate morum laudem meruit. Vide
Albert. Crantz. lib. II. Metropol. cap. xxx. et Suffrid. Petr. lib. i.
Origin. Saxon. cap. xv. Scripsit
Ad suam Ecclesiam lib. i.
Vixit anno dcccxxx. Sanctorum albo ascriptum fuisse docet Ar-
nold. Uvion lib. II. Lig. Vitae cap. lv. ex Crantzio lib. I. Metropol.
cap. xxix. quem vide : xxi. Martii colitur.
S. INANUS. 711.
S. Inanus confessor sanctissime vixit, celeberrimus legis Christianae
doctor : post peregrinationes Romanam et Hierosolymitanam in Sco-
tia ad Urvinum obdormivit, cujus loci patronus est, et ante furiosam
haereticorum ecclesiarum demolitionem miraculorum gloria, maximo
pii populi concursu, frequentabatur. Scripsit
Locorum Sacrorum Nomina lib. i. MS. in bibliotheca
archiepiscopi Pisani Bonciani.
Homilias ex S. Scriptura lib. i.
Epistolas lib. i.
Floruit anno dcccxxxix. sub Kennetho I. rege. Colitur die
xviii. Augusti. Gilberti Bruni Collectanea.
B. INGENOCUS. 712.
B. Ingenocus unus ex S. Winoci Scoti sociis peregrinationis et
discipulis. Anonymus in Vita ejusdem sancti apud Surium tom.
3S0 HISTORIA ECCLESIASTICA
vi. die vi. Novembris : " Habuit in consortium suscipiendae peregri-
nationis conjuratos in Christi sacramenta tyrones ; Quadanocum vi-
delicet, Ingenocum, et Madocum, genere quidem spectabiles, et vita
probabiles." Nec plura de illo. Beatum vocat Henricus Costerius
in Arbore Bertiniana, et Ferreolus Locrius Chron. Belg. pag. lxxx.
Scripsit, ut nonnulli putant,
De Actis Winoci Magistri lib. I.
Claruit anno dcxcviii.
JACOBUS. 713.
Jacobus I. Roberti filius (qui et ipse Roberti I. ex Mariotta nepos,
primus sceptrum in Stuartorum familiam intulit) dum in Galliam
tontenderet, a praedonibus, ut nonnulli volunt, aut ab Henrici IV.
Anglorum regis ministris, quod verius est, captus, patri ingentem
moerorem attulit, quo victus tertium post diem audito nuncio obiit.
Erat is, cum caperetur a classe Anglicana, natus XII. annos. Polydor.
Virgil. lib. xxi. Histor. Anglican. ad finem. Verba Hectoris Boe-
thii ex lib. xvi. Histor. Scot. pag. cccxl. apponam. " Placuit ca-
ptivum observare, benevolentia tamen regis adhibitis paedagogis
omni ex parte probissimis, doctissimisque ; qui cum liberaliori discipli-
na institueretur, nec, ut in propriis fit aulis, per adulationem corrum-
peretur, in tantam morum evasit probitatem, atque omnium bonarum
disciplinarum eruditionem, ut in una qualibet sola exquisite versa-
tus videretur. Ense cum altero dimicare, et hasta ad unguem certare
sic callebat, ut si luctantem vidisses, athletam dixisses : in choreis
saltationibusque levissimus, promptissimus, maximeque habilis erat :
musicam exacte tenebat, ac quicquid illi arti afline est ; citharam
pulsabat appositissime atque id genus utebatur instrumentis peritis-
sime. Jam vero humaniores artes, grammaticam, oratoriam, poeti-
camque, ut tum temporis, eximie noverat : in lingua vernacula tam
ornata faciebat carmina, ut poetam natum credidisses ; Latine vero,
ut tum mos erat, teinporis injuria incondita quidem, attamen gravis-
simis referta sententiis conficiebat, ut facile appareret, si meliores ad-
hibiti praeceptores fuissent, qualis evasurus tum fuisset. Physices au-
tern arcana comperta cuncta habebat ; theologiam ac jus sic, ut nulli
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 381
cederet. Ea omnia octodecim annis, quibus in Anglia captus erat, uni-
ca Henrici regis cura addidicit, dumque ibi ageret, in summa Anglo-
rum ob omnigenam illam eruditionem fuit admiratione. Quamobrem
non in captivitatem forte fortuna incidisse videri debuit, sed Deo du-
cente in maximam, quae mortalibus in terra contingere posset, felici-
tatem." Octodecim eum in Anglicana custodia annos egisse Boe-
thius vult, alii decem tantum, et in his est Polydorus Virgilius lib.
xn. qui addit : " Tanta verae gloriae cupido Jacobum cepit, ut nihil
posthac antiquius habuerit, quam bonas literas passim docendas per
viros doctissimos pretio accitos curare." Eadem alii.
Persolutis c. mille marcis, ad suos remissus, tumultuantes se ab-
sente severe excepit, ac seditiones sedavit. Scripsit multa ; in his
Leges aequissimas lib. I. Joan. Leslaeus.
Super Uxore futura lib. i. Balaeus.
Cantilenas Scoticas lib. I.
Rhythmos Latinos lib. 1.
De Musica lib. I. Boethius.
Captus est anno MCCCCVi. Redemptus ad suum regnum rediit,
uxore secum ducta Clarentii ducis privigna, anno Mccccxxiv.
Occisus Perthi a conjuratis indignissime, anno mccccxxxvi. se-
dente in Petri cathedra Eugenio IV. imperante Alberto, Francorum
rege Carolo VII. Et haud temere ullius principis mors tam severe
perduelles vindicavit. Sepultus ad Carthusianos in suburbano Per-
thano, quod ipse aedificaverat.
JACOBUS. 714.
Jacobus II. superioris F. centesimus secundus a Fergusio regnum
iniit, quod supplicio de seditiosis sumpto pacatum reddidit, et scripsit
Edictum pacificatorium lib. i.
Bombardae dissilientis ictu in Roxburgi obsidione interiit xxiv.
regni sui anno, Servatoris vero mcccclx.
JACOBUS. 715.
Jacobus IV. Jacobo III. patri ab optimatibus Sterlingi occiso suc-
cessit : diu felicissima administratione regnum suum administra-
H
382 HISTORIA ECCLESIASTICA
vit, sed tum deinde in Francorum gratiam, qui graviter ab Angiis
infestabantur, exercitu conscripto Angliam ingressus, collatis signis
ad Floddum vicum, dum incautius in hostem contemptu periculi fer-
tur, non destinato ictu perimitur. Scripsit pleraque, ut eo aevo
principes literas amabant afflictim, sed extat tantum, quod sciam,
In Apocalypsin lib. i. Bibliotheca Classica
pag. cxi.
Regnavit annis xxv. Mors incidit in annum MDXin.
JACOBUS. 716.
Jacobus V. patri in acie caeso successor renunciatus, laudabili prin-
cipatu gesto Faklandiae moritur : cujus epitaphium hoc traditur :
Si rex, si juvenis miserandum funus obivi,
Quid doleo ? minime, quippe Jacobus eram.
Haec pater, liaec atavi subierunt fata Jacobi,
Tam dira infelix omina nomen habet.
Ut minus infelix hoc tantum exulto Jacobus,
Haeres nullus erat tum mihi, cum caderem.
Erat illi amoenissimum ingenium, quod ab eo poemata relicta tes-
tantur ; quorum ego tantum vidi
De Choreis rusticis Fakirkensibus, epos vernacule, lib. i.
quo nihil ingeniosius aut Graeci aut Latini ostentare pos-
sunt. Obiit anno mdxlii.
JACOBUS. 717.
Jacobus VI. Jacobi V. ex Maria Franciae dotaria, Scotiae regina,
nepos, genitus Henrico Stuarto Darlio, Matthaei Lenoxiae comi-
tis F. In cunis coronatus, cessione per nefas et vim a matre, tum sub
custodia detenta, per factiosos extorta, hic florentissima illa regna
tam multis seculis, tam multo utrinque fuso sanguine concurren-
tia, invincibili pacis studio conjunxit, Britanniaeque titulum Magnae,
depositis Scotiae et Angliae appellationibus, nuinmo percusso cum
hoc elogio, Faciam eos in oentem unam, assumpsit. Omnia ope-
ra in unum corpus collecta et digesta Latinitate donavit cl. v.
Thomas Reidus Aberdonensis, pueritiae meae scholasticae collega.
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX.
quae quia nondum vidi, te eo, lector, remitto.
Natus Edimburgi die xix. Junii, post horam ix. aequinoctialem,
anno salutis mdlxvi. Angliam jure hereditario ingressus anno
mdcii. obiit Londini anno mdcxxv. die vi. Aprilis.
JOSINA. 718.
Josina, rex Scotorum nonus, Therei frater, Reutheris regis VI.
F. justus et pius princeps, foedus cum Pictis et Britonibus pepigit,
Berigonii rex inauguratus, ibidem excessit. Scripsit vero, ut accepi,
De Virtutibus Herbarum lib. i. Paschalis Gallus Villofa-
nensis in Bibliotheca Medica, et alii meminere.
Claruit anno mundi iii.mdcccxxvi. ante natum humani generis
assertorem anno cxxxvn. Annales omnes nostrates concordes anno
regni sui xxiv. a fundato Scotorum in Albione regno anno cxcn.
[diem obiisse supremum tradunt]. Finnano filio regnum reliquit.
EUTYCHIUS IRLANDUS. 719.
Eutychius Irlandus, Joannis ex fratre nepos, in municipali Picto-
num curia senator, scripsit
In leges libr. plures : cujus eruditionem commendat Scaevola
Sammarthanus lib. i. Epig. ubi eum et Adamum BJacvo-
daeum Consiliarios Regios vocat.
Irlandum nostri, Blacvodaeumque, senatus
Rara duo atque suis lumina digna locis,
Hunc Scotum, Scotoque illum de patre creatum,
Jus sibi dicentes Pictonis ora colit.
Unde fit, hoc geminum sub eodem tempore nobis
Mittat ut Arctoo Scotus ab axe decus ?
Num quod barbaries nobis hoc horrida bellum
[nferat, et medio jactitet arma foro ?
Has sibi suppetias a gente accersit amica,
Ne sibi cum defit Gallia, victa cadat.
Obiit, ut puto, anno mdci.
384 HISTORIA ECCLESIASTICA
GULIELMUS JARDANUS. 720.
Gulielmus Jardanus, in Merchia, vicino Angliae comitatu, in Sco-
tia natus, in Scotia educatus, D. Dominico se mancipans, missus
Oxoniam, ut institutio academiae illius praeferebat ex decreto con-
cilii Viennensis sub Clemente V. ut saepe dixi. Ibi Jardanus, in-
credibili studio theologiam capessens, omnes sui seculi facile post se
reliquit, et doctorali apice insignitus ad scribendum aniinum compu-
lit, et graves suscepit controversias cum viris doctissimis, in quibus
Utredus Boltus Benedictinus, et Joannes Marchilleus Franciscanus,
ut auctor est Adamus Cisterciensis in Chronico. Plerique, viciuia
locorum decepti, et tacentibus scriptoribus nostratibus, illum Anglum
dixerunt, cum singularem amicitiam cum Mauritio, Dumblanensi epi-
scopo, exercuerit, qui juvenilia ipsius studia liberalitate sua promovit,
ut Georgius Neutonus archidiaconus scribit. Hunc catalogum ope-
rum ipsius inveni :
Commentarios in Epistolam ad Romanos lib. i.
De libera Electione ante Mortem lib. I.
De clara Dei Visione lib. i.
Super Sententias lib. iv.
Determinationes varias lib. I.
Contra Studium Monachorum lib. I.
Quaestiones de Conceptione B. Virginis lib. i.
Sermones curiosos lib. i.
Contra Positiones Wicleffi lib. I.
Pro Fratribus Mendicantibus, contra Utredum, Benedictinum
Monachum, lib. I.
Claruit anno mcccl. pervenit usque ad annum mccclxx.
JONATHAS. 721.
Jonathas, ut quibusdam videtur, Carmelitani ordinis socius, or-
dini illi se addixit in partibus transmarinis, ut in Collectaneis Gil-
berti Bruni habetur : locus professionis fuit Roma, unde in Scotiam
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 385
cum legato apostolico missus, exigendis pro bello sacro pecuniis ab
eodem legato praefectus, tam timide et prudenter se gessit, ut
neque non satisfecerit officio suo, et regi totique clero adeo pla-
cuerit, ut dignissimus visus sit, qui Dumblanensem ecclesiam rege-
ret. Scripsft
De Belli sacri Subsidiis lib. I. cujus fragmenta quae-
dam habeo, prudentiam et singularem eruditionem tes-
tantia.
Monita Papae lib. I.
Obiit anno mccix. Georgius Neutonus lib. de Successione Episco-
porum Dumblanensium.
ALEXANDER IRWIN. 722.
Alexander Irwin, presbyter suo seculo doctissimus, multum diu-
que peregrinatus, in Gymnasio Romano magna nominis claritate
theologiam professus, scripsit
In Psalterium, et Versionem D, Hieronymi, lib. I. Ea enim
apud Scotos magna auctoritate Malmesburiensis lib. III. de
Gestis Pontificum.
De Peregrinatione sua lib. I.
De Laudibus Italiae lib. I.
Vixit anno mccclxxvii.
GEORGIUS INNES. 723.
Georgius Innes, clarissimo sanguine ac innocentibus moribus, Aber-
doniae monachum induit, vixitque pie et sobrie sub regula ss.
Trinitatis pro Redemptione Captivorurn, ordinis sui per Scotiam et
Hiberniam provincialis. Scripsit
Planctum super Terra Sancta lib. I.
Descriptionem Hierusalem deformatae lib. i.
De Doloribus Mariae Virginis lib. i.
De Ordinis sui Fundatione lib. i.
Vixit anno mcdxiv. Obiit extra patriam.
386 HISTORIA ECCLESIASTICA
JOANNES JOHNSTOUN. 724.
Joanxes Johnstoun, honestis parentibus Edimburgi natus, patria
egressus postquam literas Graecas et Latinas didicisset, Societati Jesu
nomen dedit, et Duaci philosophiam professus, Viennam Austriae ire
jussus, ac juventuti serenissimorum archiducum praepositus, summa
gratia a morum lenitate, et aestimatione a literatura apud principes
illos Ferdinandum, nunc imperatorem, et Leopoldum floruit. Et
cum instante Jacobo Gordonio, symmysta suo, a patre generali in
Scotiam destinaretur, haeretici, honoris obtentu, ut principis sui edu-
catori, ad epulas condixerunt, et ne S. R. E. apud suos prodesset, ve-
nenata potione eum sustulerunt, magno principum dolore, nec minori
indignatione. Scripsit
In Aristotelem libros plures.
De Anactotrophia lib. i.
Exstinctus est sub annum, ut puto, mdc.
S. JACOBUS. 725.
S. Jacobus, patriarcha Antiochenus, martyr, illustre Scotiae sidus :
hic negotia ecclesiae suae Romae procurabat, cum Ursula eo appu-
lit ; itaque divino monitus instinctu, virgineae se socians turmae, in
Ubiis caesus, ad Christum migravit. Petrus lib. IX. cap. lxxxvii.
An aliquid scripserit, incompertum, et non liquet.
Passus anno cdliv. xxi. Octobris. Sedit Antiochiae annis septem.
S. JOTHA. 725.
S. Jotha Ursulana, eadeni martyrum corona insignis ibidem loci,
virginitatis servandae ardore incensa, coelum meruit, et ibidem culta.
Acta Ecclesiae Coloniensis, et alii hagiologi.
S. JULIA. 726.
S. Julia ex ea familia Scotica quae, seculo sanctorum ferace, re-
ginam Siciliae dabat, Scotiae episcopos, Deo xi. mille cum du-
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 387
ce Ursula martyres, e quarura numero haec fuit, Coloniae culta, quia
ab Hunnis ibidem Christo immolata.
Passa anno cdltv. xxi. Octobris.
INCERTUS AUCTOR
NOTITIAE UTRIUSQUE IMPERII.
Diviserat Theodosius Hispanus imperium Romanum, ac partem
orientalem, sive novam Romam, filio Arcadio, occidentis vires,
sive veterem Romam, minori filio Honorio assignaverat. Et ne in-
ter fratres aut successores regnandi ambitione, ut solet, dissidia na-
scerentur, placuit vires totius imperii describere, vocatusque hic
liber " Notitia utriusque Imperii." Exemplum ab Augusto, qui, ut
C. Taciti utar verbis lib. I. Annal. " libellum composuit, in quo opes
publicae continebantur; quantum civium, sociorumque in armis; quot
classes, regna, provinciae, tributa aut vectigalia, necessitates ac lar-
gitiones." Libellum istum Suetonius in Augusto cap. xxviii. Ratio-
narium vocat ; L. Seneca epist. xxxix. Summarium ; Festus Rufus
Breviarium ; atque alii aliter. YVop^ara Commentarii Mithrida-
tis Plutarch. Pompeio pag. dcxxxix. Provinciarum Memo-
ria vocatur a P. Victore, qui eam in bibliotheca Antoniana asser-
vatam tradit in Reg. ix. urbis. Jurisconsulti, et in his Herennius
Modestin. lib. IX. Regular. ut est in 1, xxxn. flf. ex quib. Caus. Major.
Commentarium Principis appellavere ; de quo Franciscus Accursius,
" Commentarium locus est, in quo captivi retinentur; unde Commen-
tarienses dicuntur custodes illius loci, ut C. de Cust. Reor. 1. ad Cora-
raentariensem ; vel locus est, in quo princeps cum consiliariis suis ad
mentem secreta revocat, a comminiscor, sceris." Sequitur deinde eo-
dem loco glossa insignis : " Qui in commentarium principis delati
sunt :" Accursius, " delati sunt a popuio Romano." Hic est ille Ac-
cursius quem vulgus imperitorum laudat, admiratur, cujus ego nugas,
ac bonarum omnium artium ignorantiam, magnas clarissimis J. C.
veterum scriptis tenebras offudisse existimo ; et quomodo meliores
literas attingere potuit suo seculo in Italia demortuas ? quinimo,
et in ipsis legibus, quas vel contrarias vel confirmaturas addu-
cit, saepe pueriliter ineptit. Haec ideo quod pessime me habeat,
388 HISTORIA ECCLESIASTICA
eum leges nostras barbarie sua coinquinasse turpiter, et tamen se-
quaces ac laudatores invenisse. O tuam, Justiniane, vindicem ma-
num ! Est ergo eo loci Commentarius Principis nihil aliud quam
Notitia Provinciarum. Joan. Maria Cataneus ad C. Plinii Junio-
ris lib. III. epist. v. Scio esse etiam " Commentarium indiculum
Militum," unde " Commentariensis gradum repetere" dicuntur leg.
un. C. ad leg. Juliam de Ambitu. Accursius iterum, ut solet, Com-
mentarienses qui praesunt carceri. At gradum hi vel promotionem
in militia habent. Hesych. Illustrius in voce xopzvruofoiog, et Etymo-
logici Magni auctor in voce eadem, Asconius Pedianus in in. Verrin.
Sed hujus quisquilias ego libello singulari proferam, aut contemnam,
singulas leges percurrens.
Notitiam hanc certum est scriptam sub Theodosio Juniore ; nam
" sub duce Aegypti meminit alae Theodosianae nuper constitutae," id
est, " Theodosio Juniore imperante," sed et " limitis Saxonici in Britan-
nia constituti," quod anno cd. factum, invadentibus tum eam insulae
partem Saxonibus. Beda lib. i. Histor. Ecclesiast. Anglor. cap. XII.
xiv. Neque vero ulla mentio vicarii Illyrici, quod ea gens nullum
vicarium haberet, devastata scilicet ab Hunnis, ut auctores sunt Zosi-
mus, Jornandes, et Prosper Aquitanicus, quod incidit in annum cdlv.
neque sane scribi potuit post annum cdlv. quod Attila Concordiam
et Aquileiam eo anno everterat, cum tamen in nostra Notitia mentio
sit thesauri Aquileiae, et monetae ibidem percussae, et Concordiensis
fabricae tunc extantium, ut recte Andreas Alciatus lib. v. Parerg.
cap. xin. Breviarium Theodosii Junioris vocet.
Auctorem ejus ergo constat Theodosium fuisse Juniorem ; at de
scriptore, vel compilatore, aut digestore, non aeque obvium definire.
Cl. v. Jac. Cujacius Mariano Scoto, monacho Fuldensi, attribuit ; cu-
jus viri cum auctoritatem in omnibus paene semper magni fecerim, in
hoc uno liceat rejicere, nam antiquiorem multo illius scripti auctorem
fuisse ex dictis satis evici : potuit tamen Marianus transcripsisse,
atque ita gloriam compositi operis vindicasse ; quod frequenter ac-
cidisse viri docti sciunt, ut exscriptores, pro auctoribus ipsis habiti ab
ignaris operis, incautos fallerent. Sic Julius Celsus, qui Commen-
tarios Caesaris exscripserat, auctor est existimatus multis annis ; ita
Marianum, Notitiae tantum exscriptorem, perperam auctorem fecere.
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 389
Auctor fuit Scotus quidam incerti nominis, ex iis forte, qui calami-
tatem Fergusii II. regis exulantis in Italiam secuti, sedem Romae
fixerunt. Antiquissimus codex MS. pulcherrimo charactere, figuris
etiam, miniatisque literis, diversicoloribus delineamentis in membrana
oblonga venustissimus, quem ingenti pretio emptum CL. vir Pavillo-
nus, senatus Parisiensis advocatus, possidet, ac mihi humanissime
communicavit, hunc titulum praefert : " Liber Scoti, de Notitia
utriusque Imperii." Aliud exemplar in Germania B. Rhenanus vide-
rat cum eodem titulo, quo fit, ut ille saepe Scoti nomine hoc opus
citet. Vetustissimus etiam codex Spirensi bibliotheca extractus a
Petro Donato, Patavii antistite, cum Basiliensi synodo nomine Eu-
genii IV. praesideret, Cosmographiam Scoti appellat ; idque ipsum,
aut simile, aut diversum, apud Maphaeos Romae exemplar Joannes
Pierius Valerianus se vidisse testatur anno mcdxxxvi. ex quo de-
scriptum fuerat exemplar Fulvii Ursini, quod beneficio Joannis Vin-
centii Pinelli viderat Guidus Pancirolus, ut ipse in praefatione ad
comment. suos profitetur. Wolfgangus Lazius lib. v. Comment. Reip.
cap. v. " Legiones Solenses duae a Scoto recensentur."
Idem ille Pancirolus eo loci : " Notitia cum multo tempore latu-
isset, tandem, quae a Mariano Scoto, monacho Fuldensi, scripta fuerat,
in ultimis Britanniis annis abhinc xxxvi. inventa, in lucem prodiit."
Variae ejus editiones, sed optima industria ejusdem procurata.
Scripta autem Romae Notitia circa annum salut. CDXLV. in Scotia
inventa anno mdlxxi. edita primum ab Andrea Alciato.
INCERTUS POETA. 726.
Incertus quidam Scotus augustissimae Mariae Stuartae, Scotorum
Reginae, versu elegantissimo Martyrium luxit, alius ab illo quem
epico carmine inter Anonymos supra laudavi ; nam hic, etsi in ean-
dem Elizabetham Anglicanam invehatur, tamen alius est, et minori
spiritu assurgit, et versu elegiaco scripsit. Inter alia, haec mihi
nunc succurrunt :
Femina feminea debebat sorte moveri,
Sexus et in sexum mitior esse suum.
Mitia sed duras non tangunt jura Britannas,
I
390 HISTORIA ECCLESIASTICA
Quas sol obliqua non nisi fronte videt.
Vivebat anno mdlxxxix.
INCERTUS CRITICUS. 727.
Incertus criticus, in Bibliotheca Regia Londinensi ad D. Jacobi,
scripsit hoc titulo :
In Ovidium Commentarii Scoti lib. i. Non est magni, ut
audio, momenti, sed tamen, ob venerationem antiquitatis,
quam praefert, non omittendum.
Quo tempore floruerit, incertum.
INCERTUS CRITICUS ALIUS. 728.
Incertus alius criticus Scotus in eadem bibliotheca edidit MS.
[1. scripsit]
In Papinium Statium Notas lib. I. Non aequali, ut accepi,
hic est cum superiori antiquitate, sed doctrina majori.
Quo tempore vixerit, aut quis, aut qua conditione, aut ubi gentium
egerit, mihi est inexploratum ; neque opus vidi, sed ab eleganti Patri-
cio Junio literis ad me scriptis accepi.
INCERTUS POLITICUS. 729.
Incertus alius Scotus de nobilitate Anglicani regni sub hoc titulo,
opere in Barbicano Londini excuso, scripsit :
Nobilitas Politica per E. S. Scotum lib. I.
Vixit anno MDLXI. Eo opere adulatorie nobilitatem Anglicanam
supra quosvis Europae proceres attollit.
INCERTUS POETA. 730.
Incertus poeta Scotus, sonoro et eleganti carmine, deploravit
Bargiae Navis Naufragium lib. i. Hanc ingenti sumptu Ja-
cobus Kennedius, Scotiae primas, S. Andreae episcopus,
aedificarat, tempestas foeda corruperat, et in scopulos prope
Bamburgiam colliserat.
Immanes ventorum animas, violentaque ponti
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 391
Jura trucis, caeco laxavit carcere nuper
Neptunus, duris illisa est Bargia saxis.
Floruit anno mcdlxxiii.
INCERTUS THEOLOGUS. 731.
Incertus quidam Scotus, vir religiosus, et, ut puto, Franciscanus,
edidit Romae,
Consultationem Theologicam et Politicam, An inter Henri-
cum Walliae Principem, et Eleonoram magni Hetruriae
Ducis Sororem, legitimae sine fidei dispendio nuptiae possent
contrahi, lib. I. Vidi Romae apud illustrissimum Phi-
lonardium S. R. E. cardinalem : opus aiunt eruditum esse,
et pium.
Scripsit anno mdcxii.
B. ISRAEL. 732.
B. Israel, Ottoni primo imperatori carissimus, ab eo episcopus
renunciatus, S. Brunonis, archiepiscopi Coloniensis, praeceptor. Roth-
gerus Benedictinus, qui vixit circa annum salutis MXL. in ejusdem
Vita cap. vi. apud Surium tom. v. " Israel episcopus, Scotigena, sub
cujus magisterio illustrissimus hic, de quo loquimur, plurimum se
profecisse testatus est, de moribus ipsius requisitus a quibusdam,
quos ipsi audivimus, sanctum eum apprime virum esse respondit."
Nec de illo alibi legere memini, aut ubi antistes sederit comperi.
Scripsit
Epistolas ad Ottonem Augustum lib. i.
Floruit anno cmxxxvii. aut circiter.
JOANNES. 733.
" Joannes episcopus Glascoviensis, officium pastorale, pertaesus vitae
monasticae, propositum arripuit in monasterio Turonensi, sed haud
paulo post ad ecclesiam suam redire coactus est." Ex historia Sco-
tica Arnoldus Uvion lib. II. cap. lviii. Ejus est
392 HISTORIA ECCLESIASTICA
De Solitudinis Encomio lib. I.
De Amicitia spirituali lib. I.
Quando vixerit, non deprehendi, puto tamen mclxxx.
JOANNES. 734.
Joannes iste, sanctissimae vitae habitus, in Italia, Galliis, Germaniis,
ac Anglia peregrinatus, jejunavit et foris xl. dies, et domi, a Jaco-
bo V. rege jussus, totidem turri inclusus, et custodibus appositis, ut
late describit Joannes Leslaeus lib. ix. pag. cdxxxi. Hanc tamen
sanctitatis maximae operam sugillare sunt ausi plerique improbi,
phrenesi ascribentes, quod revera pietati debebatur. Scripsit, pro-
phetico spiritu,
Vaticinium de Religione in Scotia evertenda, ac mox restau-
randa, lib. I.
Claruit anno mdxxix.
JOANNES. 735.
Joannes episcopus Candidae Casae, qui oleum et chrisma, ap-
propinquante coena Domini, voluit Eboraci consecrare, erat enim
officialis, ut vocant, Gaufredi archiepiscopi ; sed decanus Eboracen-
sis obstitit. Vide Rogerum Hovedenum part. II. pag. cdxxviil
Forte ille est qui scripsit
Do Officio Episcopi lib. III. quos Balaeus aliis ascribit.
Vivebat anno mcxcv.
B. INGELRANNUS. 736.
B. Ixgelrannus, seu Angelramnus, ut in Scotichronico lib.
viii. cap. xv. archidiaconus suo seculo longe omnium praesulum
clarissimus, de quo Rog. Hoveden. Annal. part. II. pag. cclxxxiii.
" Obiit Herebertus Glascuensis episcopus, cui successit Ingelran-
nus regis cancellarius, et consecratus ab Alexandro III. papa apud
Senonem civitatem." Invictus vindex Scoticae ecclesiae liberta-
tis, et disputando Eboraci, et a violentia Rogeri, antistitis Angli,
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 393
apud papam eam strenue defendendo, dum ille Scoticam ecclesiam
sibi subjectam contenderet. Scripsit
Epistolarum ad diversos lib. I.
In Evangelia Dominicalia lib. I.
Rationes Regni administrandi lib. I.
Consecratus est anno mclxiv.
JACOBUS JOHNSTONUS. 737.
Jacobus Johnstonus, vir doctus, domique clarus, magna medicinae
clinicae fama, scripsit
De Plantis Scoticis lib. I.
Vivit adhuc in patria.
ARTHURUS JOHNSTONUS. 738.
Arthurus Johnstonus, familia Karskibenia, praeclaro ingenio adoles-
cens, doctoralem in medicina apicem Patavii cum laude adeptus.
Scripsit
Epigrammata varia lib. I.
Poemata Latina lib. I. et alia.
In Scotiam reversus, ut puto, suos ornat.
INGERAMUS. 739.
Ingeramus, juris pontificii doctor, ex veteri, ut creditur, Lindsaio-
rum familia, Aberdoniae xx. antistes, Romam ab Alexandro, quodam
aulico episcopatum ambiente, evocatus, a pontifice confirmatus, suis
carissimus, domum rediit, templum metropolitanum mirifice ornavit,
" constans in promissis, splendidus in familiae victu, parcus in suo,"
ait Hector Boethius in vita. Scripsit
In sextum Decretalium accuratas, et erudito viro dignas Enar-
rationes, lib. I.
In Clementinas lib. i. quae opera extant.
In Epistolas Pauli Commentarios inceperat, sed non absol-
vit.
m HISTORIA ECCLESIASTICA
Sedit aiinis xvn. Obiit anno xxn. Jacobi II. regis, humanae sa-
lutis [mcccclviii.]
JOANNES. 740.
Joaxxes, Benedictinus monachus, e Scotia in Germaniam secutus
S. Marianum, abbatem primum in Scotorum monasterio ab Henrico
Burgravio II. nuper Ratisbonae erecto, " sancte vir doctus," ut loquitur
Wolfgangus Lazius lib. vn. de Migrat. Gent. pag. cccxn. [Scripsit]
Odas sacras lib. I.
Hymnos de Sanctis lib. I.
Floruit anno mclviii.
ISAACUS. 741.
Isaacus, comes ac socius peregrinationis Germanicae S. Mariani,
primi abbatis Ratisbonensis, ut ex Wolfgango Lazio liquet loco lau-
dato, scripsit
Paraphrasim in Ecclesiasten lib. i.
Commentaria in Libros Regum lib. i. et alia, quae MSS.
ibidem loci asservabantur : quaedam prodierunt.
Floruit anno mclviii.
ROBERTUS JOHNSTONUS. 742.
Robertus Johnstonus, Baroni Killosensi Brusio dum vivebat carus,
vir variae lectionis, rarae eruditionis, scripsit
Historiam sui Seculi Latine lib. i. et tersissimam, ut
est limati judicii.
Vivit adhuc Londini virtutis merito, licet non aulicus, regi ac-
ceptus.
JOANNES. 743.
JoaNNES, Franciscanae familiae socius, Neapoli, ut existimo, mona-
clium induit. Scripsit
Quaestionem de Matrimonio et Divortio Henrici VIII. et
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 395
Catharinae lib. I. Edidit Petrus Paulus Caporella Po-
tentinus, et laudarunt Eligius Panhormius, Junius Albinus
Termineus, Deodatus de Sancta Fide, Bartholomaeus Turris
Selinuntius, Ant. Blandus Cuchareus. Prodiit Neapoli per
Antonium de Jubenis.
Floruit anno mdxxxi. indicavit eximius concionator, Franciscanae
et ipse professionis, R. P. Raphael Bononiensis.
INGETHLINGENSIS. 744.
Ingethlingensis, Benedictinus monachus, et prior illius coenobii
quod a S. Columba vel conditum vel reparatum Coludiensis prodidit,
vir pius et eruditus, scripsit
De Natura Avium lib. xv. Index bibliothecae Cupren-
sis.
Florebat anno dcc. aut circiter.
INNOCENTIUS DECANUS. 745.
Innocentius Scotus, ex Camaldulensi monacho, ecclesiae Ravenna-
tis decanus, magna et literaturae fama, et pietatis opinione floruit,
Fortanerio archiepiscopo virtutibus carissimus, cui a secretis
fuit in collegium principum purpuratorum ascito ; ac postea,
nescio qua occasione, ad regem Galliarum missus, Lutetiae excessit.
Scripsit
Contra Schismaticos lib. I. Meminit Rambaldus Ferra-
riensis.
Vixit anno mccclx. et ulterius.
THOMAS JEDBURGIUS. 746.
Thomas Jedburgius, sive, ut alii, Jedwodius, Franciscanus, supra
aetatem et professionem ordinis in seculari literatura doctus, scrip-
sit, eleganti versu,
Deplorationem Patriae lib. I. Apparet Anglicum bellum ab
eo defleri. Meminit index bibliothecae Cuprensis.
396 HISTORIA ECCLESIASTICA
Scribebat anno mccccxcvii.
GILBERTUS JOSEPHI. 747.
Gilbertus Josephi haud affirmarim an Scotus sit, in ejusdem tamen
bibliothecae Cuprensis indice reperitur scripsisse
Cupri Successionem lib. I.
Nec, quo tempore vixerit, deprehendi.
BONAVENTURA IRLANDUS. 748.
" Bonaventura Irlandus, juvenis doctissimus," ait Scaliger junior
in Posthumis. Scripsit, ad Scaligerum,
Dubitationes doctissimas lib. i.
Vixit in Batavis anno mdlxxv.
JOHEL. 749.
Johel, S. Jacobi Herbipolensis abbas xiii. sub Andrea episcopo,
scripsit, cum adhuc monachus esset,
De Bello ad Acconem gesto lib. I. Extat MS. apud
Paulum Petavium, senatorem Parisiensem.
Obiit anno mccxcviii.
S. JOANNES. 750.
S. Joannes, Wintchelsensis monachus in Anglia, in Scotia natus, et
Scotis parentibus, monasterio illi Anglicano traditus, ut de S. Boni-
facio Scoto dixi, eidem Bonifacio peregrinanti Romam comes adhae-
sit ; tum " archiepiscopus Saltzburgensis, et generaliter omnium cir-
cumjacentium provinciarum" (verba sunt Joannis Trithemii lib.
iv. de Viris illustrib. Ordin. S. Benedicti cap. cv.) " autoritate apo-
stolica ordinatus, praedicans fidem Christi gentibus illis multos ad uni-
tatem Catholicae ecclesiae congregavit, fuit enim doctus vir, et
excellens." Scripsit
Epistolas ad Bonifacium magistrum lib. i.
Exhortationes ad Gesodunenses lib. i. Sunt populi
Germaniae superioris vicini Saltzburgo, quod olim Geso-
dunum.
GENTIS SCOTORUM, LIB. IX. 397
Claruit anno dcclxx. vel dccliv. Arnoldus Uvion lib. II. Lig.
Yitae cap. xxxi.
IMARUS ABBAS. 751.
Imarus Scotorum Herbipolensium abbas xx. quo sedente Gerardus
de Schwartzemburg, episcopus Herbipolensis, civium rebellionem,
praelio ad Bertheym commisso, magna virtute, nec minore felicitatis
successu, castigavit die XI. Januarii. Scripsit, ut referunt,
Homilias lib. I.
Floruit anno mcd.
JOANNES IRLANDUS. 752.
" Joannes Irlandus Parisiis inter Sorbonicos doctores plurimum
excellebat. De eo cum audiisset rex (Jacobus III.) non quievit, donec
honestissima conditione invitatum, in patriam ad se revocasset : quem
quidem, ubi in Scotiam rediisset, non solum his literarum artibus, ut
antea fama de illo vulgaverat, praecellens, sed pietate quoque, mori-
bus, et concionandi ad populum mira dexteritate ornatissimus, hu-
manissime excepit, et paulo post sacerdotio amplissimo donavit :" ut
scribit Joannes Ferrerius Pedemontanus in Appendice Historiae Sco-
ticae. Tantae hic dignationis, ut cum theologiam profiteretur, a rege
Francorum in Scotiam legatus, ut regem ad bellum cum Anglis
gerendum adhortaretur : in ea etiam legatione summopere curabat, ut
Alexander dux Albaniae cum rege Scotorum suo germano in gratiam
rediret, sed irrito conatu. Idem Appendicis pag. cccxciii. Laudat
eundem in fine Appendicis : " Viri doctissimi floruerunt, e quorum
numero prodiit insignis e schola Parisiensi theologus, et evangelii
concionator percelebris, Joannes cognomento Irlandus, natione Sco-
tus." Scripsit
In Magistrum Sententiarum lib. iv.
Conciones sacras lib. I.
Reconciliationis Modum, ad Jacobum III. Regem, super Dissi-
dio eum Duce Albaniae, lib. I.
Epistolas lib. i. Vidi excusas Lutetiae.
Legationis munus obivit anno mcccclxxx. quando obierit, non
deprehendi.
FINIS LIBRI NONI.
K
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER X.
S. KENTIGERNUS. 753.
S. Kentigernus genitus Eugenio Scotiae rege, et Diva Thamete,
sive Thami filia Lothi Pictorum regis. Frustra sunt Lelandus,
Capgravius, Balaeus, Godwinus, et tota haereticorum caterva, patrem
ei Britannum quendam affingentes ; Scoti regis filium fuisse docet
Arnoldus Uvion lib. III. Ligni Vitae pag. xix. Joannes Leslaeus lib.
iv. Hist. pag. cxlvii. et meminit Chorograph. Britan. pag. dxlviii.
Episcopus erat Glascuae, dum in Scotiam trajiceret S. Columba. Hect.
Boeth. lib. IX. Histor. Scot. pag. CLXVii. Sed sede pulsus, in Wal-
liam se contulit, ibique ecclesiam struxit inter fluvios Elwyd et
Elwy, unde illi in Annalib. Anglorum cognomentum Eluius. Camden.
licet haereticus, tamen hunc et bonum et sanctum virum vocat, epi-
scopum Glascuensem [p.] dxliix. et Asaphum ejus discipulum, virum
integerrimum, cujus sanctitatis fama brevi ingentem accivit nuinerum
religiosorum hominum, ut monachi numerentur dclx. crescente in dies
merito Maglonis regis munificentia, sive Malgonis, aut Maglocuni.
Ecclesiola illa in episcopatum versa est, qui Elguensis, Eluensis, et
Lanelwensis tum dictus, postea a S. Asapho, ejus discipulo ac suc-
cessore, Asaphensis vocatus, nomen et dignitatem hodie, licet tenui
fortuna, retinet. Illud haeretico Balaeo dignissimum commentum,
matre virgine natum Kentigernum. Incredibiles sane ejus monasti-
cae vitae cura ac continentia, adeo ut vir apostolicus, nec aliter, no-
minaretur ; nam non solum Caledonios, Horestos, Athalos, vicinasque
Scotiae insulas, ac occidentalem Angliae partem, praesenti pietate
instruxit, sed et discipulos misit in Norvegiam, Orcades, et Islan-
diam. Post aliquot annos ab episcopatu, censibus ac immunita-
HISTORIA ECCLESIASTICA. 407
tibus fundato, Asaphum, ut dixit civem ac discipulum suum, succes-
sorem sibi inauguravit, et ad Glascuensem suam sedem redivit,
ubi summa sanctitatis opinione excessit, in sanctorum numerum
relatus, incredibilique studio ea a gente cultus ; miror tamen cur Mar-
tyrologii Romani tabulis non sit ascriptus. Recolunt nostrates ejus
solennitatem die xiii. Januarii. Joannes Molanus Addition. ad
Usuard. Martyrolog. " In Scotia S. Kentigerni, episcopi Glascuen-
sis, et confessoris." Altum apud alios silentium. O injurias tuas,
Scotia ! Ejus sunt:
Ad Rodericum Regem epist. I.
Ad Avarum Regem
De Obitn S. Davidis
De Observatione Fidei
De Charitate mutua
De Pace Christiana
De Scripturarum Lectione
De Oratione continua
De Hospitalitate tuenda
Manuale suorum Ministeriorum
Orationes
Epistolae lib. i.
Obiit anno aetatis suae clxxxv. salutis vero dlx. vel, ut alii vo-
lunt, sexennio post. Locus mortis Glascua fuit.
S. KILIANUS. 754.
S. Kilianus, Chilianus, Quilianus, aut Caelianus aut Cilianus.
Wandelbertus :
Octavo ante idus Cilianus, Procopiusque.
" Scotus, monachusque, et martyr," ait Possev. Appar. pag. cccxx.
Amplissime nobis favet Eucharius Sangius, sufFraganeus Wirce-
burgensis, Orat. de Translatione B. Macharii : verba vide supra in
S. Bonifacio. Arnualis, Adamanni, Coludii, Adhelmi, Wilfridique
institutor ac magister, ut docet Sigebertus Gemblacensis Chronico ad
annum dcxciv. Anton. Demochar. tom. n. de Sacrificio Missae cap.
xxxv. Aegre ferens Romanos ritus de Paschate celebrando, et
tonsura clericali, a Scotis non recipi, patriam fugit, Franciaeque
epist.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
40S HISTORIA ECCLESIASTICA
Orieutalis apostolus martyrii palmam percepit. Auctor Egilunar-
dus, S. Burchardi monachus prope Herbipolim, in prologo Vitae S.
Burchardi : " Scotia, in Christo prudentissima, nobis lumen nostrum
primitivum destinavit Kilianum, Burgundis Columbanum, Alaman-
nis Gallum :" et lib. i. cap. ix. " Primus fundator vestrae fidei Kilia-
nus, ab apostolica vobis pastoralitate transmissus, fidem, quam verbis
docuit, hoc ipso in loco martyrii testimonio comprobavit." Sigebertus
narrat eleganter in Chron. " Apud Wirziburh castrum Ostrofranciae
S. Chilianus cum discipulis Colomanno et Tolmanno clam martyri-
zatur a Geilana uxore Gozberti principis Wirziburgensium, quae
timebat separari a viro suo, arguente eum Chiliano, quod eam uxorem
quondam fratris ejus etiam ipse uxorem haberet ; quorum mors, cum
diu omnes lateret, Geilana et percussoribus martyrum a daemonio ar-
reptis, eorum confessione divulgata est." De martyrio certum, sed non
aeque de modo convenit ; quidam enim Gozbertum non principem, sed
judicem faciunt, magna etiam nominum varietate : ascribam aliquot
auctorum loca, tu lector judica. Martyrolog. Roman. die vm. Julii, quo
ejus memoriam ecclesia celebrat : " Herbipoli in Germania S. Chili-
ani episcopi, qui a Romano pontifice ad praedicandum evangelium
missus, cum multos ad Christum perduxisset, una cum sociis Colo-
mano presbytero et Totnano diacono trucidatus est." Eodem die in
Martyrologio suo Petrus Galesinius : " Coloniae S. Kiliani, et duorum
sociorum martyrum, Colomanni presbyteri et Jornani diaconi, qui ab
Hibernia profecti Christi nomen praedicantes, Goberti cujusdam ju-
dicis mandato contrucidati, multis postea rebus admirabiliter clarue-
runt." Magna sane varietas, et ab historiae veritate dissensus : nam
non Coloniae, sed Herbipoli constat passum, nisi forte dicatur pluribus
in civitatibus ejus commemorationem celebratam, quod et verum
infra patebit; neque enim unius alicujus civitatis apostolus, sed
multarum fuit provinciarum : qui illi est Jornanus, ab omnibus
aliis Totnanus. Mox ab Hibernia male, et contra omnium scripto-
rum fidem, eos deducit Wolf. Lazius in praefat. ad lib. i. de Gent.
Migration. SS. Kilianum et Burchardum Scotos vocat Hieron. Platus
lib. ii. de Stat. Relig. cap. xxx. " Kilianus, monachus Scotus, Fran-
corum gentem ad fidelium numerum aggregavit." Nicol. Manerrius
ex Jacobo de Voragine in Julio pag. cdlxvii. Patriam ei Sco-
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. 409
tiam apponit Bibliotheca Minorum Patrum. In Chronico Chroni-
corum collectione v. cl. Joan. Gualterii pag. CMXCin. " Kilianus
martyr Scotus." Trithem. lib. i. Compend. Annal. pag. lvii. " Conon
S. Kilianum, natione Scotum, in episcopum ordinavit." Tum Go-
bertus ille non judex, sed Hettani principis filius, et ipse princeps
Herbipolensium. Egilunardus monach. in Vit. S. Burchardi lib. 11.
cap. iv. ut omittam non ipsius jussu, sed uxoris fraude eos morti ad-
dictos. Franciscus Maurolycus Siculus in Martyrologio eodem die :
" Sanctorum Caeliani episcopi, genere Scoti, Colonati presbyteri, et
Romani diaconi, martyrum in Germania apud Wizeburgum, Constan-
tino imperatore, quos Gerlanda uxor Gutberti ducis interfici clam
jussit, quod Caelianus ejus conjugium, quia viri fratrem duxerat, dam-
nasset." Satis probe in historia, licet nomina sint corruptissima, et
male sub Constantini imperio locatur, cum sint pene quadringenti
anui interjecti. Notkerus Balbulus in Martyrologio die laudato :
" In pago Austriae, id est, novae Franciae castro, imo civitate, ut Teu-
tonico nomine prodit Wirzburg, juxta Moin fluvium sita, passio
S. Chiliani, primi ejusdem civitatis episcopi, et duorum discipulorum
ejus, Colonati presbyteri et Totnani diaconi, qui ab Hibernia Scoto-
rum insula venientes, et a pontifice sedis apostolicae auctoritate ac-
cepta, nomen Christi in eodem loco et circuitu praedicaverunt ; cum-
que multum populum idem vir apostolicus signis et verbo Domino
acquireret, a duce eorumdem locorum, nomine Cozberto, pro eo quod
eum a conjugio uxoris fratris sui disjungere niteretur, factione ejus-
dem incestuosissimae Geilae, cum sociis eodem zelo ferventibus, est
interemptus." Pergit verbose poenam percussorum exsequi, ut supra
Sigebertus : addit ducem ipsum a servis suis interemptum, filium ejus
principatu a populo dejectum. H. Rabanus et ipse in Gozbertum,
non tantum in Geilam, sive Ceilanam, caedem martyrum rejicit : quem
vide, ut et eadem transcribentem Joannem Molanum Addition. ad
Usuardum.
Vitam S. Chiliani habet Surius tom. iv. ex anonymo auctore, quem
edidit et notis illustravit Nicolaus Serarius, Soc. Jesu presbyter,
sed in manus meas non venit : in epitomen redegit Franciscus Ha-
raeus, et multis Laurentius Francus de eo agit, Franc. Irenic. lib.
iil. cap. lxxvi. Consulendi sunt Trithemius lib. in. de Viris illust.
410 HISTORIA ECCLESIASTICA
Ordinis S. Benedicti cap. cxxxi. et lib. iv. cap. clxxii. Otto Fri-
singen. lib. v. cap. XIII. et Demochar. in Tabulis. Errant vero, qui
S. Burchardura primura Herbipolensium antistitem faciunt, cum
Kiliano primo, ab ipso pontifice ordinato, ille successerit. Praeter ea
quae supradicta, Sigeberti Gemblacensis haec sunt ad annum
dclxxxv. " Sanctus Chilianus Scotus, Wirziburgensis episcopus,
claret." Alius ab hoc episcopo Chiliano est ille, qui episcopi et
confessoris nomine Albiniaci in territorio Attrebatensi apud Joan-
nera Molanun Addition. ad Usuardi Martyrolog. die XIII. Novem-
bris.
Cum ad sepulchrum ejus multa crebraque patrarentur miracula,
omne honorum genus, ut ex dictis apparet, ei exhibitum a devoto
populo, Egilunardus lib. II. de Vita S. Burchardi cap. vn. nam et
basilicam ei sumptuosissimam aedificarunt. Engolismensis mona-
chus anonymus in Vita Caroli Magni : " Natale celebravit ad S.
Chilianum in Wizirnburg." Et corpora ipsius sociorumque a S. Bur-
chardo honorifice translata ; quod his verbis in Chronico ad annum
dccxlvi. describit Sigebertus : " Athalongus presbyter, per illatam
sibi caecitatem, admonitus quaerere corpora sanctorum Chiliani et so-
ciorum, inventis sanctorum corporibus, visum recepit ; eaque re, S. Bo-
nifacius Moguntiae episcopus, ab Athalongo ad se delata, castrum
Wirziburch ad honorem Chiliani martyris, qui ad praedicandum
ibi a Papa Conone episcopus ordinatus fuerat, ibique locum mortis
et quietis a Deo acceperat, episcopalis sedis privilegio insignire de-
crevit, primumque ibi episcopum sanctum Burchardum ordinavit."
Ergo primus episcopus Herbipolensis a S. sede apostolica extraor-
dinaria consecratione fuit Kilianus, ordinaria vero inauguratione,
quae per metropoiitanum fieri solet, primus item antistes habendus
Burcbardus, qui male ab Adhelmo Benedictino in Francicor. Reg.
Annalib. ad annum dccxlix. pag. ccclxxxiii. vocatur Richardus.
Translata vero corpora magnificentissime sunt collocata cum hoc
elogio, quod apponam :
Hi sunt, Herbipolis, qui te docuere magistri,
Qiiii verum colercs relligione Deum ;
Impia quos tandem jussit Geilana necari,
Celavitque sub liunc corpora caesa locum.
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. 411
Ne turpi sine laude situ defossa jacerent,
Corpora Burchardus sub monimenta locat.
Paul. Langius Bosnaniensis Chronico Citizensi ad finem : " Sancti
et devotissimi patres, Columbanus, Gallus, Chilianus, Bonifacius, Wil-
librordus, et Ludigerus." Scripsit
Contra Arrianismum lib. I.
Contra peregrinos Cultus lib. i.
Monita ad Gozbertum Ducem super Divortio cum fratris
uxore lib. I.
Florebat anno salut. dcxii. ut vult Rhegino abbas Prumiensis,
falso, ut opinor : melius Marianus Scotus anno DCLXXXVII. nam eo
anno consecratum episcopum a Benedicto papa, non autem a Conone,
ut supra voluit Sigebertus. Prodit compilatio chronologica anony-
mi auctoris. Passus est anno dcxcvii. Alii diversam ei aetatem
astruunt, et sunt qui biennio serius martyrio coronatum velint ; nec
tanti est res, ut anxie inquiratur.
S. KORTILA. 756.
S. Kortila, aut Rortila, sive Cortyla, et ipse diu in Germaniis com-
moratus, Tanconis Pattonisque familiaris et amicus, dignitatisque
collega, episcopatum etiam Verdensem pie administravit, sextus ejus
antistes, ut Gaspari Bruschio placet. Scripsit multa, sed omnia
perierunt, praeter
Homilias de Sanctis lib. I.
Floruit sub Dungallo Scotiae rege anno salutis dcccxxvi. quando
obierit, haud facile divinarim. Inter sanctos habitus. Arnold. Uvion
lib. II. Ligni Vitae cap. lv. Colitur xxiix. Aprilis. Martyrologium
Anglicum.
S. KENNETHUS. 757.
S. Kennethi templum memorat H. Boethius lib. x. Hist. pag.
cc. sed quis ille fuerit, aut qua vitae conditione, aut quo tempo-
re vixerit, quaerant alii, ego me fateor nescire : hoc modo constat,
in Fifa cultum. Reperi postea S. Blanum baptizasse, et S. Congalli
412 HISTORIA ECCLESIASTICA
socium fuisse sub annum ccccxlii.
S. KENNOTHA. 758.
S. Kennotha virgo magna fuit vitae innocentia: sanctimonialem
Brecliini censetur induisse, et viva defunctaque miraculorum gloria
fulsit.
Claruit anno mvii. Templa ei, et arae in Scotia, ubique regni,
erecta. Colitur die xin. Martii. Breviar. Scot.
S. KENNEIRA. 759.
S. Kenneira virgo, nobilissima familia, et, ut nonnullis visum,
regio sanguine orta, post solenne virginitatis servandae votum
S. Ursulae se junxit, unaque cum XI. millibus virginum Romanam
peregrinationem suscepit, et Roma rediens, Coloniae ab Hunnis
tum obsessae, cum in sancto perseveraret proposito, martyrio confe-
cta, vitam futuram adepta est. Ita historiae nostrates, et conformi-
ter Elizabeth sanctiinonialis, quae revelatione edocta est ita rem se
habere anno mclvi. ut refert Robertus Altissiodorensis Chro-
nic. pag. lxii. Vide lib. xix. infra in Ursula. Delirat, more gentis
suae, Richardus Vitus lib. vir. Histor. Britan. pag. xciv. qui vir
vix tanti est, ut nominari in serio opere debeat. Ad haec Wolfgan-
gus Lazius et alii Germanici scriptores consulendi, praeter histo-
ricos.
Obiit cum sociis anno CDLiv. Colitur celebri gentis concursu, tem-
plis Deo, sub illius gentis [1. nominis] invocatione, erectis, et aris
ubique regni dedicatis, die xxix. Octobris. Breviar. Scot.
SS. KOLDINGAMENSES. 760.
SS. Virgines Koldingamenses, cum debaccharentur Dani libidi-
nosissimi, exemplum S. Ebbae abbatissae secutae, labrum sibi supe-
rius amputarunt, ut deformitas pudoris custos esse posset ; sed Dani,
contuinelia accensi, igne injecto monasteriuin cum sanctis omnibus
absumpserunt. Vide supra lib. v. in S. Ebba. Hymno eleganti Ita-
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. 413
lico Maphaeus Venierus, archiepiscopus Corcyrensis, martyrium
istud describit apud Joannem Felicem Astolfum Novo Sanctorum
Legendario pag. cxxv. ubi tamen Collingam pro Coldingam est,
levi errore.
Passae sunt anno DCCCLX. qui numerus in Arnoldo Uvione cor-
ruptus, qui habet annum dcxxx. Coluntur die xxn. Augusti.
KENNETHUS. 761.
Kennethus rex, Alpini regis filius, regnum [adeptus], Pictorum tota
gente deleta, et ad internecionem acie ad Stirlingum, obsidione ad
Camelodunum, exstincta, mclxx. annis ex quo in Albionis eam
partem descenderat, Britanniam etiam ulteriorem sibi vicinam bello
petiit, victoriaeque praemium Northumbriam suo regno adjecit.
Cathedram inaugurandis regibus fatalem Sconam detulit. Ediderat
ille
Breviarium antiquarum Legum lib. I. Inutiles enim leges
resecans, utiles in epitomen redegit : iis in foro Angli ute-
bantur. Anton. Possevin. Appar. pag. cccxx.
Novas Leges adjecit lib. i.
Obiit anno regni sui xx. sedebat in Petri cathedra Leo IV. impe-
rabat Ludovicus II. Francorum rex, anno salut. dccclv. Annales
nostrates.
KINNATILLUS. 762.
Kinkatillus rex, Eugenii III. et Conualli regum frater, Congalli
regis F. Aidanum tiepotem participem regni ascivit, et in sinu
S. Columbae exspiravit, brevi principatu egregiam laudem adeptus.
Scripsit
De Regimine Principum lib. i. ad D. Columbam. Meminit
Joannes Fordunus.
Obiit anno n. regni sui, saiutis vero dccclxxx. Annales nos-
trates.
L
414 HISTORIA ECCLESIASTICA
B. KINEARDUS. 763.
B. Kineardus Scotus, falso hactenus Einartus et Eginartus, Ca-
roli Magni alumnus, creditus Gerraanus, cum fuerit Scotus ; nam
id nomen eo aevo in eo Britanniae tractu frequens. Hovedenus
Annal. pag. ccxxxv. Alcuini, Rabani, Clementis, et Joannis so-
cius, quos saepe hoc opere monui cum Gulielmo Achaii regis Sco-
torum fratre ex Scotia in Galliam venisse, et ut ceteri sub senium
aula deserta monachus factus, ac deinde abbas, concilio Mogun-
tino sub Bonifacio subscribit. Primum argumentum ab hominis
Germani auctoritate sumetur : is est Conradus Gesnerus, qui " Vitam
Caroli ab Albino Flacco Scoto" conscriptam docet; quem sequitur
Josias Simlerus epitomastes, et concors Flavius Blondus Hetrur.
illustrat. pag. LH. in rebus Florentiae : " Gesta Caroli ab Alcuino
ejus praeceptore scripta." Deinde est codex apud Petrum Petavium,
senatorem Parisiensem, v. cl. cum hac inscriptione : " Scotus de Rebus
Caroli Magni :" liquet ergo hunc vetustum esse Scotum, qui ab ali-
quibus Alcuinus Scotus putabatur, ab aliis anonymus. Sed et Cle-
mentem quendam Scotum auctorem facit Wolfgangus Lazius lib. III.
de Migrat. Gent. pag. xl. Ego nunc primum nomen eruo e situ
et latebris antiquitatis Scoticae, et gratias, puto, habebit nobilis-
sima apud nostrates Kinardorum familia, quae etiamnum hodie
potens est, et clara, ob tam insigne nobilitatis suae monuraentum.
Docuit me Florentius Vigorniensis in Chronico ad annum dcccxiii.
quem locum exscribam. " Pons quem apud Moguntiacum per de-
cem annos ingenti labore, et opera mirabili, de lignis Carolus rex
struxit, adeo ut perpetuo durare posse videretur, anno uuo ante
obitum suum ita tribus horis conflagravit, ut ne una quidem hastu-
la super aquam remaneret. Pontem autem illuin Ricolphus episco-
pus dicitur jussisse incendere, propter latrocinia, quae noctibus in eo
exercebantur, duni homines spoliati in fluinen ipsum jacti necabantur.
Sed Kineardus, qui vitam istius Caroli scripsit, haec fortuito refert
contigisse." Locus Kineardi non est fideliter a Florentio exscriptus,
neque quicquam ille de fortuito casu ; sic enini ille : " Pons apud Mo-
guntiacum in Rheno quingcntorum passuum longitudinis, nam tanta
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. 415
est fluminis ibi latitudo ; qui tamen uno antequam decederet anno
iucendio conflagravit, nec refici potuit propter festinatum ejus disces-
sum, quanquam in ea meditatione esset, ut pro ligneo lapideum resti-
tueret."
Liceat pauca ex Marquardo Frehero v. cl. de eo annotare. Cum
notarius Caroli Magni esset consuetudine furtiva cum Imma Caroli
filia diu protracta, ad ultimum in facinore deprehensus, eam cum in-
genti dote uxorem duxit, quam et auxit Ludovicus Aug. Hanc fato
ereptam implacabili dolore luxit, ut ex epistolis ejus ad Lupum Fer-
rariae episcopum liquet, tum caelibatus impatientia ductus, et mundi
pertaesus. Coenobium Salinstat aut Salingestat ad Moenum funda-
vit, ibique consenuit. Chronic. Laurishamense. Ambrosius Moralius
lib. xiii. de Regibus Hispan. cap. xxiii. et Chronicon Snarzachense
" scriptorem actuum Caroli" appellat. Ermoldus Nigellus in Pane-
gyrico Ludovici Pii, Caroli F.
Tunc Heinardus erat Caroli dilectus amore,
Ingenioque sagax, et bonitate vigens.
Anonymus Paderbornensis poeta sub Arnulpho imperatore, editus
a Reinerio Reineccio :
De vita Caroli scriptum legat ipse libellum,
Quem summo prudens Einardus nomine scripsit.
Scripta ejus enumerat Trithemius, quae videantur ; ego pauca re-
censebo.
Vitam Caroli Magni, quam ex Suetonii Augusto expressit, iri-
tegris interdum paginis exscripsit, lib. i.
Epistolas lib. i.
De Translatione et Miraculis SS. Marcellini et Petri Mar-
tyrum lib. i. Meminere Aimonius monachus et Chro-
nicon Laurishamense: extat apud Laurentium Surium tom.
vii. die ii. Junii.
Monita Gabrielis Archangeli xn. capitulis comprehensa lib. i.
Annales Fuldenses ad annum dccclxxiv.
Florebat anno humanae salutis dccci. quando obierit, non ego
reperi.
416 HISTORIA ECCLESIASTICA
JOANNES KUNINGHAM. 763.
Joannes Kuningham, seu Cuningamius, ex- nobilissima comituni
Glencarniae familia, clarissimum a S. theologiae studio nomen sor-
titus, tota Europa lustrata, Asia etiam ac Africa visis, Parisiis substi-
tit, communi scilicet eo seculo literarum emporio : ac postea nescio quo
fato, Paderbornensis episcopus renunciatus a Bonifacio IX. recusato
honore ad Scotos suos redux, ad finem vitae bonis artibus incubuit.
Male Anglum facit Sixtus Senensis in Bibliotheca Sancta lib. iv. et
Kiningham vocat. Scripsit
Lecturam in Threnos lib. I.
Claruit anno mcccxcix.
S. KILIANUS. 764.
S. Kilianus hic, ab Herbipolensium apostolo diversus, S. Levini
archiepiscopi ex Scotia comes itinerum, laborumque socius, sanctita-
tis discipulus, ac demum passionis spectator, sanctissimi martyris
corpus in Hauthem, vicinum martyrio vicum, cum sociis suis ac con-
discipulis Helia et Foillano religiose detulit. Vita S. Levini, cujus
epitome apud Franciscum Haraeum, id ipsum testatur die XII. No-
vembris. Scripsit
Vitam et Gesta Levini magistri lib. i.
Scribebat anno dcxxxiii.
S. KUNDAKAR. 765.
S. Kundakar monachus, ac discipulus S. Bonifacii, Germaniae
apostoli, auctore Othlono Fuldensi in Vita ejus lib. II. pag. cccclxi.
forte et martyrii ejusdem socius, qui cum aliis enumeratur a Not-
kero Balbulo in Martyrologio Non. Junii, nisi quod Gundechar voce-
tur; sed nomina illa saepe corrupta. Ejus est
Instructio ad Frisios lib. i.
Floruit anno dcclv.
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. *V
KILIANUS. 766.
Kilianus, a Wilhelmo rege ad pontificem cum aliis missus orator,
ex itinere valetudine contracta substitit Bononiae, reliquis in patriam
redeuntibus, et in eodem clarissimo literarum emporio languentes
Musas sedulus excitavit, ac juris civilis scientiam, barbarorum in-
solentia post Justiniani pene principaturn non dicam oppressam, sed
emortuam et sepultam, ab inferis revocavit ; cumque nuda philosophia,
et eloquentiae studium tantum ibi vigeret, praeclara fama [scientiam]
legalem primus in Italia coepit profiteri, ut testatum abunde reliquerunt
Joannes Fichardus, Joannes Baptista Ziletus, Joannes Nevizanus,
Ludovicus Gomesius, et Wolfgangus Freymonius. Comes ei tam
praeclari facinoris Irnerius, quem quia Italum perperam auctorem
faciunt hos secuti catervatim, Columbus Fasolus, Hugolinus, Bul-
garus, Martinus Placentinus, Joannes, atque illi quidem sincere
jus tractantes, tum Accursii, Jason, Bartolus, Baldus, qui venustissi-
mum legum corpus foedissimis suis ineptiis coinquinarunt. Scripsit
Kilianus
Lecturas in Pandectas lib. I. quae tamen perierunt.
Florebat anno mxc. Hujus fama ab orco revocata, gratias Scotiae
debet Bonpnia, Scotia mihi.
JACOBUS KENNEDIUS. 767.
Jacobus Kennedius nobilissima familia, ingenio eminentissimo. Po-
lydorus Virgilius lib. xxiii. Histor. Anglic. " Jacobus III. aetate
puer rex creatur, cui praeceptor datur Jacobus Chennethus, Divi
Andreae archiepiscopus, qui diu fuit etiam regni gubernator, quod
vir esset probus, atque homo rebus omnibus longe ornatissimus."
Et in fine ejusdem libri : " Erant in procuratione regni, propter regis
aetatem, complures principes, et in primis Jacobus Chennethus, Divi
Audreae archiepiscopus." Joannes Ferrerius Pedemontanus in Ap-
pendice Histor. Scot. " Erant tunc in au/a Scotiae, ob aetatem sui re-
gis, in regni totius procuratione viri principes et illustres permul-
ti, quorum facile primus habebatur Jacobus Kennethus, S. Andreae
«8 HISTORIA ECCLESIASTICA
archiepiscopus, ipsius regis cognatus." Hujus prudentia et consilio,
Henricus VI. Anglia pulsus, humanissime receptus in Scotia, et
ad recuperandum regnum non vulgariter adjutus. Tria hic aequali
fertur pretio aere suo fabricavisse ; Collegium S. Salvatoris in Fano
Divi Andreae, ibidem sepulchrum ex marmore sumptuosissimum in
quo condi voluit, Bargiam navem, de qua supra hoc opere. Scrip-
sit
Monita Politica lib. i. quae Justus Lipsius viderat.
Historiam sui Temporis lib. i. sed non prodiit.
Excessit in archiepiscopio suo anno mCdlxvi. die x. Maii.
S. KANILLUS. 768.
S. Kanillus, eremita ordinis Benedictini, socius ac discipulus mag-
ni illius Buonis, cognomento Bardi, in Argathelia, aliisque plurimis
apud silvestres nostros Scotos, erectis templis cultus; de quo nihil
aliud habeo, nec scriptorum apices ad nos pervenerunt.
Floruit anno dccxcil
S. KEINA. 769.
S. Keina, seu Keiana, virgo Britannica sanctissima, ut Camdenus,
homo orthodoxae fidei infensus, fatetur pag. CLXIX. Britanniae; a
cujus nomine Cainsham oppidum ad Anonam in agro SomersetensL
id est, Keinae domicilium ; in quo tractu, cum serpentes incolas mi-
rum in modum infestarent, eos virgo Dei in lapides permutavit ;
atque etiamnum hodie serpentis in gyrum revoluti effigiem lapides
ostendunt, cujus caput in circumferentia prominet, caudas centum
occupat : quod miraculum frustra heterodoxi rideant, dum nos Catho-
lici depraedicemus, et Deo in virginis operibus benedicemus. Credi-
bile porro est, hanc esse e genere illius Scoti Keiani, qui, ut Nennius
apud Camdenum habet, Silures et Dimetas, sive Glamorganshire
et Caermardenshire, imperio obtinuerat, ut in illarum provincia-
rum delineanda historia idem auctor est : nec si quid scripsit, ad nos
devenit.
Vivebat anno CD. Colitur xxvn. Februarii.
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. 419
S. KESSOGUS. 770.
S. Kessogus, seu Bessogus, ex Scotia in Hiberniam navigans, mo-
nasticae et solitariae vitae sitiens, se totum Domino mancipavit ; in-
signia ejus apud Deum merita, in Cathenesia pleraeque aedes sacrae
loquuntur, et pluribus recolunt vicini.
Floruit anno dcc. Colitur x. Martii, ut in Florario. Vide in S.
Makkessogus lib. xn. id enim nomen sonat filium Kessogi.
S. KENTILLA. 771.
S. Kentilla, episcopus Verdensis, ex illorum numero, quos saepe
dixi a Scotia ad Amarbaricensis claustri curam vocatos, inde ad regi-
men episcopale admotus : fortitudinis simul, et pietatis Scoticae in ea
gente trophaea extare, ex Bruschio et aliis. Scripta perierunt.
Sedebat Verdae Caesaris auno dccccx. Colitur xxnx. April.
Acta ecclesiae laudatae apud Krantzium et alios.
S. KEVINUS. 772.
S. Kevinus, abbas in Levinia prope Menteth, natus in insula Rothe-
say, quae postea Buta ; et sane in ducatu Rosae cella visitur,
vulgo Kilkeuin: postea tamen curam nescio cujus monasterii gessit.
Alexandro Millo auctore. Putat non nemo eundem esse cum Koengo,
de quo Giraldus Cambrensis in Topographia Hiberniae. Scripta non
extant.
Vixit anno dcccvii. Colitur iii. Junii. ex nundinis concursu max-
imo celebratis constat.
S. KENOCUS. 773.
S. Kenochus, abbas Jedwodi, ordinis Lateranensis Canonico-
rum S. Augustini, qui decem annis totis tumentes Scotorum An-
glorumque regum animos, in bellum pronos, precibus assiduis
420 HISTORIA ECCLESIASTICA
in pace continuit. Extat officium ix. lectionum, ac templum Deo, sub
ejus invocatione, erectum in ditione Glascoensi, ut in Historia Mis-
cellanea Brunus abbas habet pag. xxcviii. Scripta non reperi extare
ulla. Florebat anno m. Colitur xiv. Novemb.
S. KIERANUS. 774.
S. Kieranus, episcopus sanctissimus, ut plurimum insulas Scotiae oc-
ciduas incolebat, ac tandem longo virtutum cursu peracto martyrium,
a latronibus jugulatus, consummavit ; nec plura ejus acta supersunt,
ita et scripta interiere.
Floruit anno dclxv. Colitur v. Martii. Breviarium Dumblanense.
In regione Kyntyre memoria ejus celebris ; ibi enim lacus incolatu
ejus ac miraculis frequentata, vulgo Lochkilkeran, id est, Lacus cellae
Kerani. Gilbert. Brun. Histor. pag. xxcix.
S. KINEDUS. 775.
S. Kjnedus, eremita ex abbate factus, coelestium rerum contem-
platione animum pasturus in Angliam secessit, ibique iuter Wallos
mirabili continentia diu se continuit. In divos relatum loquitur
Camdenus pag. cxvn. Miracula Jo. Capgravius colligit ac recitat,
ex quo discas eum genere Scotum, incolatu Anglum, utramque gen-
tem conversatione sanctorum operum nobilitasse. Hinc habent illus-
trissimi Cassiliae comites, quo glorientur ; nam cum ipsorum nomen
Kenedie sit, hunc gentilem suum jure venerentur, et in terris generis
sui stemmatisque antiquitatem suspiciant, in coelo praesidium invo-
cent. Scripsit
Ad Wallos lib. i.
Preces pias lib. I.
Vixit confessor anno dcxxciv. Colitur xxn. Januar. eodem auctore.
S. KUNEGUNDIS. 776.
S. Kunegundis, virgo Ursulana et martyr, requiescit in territo-
rio Constantinensi, parochia de Hischel, relata in divos anno m.
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. 421
Dii. ut processus, qui extat, indicat ; ad quem te, lector, remitto. Jo.
Molanus Additionibus ad Usuardum. Acta loci.
Passa anno cdliv. colitur xxi. Octobris.
S. KUNERA. 777.
S. Kunera, et ipsa Ursulana, et ab angelo custode, ut major Dei
gloria, duriorque virginis passio fieret, educta, Hunnorum quidem
gladios vitavit, sed paratam martyrii palmam non effugit, operibus
suis et virginitatis voto respondentem. Cum in viri nobilis famula-
tum venisset, ob solam pnlchritudinem in suspicionem zelotypae mu-
lieris pervenit, quae ipsam injecto mantili strangulavit ; sed Domino
ancillae suae innocentiam signis manifestante, gloriosum corpus per
S. Willibrordum Scotum translatum, et in civitate Renensi decenter
collocatum. Molanus Indiculo SS. Belgii. Cratepol. de Sanctis Ger-
maniae pag. lv.
Passa est anno cdliv. xxnx. Octob. translata xil Junii. Vita
S. Willibrordi.
JACOBUS KARDENUS. 778.
Jacobus Kardenus, canonicus Dumblanensis, familia veteri, in-
genio nobili, fama celebri, theologus supra aetatem suam doctus,
scripsit
De Sacramentorum Numero lib. i.
De Baptismo contra Haereticos lib. i.
Sermones lib. I.
Floruit anno mccxciv.
GULIELMUS KEITH. 779.
Gulielmus Kethus, abbas Killos in Muravia, egregius concionator,
eloquens rhetor, poeta ingeniosus, multa versu et prosa scripsit : in his
index loci memorat
Quadragesimale lib. i.
Hymnos de Sanctis lib. I.
Claruit anno mcccl.
M
422 HISTORIA ECCLESIASTICA
PETRUS KYNTYRE. 780.
Petrus Kyntyre, sacerdos Catholicus, cum peregrinus in Italiam ve-
nisset, vitae integritate, ac literatura innotuit Gregorio X. beatissimo
pontifici, cum quo diu vixit, laborum sanctorumque operum parti-
ceps ; et cum ille post concilium oecumenicum Lugdunense Romam
rediret, ac Florentiam interdicto suppositam declinaturus, Aretii
obiisset, hic Romam perrexit, ubi aliquandiu temporis haesit, donec
in patriam revocatus, curam ecclesiae cujusdam suscepit. Hic scrip-
sit
Laudes, Acta, Vitam, ac Mortem Gregorii Papae X. lib. I. " flo-
rido stilo," ait Joannes Fraserius in Oblatione ad Haereti-
cum, ex bibliotheca Killossensi.
Vivebat anno mcclxxv.
QUINTINUS KENNEDIUS. 781.
Quintinus Kennedius, comitis Cassiliae frater, Crucis Regalis abbas,
ingens literatorum fautor, magno et nobili animo haeresi in Scotia
nascenti familiaribus colloquiis, ac scriptis restitit, nihil omittens quo
Catholicam fidem strenue propugnaret. Ejus sunt opera, Joanne
Leslaeo auctore :
De Conciliorum Auctoritate lib. i.
De publico Ecclesiae Sacrificio lib. i.
Contra Errores Germanorum lib. II.
Fidei Capita quatuordecim defensa contra Georgium Sophocar-
dium lib. i.
Atque haec typis vulgata, inedita vero sunt :
Responsio ad Joannis Davidsoni opus lib. I.
De vetitorum Ciborum Abstinentia lib. I.
De illicito Presbyterorum Matrimonio lib. I.
De Cultu Imaginum lib. i.
Palinodia Willoxio reddita xxix. Martii MDLXII. lib. I.
Querimonia super Knoxii Fraude et Iinpietate lib. I.
Oratio pro Obedientia supremis Potestatibus, liabita die ul-
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. 423
tima Augusti mdlxit. lib. i.
De Praesentia Corporis in Sacramento Altaris lib. I. dicitur
prodiisse.
Florebat anno mdlxiv. obiit autem die xxn. Augusti eodem anno.
JACOBUS DE KELSO. 782.
Jacobus de Kelso, Benedictinus reformationis Tironensis, inter cele-
bratissimos gentis nostrae scriptores jure laudatur, vir incomparabili
judicio, mathematicarum callentissimus. Scripsit
Breviarium Astrologicum lib. I.
Canones Directionum lib. I.
Super Errores Veterum lib. I.
Defensionem Astrologiae lib. II. ut ex indice librorum illius
coenobii Richardus Brunus prodidit.
Commentarios in quaedam Archimedis lib. I.
Poemata sacra lib. I.
Floruit anno mcdlxxv.
ANONYMUS KILWINNINUS. 783.
Anonymtjs Kilwinnius, aut Kilwinninus, ejusdem ordinis frater,
coenobii sui etiam prior, ad eandem famam cum Jacobo superius
nominato contendit, licet dispari successu. Scripsit
Pro Alphonsi Tabulis contra Fratrem Jacobum lib. i.
Nova Musica ex Platone lib. i.
Vixit anno mcdlxxv.
ROBERTUS KETHUS. 784.
Robertus Kethus, frater Comitis Martialis, vir non minus erudi-
tione, et vitae continentia, quam generis claritudine illustrissimus,
abbas Deirensis, multa egisse dicitur, quo collapsos ecclesiastici ordi-
nis mores restitueret, acerrimus vitiorum in illo hominum genere
vindex et censor. Scripsit et publicavit
Ad Clerum Monitoria lib. i.
424 HISTORIA ECCLESIASTICA
De Primitivae Ecclesiae apud Scotos Sanctitate lib. i. quod
opus Jacobus Laugius, Sorbonicus doctor, Scotus, publici
juris facere voluit ; an fidem liberarit, nescio.
Obiit Lutetiae anno mdli. die xn. Junii, sepultus in aede sacra
Carmelitarum ante aram S. Niniani Scoti.
DAVID KINEARDUS. 785.
David Kineardus, Soc. Jesu presbyter pius et doctus, ut plerique ex
illo grege, scripsit
De Vocatione Ministrorum lib. i.
De Ecclesia lib. I.
De Sacramentis lib. I.
De Capite Ecclesiae lib. i.
Vivit adhuc in Germaniis, et quotidie popularium suorum, ut au-
dio, saluti scriptis studet, gravis, diligens, et famae magnae theologus.
DAVID KYNALOCHUS. 786.
David Kynalochus bonas artes in Germaniis didicit, docuitque se-
cunda ingenii fama. Ejus ego, e multis quae edidit, pauca tantum
videre potui.
De Generatione Hominis lib. I. opus ingens et grave, versu
eleganti.
De Morbis Corporis humani lib. I.
In Galeni et Hippocratis locos difficiles Comment. lib. I.
In Petrum Goldmannum Epigrammata, et Satyrae, lib. I, ut
audio, venustissimae, multorum manibus circumferun-
tur.
Vivit adhuc Alecti seu Deidoni, ubi natus, et medicinam liberaliter
multorum commodo et fructu exercet.
JACOBUS KLELANDUS. 787.
Jacobus Klelandus, nobili loco natus, duci Leviniae familiaris.
bonis literis serio, et sine fuco, domi et in Galliis studuit, aulam
GENTIS SCOTORUM, LIB. X. 425
aliquandiu Britannicam secutus, tandem pertaesus vitae illius seces-
sit. Ejus sunt :
Epistola ad Fratrem, qua e Galliis illum hortatur mitius Ca-
tholicos tractet. Ab eo opere magna in caput ipsius in-
vidia derivata est.
De Rebus Britannicis lib. I. opus ingens, varium, et magnae
famae.
Vivit adhuc Cantuariae, et Musarum delitias operose colit.
FINIS LIBRI DECIMI.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XI.
S. LUCIA DE MONTE. 788.
S. Lucia, cognomento de Monte, regis Scotiae filia, cujus vita in offi-
cio, Breviario Scotico ei nuncupato, haec fere colligi potest. In aula
a tenera pueritia educata, eleemosynis ac orationibus assidue vacabat :
audito in ecclesia evangelio omnia vendere exhortante, ut perfecta
esset, statim se totam Christo devovit ; et furtim aufugiens, ut quod
in aula non posset in eremo tentaret, transmissa Francia venit in
Lotharingiam, et cum Mosam in episcopatu Virdunensi trajicere pa-
raret, amnis miraculo intumescens transitum negavit. Eo igitur loco,
quasi divinitus admonita, substitit, et a Theobaldo quodam viro insig-
niter pio recepta, praeclara sanctitatis argumenta exhibuit, victum la-
bore manuum quaerens. Fons e sepulchro natus, qui languores quos-
libet sanat, cui subscripti hi versus :
Flos sudans rorem ascendit ad montis honorem,
Et super hunc florem Deus inspiravit odorem :
Flos, virgo, ros, grata salus, odor, aura salutis.
Floruit anno . . .
S. LEVINUS. 789.
S. Levinus, aut Livinus, Lebuinus, episcopus Gandavensis, ut
placet Caesari Baronio : ut alii volunt, " Scotorum archiepiscopus,
et martyr," ait Anton. Possevin. Apparat. cccxliv. Bibliothe-
ca Minoruin Patrum. V. CL. Joannis Gualterii Chronic. Chronicor.
pag. JMVii. " Levinus archiepiscopus Scotorum, et martyr ;" cujus
vitam habet Surius tom. vi. ex Hucbaldo Elmonensi monacho
ad Baldricum episcopuin Trajcctensem j quam vitae historiam
laudat impensius Petrus archidiaconus Cameracensis. Lebuinus
HISTORIA ECCLESIASTICA. 427
autem ab eo auctore dicitur quasi Leswyn, quod sonat carus ami-
cus ; sed frequentior usus Livinum vocat, de quo plene Meierus in
Annalibus Flandricis, et ejusdem acta celebraverat S. Bonifacius,
archiepiscopus Moguntinensis, qui MS. extat Lovanii, teste .Toan-
ne Molano. Passionem vero versu extulit Henricus Lacius Latinus
rogatu Letteri, Aegidius Honcarius presbyter, quem, licet Ascensiano
prelo emissum, non potui adhuc videre. Acta etiam ecclesiae Gan-
davensis MSS. Hunc Apostolum Transiselanorum vocat Theatrum
Conversion. Gent. apud Arnoldum Uvionem lib. II. Ligni Vitae cap.
lvii. nisi forte alius sit, quod non putem. Petr. Cratepolius Epi-
scop. German. " natus in Scotia," pag. xcix. Verba Christiani Mas-
saei Cameracenatis de eo sunt lib. xiii. Chronicor. Mundi : " Sanctus
Levinus, natione Scotus, archiepiscopus Hiberniae, vel Sylvestris
Scotiae, Gandavum venit cum tribus discipulis xvi. Julii indictione
vi. et mansit illic mense uno ; deinde profectus ad Escam praedi-
cavit Christum, multosque convertit : quidam vero indurati occide-
runt eum xn. Novembris ejusdem anni ; decollatus autem, erexit
se, et tulit caput suum, et portavit in Hontthem in sepulchrum
angelicis manibus praeparatum, ubi quievit annis ccviii. deinde
levatus a Theodorico Cameracensi pontifice." Vide quae sequuntur.
Hunc vero, Francorum Orientalium et Saxonum apostolum, ut
loquitur Hucbaldus Elmonensis in Vita ejus cap. vi. Scotia pro-
tulit, primum sane, quod sciam, illius gentis archiepiscopum. Ut
ecclesiam inter silvestres vel montanos Scotos, ita crediderim
in ea regione illum natum, quae tum optima Scotici regni pars
erat ; declives enim et orientales tractus Picti ea tempestate occu-
pabant. Molan. Indic. SS. Belgii pag. xlv. non tantum Scotum do-
cet esse, sed sacro fonte susceptum a S. Augustino, Anglorum apo-
stolo. Plane evincit idem in Chron. SS. Belgii pag. lxxxiii. " Mul-
ti etiam de Scotia vel Hibernia in Galliis peregrinantes, verbum Dei
seminabant, multumque fructum Deo faciebant per Hannoniam, Bra-
bantiam, Flandriam, et loca vicina : primum S. Livinus archiepisco-
pus, qui ex Scotia Gandavum venit." Persequitur deinde de SS. Fur-
saeo, Foillano, Uitano, Fredegando, Wasnulpho, Ettone, qui apud
Avesnas concionatus, Bertuino, qui Maloniam monasterium con-
didit, Eloquio, qui Walciodorum fundavit, qui omnes aposto-
428 HISTORIA ECCLESIASTICA
lici Scotiae meae viri fuerunt. Constantiu. Ghinius pag. xxcix. " In
portu Gaudensi natalis S. Livini, episcopi et martyris : hic adhuc
puer in Scotia, non modo pietate, verum etiam miraculis clarus fuit."
Eum S. Radbodus, episcopus Trajectensis, ex Anglia venisse scribit,
quia scilicet patres nostri eo aevo peregrinationem suam incipiebant
per Angliam, vel quia pleraeque ecclesiae a Scotis ea in gente rege-
bantur, ut saepe hoc opere ostensum, vel quia spes erat aliquam eos
evangelii lucem Anglis adhuc infidelibus posse infundere, vel sane
quia iter illud in Gallias est commodissimum. Sic ergo ille :
Inclytus Anglorum veniens Lebuinus ab oris,
Sacris virtutum meritis, et remige Christo,
Saeva procellosi compressit flumina Rheni.
Sacram ejus memoriain ecclesia recolit XII. die Novembr. quo
martyrium est passus. Martyrologium Romanum : " In portu Gan-
densi S. Livini, episcopi et martyris." Subjungit deinde : " In Belgis
S. Lebuini, presbyteri et confessoris." Unum eundemque Livinum,
Lebuinum, et Levinum esse constat. Sed tamen distinguit et Joannes
Molanus Addition. ad Usuardum eodem die : " Apud Isclam fluvium
Daventriae S. Lebuini, presbyteri et confessoris ;" et tamen Christia-
nus Massaeus supra Levinum nostrum ad Escam fluvium evangelium
nunciasse dicit, qui non videtur alius ab Iscla. Subdit Molanus
eodem die : " Beatae Craphaildis et Brixii pueri martyrum cum S. Li-
vino, quorum corpora Gandavi habeantur in tumbis portatilibus."
Idem die xxvi. Junii : " In Gandavo elevatio S. Livini martyris, et
translatio secunda corporis ipsius." Hinc argumentum duco eosdem
eos esse ; et S. Lebuini corpus etiam secundo translatum tradit Huc-
baldus in Vita ejus cap. xvn. Scripsit vero
Homilias aliquot lib. I.
Epitaphium Allonini, Austrasiorum Ducum haeredis, lib. I.
Latine, et docte, ait Balaeus.
Florebat anno dcxxxiii. ut verior sententia, Baronius, et alii,
praesertim Breviarium Gandavense, ex quo vitain ejus compilavit
Franciscus Haraeus pag. mii. qui distinguit SS. Livinum et Lebui-
nuin. Sunt qui in annum rejiciant mvii. Possevinus loco Iaudato :
quae opinio haudquaquam probabilis ; nam qui in vita nominantur,
aliud tcmpus convincunt.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 429
S. LOLANUS. 790.
S. Lolanus, incomparabilis virtutis episcopus, cujus vitae continen-
tiam crebra miracula apud Scotos loquebantur, cum invecta haeresis
improbissima, pios Dei cultus regno eo eliminare ausa est. Fuit hic
Regi Duncano familiaris, cujus neque consilium in occupando regno
probavit, et exitum saepe praedixit. Scripsit
Commentarios in Biblia lib. I.
De Republica Christiana lib. I.
Hymnos sacros lib. i.
De inaestimabili Dilectionis divinae EfFectu lib. i.
Passionis Christi Typum lib. i.
De Incarnationis Mysterio lib. I. Quae in bi-
bliotheca Sconana extraxit furor haereticorum, et igne con-
sumpsit ; vir tamen pius memorias apicum saltem vindicavit.
Vixit anno mxxxix. Colitur, templis ei variis regni locis erectis,
die xxn. Septembris. Breviar. Scot.
S. LAUSTRANUS. 791.
S. Laustranus, episcopus Scotiae, sed incertum cujus seclis, dum
controversia agitaretur de tonsura clericali, et celebratione Paschatis,
ut saepe hoc opere est dictum. Extant tom. in. Concilior. in decretis
Honorii I. cap. xix. pag. LXIll. haec verba : " Dilectissimis et
sanctissimis Thomiano, Columbano, Chromano, Dimano, Bathano, et
Laustrano, episcopis ; Chromano, Hermanno, Stellano, et Segiano,
presbyteris ; Sarano, caeterisque doctoribus et abbatibus Scotis, Hi-
larius archipresbyter, et servans locum S. sedis apostolicae, Joan-
nes diaconus, et in Dei noinine electus, item Joannes primicerius, et
servans locum S. sedis apostolicae, et Joannes servus Dei, consilia-
rius ejusdem apostolicae sedis." Nec plura de illo, cujus mentionem
cum aliis non fieri ab Hectore Boethio lib. ix. valde demiror, maxime
cum ille hanc epistolam laudet, et quosdam in ea nominatos celebret.
Scripsit, ut contextu epistolae illius patet,
Epistolas ad Hilarium et ceteros lib. I.
Vixit anno dclxiv.
N
430 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. LACINUS. 792.
S. Lacinus, seu Lactinus, episcopus Scotus, in patria sua fidelis
pastoris partes implevit, Pictos ad meliorem vitae normam revoca-
vit, plurimum in insularibus erudiendis curae ac laboris impendit.
Nescio cur Henricus Fitzsimon Societatis Jesu eum Hibernis suis
donarit, cum Petrus Canisius et Martyrologium Carthensianum
eum Scotiae adjudicent. Opera vel non edidit, vel ad nos non per-
venerunt.
Annus incertus. Colitur xix. et xx. Martii. Iidem auctores.
S. LESMO. 793.
S. Lesmo, abbas in montibus Argadiae, non longe monasterio S. Fi-
lani, postea in Glentanire eremita, cujus praeclaram conversa-
tionem servant loca in Scotia ; in provincia Stryla Kihesmont, quasi
Lesmonis cetta, Thomae Dempsteri ac majorum, cum arce, patri-
monium ; in Argadia Kilmon, corrupte pro Killesmon, prope Touuart ;
in Glascoensi agro Lesmohago, licet haereticus historicus somnium
fingat, ut sit e Gallico Veglise de Mathul, sive ecclesia Mathuli,
nulla vocum vicinia. Acta omnia, quantum sciam, interierunt.
Vixit confessor anno dccxxxi. Colitur ix. Decembris.
S. LEVINUS. 794.
S. Levinus, cognomento Senior ab aetate sua, et simul tempore de-
sumpto, episcopus in Italia Transpadana, urbe resedit Verbanis
Lacui Maximo appositis. De hoc porro lacu, quem vulgo appellant
il Lago Maggiore, Virgil. lib. II. Georgic. ut placet Varrerio, corri-
gendus levi opera :
Anne lacus tantos ? te Lari, Maxime, teque,
Fluctibus et fremitu assurgens, Benace, marino ?
Prius erat te Lari maxime. Et Levinus quidem nostras populos
huic lacui vicinos ita erudivit exemplo, ut jure regionis patronus
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 431
habeatur, ibidem etiam martyrio coronatus. Extant acta apud Phi-
lippum Ferrarium ; opera interiere.
Floruit anno dcix. dies est incertus. Plura S. Bonifacius in Vita
S. Livini archiepiscopi.
S. LLBAPJA. 795.
S. Libahia, aliis Liberta, et nonnullis Libraria, secunda soror e tri-
bus martyrum pretiosorum SS. Eliphii et Eucharii ; ipsa vero " mar-
tyr apud civitatem nomine Grandem :" nescio an non Gandavum legi
debeat ; nam eo Belgarum tractu et virgo passa martyrium, et regia
ducum Burgundiae est : aliter tamen Ortelius censuit : " Grandis
Galliae civitatis nomen in vita S. Eliphii martyris : circa Tullum
est." Tu, lector, judica. Acta virginis petenda ex Vita fratris, quam
scripsit Rupertus Tuitiensis abbas ad Albanum S. Martini Coloniae
Scotorum abbatem, cap. I. quam ex eo recitat Surius tom. v. die XVI.
Octobris.
Passa est martyrium virgo innocens sub Juliano parabata anno
ccxci. Colitur Tulli die xix. Januarii. Acta loci. Demochares.
S. LUA. 796.
S. Lua, aliis Luanus, monachus Benedictinus Scotus, civis ac dis-
cipulus, et peregrinationis apostolicae S. Columbani Scoti parti-
ceps, ut illius sancti viri vita docet. Hic a nauta, praesente magis-
tro, percussus, quod graviter Columbanus tulit, Jonas cap. xxin.
atque hoc actum in Ligeris ripa, post exilium Burgundicum ; ex quo
colligitur domo Scotum fuisse, nam Lexovio cum illo discedere
nemo passus, nisi qui e Scotia una venisset, idem Jonas cap. xxn.
Hic ad Benchorensem sedem ac monasterium, servis Dei populatissi-
mum, Scotorum in Hibernia coloniam, reversus, ut apparet ex Vita
S. Malachiae a Divo Bernardo descripta. Scotum autem facit, ut
cetera omittam, ipse Jonas cap. xix. Vitae Columbani ; nam cum
in patriam vir sanctus cum discipulis suis redire pararet, oblatae
sunt ipsi naves commodum merces Scoticas ferentes, quod mire
animum confirmavit ; ac tum apostolatu relicto repatriasset, nisi
432 HISTORIA ECCLESIASTICA
aliter Deo visum fuisset. Hinc colligo, et illum, et discipulos, et mer-
ces illas ejusdem esse gentis : vide lib. iii. in S. Colunibano : nam
verisimile non est Scotum magistrum alienae gentis homines in co-
mitatum suum adsciscere voluisse. Scripta Luae ad memoriam nos-
tram non venere.
Floruit redux anno dl. Colitur xn. Julii. Martyrolog. Anglic.
S. LUCIA. 797.
S. Lucia, virgo Ursulana, martyr, gloriosas suas reliquias divinitus
revelare dignata, in regione Coloniensi ac Trevirensi colitur : sanc-
torum operum gloriam miracula, quae Deus per eam operatur, attes-
tantur. Ado in Martyrologio, et P. Canisius.
Passa est anno, die, et loco cum aliis communibus, cdliv.
S. LUGADIUS. 798.
S. Lugadius, abbas Scotus, Divo Columbae in Scotia triginta annis
haerenti familiaris, ut auctor Adamannus in Vita illius, monasterium
rexit a se eonditum in insula modica, quae in freto medio sita, quod
Scotiam ab Hibernia dirimit ; haec quidem una earum quas veteres
Hebudes appellarunt, Giraldus Cambrensis Leucadas, sive Inchadas :
Ethicas vero nescio qua ratione Beteoricas, nisi forte, quod fretum
Hispanicum despiciant. Porro Lugadius Raclinam elegit, in qua do-
micilium Deo conderet, quo brevi tantus monachorum numerus conve-
nit, ut opus fuerit in continentem multos remittere. Observa hic, lec-
tor, ecclesiae illius fervcrem, et ardentissimum Deo serviendi studium ;
nam cum monachi illi potuissent in continenti, locis fertilibus, coe-
nolia sua constituere, unde et necessaria victui sibi ipsis pararent,
atque aliis etiam prodessent conversatione, maluerunt tamen solitudine
abditi suae animae prospicere, ac piscibus, lacte, fructibusque silvestri-
bus vesci ; hacc enim insula Richea, seu Ricina, ut et ceterae, fruges
non producit, ut Solinus notavit : et haec erant aurea illa, ac divino cul-
tui mancipata secula, quibus religiosi vinum,cervisiam,aut panem nesci-
rent. Vir S. Lugadius unus e primis videtur, qui austeram hanc vivendi
legem sibi suisque proposuerint,cujus discipulus S. Aidanus eandem re-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 433
gulam a monachis ad praesules transtulit. Scripsit Lugadius
Doctrinale Monachorum lib. i.
Laudes Paupertatis lib. I.
Regulam ad suos lib. i.
Depositus est ultimo senio anno dcxxx. Colitur die xnx. Novem-
bris, ut nundinae fidem faciunt.
S. LULLUS. 799.
S. Lullus, sive, ut habet Krantzius Saxon. lib. II. cap. xv. Lullo,
archiepiscopus Moguntinus, S. Bonifacii successor, ex abbate de
Illminster in Boiaria. Educatus in Anglia, ut multi alii eo seculo
sancti Scoti ; quare in Martyrologio Romano Anglus vocatur, quod de
conversatione est intelligendum ; nam Scotus ortu, ac sanctus Boni-
facii consanguineus ab Othlono Fuldensi vocatur, Vita S. Bonifacii
cap. xxx. deinde in Scotichronico sic habetur de Sancto Lullo Scoto,
S. Bonifacii Scoti successore :
Antistes Lullus, quo non est sanctior ullus,
Occurrit morbis, ut totus praedicat orbis.
Qui plura cupis, adi ad Surium tom. v. qui vitam ejus affert ex
Breviario Moguntino, Vincentium in Speculo lib. xxni. cap. clvil
Hermannum Contractum, Trithemium, et alios. Scripta habentur
apud Pitseum.
Creatus antistes anno dcclv. depositus est anno dccxxcvii. Co-
litur die xvi. Octobris. Omnes hagiologi.
S. LUPITA. 800.
S. Lupita, virgo Scota, Divi Patricii Scoti, apostoli Hiberniae, soror
uterina, fratrem suum ad evangelicum opus proficiscentem secuta,
magnorum laborum particeps evasit, et in divorum album relata ab
utraque gente colitur. Jocelinus de Furno in Vita S. Patricii cap. L.
et alii auctores.
Claruit anno cdxcil Dies cultus incertus.
434 HISTORIA ECCLESIASTICA
LADILANDIUS. 801.
Ladilandiae dominus N. Graimus, vir Catholicis virtutibus instruc-
tissimus, cum sectariis ministris morem gerere nollet, sed Catholicae
ecclesiae adhaereret, saluti suae animae prospecturus, conficto crimine
ab iisdem petitus, cum ab eo sceleris poena exigeretur ab alio ad-
missi, subducens se eorum violentiae, nec contra leges, etsi falso
insimulatus, se movens, ad Ailzenam in mare actus, ne simplici qui-
dem morte defunctus, demersus, ac glande plumbea trajectus, quasi
terra et aqua innocentis in caedem conjurassent, vitae exitum feli-
cem sortitus. Brunus Miscellanea Historia Ecclesiastica pag. i.
Caesus est sub annum mdc.
ANDREAS LECHA. 802.
Axdreas Lecha, doctor theologiae, strenuus Christi athleta, verita-
tem evangelicam, sanctaeque matris ecclesiae unionem verbo et
scripto firmavit, jure merito illis annumerandus, qui nascenti haeresi
obstiterunt. Joannes Leslaeus pag. dlxvii. in Histor. Scripsit,
quod prius disputaverat,
De reali Praesentia lib. i.
De Consensu Ecclesiae Catholicae lib. i.
Haeresis Mores lib. I.
Florebat anno mdlxii.
EPIPHANIUS LINDSAY. 803.
Epipiianius Lindsay, nobili sanguine, non longe Dumfrisio, oriun-
dus, sed factis, et morum continentia nobilior, Capucinorum regulae
se tradens, crebro in patriam remissus, haereticos disputando impie-
tatis convicit. Scripsit
Controversias lib. I.
Vivebat anno mdcxx.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 435
JOSIAS LOGAN. 804.
Josias Logan Scotus veterum illorum Scotorum exemplum reduxit,
qui peregrinationem, ut aiebat ille, in naturam verterant : profectione
votiva ad loca sancta instituta, Europam omnem, Asiam universam,
totam Africam, incredibili labore lustravit ; tum redux domum scrip-
sit, atque Dumfermelini, patria illa sua, deposuit
Historiam Peregrinationis suae lib. I.
Peregrinabatur anno mdii. Laudant Jacobus Cheynaeus et Pur-
chasius.
JOANNES LUNDIUS. 805.
Joannes Lundius, canonicus Brechinensis, vir ornatissimus ac simul
doctissimus, ut illa ferebant tempora, scripsit, ut in indice Cuprensi
reperio,
Brechinensis Sedis Successionem lib. i.
Vivebat anno mcdliii.
JACOBUS LETHUS. 806.
Jacobus Lethus, vulgo Leith, nobili familia, in agro Aberdonensi,
natus, ad virtutem et scientias compositus, docuit magna cum laude
in Becodiano humaniores literas Lutetiae, doctorum corculum, mori-
bus suavissimis, academiae Parisiensis rector : tum ab umbratili
pulvere secedens, Hippocraticos doctoris apices adeptus, medicorum
nulli, aut eruditione aut medendi felicitate, secundus, gentem suam
ornat, et amicos, in quorum cohorte Thomas Dempsterus, licet in
ultima, reponi gloriatur ; qui non levi beneficio, prima sua aetate, ei
obstrictum se agnoscit, repositurus si posset, sin minus, gratam me-
moriam conservaturus. Scripsit, quod ego quidem viderim per dis-
cipulos recitatas,
Declamationes pulcherrimas lib. I.
Vivit adhuc Parisiis, et clinicen cum laude et fructu exercet.
436 HISTORIA ECCLESIASTICA
MARCUS LEO. 806.
Marcus Leo, illustrissima comitura Kingorniae gente oriundus, post
Gallias Germaniasque lustratas, in Italiam, plenus bonarum artium,
descendit ; et cum Atestini principes Ferrariensem scholam publicam,
summo literarum ornaraento, nec minori sua fama, aperirent, unus
eorum is fuit, qui jus civile interpretandum susciperent, ut ex actis
illius academiae vir ornatissimus habet in praefatione solenni, Pe-
trus Gerius, patricius Aretinus, doctor et lector primarius legum
civilium, ac Ferrariae praetor. Scripsit
De Testamentis lib. i.
De Re Militari lib. i.
De Officio Magistratuum Lecturas lib. iv.
Docebat anno mcccxii.
THOMAS LEICHT. 807.
Thomas Leichtus, monachus beatae Mariae semper Virginis de Monte
Carmelo, prior Tullilensis prope Perthum, tura totius ordinis per
Scotiara provincialis, a Richardo episcopo Dunkeldensi jus condendi
monasterii irapetravit, vir sua aetate longe clarissimus ac compositis-
simus, primus Carmelitarum in illud regnum introductor, in Galliis
vestitus. Scripsit
Pro Rege Alexandro ad Papam lib. I.
Conciones per Annum lib. i.
De Immunitate Ecclesiastica lib. i. Laudat Araedelius
de Sonis.
Vixit circa annum mccxxxi. sub Rege Alexandro.
GEORGIUS LANDELLIS. 808.
GiiORGius Landellis, doctor ac J. C. eximius, diu patria extorris
peregrinus, tandem Bononiam, Aemiliae caput ac Musarum de-
litias, appulit ; ibidera juris civilis professionem orsus, maximo
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 437
patriae suae ornamento, nec minore ingenii existimatione se gessit.
Scripsit
Volumen Legum lib. i.
Lecturas Jui'istarum lib. i.
Artium Nexus lib. i.
Rediit in patriam anno mccxci. et sepultus Sconae.
S. LAURENTIUS. 809.
S. Laurentius, cognomento Scotus, socius Tanconis, Pattonis, Har-
ruchi, et Kortilae, Brunoni filio Othonis, Saxoniae ducis, dum epi-
scopus is esset Verdensis, comes adhaesit, eundemque pontificem
maximum renunciatum Romam secutus est : fuit is Gregorius V.
vocatus, cujus pontificatui indivisus hic comes honorem et sanc-
titatem ipsius operibus tutatus est; scripsit enim, ut alia omit-
tam,
Contra Adeobaldum Antipapam, et Crescentem Romanum,
lib. I. Meminit Theodoricus a Niem opere de Schismati-
bus, ipse schismaticus et perditus homo.
Hujus est epitaphium Gregorii illius ad D. Petri prope altare Divi
Andreae :
Hic, quem texit humus, oculis vultuque decorum,
Papa fuit quintus nomine Gregorius,
Ante tamen Bruno, Francorum regia proles,
Filius Othonis, de genitrice Judith ,-
Lingua Teutonicus, Vangia doctus in urbe,
Sed juvenis cathedram sedit apostolicam,
Ad binos annos, et menses circiter octo,
Ter senos februo commemorante dies.
Pauperibus dives per singula Sabbatha vestes
Divisit numero cautus apostolico.
Usus Francisca vulgari, et voce Latina,
Instituit populos eloquio triplici.
Tertius Otho illi Petri commisit ovile,
Cognatis manibus unctus in imperium.
Exuit et postquam terrenae vincula carnis,
O
438 HISTORIA ECCLESIASTICA
Aequivoci dextro substituit lateri.
Feruntur et alia quaedam Laurentii nostri in bibliotheca Vaticana
asservari, et, ut existimo, illius est
De Actis Gregorii V. lib. i.
Claruit anno cmxcv.
THOMAS LEIRMONTH. 810.
Thomas Leirmonth, cognomento vulgari Rhythmicus appellatus, sive
Versificator, nobilissimae familiae princeps, ac toparcha, insigni
fuisse perhibetur futura praedicendi scientia : inter alia memorabile
illud fuit vaticinium de morte Alexandri III. regis, referente Hec-
tore Boethio lib. XIII. Histor. Scot. ad finem. Celebre est etiamnum
hodie apud nostrates nomen, et viget familia. Scripsit
De futuro Scotiae Statu lib. I.
Rhythmos vernaculos lib. I.
Florebat anno mcclxxxii.
ALEXANDER LEO. 811.
Alexander Leo ex nobilissima familia, quae originem habet circa
annum mcclxxxv. auctore Joanne, qui Roberti Bruis regis ex
Elizabetha matre regina filiam clam stupratam in uxorem duxerat,
agrosque Glammis in dotem e regio fisco aeceperat, ut narrat Hect.
Boeth. lib. xvi. Historiae Scot. pag. cccxxix. Fuit ex hac familia
Alexander noster, qui Lutetiae Parisiorum didicit bonas artes, do-
cuitque, Moraviensis ecclesiae, qua nulla, religione aut fabrica,
augustior, cantor, vir singularis ingenii. Scripsit multa, sed ego
tantum vidi
Praefationem super Historia patria ad Nobilitatem Scoti-
cam lib. i.
Vivebat Parisiis, clara ingenii fama, anno MDXXVII.
JACOBUS LAINGAEUS. 812.
Jacobus Laingaeus, natus in Achterles, hereditario baronatu Demp-
sterorum Mureskiae, doctor theologiae, socius Sorbonicus, acer-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 439
rimus haeresis hostis, vitae probatissimae ac variae lectionis, doctissi-
mus sui ordinis habebatur, impense laudatus a Joanne Roennio,
Gymnasii Thesaurarii praefecto, in oratione de Laudibus Sorbonae ;
et incassum ranae Hirlandicae tanti viri laudibus ob eo axant [1. de-
trahant] in libello famoso suo vili, indocto, ab ecclesia proscripto.
Scripsit multa ; in his,
In Magistrum Sententiarum lib. iv.
In universam Aristotelis Philosophiam Commentar. lib. i.
vidi apud ipsum MSS.
Quodlibeta Sorbonica lib. i.
De Vita, Doctrina, Obitu Lutheri, Calvini, aliorumque Haere-
ticorum, lib. i. pium et veracem, qui ex Gallico Latinus
pridem factus, mox etiam Germanicus prodiit Ingolstadii
anno mdlxxxii. Antonius Possevinus tom. n. Apparatus
Sacri pag. lxxix. Ex hoc multa mutuatus est Florimun-
dus Remundus, opere de Ortu, Augmento, et Casu Haere-
seos, et alii.
Obiit anno mdxciv. in Sorbonensi sacello, prout testamento prae-
scripserat, sepultus. Vixit aquilae senectam annos XCIII. Summa
ipsius fuit claritudo sub annum mdla7ii.
JOANNES LITSTAER. 813.
Jc-ANNEsListaer,alias Tinctor, "insulae Columbae coenobiarcha, vulgo
dictus prior," ait Boethius lib. XVI. Histor. Scot. pag. cccxlii. Ex
xiit. doctoribus theologis fuit, qui a Jacobo I. ex Anglia reverso
vocati, sacram paginam sunt interpretati. Scripsit
In Pentateuchum Moysis lib. v.
In omnes Epistolas Pauli lib. i.
Vixit anno mccccxix. Hic a Benedicto XIII. prior S. Andreae
renunciatus, cum Willelmus de Cameron obiisset Brugis, ut videbis
Titulor. Memorial. lib. vu. cap. iv.
JOANNES LESLAEUS. 814.
Joanxes Leslaeus Aberdonensis, celebri fama bonas artes Lutetiae
Parisiorum professus (Acta Nationis Germanicae ad DD. Cosmi et
Damiani) scripsit
440 HISTORIA ECCLESIASTICA
Exameu in Artem brevem Raimundi Lullii lib. I. ad id
senatu Parisiensi S. C. electus. Prodiit typis Stephani Ba-
land, Lugduni.
Lecturas Philosophicas lib. I. Ibidem prodierunt.
Claruit anno mcccvii.
JOANNES LESLAEUS. 815.
Joannes Leslaeus Crychius Aberdonensis, cognatus meus, ex nobilis-
sima Balguhama familia, unde mihi maternum genus, ortus, suscepta
Romam peregrinatione, meliori Europae parte lustrata, Nemausum,
ubi ego regiam eloquentiae cathedram tenebam, venit Uticensi
scholae praepositus ; in Hispanias profectus clarissimum sibi et genti
nomen peperit, ingenio cujuslibet rei magnae capaci. Scripsit multa,
sed ego paucula vidi : in his
De Memoria artificiali Commentarius lectu dignissimus lib. i.
Orationes lib. i.
Carmina.
In omnia Aristotelis Opera Observationes lib. i.
Vivit Beriaraci, ut audio, quo se Hispanici coeli taedio contulit, et
bona fide literas illustrat.
ALANUS LUMSDANUS. 816.
Alanus Lumsdanus Tholosas studiis suis illustravit. Scripsit
Antiquitates Tholosae lib. i.
De Tholosanae Academiae Jure atque Praerogativis lib. I.
Claruit circa annum mcccxcv.
LIBERIUS. 817.
Libeiuus, poeta Christianus antiquissimus in Bibliotheca SS. Pa-
trum, scripsit
Acrostichum in Seduiium Scotum lib. i.
Floruit anno ccccxl.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 441
LISMORENSIS MONACHUS. 818.
Lismorensis in Argadia ecclesia antiquissima erat, episcopali
honore jam tum decorata, cum res fidei coepere bene in eo regno
se habere. A pio hujus coenobii alumno quodam anonymo scripta
erat
Conversio Scotorum lib. i.
Quando floruit, non licet observare ex scriptione ; hoc modo ex eo
constat, principem illius egregiae ad nostrates Romanae legationis
fuisse Paschasium. Videtur vixisse anno dxxx. nam meminit Regis
Conrani.
HENRICUS LICHTONUS. 819.
Henricus Lichtonus, Moraviensis episcopus, religionis eximius cul-
tor, ac eruditionis sacrae radians quaedam lampas, in unum corpus
laboriose redegit
Canones Ecclesiarum Scoticarum lib. I.
Catenam auream Patrum lib. i. quae prodiit Venetiis.
Vivebat anno mcccclx. Joannes Leuchaeus lib. vm.
THOMAS LAUDER. 820.
ThomaS Lauder, Dunkeldensis episcopus, omnium non illius
modo sedis, sed et quorumlibet sui seculi antistitum eo reg-
no eminentissimus, piissimus, doctissimus ; cujus tempore vivebat
Alexander Millus canonicus, qui illius ecclesiae acta luculento
et erudito stylo conscripsit. Hic Jacobum II. regem bonis artibus
informaverat : episcopatum non nisi invitus accepit anno lx. aeta-
tis, nec tamen laborem juvenilem fugit, nam et docte ipse sin-
gulis hebdomadis concionabatur, et disciplinam ecclesiasticam
moresque cleri mire restituit, exemplo, hortatu, terrore, poena;
agros ecclesiae suae cis et trans Taium divisit, firmavitque regio
diplomate, ne negligentia decessorum aut rapacitas, successorumve
incuria obesse sedi posset ; aedes sacras incredibili animo et magni-
442 HISTORIA ECCLESIASTICA
fieentia restauravit, auxit, de novo erexit, vestiarium supellectile
aurea et argentea, vestibus pretiosis instruxit ornavitque, canonicorum
numerum auxit, sacella fundavit, musicos suis sumptibus in perpe-
tuum stabilivit, ponte insigni Taium stravit, turrim seu campanile a
fundamentis exstruxit ; et, ne ingenio minor quam alii actibus videri
possit, scripsit
Vitam Joannis Episcopi lib. i. Hic est de quo lib. ix. supra,
qui S. Andreae designatus, post vn. annorum in curia Ro-
mana moras, Dunkeldensis antistes obiit, miraculorumque
gloria irradiavit.
Concionum sacrarum opus lib. i.
Postillas in Evangelia lib. I.
Canones Ecclesiae suae lib. i.
Obiit anno mcccclxxxi. die iv. Novembris ; sedit annis xxvi.
Epitaphium ei ex more positum hoc reperi numerale, sed corrup-
tissiinum :
Grex, sine moestitia Christo funde precata
Pro pastore Thoma Laudir aureola ;
Quem sanctum Pneuma ducatur, pius atque Columba,
Ad coeli summum, Virgo Maria thronum.
Vixerat hac sede praesul fulgendo decore,
Anuis ter denis actibus innumeris,
M. semel l. et ter ac uno c. quater annis.
Putarim corruptum posse facile sic restitui epicedium :
Grex, sine moestitia jam Christo funde precata
Pro pastore Thoma Laudir aureola ;
Quem sanctum Pneuma adducat, pius atque Columba,
Ad coeli summum, et Virgo Maria thronum.
JOANNES LEOCHAEUS. 821.
JoaNNES Leochaeus Duci Tremolio nuper inscripsit poema, cui titu-
1 ui ii fecitj
Flores Kalendis Maii lib. i.
De Spe Epos lib. I.
Contra Episcopos Scotos Satyram, quo nomine exilio multatus.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 443
Vivit in Galliis, et Musae praesidiis relegationera solatur.
LAURENTIUS LONDORIS. 822.
Laurentius Londoris, abbas Sconae, legum professor primus in aca-
demia Sanctandreana, " haereticae pravitatis inquisitor," Scotichron.
lib. xvi. cap. xix. una cum Litstaer, a Jacobo I. invitatus cum octo
aliis decretorum professoribus, ut narrat Hector Boethius loco supra
proxime laudato, vir magnae famae, majoris meriti. Edidit, ut est in
BibKotheca Juridica,
De Electione, et electi Potestate, lib. II.
Examen Haereticorum Lolardorum, quos toto regno exe-
git, lib. I.
Processum Petri Krek, Haeresiarchae Angli, lib. i.
Florebat anno mccccxi.
JOANNES LESLAEUS. 82S.
Joannes Leslaeus paupertinum ortum magnis virtutibus illustrem
reddidit, Mariae Scotorum reginae in utraque fortuna comes.
Rossiae episcopus renunciatus, nihil omisit quo fidelis subditi im-
pleret partes, majestatem reginae tueretur, haeresim profligaret ; ac
primum arcem Edimburgensem, cum Georgio Gordonio Hunt-
laei comite, tutatus est pro regina anno mdlxvii. Jacob. Au-
gust. Thuan. lib. xl. Historiar. et cum eandem apud Anglam per-
ditissimi accusarent perduelles, Jacobus comes Mortonii, Adamus
episcopus Orcadum, Robertus commendator Dumfermelini, Patri-
cius Baro Lindsay, Jacobus Macgillius, Henricus Balnavius, Li-
dintonus, et Georgius Buchananus, et indictis Eboraci comitiis
contra jus et fas, inauditoque exemplo, cognitoribus reginae, quae
soli Deo subest, datis, intercessit viriliter, et summa eloquentia
illegitimam cognitionem probavit esse Leslaeus noster ; quein co-
mitabantur Gulielmus Baro Livinstonus, Robertus Baro Bodius, Gavi-
nus commendator Kilvinini, Joannes Gordonius, et Jacobus Coc-
burnus. Id actum die vn. Octobr. anno mdlxviii. " et cum spe-
ctata fide," verba sunt Gulielmi Camdeni in Annalibus Anglicanis,
444 HISTORIA ECCLESIASTICA
" nonnullorum pernicie, plurium periculo, reginae suae inserviret," in
custodiam Londini datus, quod inter Thomam Hovardum, Norfolcii
ducem, et Mariam dominam suam, ignara Angla, nuptias tractas-
set ; et diutius detentus, quod inter ejus chartas commentarius, ignotis
literis scriptus, inventus, suspicionem rerum maximarum intenderet.
Id actum iv. id. Octobris anno MDLXXI. August. Thuan. lib. li.
Historiar. et post menses omnino xix. liberatus custodia, Anglia est
abire jussus, et mox in Gallias trajecit. Ejus extant multa, felicita-
tem ingenii testantia ; in his,
De Gestis et Moribus Scotorum lib. vi.
De Consolatione in adversis lib. II.
De Jure Mariae Stuartae ad Regnum Angliae lib. I.
Oratio pro Libertate lib. I.
De Feminarum Principatu lib. i.
Epistolae Reginae nomine ad Principes Christianos lib. I.
Duo Tractatus MSS. in bibliotheca regis Magnae Britan-
niae lib. i.
Apologia pro se lib. i. dum metueret a comite Southamp-
toniae, quem in vitae discrimen vocaverat, et ab Hen-
rico Howardo, ducis Norfolcii fratre. Gulielm. Camde-
nus loco laudato, ad annum videlicet MDLXXIII.
Obiit anno MDXCIVI. Bruxellis. Aubertus Miraeus Chron.
DUNCANUS LIDDELIUS. 824.
DuNCANUS Liddelius, educante Doctore Cragio, professor publicus
in academia Julia, ac medicinae lauream adeptus, scripsit
De Arte medica lib. I.
De Febribus lib. III. Principi Walliae Henrico inscrip-
tos.
Disputationes Medicinales lib. i. Prodierunt ante tredecim
annos Helmestadii.
In quosdam Alexandri Tralliani et Cornelii Celsi locos
Observationes lib. i.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XI. 445
Obiit Aberdoniae in Scotia anno mdcxiii.
GEORG. ARCHANG. LESLAEUS. 825.
Georgius Archangelus Leslaeus in ipso adolescentiae flore habi-
tum D. Francisci Capucinus induit in Flaminia, ac rara continentia,
nec minore pietate, verbum Dei facundus concionator nunciat. Scrip-
sit, et vulgare parat,
De Potestate Papae in Principes seculares directa Tra. II.
Vivit adhuc, et insignis verbi divini praeco, patriam suam ut ab
haeresi abstrahat, domi indefessus nititur.
HIERONYMUS LINDSAYUS. 826.
Hieronymus Lindsayus, comitis Craufordiae frater, praeclarus le-
gum doctor, Divi Francisci habitum induit, et fundavit celebre suorum
monasterium Perthae, Oliphanto comite mira devotione impensas sub-
ministrante. Scripsit permulta, et in his,
De Legum antiquarum Abrogatione lib. I. Utile opus,
ait Jordanus.
De Regularitate lib. i.
De Vi Excommunicationis lib. i.
Florebat anno mcccclh. Meminit et Franciscus Gonzaga Orig.
Seraph. Religion. parte iii. pag. dcccxxix.
JACOBUS LOGANUS. 827.
Ut verum sit eum multa scripsisse, ego nihil vidi praeter epigram-
mata quaedam regi ad Scotos suos redeunti oblata.
FINIS LIBRI UNDECIMI.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XII.
S. MACARIUS. 828.
" S. Macarius Scotus, et primus abbas apud Herbipolim in Fran-
conia," ait Antonius Possevinus Apparat. Sacr. pag. ccclxx. Monas-
terium istud Scotorum in peregrinorum gratiam, precibus Christiani
Scoti, fundaverat Embricho, episcopus Herbipolensis, ut literae funda-
tionis habent; quarum exemplar pete a Joanne Trithemio in Chronico
Monasterii S. Jacobi, e quo haec paucula e multis excerpsi : ad quem
locum primum abbatem nomine Macarii habuerunt, sanctum per omnia
virum, cujus sanctitatis evidenter signum probavit, quod de ejus me-
ritis vinum in aquam coram testibus convertit, Peregrino abbate vide-
licet de S. Burchardo, Gebhardo praeposito de novo monasterio
Burbo, Henrico Mukellino, Iringo de Zabelstein, et ceteris multis
tam clericis quam laicis. Ut primum creatus abbas Romam pere-
grinationem suscepit, receptusque ingenti cum laetitia a pontifice,
miraculorum gloria in ipsius pontificis mensa claruit. Scripsit
De Laude Martyrum lib. I. Eisingrinio auctore.
De Scotorum in Germania Monasteriis lib. I. quod opus
utinam ad manus meas pervenisset, multum enim subsidii
liceret inde sperare.
Epistolas ad Eugenium III. Papam lib. i.
Venit ex Scotia in Franconiam anno mcxxxix. creatusque est ab-
bas eodem anno. Obiit anno MCLIII. sepultus in ecclesia dicti mo-
nasterii, cum hac inscriptione :
HlC JACET MACAltlUS, PRIMUS ABBAS HUJUS ECCLESIAE,
PEIt QUEM DEUS AQUAM IN VINUM CONVERTIT.
Miracula ab [eo] vel defuncto divina virtute perpetrata haben-
tur apud Joannem Trithemium loco laudato ; quibus addendum
HISTORIA ECCLESIASTICA. 447
et illud, " in ejus transitu angelorum voces auditas." Dicitur nunc
corpus ejus sacrum translatum, et in media ecclesia religiosissime
decoratum elevatumque ; durat hodie familia in Argadia, vulgo Ma~
kac/iermik, et celeberrima ac quasi praesens est memoria apud nos-
trates.
S. MACCAEUS. S29.
S. Maccaeus, sive Maxaeus, S. Patricii discipulus, ac pro ea aetatis
rudioris conditione poeta suavis, medicus ac mathematicus insignis.
Antonius Possevinus ibidem loci. Scripsit
De recipiendis lapsis lib. I. in Biblioth. SS. Patrum.
De Fide perseverante lib. i.
De Judiciis Nativitatum lib. I.
Vivere desiit anno cdlx.
S. MACRA. 830.
S. Macba, vel Magra, sive, ut aliis visum, Machra, regis Scotiae
filia, ac sanctissimi Guthagoni soror, cum quo patriam voto pere-
grinationis egressa, in valetudinem gravem prolapsa Romam per-
gere non potuit, sed ubi frater discessit, in pago quodam Fismes
convaluit, in agro Rhemensi, ubi habitum postea concilium sub
annum cmxxxv. dictumque Rhemense tom. III. Concilior. Nico-
lao Chesnau auctore. Sub hoc temporis virgo beata sanitati re-
stituta est : disquisitio per Rictionarum, Galliarum sub Diocletiano
et Maximiano Augustis praefectum, de Christianis institui coepta, et
inter alios Macra Scota comprehensa, nec minis nec suppliciis de-
terreri potuit, quin in sancta fidei observatione perseveraret. Haec
ex continuatore Veremundi presbyteri, Epistola Joannis Frase-
rii ad Adamum Blacvodaeum apud Gilbertum Brunum in Collec-
taneis. De passione ejus Flodoardus lib. IV. Histor. Rhemensis cap.
li. " Post insuperabilem Christi confessionem gravissima tormenta
perpessa, post mamillarum abscissionem, et repentinam curationem
per angelicam in carcere visitationem, dum super prunas et testulas
accensas nuda volutaretur, cum precibus et gratiarum actionibus im-
maculatum Deo reddens spiritum, ac triumphans adversarium, ini-
448 HISTORIA ECCLESIASTICA
bi laeta petiit coelum." Corporis deinde revelationem bubulco fac-
tam, translationem, et revelationem, et miracula exsequitur fuse
Usuardus in Martyrologio die VI. Januar. " In territorio Rhemensi
passio sanctae Macrae virginis, quae jubente Rictionaro praeside cum
in ignem esset praecipitata, et permansisset illaesa, deinde mamillis
abscissis, et squalore carceris afflicta, super testas etiam acutissimas
ac prunas volutata, orans migravit ad Dominum." Locum mendo
liberat Caesar Baronius ad Martyrologii Romani tabulas die VI. Ja-
nuarii, ubi pro Rictionaro legit Rictio Varo ; recte haud dubio, nam in
loco laudato Flodoardi, et capite etiam sequenti ejusdem libri, in MS.
observatum ita scriptum esse [inquit] Georgius Colvenerius, theologus
egregius. Hic est ille Rictius Varus, qui immani truculentia in sanctos
Dei saeviit per universas Gallias, cujus miserandum interitum legere
potes in immortali opere Annalium Ecclesiasticorum illustrissimi
principis Baronii ad annum ccciii. Existimo uno anno citius Gutha-
gonum fratrem excessisse, siquidem inter sanctos nostrates ille refer-
tur sub annum xcix. a Jacobi Cheynei tabulis, ut lib. vn. dictum, et
consentit Calendarium Adami Regii ; et Collectanea Bruni, et conti-
nuator Veremundi in annum ccxcix. rejiciunt, quod ex Macrae his-
toria verius esse convincitur.
Passa est anno ccc. et mirum sane patriam tam illustris feminae
non esse a Flodoardo expressam : sed istud fatale est Scotiae meae
malum.
S. MACHUTES. 831.
S. Machutes, seu Macutes, seu Maclovius, Scotus, S. Brandani
socius, episcopus in Scotia, sed cujus loci non observavi. Inepte
Joannes Generbrand a Leidis Carmelitanus lib. I. Chr. Belg. cap. xiv.
" S. Magutus perpetuo virgo in Anglia vixit ;" de quo Sigebertus Gem-
blacensis in Chronico : " Hoc tempore in Scotia Brandanus claruit,
qui Fortunatas Insulas septennali navigatione requirens, multa mira-
culo digna vidit ; a quo Macutes, qui et Maclovus, regulariter edu-
catus, et ipsius navigationis socius, in Britannia sanctitate et mira-
culis claruit ; qui a Britannis exacerbatus, eis male dictis transivit
ad Gallias, et sub Leontio Santonum episcopo multo tempore virtuti-
bus claruit. Britannos vero, propter suam maledictionem variis
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 449
cladibus addictos, data rursus benedictione, absolvit et sanavit."
Vitam ejus scripsit idem Sigebertus Gemblacensis, quam recitat
Laurentius Surius tom. VI. qui cap. I. haec habet : " S. Maclovius, no-
bilitate parentum apud homines seculi inter suos non mediocriter in-
clytus, citra oram Britannici maris fuit editus : pater ejus, Guent no-
mine, comes fuit, qui urbis Gimicastrum nomine conditor extitit ; ma-
trem ipsius Darual appellatam accepimus." Fatetur idem alios ejus-
dem acta, sed antiquiores celebrasse. Ita enim in Epistola ad Tiet-
marum Gemblacensem abbatem : " Vita piissimi confessoris Christi
Maclovii, qui et Machutes dictus est, diligenter quantum ad verita-
tem historiae antiquorum stylo erat exarata ; sed quia minus ordinate
digesta," &c. Adi ad Petrum lib. x. Catalogi cap. i,xiv. Trithem.
de Vir. illust. Ordin. S. Benedicti cap. xxxv. Acta ejusdem extant
MS. in bibliotheca Vaticana, Baronio teste.
Reeolit sanctissimam ejus memoriam ecclesia die xv. Novembris.
Martyrolog. Roman. eo die : " In Britannia natalis S. Machuti episco-
pi, qui a primaevo aetatis suae tyrocinio miraculis emicuit." Eadem
recentiores Martyrologiorum auctores, Petrus Galesinius et alii. Franc.
Maurolyc. " S. Machuti episcopi et confessoris, qui claruit in Britan-
nia temporibus Justiniani imperatoris." Clarius Joannes Molanus
Addition. Usuardi : " Ipso die Santonis civitate, depositio S. Maclovi
episcopi et confessoris in Britannia, urbe Alectes, qui a primaevo
aetatis suae tyrocinio, innumerabilibus miraculis splendide emicuit."
Falso urbem Alethem natalem S. Maclovii patriam vocat, cum illa
sit in Minori Britannia, voceturque S. Malo hodie ; falso, inquam,
nam Britannum insularem faciunt omnes, et Gibertum qui leget cap.
xxi. facile intelliget non Gallum, sed Britannia insula oriundum :
" Nam per scandala impiorum expulsus a suo episcopatu, apparato
omnis profectionis commeatu, collecto quoque fidei monachoruin disci-
pulatu, longae navigationis exacto cursu, tandem potitus Aquitaniae
regionis portu, et deveniens ad partes Santonicae urbis, primo om-
nium interrogandum esse putavit si illis in locis vigeret ritus Christi-
anitatis." Si Alethae natus, ut contendit Molanus, quomodo fuit
ei longus navigationis in Santones vicinos cursus ? Deinde cur, an
Christiani ibi vigerent cultus, ignoravit? Esto igitur verum in
Scotia natum, sede sua episcopali patria dejectum, in Aremorica
450 HISTORIA ECCLESIASTICA
aliam Alectae dignitatem episcopalem gessisse. Scripsit
De Fortunatis Insulis lib. I.
Epistolas ad Britannicas Ecclesias lib. i.
Epistolas ad Brendanum lib. I.
Ordinationes suae Ecclesiae lib. i. quae Alethae in
Aremoricis asservantur ; quae urbs ab eo nomen sortita est.
Claruit anno dlxiii. Sigebertus loco laudato, et alii.
S. MARGARETA. 832.
S. Margareta, heres regni Anglici, neptis Edmundi, filia Eduar-
di, nata in Hungaria exulante apud Salomonem regem patre, quem
Canutus Angliae rex ad Suevorum regem interimendum miserat,
nupsit Malcolmo III. regi, eique sanctam et numerosam sobolem
enixa est. Vitam ejus perscripsere Hector Boethius lib. XII. Histor.
Scotic. Turgotus prior Dunelmensis n. ut infra hoc opere ostensum
lib. xviii. S. Adelredus abbas, sive Ealredus Rhievallensis, ut ha-
bet Surius tom. iii. apud quem perpetuo Macolinus corrupte pro
Malcolmus est. Eadem menda in histor. Thomae Walsingami, Hy-
podigm. Neustr. cccclxxvii. Memoriam ejus recolit ecclesia die
x. Junii. Martyrolog. Rom. " In Scotia S. Margaretae reginae,
ainore in pauperes, et voluntaria paupertate celebris." Joan. Mola-
nus Addition. Usuard. die isto, et die xvi. Novemb. Scripsit
Preces quasdam pias lib. I.
Obiit anno mxcvii. quarto idus Junii, vel anno mxcii. Mat-
thaeus Westmonasterien. sepulta ad S. Trinitatis aedem, quam ipsa
erexerat, Annales nostrates, sedente in Petri cathedra Urbano
II. imperante Henrico IV. apud Francos regnante Philippo I.
Annales Anglici, et in his Polyd. Virg. lib. vn. pag. cxxxiii. et lib.
IX. in principio. Per hanc jus in Anglicanam successionem regi
Scotiae acquisitum etiam ante nuptias Henrici VII. sororis, et Jacobi
IV. Translatio deinde facta sub Alexandro III. rege xix. Junii
mccxxxi. Gilberti Bruni Calendar.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 451
S. MAZOTA. 833.
S. Mazota virgo, S. Donevaldi F. miraculorum gloria, etiam viva,
inclaruit ; patre autem defuncto cum octo suis sororibus, a rege Picto-
rum Garnardo aedes cum reditu ex agris vicinis Abernethi impetra-
vit, magnaque sanctitatis opinione in eremetica vita sepulta ad radi-
cem ingentis quercus, qui locus patrum nostrorum memoria celebri
affluentis populi concursu frequentabatur. Hector Boethius lib. x.
Histor. Scot. pag. clxxxi.
Floruisse credita est anno dccxvii. Non est Martyrologii Ro-
mani tabulis ascripta.
S. MONANUS. 834.
S. Monanus, Divi Andreae archidiaconus, persecutionem Danorum
ethnicorum, qui Gadano rege Scotiam truculenter invaserant, decli-
nans, in celebre illud piorum in Maia insula coenobium se recepit,
indeque cum multis aliis extractus, coronam martyrii constanti pie-
tate est assecutus. Ejus sunt :
Epistolas ad diversos lib. I.
Carmina sacra lib. I.
Passus est anno dccclxxiv. Vide lib. i. hoc opere in S. Adriano.
S. MALCOLMUS. 835.
S. Malcolmus III. rex, a capitis magnitudine Canmiore appel-
latus, ordine lxxxvi. regnum adeptus, Duncani F. Malcolmi II.
N. ab Ingulpho Croylandensi Hist. pag. dxvi. Maltovius dictus
male, sed majori ille scelestitate, in re ipsa, quam nomine, frivo-
lus et nullius momenti scriptor, lapsus est. Statum mirabiliter
reformavit ; nomen autem secundum adjecit, cum antea omnes
unico tantum nomine vocarentur ; barones, thanos, comites crea-
vit, unde pleraeque nobiles sub eo familiae exortae : nondum adhuc
ducum nomen cognitum, primi enim duces creati David Stuart
dux Rothesay, et Robertus dux Albaniae, circa annum mcdxxx.
452 HISTORIA ECCLESIASTICA
At Malcolmus, ne temporalia tantum ordinasse videretur, iv. epi-
scopatus novos et abbatias erexit. Anonymus in Vita S. Marga-
retae apud Surium tom. iii. " Margareta regina regem ad justitiae,
misericordiae, eleemosynarum, aliarumque studia virtutum et actus,
instigavit, et Deo cooperante, obtemperantissimum reddidit." De for-
titudine Polydor. lib. x. qui locus arguet Fulgosium nugamenti,
quod vide in Apparatu nostro pag. xciix. et cum Polydoro confer.
Scripsit
Legum spurcarum Abrogationem, hortante S. Margareta
uxore, lib. i. seu edictum.
Fraude equitis Angli, dum Anvicum in Anglia obsidet, perimitur
anno regni sui xxxvi. Urbano II. papa, Henrico IV. imperatore,
Philippo I. Francorum rege, in divorum relatus numerum. Molan.
Appendice ad Martyrolog. die XV. Octob. Boeth. lib. XII. Histor. Scot.
S. MALCOLMUS. 836.
S. Malcolmus IV. Virgo dictus ob vitae puritatem, S. Eduardo
Aberdonensi episcopo propositi de servanda virginitate voti
comes, nepos S. Davidis regis ex fratre Henrico, et abnepos SS.
Malcolmi III. et Margaretae regum, princeps lenis, comis, probis-
simus, seditionibus tamen intestinis petitus, sed perduelles a Gille-
christo victi in ordinem redacti. Hic, ut erat moribus sanctis, a
rege Angliae perfidissimo deceptus cogitur profectionem in Fran-
cum sua auctoritate confirmare, at secunda expeditione negavit
Anglo aut comitatum aut suppetias contra Francum ; a quo Cum-
bria et Huntintonia privatur, sed jacturam forti animo pro tem-
pore ferens, bello Anglum petit, provinciasque suas recuperat. Le-
gationein Romam decrevit, ac domi periculosas seditiones tres
composuit. lllum Guillelmus Neubrigensis Christianissimum re-
gem vocat lib. i. Hist. Ang. cap. xxv. ubi male Malcolmus dicitur ;
de quo haec habet : " Tenerum superni amoris fervorem concepit in
tota vita sua : candore pudicitiae, titulo humilitatis et innocentiae,
puritate conscientiae, morum suavitate pariter et gravitate ita
excelluit, ut inter seculares, quibus solo habitu congruebat, mona-
chus, et inter homines quibus imperabat terrenus quidem an-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 453
gelus videretur." Sub finem capitis dicitur : " Virginem speciosam et
nobilem, a matre inductam, et ad latus in lecto collocatam, deseruit, ac
tota nocte in pavimento coopertus pallio jacuit :" quod, ut verum est,
ita quoque illud scurrile, quod Scotos vocet nationem barbaram et
perversam, quater eo capitulo, deinde improbos et audaces. Sed
prodit virulentiam suam impurior ille scriptor, nec patriae meae
praejudicat, quae morum civilitate, et sanctitate, cum cultissimis Eu-
ropae populis, nedum cum Anglis, colluvie Danicarum et Germanica-
rum gentium spurcissima, contendere potest ; ac potius Angli barbari
erant, improbi, et audaces, cum fidei lumen nondum hausissent, nec sa-
cris locis religiosisve personis parcerent, ut in Apparatu meo vi-
dere est. Sed redeo ad regem, qui scripsit
De Foedere cum Francis servando lib. i.
Meditationes lib. i.
Obiit Jedburgi anno regni xvn. salutis MCLX. Pontifices erant Eu-
genius, Anastasius IV. Adrianus IV. Alexander III. imperatores
Conradus III. Fredericus I. Franciae rex Ludovicus junior. In sanc-
torum album illatus, colitur die xxv. Decembris. Praeclarum ei
lessum canit idem Neubrigensis lib. II. cap. xix. Sanctitatis merita
et exitum praedixit S. Godricus, ut in ejus vita extat in Scotichronico
lib. nx. cap. x.
S. MAFJANUS. 837.
" S. MariaNUS, cognomento Inclusus sive Scotus, primum S. Mar-
tini Coloniae, deinde Fuldae monachus," ait Anton. Possevin. Appa-
ratus Sacri pag. cccxciv. imo primo apud Fuldam, postea Mogun-
tiam inclusus. Sigebertus Chron. ad annum MLXI. Hunc Caesar
Baronius tom. x. Annalium ad annum dcccxci. reprehendit acri-
ter, tanquam fabulae auctorem de Joanna femina papissa ; sed illius
mendacii suspicione liberavit pridem v. CL. Aubert. Miraeus, tes-
tatus se antiquissimos manuscriptos vidisse, a quibus totum illud
commentum abfuit. De eo Christophor. Brower. lib. I. Antiq.
Fuldens. cap. xxin. in rebus Wideradi abbatis. Matthaeus West-
monasteriensis ad annum mlxxxii. " Marianus Scotus, S. Bedae li-
nealiter consanguineus, ipsius sancti libros omnes cum multis aliis
perscrutans, similis illi in moribus et scientia esse nitebatur. Iste Ma-
Q
454 HISTORIA ECCLESIASTICA
rianus, a nativitate Christi Chronica sua incipiens, vera et plenaria,
ad hunc usque annum perduxit, multum laborans ut errorem de annis
Domini corrigeret, super hoc enim multorum opinio animos lectorum
reddebat suspensos." Idem illum liberalibus studiis imbutum vocat,
et scriptorem chronicorum veracissimum. Alibi Antiquitate Fulden.
pag. ccxciv. et alibi in editione Christophori Broweri. Nec enco-
mium de illo omittendum apud Sigebertum Gemblacensem ad annum
MLXXXii. " Marianus Scotus Chronicam suam, a Christi nativitate
inchoatam, usque ad hunc annum perduxit, qui erat aetatis suae annus
LVi. multum laborans corrigere errorem de annis Domini, qui inve-
niuntur in Cyclo Dionisii : hoc facile est videre, hinc positis ab eo annis
Domini secundum Cyclum Dionisii, altrinsecus autem secundum verita-
tem Evangelii:" quod quomodo sit intelligendum, haud facile assequor ;
uam Chronica Mariani, quae hodie circumferuntur, non a nativitate
Domini, sed a creatione mundi incipiunt. Idem Sigebertus libro de
Scriptorib. Ecclesiastic. cap. clxxil " Marianus Scotus, vir suo aevo
longe disertus." Scotia est egressus tumultuantibus sub Machabaeo
rege Scotis, aut verius tyrannidem eo in civium capita exercente.
" Historiographus insignis, computista celeberrimus, theologus gravis,
quae omnia in hodiernum usque diem scriptores ei omnes tribuunt."
Balaeus. Volunt eum Asserii Menevensis opera usum, sed male,
nam Robertus Herefordensis episcopus opera ejus " in arctum con-
trahens, defloravit, splendide adeo, ut magis valere videatur deflora-
tio, quam opus ingens ipsum," ait Malmesburiensis lib. iv. Gest.
Pontif. pag. CLXiii. Sanctus habendus. Arnold. Uvion lib. II. Lig.
Yitae cap. LII. Scripsit
Chronicorum Annales a condito Mundo ad suam fere sene-
ctutem lib. in.
Evangelistarum Concordiam lib. i.
De universali Computo lib. i.
Emendationes Dionysii lib. I.
De inagno Cyclo Pascliali lib. I.
Algorismum lib. I.
Breviarium in Lucam lib. i.
Annotationes Scripturarum lib. i.
Epistolas liortatorias lib. I.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. *447
Alia multa enumerat ejus opera Gualterus Albanensis.
Natus est anno MXXVlll. seculum reliquit, ut ipse loquitur, anno
MLII. " Peregrinus factus pro regno caelesti," ut ipsius verbis utar,
patriam suam reliquit, et in Coionia, v. feria, calendis Augusti,
monachus effectus est anno MLVI. sive, ut male computat Sige-
bertus, anno MLXI. De Colonia, ut ipse ait, exiens causa orationis,
cum abbate Fuldensi, appulit Fuldam anno mlviii. sequenti anno
media quadragesima presbyter Herbipoli creatus, decennio toto in-
clusus mansit, tum Moguntiam venit, et secundo inclusus est, ut ipse
narrat, anno mlxix. Obiit autem, et apud S. Martinum sepultus
fuit mlxxxv. Dodechinus abbas Sancti Dysibodi, in Continuatione
Chronici Mariani. Alii triennio citius obiisse volunt ; quod verum
esse non potest, nam ipse ad annum mlxxxiv. Chronologiam
suam perducit. Varium de eo judicium Josephi Scaligeri, qui non
ad manum. Laudat Paulus Petavius, senator Parisinus, libro de Cy-
clo.
S. MARIANUS ABBAS.
S. Makianus, alter a monacho et historico, Ratisbonam venit cum
sex sociis monasticam vitam professis, et a Frederico nepote S. Leo-
poldi ex Bertha benigne exceptus, S. Petri sacellum extra urbem
obtinuit ; postea auxilio Pogensium et comitum de la Bar monas-
terium fundavit, quod Scotense illo seculo, sicut Scotitum hodie voca-
tur. Wolfgangus Lazius lib. vn. de Migrat. Gent. pag. cccxn.
Scripsit
Regulam ad Fratres lib. i. et alia, quae ibidem loci MSS.
asservantur.
Floruit anno mclxiii. quo obiit. Fundatum coenobium anno
MCLVIIL
S. MANSUETUS. 838.
" S. Mansuetus, episcopus Tulii, qui natione Scotus, S. Petro disci-
pulus, Romae ordinatus/' ait Constantinus Ghinius pag. lx. Clau-
diam Scotam, S. Pudentis conjugem, e Scotia, ut videtur, secutus,
448* HISTORIA ECCLESIASTICA
Divum Petrura Ronranr venientem audivit, et ab eo humanae sa-
lutis raysteria edoctus, in Galliam missus, mira sanctitate Tullen-
sem ecclesiarn rexit, primusque episcopus sedit. Anton. Monchia-
cen. Demochar. tom. n. cap. xxxiii. " Sanctus Mansuetus, S. Petri
discipulus, socius S. Clementis episcopi Metensis, natione Scotus."
Theatrum Convers. Gent. Arnoldi Mirmanni : " Tullenses habuere
apostolum, suaeque in Christum fidei primum antistitem, S. Mausue-
tura, S. Petri discipulum, S. Clementis collegam, origine Scoturn."
Chronicon Chronicorum Joan. Gualterii tom. n. pag. cxxn. idem
repetit. Eadem tempestate ab apostolica sede in Gallias destinati
sancti viri et pii, Martialis ad Lemovices, Julianus ad Caenoma-
nos, Clemens, Papae Clementis patruus, ad Metenses, Maternus ad
Trevirenses, Sixtus ad Rhemenses, Frontonius ad Petragoricos,
Memnius ad Catalaunos. Robert. Altissiodorensis Chronic. pag.
xxxiii. Celebratur ejus memoria die III. Septembris. Martyrolog.
Roman. Ado Trevirensis, Molanus ad Usuardum, et alii. Atque hic
sane omnium Scotorum sanctorum primus. Hiberni impudenter
civem suum faciunt, sed Tabulae Ecclesiae Tullensis, Guil. Eisen-
grinus c. i. part. I. dist. iii. Franc. Roziers tom. n. Stemmatis Lo-
tharingae, Hist. Capital. xxti. et Constantinus Ghinius in Nata-
lib. SS. Canonic. pro nobis contra mendicorurn irapotentiam stant
graviter ; et Adso abbas, qui vitam ejus scripsit, cap. n. " Scotorum
clara propagine genitum" vocat. Ad Gerardum episcopum eadem
vita versu :
Protulerat quendam generosum Scotia natuni,
Mansuetum.
Scripsit
De Apostolicis Traditionibus lib. i. quae Tullenses religiose
asservant.
Sedebat anno LXII. die in. Septembris.
S. MACHORIUS. 839.
" S. Machoiuus, religiosus et pius Muthlaci cpiscopus," ait anonymus
in libello de Antiquitate Religionis in Scotia. De eo sic Hect. Boeth.
lib. ix. Ilist. Scot. in fme : " Insignes habiti sunt eruditione et vitae
irarocentia inter nostrates, Soluathio Scotorum rera tenente, Macho-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. *449
rius episcopus, cujus nomini praecipuum Aberdonense templum, ubi
nunc sacra episcopalis sedes, est dicatum." Hic a Martyrologio Ro-
mano, ut multi alii, malo Scotiae fato, absunt. Scripsit
Ad populares Scotos lib. I.
De Pictorum Excidio lib. I. Joan. Fordun.
Vixit anno dccclxxx. Colitur xn. Novembris, et dedicatio templi
ejus incidit in XV. Januarii.
S. MOLOCUS. 840.
S. Molocus, discipulus S. Brendani, S. Machuti, aut Congalli, quod
verius, nam Machutes socius Moloci, non praeceptor, notat Pitsaeus, so-
cium se junxit Bonifacio Queretino Scotiam lustranti, episcopalique
ornatus dignitate totum septentrionalem regni tractum pie informa-
vit, Argadum apostolus, apud quos in Lismorensi basilica sepultus,
religiosa concurrentis populi veneratione frequentabatur. Hect. Boeth.
lib. ix. Scot. Hist. pag. clxxii. Eum, pugnam initurus, Rex Mal-
colmus demisse precatur, et victoria potitur; idem lib. XI. pag.
ccxlii. tum voti compos templum ei ingenti sumptu erexit; idem
pag. ccxcv. Joannes Leslaeus lib. iv. pag. CLV. Scripsit
Vitam Brandani magistri lib. i.
Commonitorium ad Scotos lib. i.
Floruit anno dxc. Abest a Martyrologii Romani tabulis.
S. MECHTILDIS. 841.
" S. Mechtildis, Scotiae regis filia," ait Thomas de Cantiprato in
Apiario lib. n. cap. x. virginitatis studiosa in Gallias clam aufu-
git cum S. Alexandro fratre, et in villa Lapione, prope Cisterciorum
coenobium, et viva et mortua miraculis claruit. Scripsit
Ad Fratrem de Mundi Contemptu lib. i.
Claruit anno mccxxxviii. Colitur die xxvi, Februarii. Molan. in
Usuardi Additionib. Plura Joannes Trithemius Chronico Hirsaugae
anno mcliv. nisi ea sit alia. Anton. Dauroultius cap. nx. Catechis.
Historial. tit. xxiv. sect. v. " Alexander S. Mechtildis virginis, filiae
Scotorum regis, frater."
450* HISTORIA ECCLESIASTICA
S. MEROLILANUS. 842.
S. Merolilanus, martyr Scotigena, ait Flodoardus lib. IV. Hist.
Rhemensis cap. xlviil Scripta perierunt.
Floruit anno incerto ; migravit ex hac vita peregrinus, ut ipse reve-
lat loco laudato, nec sine miraculo.
S. MALRUBUS. 843.
S. Malrubus, eremiticam vitam sanctissime professus, Danis sub
Malcolmo II. Scotiam ferocissime incursantibus, ad Marnam, quam
toties optavit martyrii palmam tandem recepit. Apices tantum ope-
rum invenio, cum ea perierint ; scripserat autem
De Imitatione Sanctorum lib. I.
De Christiana Perfectione lib. i.
Vixit anno mxxiv. Recolitur ejus memoria die xxvn. Augusti.
Adami Regii Calendarium, et Breviaria Scotica.
S. MEDANUS. 844.
S. Medanus, Uvion lib. III. Ligni Vitae pag. ccccxxi. episcopus,
Modani, Colmanni, Prisci, et Euchini episcoporum aequalis. " Pius
per agros Scotorum Pictorumque Christi dogmatis concionator,"
ait Hect. Boethius lib. viil Histor. Scotic. in fine. Quo tempore vi-
xerit, in ambiguo est, nam ad Achaii regis seculum idem eos auctor
rejicit lib. x. pag. cxci. " Medanus Modaniusque Germani, monasti-
cae vitae addicti, imitandae virtutis se ad posteros praebuere exem-
plaria." Scripsit
Laudes monasticae Vitae lib. i.
Florebat anno dxxxiv. vel secundum alios anno dccciil Sancto-
rum albo ascriptus, Joannes Leslaeus lib. iv. pag. clxvii. patronus
in Kylmadak.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. *451
S. MATHILDA. 845.
S. Mathilda, a morum raansuetudine cognomento Bona, Scotiae
SS. Malcolmi III. et Margaretae F. a parentibus ab ineunte aetate
Deo in Wintoniae coenobio pie oblata, una cum S. Christina, miro
sanctitatis voto, exemplar virginibus erat, et continentis et abstinen-
tis vitae. Secl cum Wilhelmus Rufus, Angliae rex, inter venandum
in Novo Saltu exstinctus esset, et Henricus ejus germanus in regnum
successisset, illa amicorum efflagitationibus importunis, nec sponte
monasterio extracta, eidem nupsit. Chorographi Britanniae ferunt
nonnulli eam fructum ventris sui Diabolo commendasse ; nec caruit
devotio eventu, nam bienuio post mortem ipsius vn. calend. Decemb.
omnes filii simul naufragio periere, Gulielmus Neubrigen. lib. I. His-
tor. Anglic. cap. III. filia excepta, quae Henrico imperatori nupta, et
ipsa tot Augustorum parens. Petrus Bugranus colloquio iii. Histor.
Monast. Fuerit velata necne, dubitatum ; utcunque constat sane xvin.
annis totis sub regula vixisse. Regina facta, ferventiori studio pieta-
tem amplexa, inter alia, leprosorum, quibus, depositis vestibus regiis,
ipsa famulabatur, plenam semper domum habebat ; a quo sanctitatis
officio nec maritus nec frater, S. David Scotiae rex, retrahere potue-
runt, quin, ut ipsa dicebat, " regi morituro aeternum regem praefer-
ret." Adi ad historicos, Matthaeum Paris ad annum mcmcv.mcxviii.
Polydor. Virgil. lib. xi. Hist. Angiic. in principio, Joannem Leslaeum
lib„ vl pag. ccxviil Jacet Londini, ad Divi Petri in coenobio
Westmonasteriensi, cum hac inscriptione :
Prospera non laetam fecere, nec aspera tristem,
Aspera risus, ei prospera terror erant.
Non decor effecit fragilem, non sceptra superbam,
Sola potens humilis, sola pudica decens.
Obitus ejus incidit in annum mcxviii. Quo die ejus raemoriam
ecciesia recolat, non deprehendi ; abest certe ab omnibus martyrolo-
giis, quod sciam ; in xvin. Septembris locant. Errat Camden.
in Dorsetshire pag. cxcvi. qui eam Edgari regis filiam facit ; con-
tra eum stant vita sanctae, historia ipsa Angliae et Scotiae. Guil.
452* HISTORIA ECCLESIASTICA
Malmesburiensis pag. xciii. lib. v. "Maternae pietatis aemula." Roger.
Hoveden. part. i. pag. cclix. Huutindon. lib. V. pag. ccx. " Mar-
gareta fuit mater Mathildis reginae Anglorum." Polydor. lib. XI. His-
tor. " Erat Edgaro regi Scotorum soror nomine Mathildis :" at in
priore errore stat Lusignanus corona iv. cap. xxv.
S. MIMBORINUS. 846.
S. Mimborinus primus abbas S. Martini ; quod coenobium Eber-
gerus archiepiscopus Coloniensis, teste S. Mariano in Chronicis, Scotis
peregrinis in perpetuum tradidit possidendum. Joannes Leslaeus lib.
V. pag. cxcv. in rebus Culeni regis. Scripsit
De Fundatione Monasterii lib. I.
Tractatum de Sacramentis lib. I. MS. in eodem
monasterio, auctor Irenicus.
Obiit anno cmlxxv. Sederat annis XII. totis, sanctitate plerms, ait
Arnold. Uvion lib. xxx. pag. cdxxi. Dies ejus natalis ignoratur.
S. MALACHUS. 847.
S. Malachus Lismorensis sive Argadiae in Scotia episcopus memo-
ratur a D. Bernardo in Vita S. Malachiae. Colitur die x. Aprilis.
Molan. Additionibus Usuardi. Scripsit
Epistolas ad Bernardum lib. i.
In Ecclesiastem lib. I.
Floruit anno mclxi.
S. MAKUVOLOKUS. 848.
S. Makuvolokus, episcopus Sodorensis, Scotis illis silvestribus qui
Hibernienses dicuntur, vitae melioris praecepta tradidit. Scripsit
Pro Aedibus sacris ad Mordacum Regem lib. I.
Floruit anno cccxx. Colitur apud nostrates die xxix. Januar.
Breviaria Scotica, et ecclesiae consensus.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. *453
S. MAGLASTIANUS. 849.
S. Maglastianus episcopus ex eo doctorum grege fuit, qui An-
gliam, Galliam, Germaniam, Italiamque fama et merito impleverunt.
Socius Alcuini, Clementis, Rabani, et Joannis, nihil omisit, illis ad
Carolum Magnum amandatis, quo verae pietatis apud suos honorem
promoveret. Scripsit
Hymnos sacros lib. I.
Vixit anno dcccxviii. Colitur die xxx. Januarii. Breviar. Scotic.
S. MEDOTHUS. 850.
S. Medothus episcopali dignitate Scoticam ecclesiam, fide adhuc
rudi et nascente pietate, est moderatus, ex eorum antistitum numero
qui a Culdeis electi, ubique regni ecclesiis praeerant, nulli certae
sedi astricti. Scripsit
Contra Idolorum Vanitatem lib. I.
De Contemptu falsorum Deorum lib. I.
Homilias lib. I.
Pro Ecclesia, ad Crathlinthum Regem, lib. I.
Floruit anno cccxviii. Colitur pridie calend. Februar. Breviar.
Scot.
S. MINNANUS. 851.
S. Minnanus archidiaconus celebri nomine et pietatis et eruditionis
viguit, carissimus Kennetho regi, cum quo totum regnum lustravit ;
eoque exstincto, quod perditam Donaldi V. regis luxuriam ferre non
posset, aula secessit : post ejus funus acerbum denuo apud Constanti-
num II. regem magno loco fuit. Scripsit
De legitima Pictici Regni cum Scotico Unione lib. i.
Apologiam pro Rege lib. i.
Vixit anno dccclxxviii. Colitur die i. Martii. Breviar. Scot.
Templum ei in Gallovidia, cui nomen Kilminnan.
ii
454* HISTORIA ECCLESIASTICA
S. MARNANUS. 852.
S. Marnanus, sive Marranus, sanctissimus antistes, populum suum
mira pietate instruxit. Scripsit multa, sed apices paucorum superant ;
in his,
Pro Foedere servando lib. i. quod Scotiae rex Indulphus
cum Anglis contractum inviolatum servavit, Danorumque
reges Hagonem, Morvegum, et Henricum cum universis
copiis delevit, post Analassum eorundem regem septennio
ante exstinctum acie, et cum suis ad internecionem datis.
Monitorium ad Ecclesias patrias lib. i.
Floruit anno dcccclxii. Colitur die n. Martii. Breviar. Scotic.
S. MAKKESSAGUS. 853.
S. Makkessagus Scotos episcopali dignitate rexit, ex Culdeorum, ut
existimo, ordine electus. Aedes ei sacra [in] Levinia, prope comitatum
de Menteth, vocatur Templum Portus, nundinis et frequentia populi
celebre. Scripsit
Manipulum Precum lib. i.
Catechesin ad Neophytos lib. i.
Floruit anno dxx. Colitur die x. Martii. Breviar. Scotic.
S. MUNDUS. 854.
S. Mundus, abbas in Argathelia, austerae admodum et continentis
vitae, scripsisse putatur multa : in his,
Fascini et Veneficiorum Disquisitionem lib. i. Ula optimum
principem Duffum regem violaverant mirifice, ac lectulo
affixerant.
Vixit anno dcccclxii. Colitur die xv. Aprilis. Breviar. Scotic.
S. MAGNUS. 855.
S. Magnus, gente Scotus, ad Orcades insulas, quae pietatem quam
a SS. Brandano et Machute olim hauserant exuentes, in priorem
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 455
infidelitatis statum redierant, destinatus, ab improbis paganis marty-
rio affectus. Scripsit
Ad Orcadianos Monita salutaria lib. I.
Vivebat anno mcix. Colitur die xvi. Aprilis. Breviar. Scot.
S. MOLONATHUS. 856.
S. Molonathus episcopus, discipulus ac socius peregrinationis labo-
rumque S. Brandani, scripsit
Acta Brandani magistri lib. i.
Floruit anno dcxxviii, Colitur die xxv. Junii. Breviar. Scot.
S. MALIMBAEUS. 857.
S. Malimbaeus eremita, integerrimae vitae ac sanctissimis moribus,
cum in eremo sua pie orationibus vacaret, a Danis truculentissimis,
fidei hostibus, est peremptus. Scripta perierunt aut temporum inju-
ria, aut haereticorum maligna impietate.
Floruit anno mxxiv. Colitur die xxvi. Julii. Breviar. Scotic.
S. MATHANUS. 858.
S. Mathanus episcopus, incertum cujus sedis, praecipua sanctitate
sub Donaldo rege inclaruit. Scripsit
De Benedictini Ordinis apud Scotos Claritudine lib. i.
Nam ille ordo nullibi sanctius quam apud Scotos viguit : ex
annalibus nostris probavit Arnoldus Uvion, non uno loco,
sed praecipue lib. I. cap. lxxi. idem S. Adelmus confirmat,
omnium Scotorum eo aevo literatissimus habitus, libro de
Laudibus Virginitatis cap. xxix. ubi de S. Benedicto :
Hujus alumnorum numero glomerantur ovantes,
Quos gerit in gremio foecunda Britannia cives ;
A quo jam nobis baptismi gratia fulsit,
Atque magistrorum veneranda caterva cucurrit.
Vixit anno dccclvi. Colitur die xxnx. Septembr. Breviar. Scot,
456 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. MIRINUS. 859.
S. Mirinus, abbas Benedictinus, et sanctitate et literis clarus, multis
annis piisime Pasletum coenobium rexit. Scripsit
Canonum sacrorum Epitomen lib. I.
In omnes Epistolas canonicas lib. i.
Homilias de Sanctis lib. i.
Florebat anno cmlxix. vel ccclxix. Gilbert. Brun. Colitur die
xv. Septembris. Breviar. Scot.
S. MARNOKUS. 860.
S. Marnokus, et ipse ex Culdeorum ordine ad episcopatum desti-
natus, strenuam operam paganis ritibus exstirpandis navavit. Scrip-
sit
Pro vera Pietate, et Dei Cultu, contra Gentiles, lib. I.
De Locis sanctis lib. i.
Obiit anno cccxxn. sepultus in Kilmarnok provincia Cuninga-
mia, sub abbate Kilwinini, ubi celeberrima devotione, miraculorum
gloria, maximo concursu frequentabatur, dum haeresis nuper religio-
nem exstingueret. Colitur die xxv. Octobris. Breviar. Scot. et ec-
clesiarum consensus.
S. MAURA. 861.
S. Maura virgo, et sanctimonialium magistra, viva sanctitate, de-
functa miraculorum gratia, conspicua fuit ; a cujus nomine famosus
locus Kilmaur appellationem sortitus. Scripsit
Regulam ad Sorores lib. I.
S. Scolasticae Vitam lib. I.
Meditationes lib. I.
Floruit anno dcccxcviii. Colitur die n. Novemb. Breviar. Scot.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 457
S. MARNOKUS. 862.
S. Marnokus confessor, a priore, et aetate et vitae conditione, di-
versus, scripsit
Acta quorundam Sanctorum lib. i.
Floruit anno dcccxii. Colitur die viii. Novemb. Breviar. Scot.
S. MATHANUS. 863.
S. Mathanus, alius a laudato, licet eodem vixerit seculo, et dignitate
episcopali, ut alter, honoratus, scripsit
De Laudibus sanctae Crucis lib. i.
De septem Doloribus Virginis lib. i.
Floruit anno dccclxxxvii. Colitur die xn. Novembr. Breviar.
Scotic.
S. MIDDANUS. 864.
S. Middanus, abbas in Buquhania, celebrem sui populo illi recorda-
tionem, et sanctissimam reliquit memoriam ; de cujus actis mira nar-
rantur. Acta ejus habebat MSS. v. cl. Joannes Fraserius, Parisien-
sis professor, et publicare bono patriae cogitabat, sed mors praevenit,
et veluti secundo funere Middanum extulit, qui patronus est in Phil-
lorthe, Fraseriorum nobilissimorum gentili patrimonio. Scripsit
Epistolas ad varios lib. i.
Documenta ad Fratres lib. I.
Floruit anno diii. Colitur xix. Novembris. Breviar. Scot.
S. MATHULUS. 865.
S. Mathulus, peregrinatione ad loca pia suscepta, devenit in Gallias,
ubi clerus, sanctitate vitae motus, eum sibi antistitem designavit ;
itaque Xantones, quos privatus ad vitam puriorem hortatus est exem-
plo, episcopus rexit. Anton. Demochar. in tabulis illius ecclesiae.
Scripsit
458 HISTORIA ECCLESIASTICA
Homilias ad Populum lib. I.
De Trinitate lib. iv.
Floret anno dliii. Colitur die xv. Novembr. Breviar. Scotic.
S. MAXENTIA. 866.
S. Maxentia virgo, Soluathii Scotiae regis filia, aut Malcolmi,
ut ait Robertus Bukland. in Vita Sanctorum pag. ccxxxvi. mar-
tyrii palmam in Galliis meruit prope pontem, qui etiamnum hodie eo
facto celebratur prope Bellovacum, ubi templum ei erectum. Claruit
anno dccxcii. Colitur die xx. Novembris, Breviar. Scot. aut xxvi.
Octobris. Mirifica opulentia sacram ei aedem Carolus Magnus hono-
ravit.
S. MANERRUS. 867.
S. Manerrus, in patria episcopus, quam meritis gloriae coronam in
hac vita sprevit, in coelo consecutus est. Scripsit
Lecturas sacras lib. i.
Locos communes in Biblia lib. I.
Conciones pias lib. i.
Claruit anno dcccxxix. Colitur ab ecclesia Scotica, templis non
uno ei loco erectis, die XVIII. Decembr. Breviar. Scotic. et Calenda-
rium Adami Regii.
S. MOVEANUS. 868.
S. Moveanum Scotis egregiam operam in laboriosa sacrarum Scrip-
turarum expositione navasse legimus. Ea aetate adolescens erat S.
Blanus, et episcopali dignitate fungebantur SS. Congallus et Ken-
nethus. Abbatem multos rexisse monachos Scotichron. testatur. Pa-
tronus habitus in Kippau, ubi celebre ei templum cum canonicoruin
collegio, florente apud nostrates pietatis zelo. Erat alius ab eo Move-
ano, qui cum SS. Medano, Vigiano, et aliis floruit. Scripsit
De Regulari Vita, ad Monachos, lib. I.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 459
Decreta Ecclesiastica lib. i.
Ad Ecclesias Scoticas lib. I.
Epistolas ad diversos lib. I.
Florebat anno cdxliv. Alii in aliam aetatem rejiciunt, sed non
admitto. Scotichronicon mortem ejus locat in annum ccccl.
S. MODANUS. 869.
S. Modanus episcopus, sed cujus loci, incertum, tanta vetustatis
injuria; Medani prioris frater germanus, ut dictum. Celebre ipsius
fuit Brechinae nomen, ut testatur Joannes Fordunus. Scripserat
plurima, sed refertur tantum superfuisse ante centum quinquaginta
annos,
De Episcopi Officio lib. iii.
Floruit anno dxxxv. vel, ut aliis potius videtur, anno dccciii.
Inter sanctos receptum scribit Joannes Leslaeus lib. iv. pag. clxvii.
Uvion lib. n. pag. cdxxi.
S. MELCHIADES. 870.
** S. Melchiades, vir ex Scotia oriundus, ob sanctitatem conspi-
cuus," secundum auctoritatem Hectoris Boethii lib. xii. Histor. Sco-
tic. pag. cclxiv. sepultus in coenobio Claravallensi, eodem pene
tempore quo fato cessit D. Bernardus, loci illius primus abbas. Isto
nullum clariorem nostra gens tulit : ediderat infinita sanctitatis et
doctrinae plenissima opera, sed tantum celebrari audivi apud Theodo-
ricum,
De legitima Petri Cathedra contra schismaticos lib. i.
Vivere desiit anno mcxx.
S. MODOCUS. 871.
S. Modocus alter, et vitae professione et tempore a sequente longe
diversus, siquidern cum ille Culdeus tantum esset, hic episcopus fuisse
perhibetur, Medani, Modani, et Euchini episcoporum aequalis. Scrip-
sit
460 HISTORIA ECCLESIASTICA
Homiiias lib. I. Joan. Fordun.
Vixit anno dxxxiv. Sanctorum albo ascriptus. Leslaeus et alii.
S. MOTEFERUS. 872.
S. Moteferus, unus ex duodecim discipulis Divi Columbae, eo in
Hiberniam ex Scotia transmittente, cum Scandaleo, Eoglodio, Tota-
neo, et Gallano, in insula Iona sedem figens, multorum monachorum
parens in magna sanctitate extitit. Scripsit
Ad Monachos in Iona Insula lib. I.
Vixit anno dcvi. Joannes Leslaeus lib. iv. pag. clxx. In sanc-
torum album relatum Scotichronicon narrat lib. v. cap. ix.
S. MONO. 873.
" S. Mono," ait Aubertus Miraeus iib. de Canonicor. Collegiis cap.
lxxx. ex Joanne Molano de Natalibus SS. Belgii, " angelico monitu
ex Scotia in Arduennam venit, ubi solus soli Deo multo tempore ser-
vivit, et feliciter occubuit, a sicariis latronibus confossus, ubi etiam est
sepultus in ecclesia quam ipse construxerat. Est autem Naissoin
pagus illustris sanguine et reliquiis gloriosi martyris sub ditione ab-
batis monasterii S. Huberti, quod est in Arduenna, a quo duobus mil-
liaribus distat intra diocoesim Leodiensem. Nominatur discipulus SS.
Remacli et Joannis Agni, episcoporum Trajectensium ad Mosam.
Ad eos enim e Scotia venerat ; quae regio multos sanctos, velut stellas
lucifluas, ad diversas mundi transmisit partes ; caeterum beato viro, ob
titulum Christianitatis mactato, Pipinus rex regaliter decimas obtu-
lit quas habebat inter Letiam et Urcam :" quae verba sunt ex ano-
nymo scriptore deprompta, quem Joannes Charlier, praepositus ec-
clesiae S. Mononis, eruit, et Surius publicavit tom. v. die XVIII. Oc-
tobr. cujus hoc est initium: " Fuit S. Monon de occiduis mundi partibus
oriundus, videlicet ex Scotia." Georg. Garnefelt Vit. Eremit. pag. cc.
" S. Monon Scotus, solitarius in Gallia, a latronibus occisus." Discre-
pant autem Miraeus et Molanus ab auctore illo ; nam quem anonymus
Joannem Agnum Tunagrensium episcopum facit, illi Trajectensium
ad Mosam esse volunt. Colitur ejus memoria die XVIII. Octobris,
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 461
ut dixi. In Martyrologio Romano nulla mentio. Molanus non omisit
Addition. ad Usuardum : " In Nassonia natalis Beati Mononis mar-
tyris, qui angelico monitu de Scotia Arduennam venit." Subjungit
quae supra posita sunt verba. Scripsisse putatur
Constitutiones suae Ecclesiae lib. i. quae, monachis solis
fundata, liodie canonicos habet in dioecesi Leodiensi. Mi-
raeus loco laudato.
Vivebat anno dccxxxviii,
S. MOMBULUS. 874.
Cum Sigebertus Gemblacensis Chronico. ad annum dcli. dixisset,
" praeter hos, et alii multi de Anglia vel Scotia in Galliis peregri-
nantes verbum Dei seminabant, multumque fructum Deo faciebant,
scilicet Etto, Eloquius, Bertuinus ;" subdit in ora Aubertus Miraeus,
" inter alios fuere Sancti Adalgisus, Momblus, Wasnulphus, et An-
thodus." Nec plura probant eum Scotum esse, quod sciam. Hic
etiam a Martyrologio Romano omissus habetur apud Molanum Addi-
tion. Usuard. die xviii. Novemb. " In Galliis S. Mombuli abbatis."
Scripta omnia perierunt.
Vixit anno dclxi.
MARIA. 875.
Maeia Stuarta, Jacobi V. [filia] unica, Jacobi VI. mater, Francis-
ci II. Galliarum regis vidua, proxima Angliae heres ; nam Henri-
cus VIII. Anglus Elizabetham publico regni ordinum decreto ut
spuriam, nec suam expunxerat; matre etiam Anna Bolena, quod
rea adulterii cum multis, incestus cum fratre esset, securi percussa.
Hoc fonte clandestinum Anglae in nostram principem odium ;
mox, ea absente, aperta factio astu Anglicano erupit ; et cum An-
gla nuptias sui ducis Hamiltonii filio sancte promisisset, modo no-
vam ille religionem inducere vellet, illico novi motus in proce-
rum animis excitari Lidintonio, qui apud Elizabetham agebat,
auro corrupto aut pollicitationibus : quod olim, per virum experien-
tem traditum, credidi ; nunc damno, cum intellexerim Joannem Me-
s
4G2 HISTORIA ECCLESIASTICA
tellanum, Litlintoniae baronem, pietatis vere assiduum fuisse cultorem.
Res sic se habet : Jacobus, prior S. Andreae, spurius reginae frater,
qui postea comes Moraviae, odio quidem religionis, sed majori
regnandi cupiditate ardens, primus procerum auro pellectus, ita
procerum turbavit nientes haeresi faventium, ut excogitarit ratio-
nem, et sibi et sectariis operosam, scilicet transire in partes Angli-
canas, ut Maria, defuncto marito, ad Gallias deserendas inducta,
omnia in armis, mutatamque domi religionem offenderet ; tum
furioso Calvini catulorum ausu ad arrna convolatum, et victa acie
repetita a rebellibus regina, femina pientissima contumeliose trac-
tata, ludibrio onmimodo affecta ; ad postremum in arcem lacu Le-
vinio compacta, atque ad libidinem perduellium haereticorum cus-
todiae mancipata, crebris Elizabethae Anglicanae literis solicitata,
quae ei et securum apud se receptum pollicebatur, et ingentes
copias ultro offerebat, si a perduellibus supplicia digna destinas-
set exigere. Ita lacus Levinii custodia excedens, nec suorum ra-
tionibus, nec Joannis Hamiltonii, Sanctandreani archiepiscopi, la-
cryinis cessit, " quin se carissimae," ut aiebat, " cognatae fidei com-
mitteret :" sic exiguo comitatu in Angiiam trajecit, et Dumbretonia
arce relicta, crudelibus se impiae et saevientis lupae Angiicanae
manibus tradidit ; a qua xix. annos totos carcere arctissimo detenta,
subditis suis, Sathanae ministris, clam instigantibus, nec Guisiis opem
ferre, Gallia civilibus turbis agitata, valentibus, iri arce Fodrin-
gania, novo exemplo et principibus pernicioso, securi est percussa,
unica impietatis ea insula remota pietatis destina. Cujus inno-
centiam sanctitatemque variae gentes egregiique scriptores extu-
lerunt, et maxime Scoti de quibus hoc opere lib. i. in Anonymis, et
lib. ix. in Inccrtis, et alibi, ut occasio fuit, egi: innocentiam tam piae
principis frustra obvelant sectarii Angii, ipsa enim falso accusata,
a XLiix. Anglis interrogata, respondit, " Deum sibi non defuturum,
quae velit in orthodoxa ecclesia vivere et mori." Florimund. Rae-
mundus lib. vi. Haereseon cap. xnx. Deinde Amiae Pauleto, homini
profligatissimo, exprobravit tyrannidem Anglae, " quae ipsam nulla
alia causa quam religionis vexaret." Ibidem loci. Tum ubi capitalis in
eam lata sententia, graviter majestas sua Christianissima : " Gaudia
mea non sunt in terra, sed in coelo ; mihi quidem mors grata est, quae
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 463
justissimae fidei causa obeo, in hoc uno dolitura, quod non viderira
Catholicos, qui dira patiuntur, libertate, ad Dei gloriam priusquam
moriar, donari." Ibidem. Scribens postmodum ad Jezabelem Anglam,
paratum sibi spiritum, Domini nostri exemplo, apprecatur : " Miseri-
cordiam Dei imploro super me, et super omnes, qui mihi tantum bo-
ni conciliarunt, ut has miserias, morte innocente, possiin evadere."
Eadem in literis ad Carolum IX. datis : " Religio Catholica, et jus Iegi-
timum in regnum Angliae, duae causae solae mortis meae sunt." Ad
unum e magnatibus scribens, " Me viva," inquit, " status religionis An-
giicanae subsistere non poterat ; ago Deo gratias, quod videar adeo
utile instrumentum stabilienda^ in hac insula fidei." In fine earum lite-
rarum, " Mibi quidem," inquit, " jucundissimum fuit semper, et nunc
jucundius est, vitam hanc sacrificare pro saiute animarum hujus insu-
lae." Tum demum in theatro illo lugubri moritura: " Si quispiam in hoc
coetu Catholicus sit, oret pro me, et testetur me innocentem rnori in
professione fidei Catholicae, apostolicae, et Romanae:" et quisquam mo-
riturae non credet ? Hoc testantur seditiosa ministellorum Sathanae
conciliabula, in quibus ad ravim inclamabatur, " nihil esse tain neces-
sarium quam mors haec futura sit ; esse vitam religionis ; principem
hanc aliquando, exemplo Mariae, et fidem Romanam remissuram, et,
loco amotam, reposituram papae dominationem." Ergo hic verus
sectariorum timor; sed etipsalupa Angla, dum sententiam iniquam in
eam publicat: " Causa evangelii, et verae religionis Christi, pax et tran-
quillitas regni, necessitatem mortis ei denuntiant, et nobis imponunt."
Cap. xix. Prosequitur postmodum narrare, " eam ab ineunte aetate
corruptam, et imbutam errore papatus ;" in sequentibus, " vitam suam,
regni pacem, religionis bonum, viva regina Scotiae, titubare." Sic ex
sua et adversariorum confessione constat, non aliam causam, quam fidei
orthodoxae tutandae, inventam. Servus publicus abscissum ostendens
caput, "Deus,''inquit, "Elizabethara fortunet,ita eveniat hostibus evan-
gelii," haeresim intelligens, cujus illa hostis erat. Epitaphiura ei mul-
ti variis linguis panxerunt; sed duo tantum apponam. Primum est a
Maphaeo Barberino, patricio Florentino, adolescente annorum xvn.
exaratuin, ut appareat sanctissimae martyris precibus, et cardina-
lem et Scotorum protectorem eum postea evasisse, et ut nos om-
nes auguramur, et incomparabilis virtus promeretur, pontificem
461 HISTORIA ECCLESIASTICA
summum futurum : ulinam tantum boni Christianae rei et litera-
riae contingat. Versus sunt :
Te quanquam immeritam ferit, o regina, securis,
Regalique tuum funus honore caret,
Sorte tua gaude, moerens neque Scotia ploret ;
En tibi pompa, tuas quae decet exequias.
Nam tibi non paries atro velatur amictu,
Sed terras circum nox tenebrosa tegit :
Non tibi contextis lucent funalia lignis,
Sed coeli stellae : naenia tristis abest,
Sed canit ad feretrum superum chorus aliger, et me,
Coelesti incipiens voce, silere jubet.
Alterum est Joannis Dempsteri, bibliothecarii Veneti, gentilis mei :
Regibus orta, dedi reges, reginaque vixi,
Ter nupsi, tribus orba viris, tria regna reliqui ;
Gallus opes, Scotus cunas, dedit Angla sepulchrum.
Omnibus naturae fortunaeque dotibus instructissima princeps, in-
ter Angliae reges ad Westmonasterium sumptuosissimo tumulo col-
locata, habet alia epitaphia, sed inepta et ridicula, quae tanti non
sunt, ut hic ponantur. Scripsit
Carmina Latine, Gallice, Scotice, varia et cultissima, ]ib. I.
Consolationem diuturnae suae et iniquae Custodiae lib. I.
Epistolas ad Regem filium, Regem Galliarum, Guisios con-
sanguineos suos, Elizabetham Anglicam, perfidum propu-
dium ac prostibulum, lib. i. quarum nonnullas Camdenus
Annalibus suis inseruit.
Monita regalia ad Filium lib. I.
Passa est martyrium die xviii. Februarii anno MDLXXXvn. fe-
mina coelo dignissima, ut quae omnes Christi martyres captivitatis
supplicio longe superavit ; neque enim ullus martyr XIX. annorum
squalorem ac hostilem custodiam sensit. Audio ossa, ad regum
Anglorum sepulturain Westmonasterium translata, miraculis clarere.
Martyrem vocat Historia Gallica Petri Matthaei tom. II. lib. VI, nar-
rat. II. ex libello supplici Catholicorum Anglorum.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 465
S. MADOCUS. 876.
S. Madocus nobili ortus familia, S. Winoci Scoti ex patria pere-
grinationis socius, et vitae sanctitatisque imitator. Anony. auctor
Vitae S. Winoci Scoti apud Surium tom. vi. die vi. Novemb. " Ha-
buit in consortium suscipiendae peregrinationis conjuratos in Christi
sacramenta tirones ; Quadanocum videlicet, Ingenocum, et Ma-
doxum, genere quidem spectabiles, et vita probabiles.5* Nec plura de
eo. Scripsit
Acta S. Winoci magistri lib. i.
Florebat anno dccxvi. Beatum colit Flandria. Henr. Coster. in
Arb. Bertin. Locrius pag. lxxx.
MACCHABAEUS. 877.
Macchabaeus, rex Scotorum lxxxv. Malcolmi II. ex filia Doada
nepos, regnum injuria adeptus, tyrannice et ferociter in capita proce-
rum grassatur ; quare a Malcolmo III. Duncani regis F. ex Ano-lia
evocato, et vita et regno privatur. Scripsisse fertur
Leges Regno utiles lib. i. Hector Boethius lib. xn. Histor.
Scoticae pagina ccli. quas deinde successor Malcolmus
abrogavit omnes, eodem libro pag. cclvi.
Exstinctus est anno regni sui xvi. salutis humanae mlxiv. a Mak-
duftb Fifae comite. Sedebat in Petri cathedra Nicolaus II. impe-
rabat Henricus IV. Francorum rex erat Philippus I.
MALCOLMUS. 878.
Malcolmus II. rex, Malcolmi I. nepos, Kennethi III. F. ex An-
glia redux Grimum bello petit, et victo coronam eripit. A Danis acie
victus, tentato iterum certamine eos superat. Sub finem aetatis in-
gravescentis, mansuetudinem solitam in tyrannidem avaritiamque
commutans, ad Glamuensein arcem optimatum factione perimitur.
Scripsit
Leges Municipales lib. i. Balaeus.
466 HISTORIA ECCLESIASTICA
Leges de Regni Successione lib. I. Joannes Leslaeus.
Peremptus est anno regni xxxi. sal. MXL. sedente Romae Bene-
dicto VIII. imperante Henrico III. Francorum rege Henrico I. Vide
Hectorem Boethium lib. XI.
MARTINUS POENITENTIARIUS. 879.
Martinus, papae Poenitentiarius, ab officio ita vocatus, cognomento
etiam ab historicis Poloni notus, patria, ut Eisengrinus vult, Cartu-
ianus, monachus Cisterciensis, ut nonnullis perperam videtur, Domini-
canus, quod verius est, archiepiscopus Cosentinus. " Alii hunc Scotum
faciunt," inquit Antonius Possevinus Apparat. Sacr. pag. ccccx.
Rugianus Benedictinus, et Arnold. Uvion Lig. Vitaelib. I. pag. lxxii.
Platina in Victore III. " Martinus Scotus, vir magnae doctrinae, sin-
gularisque vitae." Scripsit
Chronologiam lib. I. cui aniles passim fabulas admiscuit,
maxime portentosum illud commentum de Joanne pontifice
femina, quod abunde, ut spero, refutavi lib. vi. Hetrur.
Regal. cap. II. In hunc nostrum Martinum annotationes
edidit Suffridus Petrus.
Florebat anno mccl. vel mcccxx. Bugiano et Uvione auctoribus.
MARTINUS. 880.
Maktinus hic, alter monachus Cisterciensis, male a quibusdam cum
superiori confunditur, putaturque ordinis fuisse D. Dominici. Baptista
Platina in Victore III. " Martinus Scotus, vir magnae doctrinae, ;sin-
gularisque vitae, in sua historia couscribit." Paulus Laugius, mona-
clius Boznamensis, Chron. Citizens. " Martinus Scotus, Cisterciensis
ordinis, Romae in pretio fuit." Scripsit celebratissimum opus,
Martinianarn, sive historiam brevem, lib. I. ait ibidem Lan-
gius Cygnaeus.
Florebat anno MCCLXVII. Paul. Morigia lib. II. cap. vi. " Marti-
uib Scotus, secundum nonuullos ordinis Cisterciensis, opera naulta
magnae famae composuit."
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 467
MARCERIUS. 881.
Marcerius, vetustissimus auctor, primus omnium res Scotorum scri-
bere exorsus, edidit, prisca et vulgari Scotorum lingua,
Adventum Scotorum in Albionem lib. I.
Regum Scotorum Gesta lib. I. Ex quibus
pleraque Veremundus, historiae Scoticae veluti fons et pa-
rens, desumpserat.
Historiae suae seriem perduxit ad Regem Caractacum, qui fuit nu-
mero xviii. rex, hoc est, usque ad annum salutis Lin. Hic est ille
Caractacus, qui rerum gestarum fama omnes sui aevi principes su-
perat, quique gloriam Claudii imperatoris mirifice auxit, dolo Car-
bamanduae novercae captus, ac Romam triumphali pompa praeduc-
tus. Praeter annales nostrates, C. Tacitus et alii.
S. MAILDULPHUS. 882.
S. Maildulphus, cognomento Paedagogus, sive Maedulphus, Joan-
nes Leslaeus lib. iv. pag. clxvii. sive Meyldulphus, " eruditione
philosophus, professione monachus," ait Wilhelmus Malmesburiensis
lib. l- de Gestis Reg. Angl. pag. vi. " Eruditione, et ingenio singula-
ri, Latine et Graece doctus." Joan. Capgravius. Romanorum rituuni
acerrimus, et paene invictus propugnator, aedificavit monasterium
in Anglia Malmesburiense, tot monachorum ac sanctorum patrum
domicilium : " degens in nemore illo," ait Gulielmus Malmesburiensi?,
" amoeno, deficiente victu scholasticos docuit, qui postea omnes mo-
nachi evaserunt :" quam laudem etiam haereticus Camdenus attribuit
in Wiltshire pag. clxxiv. " Malduifus quidam Scotus, vir singulari
pietate, et summa eruditione." Idem Capgravius, Lelandus, Baiaeus,
nobis hostis, et frustra hic mendicent Hiberni. Scripsit
Pro Ritu Romano, contra Britannos atque Scotos, lib. i.
De Observatione Paschae lib. I.
Pro Tonsura ac Clericatu lib. I.
468 HISTORIA ECCLESIASTICA
Regulas Artiura diversarum lib. I,
De Discipliuis naturalibus lib. i.
Hymnos lib. I.
Dialogos lib. I,
Epistolas diversas lib. I.
Claruit anno dcxc. sepultus in coenobio Malmesburiensi a se fun-
dato. Colitur die iv. Novembris, Georgio Neutono teste.
S. MARGARITA. 883.
S. Margarita, alia a priore, " Christierni Daniae regis filia," ait Ste-
phanus Lusignanus Corona iv. cap. x. " regi Scotiae desponsata,
vita integerrima, frequentissimis orationibus, jejuniis, et eleemosy-
nis, beata dici et haberi meruit." Plura ex historicis Danis et Scotis
in libro nostro de Affinitatibus Regum Scotorum. Obscura admodum
sunt acta.
Claruit anno MCD. aut circiter.
S. MARINUS. 884.
S. Marinus episcopalia in Scotia munera obivit ; transmarinas [ad]
regiones, fidei ardore succensus, evangelium tulit ; et postquam Petri
successorem adorasset, in Germaniam, fertilem tunc laborum sanctis-
simorum messem, ac vineae Domini aream, descendens, Boiarios itt
sincero fidei Catholicae cultu confirmavit ; ac tandem verba exemplo
confirmans, pro zelo r-eligionis exustus, martyr colitur.
Passus anno DCLXX. cum nepote suo S. Amano, colitur die XVI.
Decembris. Matthaeus Raderus in Bavaria Sancta.
S. MAKBEATHATHGNE. 885.
S. Makbeatiiathgne, cum sociis suis " fide fervens, furtim con-
suit lcmbum taurinum Birsis, alimentum bebdomadariuin sibi
supplet, elevat vela per dies septem, totidemque noctes, Aelfridum
adit regeni Angloruin ; deinde Romain vestigia legit, ab inde Hiero-
solymas ire praetendit, nec miracula quidera non minima facta bre-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 469
viario iu hoc fas esset praedicere tota." Verba sunt Fabii consulis
Ethelwerdi Historiae lib. iv. pag. cdxxci. Locus in Cornubia, seu
Cornwallia, servat appulsus raemoriam ; silent tamen, ut miraculorum,
ita ipsius viri sancti, non annales modo Anglorum, sed et Scotorum.
Scripsit
Ad Regem Aelfridum lib. i,
Peregrinabatur anno dcccxcii. Dies incertus.
S. MARNOKDUB. 886.
S. Marnokdub, seu Marnocduus, eremita Scotus, in occidentali
regni ora, ubi ingentium ejus beneficiorum, ut praesentium, per aedes
sacras et aras, memoria viget, fuit Marnoci Culdei discipulus, ut in
vita ejus, quam Veremundus scripsit, apparet : sic vero dictus ab
habitu corporis, quasi Marnocus Niger; sic enim olim atque etiam
nunc montani nostri Scoti, seu Hibernienses, ut vocantur, nomina
imponunt. Scriptorum, si quae ediderat, memoria exolevit.
Claruit confessor anno ccclxiv. Colitur xxiii. Februarii, utnun-
dinae probant.
S. MASORIUS. 887.
S. Masorius apud insulam Sargiam Britanniae claruit, ex eadem
provincia ortus, socius S. Sampsonis, Dolensis episcopi. Petrus lib.
IX. Catal. ciii. Sargia autem est inter Orcades, ut existimo. Non-
nulli hunc Maglorium vocant ; in his est Uvion ; sed nescio quam
recte.
Floruit sub annum dclxxx.
S. MACRIRIUS. 888.
S. Macrtrius, episcopus in Scotia, et quidem Sodorensis, ex ea
familia quae etiam nunc hodie superest, et in montanis locis non
minima auctoritate et praerogativa pollet, unus eorum antistitum
firit, quos S. Maurus comites dedit S. Ursulae filiae suae cum virgi-
nea cohorte profecturae, ut loquitur Petrus lib. ix. cap. xxcvn.
T
470 HISTORIA ECCLESIASTICA
et sonat Macririus filium Kirii, antiquissima enim gens Kiriorum
apud Scotos, ex qua, proculdubio, originem trahunt Riarii mar-
chiones Itali, qui Sanonae primum consederunt, deinde Fori Cor-
nelii ac Caesennae principatum tenuerunt ; nunc vero senatores
Bononienses opibus et auctoritate florent, per Ferdinandum magni
Hetruriae ducis ad Augustum exoratorem. Sed ad Macririum
redeo, qui, cum frater esset Geresinae S. Siciliae reginae, S. Ursulam
ad martyrium grandi passu properantem insecutus, ab Hunnis ejus-
dem palmam accepit.
Passus est anno cdliv. xxi. Octobris.
S. MAURUS. 889.
S. Maurus, " rex Scotiae Christianissimus, S. Ursulae pater," ait Petr.
Equilin. loco proxime supra laudato. Hunc porro non regem fuisse,
sed regis fratrem, filium, avunculum, aut aliquid simile, suspicor ; illa
enim aetas per universum orbem ferebat, ut regum liberi reges vo-
carentur. Vide Apparatus nostri lib. II. cap. i. hic adde etiam consue-
tudinem regnorum septentrionalium, qua receptum, ut et spurii
regum filii reges dicantur. Hoveden. part. n. pag. cdxxv. " Consue-
tudo regni Norweiae est, usque iu hodiernum diem, quod omnis, qui
alicujus regis Norveiae dignoscitur esse filius, licet sit spurius, et de
ancilla genitus, tantum sibi jus vendicat in regnum Norviae, quan-
tum filius regis conjugati, et de libera genitus." Horum filiorum ex
legitimis nuptiis genitorum unus hic noster : errat importune Stepha-
nus Lusignanus, qui hunc Corona iv. facit regem Britanniae Cisma-
rinae in Galliis.
Claruit anno cdxl.
S. MAURINUS. 890.
S. Mauiunus abbas S. Pantaleonis Scotoruin in urbe Coloni-
ensi ; quod monasterium tot sanctorum altrix, quot vix aliud in
Germaniis. Hic porro, ex abbate martyr, et professionem monasti-
cam sanguine suo nobilitavit, et securitatem aeternam sibi pepe-
rit. Historiam martyrii, jussu Christiani Scoti, abbatis loci, scripsit
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 471
Stephanus, monachus ejusdem gentis et coenobii professus, ut in
actis ejus, et ex iis apud Uvionem lib. III. Mosandrum, Surium
tom. iii. et alios, videbis. Memoria, ut videtur, exoleverat j et cum
templi novi fundamenta jacerentur, inventum est gloriosum corpus,
cum hac inscriptione : " Hic requiescunt ossa bonae memoriae Mau-
rini, qui in ecclesiae atrio martyrium passus, sub die 4. idus Junii."
Nihil eum scripsisse suspicor, aut si scripserit, periisse.
Annus quo venit a Scotia incertus ; passus est itidem incerto anno.
Historia scripta anno cm. inventum ossuarium lxiv. annis post hanc
scriptionem. Colitur passio die x. Junii, inventio die xiii. Octobris.
Molan.
S. MALCALLINUS. 891.
S. Malcallinus Scotus, Levinia provincia oriundus, id est, ex
montanis Silvestrium, quos vocamus, partibus genitus, ut historia
SS. Lotharingiae fidem astruit apud Cheynaeum ; quare ab impe-
ritis Hibernus audit, contra rationem et acta. Monachus Scotiam
deseruit, et amore Dei exul, loca sancta invisit, in reditu Vero-
dunum appulit, juxta quod eremum incoluit, e qua extractus, mo-
nasterio praepositus, auream Scotorum suorum pietatem secutus.
Appendix Flodoardi : " Vir Domini Malcallinus, natione Hiberni-
cus, Virduni, in vigilia Vincentii, levitae, et martyris, vitam transi-
toriam, quam habebat exosam, deseruit, et cum Domino vivere fe-
liciter inchoavit ; qui praefatus abbas in corpore quiescit in ecclesia
S. Michaelis archangeli, cujus abbatiam, dum corporaliter in hoc
seculo maneret, pro moderamine rexit." Hibernicum vocat ex con-
suetudine seculi, nam sic Scoti montani tunc dicti. Martyrologium
Romanum die XVI. Decemb. Aberdoniam in Hibernia illo sensu locat,
ut omittam hodie inter Silvestres illos Malcallinorum seu Makalli-
norum familiam vigere, ex qua hic sanctus originem habuit. Scripta
deperierunt.
Depositus est abbas et confessor anno dcccclxxviii. Colitur die
xxi. Januarii. Uvion in praetermissis ad lib. iii.
472 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. MENALACHUS. 892.
S. Menalachus, episcopus Scotus, socius ac collega S. Livini archi-
episcopi Scoti, ut in illius Vita S. Bonifacius, et ipse Scotus, aperte
loquitur, magistrum suum in Gallias comitatus, et ei martyrio affecto
superstes, alicujus in Scotia ecclesiae pastor, summa sanctitate gre-
gem rexit ; nec siquid scripsit, exploratum.
Vixit confessor anno dclxiii. Dies incertus.
S. MENNA. 893.
S. Menna, virgo regia, soror SS. Elifii et Eucharii, nec non Liba-
riae et Susannae, cum iisdem et triginta tribus, aut, ut alii, duobus
sociis, Scotia egressa, et sanctorum operum plena, gladio percussa,
agonem pro Christo consummavit, virginitatis puritatem martyrii glo-
riae conjungens. Monacham fuisse ex actis liquet, ut appareat diu
ante D. Brigidam moniales in Scotia vestitas, quod olim credulus
scripseram : vitam autem ejus memoriae prodidit S. Rupertus Tui-
tiensis, rogatu Albani abbatis Scotorum coenobii Martiniani Colo-
niae. Sacrae reliquiae, cum corpore integro, jacent in loco qui dicitur
Poroes. Surius tom. v. pag. ccxxciii.
Passa anno ccclxi. colitur die xvi. Octob. Sur. ab impio et pa-
rabata Juliano mactata.
S. METHODIUS. 894.
S. Methodius Scotus abbas, nec plura deprehendo, et apud Mar-
tyrol. Carthusianum solum, quod memini, ejus mentio celebratur ; us-
que adeo in tenebris res ecclesiae nostratis jacent, et a te, Deipara
virgo, fatum exspectant.
Annus incertus. Colitur xiv. Martii.
S. MICHAEL. 895.
S. Miciiael tacito nomine in Vita S. Malachiae nominatur, quam
scripsit S. Bernardus, retulit Surius tom. VI. pag. xxx. Hic cum
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 473
laboraret dysenteria, miraculose ab eodem sancto sanatus, coenobia
maxima continentia administravit. Petrus lib. X. cap. xxvn. Eundem
autem hunc fuisse qui a Malachia liberatus, vita ipsius apud continu-
atorem Forduni loquitur pag. cdxciv. et res nota.
Claruit anno mcxxi. Colitur xnx. Novembris.
S. MODESTA. 896.
S. Modesta Scota, soror S. Willibrordi, patriam deserens, fratre
vocante, invicto animo evangelio militavit, abbatissa monasterii
Trevirensis, quod Horreum dicunt ; in quo regimine successit S. Ir-
minae regis Galliarum Dagoberti filiae. Acta ecclesiae illius, et ex
illis Chronicon Chronicor. Joannis Gualterii pag. mcdxlix. Sco-
tam probavi lib. xix. infra hic, nam Willibrordus frater Scotus
erat.
Florebat anno dccxl. Colitur iv. Novembris.
S. MOTTOMAGUS. 897.
S. Mottomagus Scotus, eorum unus, qui, dignitate episcopali prae-
diti, lumen fidei ad exteras, et praecipue Germanicas gentes pertu-
lere ; de quo nihil aliud scio, nisi ipsum in Martyrologio Germaniae
Canisiano coli die xnx. Maii. Tu lector adi ad opus.
Annus apud me incertus.
S. MOOH. 898.
S. Mooh, abbas regularis, vitae callentissimus, literarum humana-
rum doctus, et, quod omnia haec superat, sanctissimi patris nos-
tri Brandani magister, ut vita ejus loquitur, Hic primus nostratium
meditatus hominis primi felicitatem, dum in statu innocentiae in
Paradiso terrestri ageret, deinde ejusdem parentis nostri lapsum
infelicem, et quibus artibus tam miserabili conditioni humanita-
tis obviam iri posset ; idcirco eum Paradisum terrestrem invenisse,
intrasse, descripsisse, sibi credula aetas ignorantiae mixta persuasit,
Petrus lib. v. Catalogi cap. cxvni. falso sane, nam post depul-
m HISTORIA ECCLESIASTICA
sura primum hominem, et obseratas gladio igneo vibrante fores, nulli
mortalium Paradisum visere, nisi Enoc et Eliae, a Deo permissum.
Labor igitur sanctus Moochi scribere
Meditationes de Paradiso terrestri lib. I.
Monita ad Brandanum lib. I.
Vixit anno dlx. Colitur xix. Decembris.
S. MURDACHUS. 899.
S. Murdachus eremita, ad lacum quendam in Argadia maximum
pauperrimum habitaculum sortitus, adeo ferventer Deiparam Christi
parentem Virginem coluit, ut frequenter ab ea consolari meruerit.
Extat vita cum ix. lectionibus, et tota series ejus depicta in templo
ei dicato. Fuit autem bardorum e gente oriundus, ideo hereditario
quasi sanguinis jure poeticae addictus, et quidem ultimus eorum
philosophorum, quod eo nomine Scoti sic vocarunt. Ingens vitae
sanctimoniae testimonium refertur in hunc modum : latrones noctu
vicinam cellae sancti, vulgo Kilmurdah, aedem sacram diripuerant,
totamque supellectilem abstulerant, et inter alia alter calceorum,
qui gemmis distincti Deiparae Virginis imaginem ornabant, abla-
tus : vicinia sanctum primo quidem suspectum reddidit, deinde in
judicium pertraxit; at ille confertissima populi, omnis generis et
sexus, stipata multitudine, ad aram fidenter accessit, et cum ali-
quandiu prostratus orasset, rem mirandam, imago alterum calceum,
pede extenso, in sinum orantis, et jam levati, placide dimittit ; po-
pulus venerabundus miraculum agnoscit, delatum adorat ; ille honores
aversatus procul recedit, majori cura sacris incumbit, in ultima se-
nectute scribit
Hymnos Deiparae lib. I.
Vixit anno dccc. Colitur v. Octobris.
JO. FPvANC. METELLANUS. 900.
Joannes Franciscus Metellanus, vir ortu nobilis, sed sapientia,
doctrina, morumque integritate longe nobilior, patria egressus
ordini S. Francisci Pauliani Minimorum se tradidit ; in quo evan-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 475
gelico vere ritu se gerens, symmystis instar miraculi fuit. Nuper
cum Hirlandi apud sacram de propaganda fide congregationem Ro-
mae libellum obtulissent, ut ipsi, Scotis exclusis, in Scotiam auc-
toritate apostolica mitterentur, contendentes Scotos eo munere
indignos, hic, aliis conniventibus, causae non defuit, sed solus evicit
ut Scotiae honor suus constaret, ac viles Hirlandi repellerentur, nec
doctrina nec religione pares, quod S. D. N. Urbani VIII. sententia
visum. Scripsit
Libellum supplicem pro Missione patria lib. I.
Conciones disertissimas lib. I.
Transiit Bononia hoc ipso anno mdcxxv.
ALEXANDER MONTGOMERICUS. 901.
Alexandeii Montgomericus, canonicus Lateranensis, abbas S. Cru-
cis sub Monte Doloroso, furente in Scoticum nomen Eduardo I.
Anglo, decreto publico, non solum monasterio suo, sed toto regno
eliminatus, et cum juberetur in Angliam migrare, aufugit in
Gallias ; sed cum Robertus Brusius, Scotorum Epaminondas, Angliae
regem stataria ad Bannocburn acie profligasset L. millibus caesis,
rediit hic ad suos, et scripsit, versu,
Encomium Roberti Regis lib. I.
Scribebat anno mcccxiv.
MARCUS MOUBRAY. 902.
Marcus Moubray Scotus, adolescens probae indolis, in patria magno-
rum studiorum fundamenta jecit, in Italiam deinde descendit, ac
lustratis celebrioribus urbibus venustissimum literarum emporium
Bononiam delegit sibi sedem, ubi serio juri civili incubuit, auditor
Saliceti ; familiaris Cardinali Brutiae, brevi in magnum evasit virum,
ad publicam professionem ingenii sui merito vocatus. Scripsit, et
eidem cardinali, Maecenati suo, inscripsit
Lecturas in fF. vetus lib. I.
Vivebat anno mccclxxii.
476 HISTORIA ECCLESIASTICA
ALEXANDER MORISON. 903.
Alexander Morisonus Levinius, nepos ex sorore G. Buchanani, sed
Catholicus, quera multum propria virtus, sed magis junioris Scaligeri
commendatio in posthumis extollit, opera omnia avunculi purgata
denuo excudenda curavit. Auctor laudatus sic epigramma cultum
concludit :
Nunc opus hoc, Morison quod luminis edit in auras,
Vestrum est, typographus fecerat ante suum.
JOANNES MAILROSIUS. 904.
" Joannes, Mailrosius cognomine, et natione Scotus," ait Anton.
Possevin. Apparat. Sacr. pag. ccxv. Mailsosius male a Sixto Senensi
lib. iv. Bibliothec. Sanctor. vocatur. Errant qui hunc cum S. Joanne
Duns aut Joanne Airigena, de quibus supra, confundunt.
Nec minus ineptiunt homunciones Angli, et in his Polydor. Vir-
gilius lib. v. Histor. Anglican. pag. cv. qui hunc ex Scotia vel
Hibernia in Galliam cum comite suo uno venisse, et venalem ha-
bere se scientiara subinde jactasse. Nugatur, inquam, ille ; nam cum
Alcuino, Rabano, et Clemente ab Achaio Scotiae rege ad Carolum
Magnum missus, bonas artes in Italiam, eo sectdo sepultas, intulit ;
et post fundatam academiam Parisiensem, Ticinensem communi
opera instituerunt. Nam, praeter ea quae supra relata sunt, utrius-
que academiae parentem fuisse Carolum Magnum, permulti, et
fide digni, docent. Biblioth. Minor Patrum Joan. Gualterii pag.
dccccxcviii. " Joannes Mailrosius Scotus, socius Claudii Cle-
rnentis :" et alibi pag. mccxcvii. " Ex Scotia venerunt in Galliam
Claudius, Joannes, Rabanus, et Alcuinus, quibus Parisiensis acade-
mia fatum suum genitale debet sub Carolo Magno." Idem in Chro-
nologia Ecclesiastico-politica pag. dccxxxiix. Auctor anonymus
in Vita S. Bennonis cap. ix. apud Surium toin. vn. Robertus
Gaguinus, Nicolaus Gillius. Papirius Massonus in Annalibus Galli-
canis : " Ex quibus vex*bis apparet tres publicas scholas a Carolo Mag-
no institutas, quae academiae dicuntur, ipso mortuo perituras fuisse
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 477
si Ludovicus, paternum morem secutus, non fuisset cui literarum
cura non minor quam patri fuit." Paucis interjectis : " Parisiensis,
Patavina, et Ticinensis academiae Carolum Magnum parentem suum
appellant." Sed Clemente, Rabano, Joanne, et Alcuino Scotis, acade-
miarum harum fundatoribus, vel alio ad praesulatus evocatis, vel
defunctis, cum pares virtutibus ipsorum et eruditioni non inveniren-
tur successores, scholae illae languere coeperunt, adeo ut sub Lotha-
rio et Ludovico imperatoribus in VI. Concilio Parisiensi, lib. m.
cap. xii. sub annum dcccxxix. Gregorio IV. pontifice, haec verba
sint : " Similiter etiam obnixe ac suppliciter vestrae celsitudini
suggerimus, ut, morem paternum sequentes, saltem in tribus congru-
entissimis imperii vestri locis scholae publicae ex vestra autoritate
fiant, ut labor patris vestri et vester per injuriam, quod absit, labefac-
tando non pereat." Clare Caroli Magni cura fundatas tres scholas
apparet ; a filiis ipsius restauratas, et novis auctas professoribus, et
antea hoc opere explicatum, et consentiunt scriptores. Platina in
Leone III. Videantur inferius in Rabano dicenda.
Academiam Papiensem, seu Ticinensem, a Carolo Magno fundatam
etsi certo consensu Transalpini tradant, tamen Itali nihil simile
retulerunt, quinimo Bernardinus Saccus, qui Ticinensem Historiam
decem libris est complexus, contentus cle obsesso Ticino Desiderio et
capto disseruisse, nihil de schola erecta prodit, sed facit quod facere
solet negligens et indoctus scriptor. Alii serius multis seculis aca-
demiam ibi constitutam volunt, scilicet sub Carolo IV. anno mccclxi.
quod probabile duxit Paulus Merula part. II, Cosmograph. lib. iv.
cap. xxxv. quod manifesto falsum, siquidem ea urbs prima in
eo tractu lumen fidei accepit, Pompeio discipulo Sancti Syri in ejus
vita auctore, primaque cis Alpes peregrinis doctoribus illustrata,
nobile fuit bonarum artium omnium emporium, Scotici, Gallici, et
Anglici annales omnes sine ulla discrepantia. Sed redeo ad Mail-
rosium,
Qui a nobiiissimo coenobio in agro Scotico, Mailros sive Melros,
nomen sortitus est. Erat hoc " Tuidi fluminis circumflexu clausum," ut
ait Beda lib. v. Histor. Ecclesiast. Gent. Anglor. cap. xin. Unde
error in eo tollendus lib. iv. cap. xxvn. ubi situm ait ad Tiudi
fluminis ripam : sed corrige Tuidi Jiumen, enim illud hodie separat
u
478 HISTORIA ECCLESIASTICA
Angliam a Scotia ; eo aevo totus in Scotorum finibus fluebat, et
monasterium illud a Scotis semper regebatur. Beda loco laudato.
Ex hoc coenobio extractus Joannes noster, " a Carolo Magno in Italiam
missus, Ticinum, seu Papiam," ait Balaeus, " academiam fecit." Prae-
clarum sane ab hoste genti nostrae jurato testimonium, sed mox post
labitur foedissime : "Displicuit multis quod contra Romanos ritus Grae-
cis adhaesisset." Nec in minori errore versatur Simeon Dunelmensis
in Chronicis, qui putat contra hunc scripsisse Paulum Florum, qui res
Justiniani carmine composuerat ; et frustra sunt etiam qui hunc in
Catalogum Haereticorum a Bernardo Lutzemburgo relatum existi-
mant, cum non de Joanne Mailrosio omnia illa sint intelligenda, sed
de Joanne Airigena. Ejus sunt multa ad posteros relata, sed haec
paucula extant, et recensent :
Super Canones Arzachelis lib. i.
Epistolas ad Carolum Regem lib. I.
Versus diversi generis lib. I.
Commentarios Scripturarum lib. I.
Homilias eruditas lib. I.
De Germanis juxta Iremeum lib. I. Bastono auctore.
Dialogum de Natura lib. I.
De primo Rerum Principio lib. I.
De Eucharistia lib. I. Haec sunt gemina ipsius opera.
In Evangelium Matthaei lib. I.
De Officiis divinis lib. I.
De Officiis humanis lib. I.
De Naturae Divisione lib. I. Sunt haec non hujus, sed alterius
Joannis, uti super hoc opere in nomenclatura eorum lib. i.
et lib. IX. liquido apparet.
Obiit abbas coenobii Ticinensis Benedictinorum, ex donatione Ca-
roli Magni, anno dccxcii. vel, quod verius est, anno Dcccxn.
FRANCISCUS MAYRONIS. 905.
Franciscus Mayronis, sive Maronis, Franciscanae familiae so-
cius, " discipulus Scoti, famam ejus paene consecutus." Volaterran.
lib. xxi. pag. dcxxxiii. " In Gymnasio Parisiensi appellatus Doctor
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 479
Uluminatus, Actum Sorbonicum instituit," quo nihil laboriosius S.
theologia candidatis suis imponit. Anton. Possevin. Appar. Sacr.
pag. D. qui licet patriam taceat, eam tamen expressit illustrissimus
Robertus Bellarminus lib. de Scriptoribus Ecclesiasticis. " Maronius
scholastica eruditione praestantissimus, et in divinis scripturis suo
tempore clarissimus." Sixt. Senens. lib. iv. Bibliothec. Sanct. Paulus
Langius Cygnaeus in Chronic. Citizensi pag. dcccxli. " Viri sapien-
tes, qui hoc tempore scriptis floruerunt, Franc. Maronis, ordinis Mi-
norum, Doctor Illuminatus." Ejus sunt :
Commentaria in iv. Libros Sent. lib. I.
Quodlibeta, Formalitates, lib. i.
De primo Principio lib. i.
De Expositione divinorum Nominum lib. r.
De Univocatione lib. I.
Quadragesimale lib. i.
Sermones de Sanctis lib. i.
Postillae Annotationum in totam sacram Scripturam lib. i.
memoria dignae, ait Sixtus Senensis.
De Veritatibus Beati Augustini lib. i. Francisc. Gonzaga
part. i. pag. lxxxiii.
In Decretales lib. I. Ibidem.
Epitome super Libros naturales Aristotelis lib. i. Ibidem.
De Paupertate Christi et Apostolorum lib. i.
De Virtutibus et Vitiis capitalibus lib. I.
De Articulis Fidei lib. i.
De Baptismo lib. i.
De Humilitate lib. i.
De Indulgentiis lib. i.
De Corpore Christi lib. i.
De Angelis lib. i.
De Suffragiis Defunctorum lib. i.
De Poenitentia lib. I.
De Jejunio lib. i.
De ultimo Judicio lib. I.
De septem Donis Spiritus Sancti lib. I. Quae omnia vel Vene-
tiis vel Basileae prodiere, ait Bellarminus loco laudato.
480 HISTORIA ECCLESIASTICA
Florebat anno mcccxx. ut receptior praefert sententia. Alii re-
jiciunt in annum mccclxv. in his Paulus Langius. Obiit Placen-
tiae ; cui Sanson ordinis generalis monumentum erexit, quod vide
apud Henricum Villot Belgam Athenar. Orthodoxar. pag. cxxxvn.
MAIOLUS. 906.
Maiolus, Scotorum peregrinorum qui D. Benedicti habitum indue-
rant, Coloniae abbas, religiosi voti tenacissimus, scripsit
De Passionibus Sanctorum lib. I.
In Evangelium Matthaei lib. I. Accepi Coloniae as-
servari.
In Regulam Divi Benedicti lib. I. Meminit Joannes
Trithemius.
Obiit anno mlxi. Florentius Wigorniensis et alii.
MACCHABAEUS. 907.
Macchabaeus, monachus insigni pietate, nec minore doctrina, egre-
gius verbi Dei praeco habebatur, cum SS. D. Andreae reliquiae in
Otholiniam, afferente S. Regulo, delatae sunt. Scripsit primus, quod
sciam, apud nostrates,
Laudes B. Mariae semper Virginis lib. I. versu, Vere-
mundo auctore.
Panegyricum in Laudem S. Andreae lib. I. Est in bibli-
otheca Jacobi Bongarsii MS.
Fioruit anno ccclxix. Hector Boethius lib. vi. Hist. Scot.
pag. cv.
S. MERINATUS. 908.
S. Meiunatus diaconus, Damiani presbyteri frater, de quo lib. iv.
hoc opere supra, magna pietatis ac eruditionis faina populares suos
et Pictos vicinos fidem docebat, cum S. Regulus reliquias Divi An-
dreae, postea Scotiae tutelaris, in Albionem inferebat. Boeth. loco
proxime supra laudato. Scripsit
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 481
Contra Errores Gentilium lib. i. Boeth. opus praeclarum, et
Joanni Molano Brugensi laudatum.
Vixit anno ccclxix.
S. MERINUS. 909.
S. Merinus monachus, S. Regulo Graeco perfamiliaris, qui vel una
cum illo in Scotiam appulit, vel cum ille appelleret, strenuam, Deoque
acceptam, instruendis Christiana pietate popularibus operam impen-
debat. Scripsit
Homilias de Sanctis lib. i.
Florebat anno ccclxix.
JOANNES MAJOR. 910.
Joannes Major, vulgo Mayr, Hadintoniensis, theologus Parisiensis,
socius Sorbonicus, " aevo suo doctissimus," Andreas Duval, professor
Sorbonicus, Apologia contra Richerium, socius etiam Navarraeus.
Jacobus Breulius Antiquitat. Parisiens. lib. n. pag. dclxiv. Studio-
rum suorum tirocinia in Scotia fecit primum, tum in Collegio Christi
Cantabrigiae in Anglia, ut ipse fatetur lib. i. Histor. cap. v. Parisiis
deinde docuit magna nominis celebritate. Demum ad suos Scotos
reversus, doctoris partes laboriose, nec sine summa ingenii, ut ea
ferebant secula, [laude] sustinuit. Injurius ei Georg. Buchananus, qui
aemulationis studio lib. I. Epigrammat. de eo, " in Joannem cog-
nomento Majorem, ut ipse in fronte libri sui scripsit :"
Cum scateat nugis solo cognomine Major,
Nec sit in immenso pagina sana libro,
Non mirum titulis quod se veracibus ornat,
Nec semper mendax fingere Creta solet.
Ejus ingenii monumenta ad posteros transmissa sunt haec :
Historia Majoris Britanniae lib. VI: quo in opere fateor
quaedam esse bonae frugis, sed multa erronea, quaedam
ridicula, quale est illud de ponte Hadintoniensi, nonnulla
manca, denique omnia negligenter scripta ; sed venia rudi
illi aevo danda.
Decisiones Sententiarum lib. iv. opus a theologis hujus
aevi valde laudatum, et supra fidem utile.
482 HISTORIA ECCLESIASTICA
Sophisticalia Parisiensia lib. I.
Placita Theologica lib. i.
Commentarii in Matthaeum lib. I.
Disputationes Sorbonicae lib. I.
Sermones per annum lib. i.
Caxtoni Chronici Versio lib. vii.
Catalogus Episcoporum Lucionensium lib. i. Anton. Demo-
char. lib. I. cap. xxvi.
Redux in Scotiam obiit Andreapoli S. theologiae professor anno
HDXX.
MAGNUS MACULLOCH. 911.
Magnus Macullochus, seu Macolo, vir egregius, a secretis Gulielmo
Schewes, archiepiscopo S. Andreae. Ejus est
Polychronici aut Scotichronici Transcriptio et Continua-
tio lib. i. et alia.
Florebat Edimburgi mcccclxxxii. anno.
RICHARDUS MIDLETON. 912.
Richardus Midleton, seu a Media Viila, ut nonnullis placet,
Mediovillanus, Scotus fuit, ut Sixto Senensi placet, et repetit Joannes
Pitsaeus Anglus de Illustr. Angliae Scriptoribus aetate xiv. atque
etiamnum hodie extat familia Midletoniorum, qui tanto surculo a
trunco suo profecto gloriantur. Parisiis inter celeberrimos Sorbonae
doctores habitus, et patriae suae Scotiae, et ordiui D. Francisci, quem
induerat, ingens ornamentum contulisse visus est, vulgari elogio dic-
tus " Doctor solidus, copiosus, fundatissimus, et autoratus," ut in
Athenis illis suis Orthodoxis Henricus Villot scribit. Et cum Jo-
annes Petrus nova haereseos semina spargeret, Bonagratia, decimus
minister, [ne] incautos occuparet, huic examinandam commisit, qui
haereses omnes eas et solerter detexit, et erudite confutavit : cujus glo-
riae nec illud officit, quod inter xiv. sui ordinis doctores numeratur,
qui circa tumulum subtilis doctoris aereis laminis affigebantur. Scrip-
sit
Super Evangelica lib. iv. Sviper Epistolas Pauli lib. XIV.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 48S
Super Magistrum Sententiarum lib. iv.
Super Distinctionem Decreti lib. i. De Ordine Judiciorum lib. i.
De Conceptione B. Mariae Virginis lib. i. Opusculorum lib. I.
Quodlibeta Theologica lxxx. Quaestionum lib. I.
Commentarios imperfectos lib. I.
In Regulam D. Francisci lib. I.
Contra Petrum Joannis lib. I.
Obiit anno mccc. de quo illud dicebatur :
Sacra refert celebris Richardus dogmata quondam,
Quem genuit Media Villa decora virum.
MURICHERODACHUS. 913.
Muricherodachus, Benedictinus monachus, S. Mariani comes ex
Scotia in Germaniam venit, et monasterii Ratisbonensis, a Friderico,
vel, ut alii volunt, ab Henrico Burgravio II. nuper [conditi,] incola,
scripsit
Ad Scotos peregrinos lib. I. Pro Cultu Imaginum lib. i.
De Virtute S. Crucis lib. i.
Floruit mclviii. Lazius et alii.
MARTYROLOGIUM S. CRUCIS. 914.
Coenobium Regium SS. Crucis ad Edimburgi muros, fundationis
suae acta ac vitam S. David regis accuratissime in unum corpus
collegerat, multorumque monachorum cura successionem continua-
verat : id vocatum
Martyrologium S. Crucis lib. i.
Pervenerat ad annum mdlxi. a fundato monasterio. Vide Apparat.
Hist. Scot.
PETRUS MAILLART. 915.
Petrus Maillart, juris utriusque doctor, vir magna dignatione, tota
juventute in Galliis exacta, a Carolo VIII. cum Beroaldo Stuarto
Obygno ad Jacobum III. orator missus, vetus inter reges Galliae et
Scotiae foedus renovavit, et scripsit
484 HISTORIA ECCLESIASTICA
Pacta perpetua inter Francos et Scotos Reges lib. I.
Repetitiones Codicis lib. I.
Solennes in Jure Quaestiones lib. I.
Breviarium Legum lib. i.
Legatus e Gallia missus, Edimburgi foedus renovavit anno
mcccclxxxiii. die xxn. Martii. Annales Gallici et Scotici. Joan.
Leslaeus lib. viii. pag. cccxxiv.
PATRICIUS MYRTON. 916.
Patricius Myrton Aberdonensis, vir singulari eruditione, et, ut
existimo, utriusque juris doctor, turbatis in Scotia rebus, et vacillante
religione Catholica, rerum potitis haereticis, Edimburgum publica
cleri Aberdonensis deliberatione, ad rationem lidei suae in senatu
reddendam, missus est, comitantibus eum Joanne Leslaeo, postea Ros-
sensi episcopo, et Alexandro Andersono. Tam graviter causae suae
patrocinatus est, ut non justitia aut causae aequitate, sed irnmani
furore Catholici victi viderentur. Scripsit
Pro Catholica Veritate lib. i.
De Sanctis invocandis lib. I.
De Capite visibili Ecclesiae lib. i.
De Purgatorio lib. i.
Scribebat anno mdlx. Joannes Leslaeus auctor est.
JOANNES MURE. 917.
Joannes Mure Benedictinae regulae se submisit in celebri coenobio
Crucis Regalis, et fuit domus illius subprior ; " vir doctissimus, et
vitae continentissimae," ait Gilbertus Brunus in Collectaneis. Scripsit
Contra Alchymiam lib. i.
De Secretis Philosophorum lib. i.
Moralia Decreta lib. i.
In Sententias lib. I.
Obiit anno mulxxxv. die xv. Novembr.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 485
S. MARCUS. 918.
S. Maecus, episcopus Scotiae, peregrinatione Roraain instituta, in
regressu ad S. Galli monasterium in Helvetiis substitit, et sanctis-
sime cum fratribus vixit. Eckerhardus monachus in Vita S. Notkeri
Balbuli cap. vm. " Quendam episcopum Scotigenam, nomine Mar-
cum, Dominus misit ad cellam S. Galli, qui rediens Roma, repatriare
volens, Gallum tanquam corapatriotam suum visitat, cui coraitaba-
tur (legendum quem) filius sororis Moengal nomine. postea Mar-
cellus a nostris diminutive a Marco avunculo ejus (suo debuit dicere)
est vocatus : hic erat in divinis et humanis scripturis eruditissimus."
An Marcus aliquid scripserit, non deprehendi ; tanti tamen viri me-
moriara praeterire non sustinui.
Claruit circa annum cmxii. Jodocus Metzlerus, aut l. annis citius.
S. MARCELLUS. 919.
S. Marcellus, sive Moengal, avunculo Marco peregrinationis Ro-
manae comes, humanarum divinarumque literarum eruditissimus,
ut ex Eckerhardo supra laudato liquet : quin et ipse subdit : " Tra-
duntur post breve tempus Marcello scholae claustri, cum Beato Not-
kero Balbulo, et ceteris monachici habitus pueris." Fuere sub ejusdem
ferula, clarissimae postea sanctitatis, et praecipuae dignationis, viri
Rapertus et Tuntilo, ut ex narratione ejusdem loci manifestum.
Scripsit
De septem liberalibus Disciplinis lib. i.
De Musica lib. i.
De Cantus Ecclesiastici Reformatione lib. I. Eckerhar-
dus ibidem.
Floruit anno dccccxii. aut l. annis prius, quod est verisimile,
nam Notkerus tum puer erat. Castitatem in eo extollit idem Ecker-
hardus cap. xxn. " Castus, ut Marcelli discipulus, qui feminis
oculos clausit." Colitur die xvn. Decembr. Tab. Sangallensis Coe-
nobii.
4S6 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. MODESTUS. 920.
S. Modestus, episcopus Liburniae in Sclavonia a S. Virgilio consti-
tutus, " ut ea gens a ritibus idololatriae revocaretur," ait anonymus
auctor vitae S. Gebehardi tom. VI. Antiquar. Lectionum, scripsit
Ad Ecclesiam suam lib. I. MS. Salisburgi.
Epistolas lib. I. in quibus Scotum se no-
minat, epist. VII. Prodierunt Argentinae.
Claruit anno dcclxxvii. Colitur v. Decembris.
JOANNES MACHABAEUS. 921.
.Toannes Machabaeus, mutata in Scotia religione, fugit in Angliam,
Nicolai Shaxtoni, Sarisburiensis episcopi, et Cromuelli amicitia sub-
levatus ; inde in Daniam concessit, et varia egit usque ad finem
ibrtuna. Scripsit
De vera et falsa Ecclesia lib. I.
Themata quaedam in Dania disputata Hb. I.
Obiit Christiani Daniae regis familiaris et proregibus, Scotiam
iactionibus saeve lacerantibus, anno mdl.
GULIELMUS MANDERSTOUN. 922.
Gulielmus Manderstoun, Parisiensis medicus clari nominis, et ut ea
ferebant secula eruditus, opera sua dedicavit Andreae Forman, Sco-
tiae primati. Ejus sunt permulta in variis scientiis diligenter ela-
borata, sed ego haec pauca tantum vidi :
Tripartitum Epitoma doctrinale et compendiosum in totius
Dialecticae Artis Principia lib. I.
Quaestionem de futuro Contingenti lib. I.
In Ethicam Aristotelis ad Nicoraachum Commentarios lib. r.
De Arte Chymica lib. I.
Obiit anno mdxx. in Scotia an Gallia, ignoro.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 48',
JACOBUS MARTINUS. 923.
Jacobus Martinus Dunkeldensis, Lutetiae Parisiorum philosophiae
professor claritudine ingenii admirabili, postea ad Allobroges tran-
siens philosophiam Augustae Taurinorum coepit eadem felicitate
docere. Multa edidit relatione dignissima, mihi perpauca videre con-
tingit.
In Artem Memoriae lib. i. Lutetiae.
De prima simplicium et concretorum Corporum Generatione
lib. i. Taurini. Dedicavit Hieronymo Ruvere, arehiepi-
scopo.
De Intelligentiis motricibus lib. I. Ibidem, et eidem nun-
cupatum.
Venit Parisios anno mdlv. Acta nationis inibi Germanicae MSS.
ad D. Cosmi. Scribebat Taurini anno mdlxxvi. quando aut ubi
obierit, non comperi.
S. MELLANIUS PHOBUS. 924.
(S S. Mellanius Probus Scotus," ait Antonius Possevinus Appar.
Sacr. pag. cdxxxiii. Verba Constantini Ghinii Senensis sunt ex
Natalibus Sanctorum Canonicorum : " Rhotomagi S. Mellanii epi-
scopi, qui ex Majori Britannia veniens, videns miracula B. Stephani
papae, conversus ad Christum ab eodem sancto pontifice, instructus,
baptizatus, et clericus et gradatim sacerdos ordinatus, divino
oraculo Rhotomagensis episcopus consecratus fuit anno Domini
CCLVi. Eo igitur pergens, apud Antisiodorum hominem, qui bipen-
ni pedem sibi in duas partes diviserat, signo crucis sanavit ; veniens
autem Rhotomaguin praedicavit, praedicationem miraculis confirma-
vit, ac fere totum populum convertit ad Christum, ad quem post mul-
tos labores xi. calendis Novembris laetus migravit." Eadem Petrus
a Natalibus, episcopus Equilinensis, lib. ix. cap. xcin. qui bai-ulum
pastoralem eum ab angelo accepisse ait, dum missam celebranti
Stephano papae inserviret. Demochares Mellonem vocat ; aliis est
Mettonus. Colitur autem sacra ejus memoria die xxn. Octobris, ut
488 HISTORIA ECCLESIASTICA
dictum confirmat Joan. Molanus Addition. ad Usuardum. " In Gal-
liis civitate Rhotomago natalis S. Melloni, qui ejusdem urbis primus
ecclesiam archiepiscopus rexit, ibidemque sepultus gloriosissime
quievit." Plura et evidentiora habes apud Vincentium Bellovacensem
lib. xii. cap. lxxiv. S. Damasus papa in Pontificali, si tamen ille
auctor est, Baronius et alii. Scripsit, eodem auctore Possevino,
Homilias lib. I.
Floruit anno cclx.
MERLINUS. 925.
Merlinus, cognomento Caledonius, quod ad Caledoniam in Scotia
Silvam natus esset, sic vocatus. Frustra eum sibi Angli vindicant,
cum omnium scriptorum consensu sit indubitatum, Latino aevo, Sco-
torum nomine ignoto, Scotos vocari solitos Caledonios Britannos. Ovi-
dius, Statius, Valerius Flaccus, Solinus, Martialis, et alii. Cognomen-
tum autem Caledonii ei vel ipse Balaeus astruit. Bibliotheca mino-
rum Patrum pag. dcccclxxv. " Merlinus Caledonius, alias Silves-
tris, Scotus." Mira de ortu ejus comminiscuntur, quod scilicet
mater confessa sit ab immundo se compressam spiritu aut incubo
Avernali eum genuisse. Utcunque se res habeat, illud sane pro
comperto, mirandam in illo futurorum scientiam, Hect. Boeth. lib.
VIII. Histor. Scot. pag. cxlix. et non spernendam naturalem qui-
dem prodigiorum interpretationem, idem lib. IX. pag. cliii. Scrip-
sit hic
Suarum Divinationum lib. I. Cujus auctoritate utuntur multi
graves et antiqui scriptores, et in his Joannes Hardingus
lib. i. Chronicorum cap. xxv. Vertit eas Latinis ver-
sibus Galfredus Monometensis, et extant MSS. in Col-
legio Mertonensi Oxoniae, et in Collegio S. Petri Canta-
brigiae.
Super quibusdam Honoribus lib. I.
Dicta de septimo lib. I.
Super quodam sexto lib. I.
Expositiones mirabiles de Arboribus Londini ardentibus, de
aestuantibus insolito furore Tamesis Undis, de Infante
apud Cantianos in utero matris ridente, de Fonte apud
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 489
Eboracum sanguinem ebulliente, lib. I.
De Albanonim Fortunis lib. I. Hoc opus de Scotis solis
scriptum videtur, illi enim tum Albanorum nomine, ut
Angli Britannorum veniebant.
Prophetia prosaica lib. I.
De Tempore Regis Arthuri lib. I.
Vixit anno ccccxlv. ut Sigeberto videtur in Chronico eo anno, vel
anno cccclxiv. Matthaeus Westmonasterien. et receptior haec sen-
tentia. Quidam rejiciunt in annum dlxx. in his Pitsaeus. Constat
et Telesini Scoti fuisse discipulum, et Arthuro regi perfamiliarem
secretorumque conscium, et multos annos in Caledonia Scotorum
Silva eremiticam vitam sancte duxisse.
DUNCANUS MACRUDERUS. 926.
Duncanus Macruderus Dumblanensis Lutetiae liberales artes stu-
diose didicit, laboriose docuit ; omnibus honorum academicorum
gradibus evectus, edidit
In Politica Aristotelis Annotationes lib. I.
De Astrologia Poetica lib. I.
In Fragmenta omnia Ciceronis Observationes lib. I.
Ascitus est in academiam Parisiensem anno mdlii. et primum
literas humaniores, deinde philosophiam est professus, magno audito-
rum et numero et applausu.
MATTHAEUS. 927.
Matthaeus episcopus Aberdonensis, cognitor causae Hugonis
episcopi Sanctandreani, quae illi cum Joanne episcopo Dun-
keldensi vertebatur, nominatur in literis Clementis III. apud
Hovedenum Annalium part. n. pag. ccclxviii. sed literae illae
Aberdense pro Aberdonense corrupte habent ; idemque mendum in-
haesit in alia epistola ejusdem pontificis, ubi " venerabilibus fra-
tribus Jocelino Glascuensi, Matthaeo Aberdensi, Richardo Morefensi,"
episcopis, pro Aberdonensi et Moraviensi legitur. Hic Rogerum in
episcopum inunxit. Verba Hovedeni sunt pag, ccccxl. " Roge-
490 HISTORIA ECCLESIASTICA
rus, frater Roberti comitis Leicaestriae, electus episcopus S. Andreae
in Scotia, ordinem sacerdotis et pontificalem consecrationem suscepit
a Matthaeo episcopo de Aberdene." De eo Hector Boethius lib. de
Pontificibus Aberdonensibus plura, sed opus illud non est mihi ad
manum. Scripsit
De Exemptione Cleri lib. I.
In Evangelia de Sanctis lib. I.
Lucidarium Ecclesiasticum lib. I.
Sedebat anno mcxcix.
GULIELMUS MALVAISIN. 928.
" Gulielmus, Malvaisin cognomento, Glascuensis ecclesiae electus,
ordinatus est in sacerdotem apud Lugdunum ab ejus-
dem civitatis archiepiscopo, ix. calend. Octobris, videlicet die Sab-
bathi quatuor temporum proxime ante festum S. Michaelis, et in
crastino, ibidem scilicet, die Dominico consecratus est in episcopum
Glascuensem ab eodem archiepiscopo per mandatum Domini Inno-
centii Papae III." Nec de eo plura. Ejus est
De Miraculis S. Niniani lib. i.
Acta Sancti Kentigerni lib. i. laudat Mombritius.
Inunctus est anno mccii. translatus ad ecclesiam S. Andreae, sedit
XXIII. Obiit vii. idus Julii anno Mccxxxvm. Scotichron. lib.
vii. cap. xli.
S. MAGILMUMEN. 929.
S. Magilmumen monachus, Romam percgrinatione instituta petens,
ex itinere divertens Aelfredum regem Angliae convenit, quem virtu-
tum suarum reddidit admiratorem ; fuit eniui " artibus frondens, litera
doctus, magister insignis Scotorum," ait Ethelweldus Chronicor. lib.
IV. Scripsit
Sermones de Sanctis, ad Regem Aelfredum, lib. i.
De Peregrinatione ad Loca sancta lib. I.
Peregrinabatur anno dcccxci. Colitur IX. Februarii.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 491
ALEXANDER MILLUS. 930.
Alexander Millus, canonicus Dunkeldensis paulo ante Scotiae
lapsurn, et ecclesiae desolationem, vir doctus et eloquens, et in anti-
quitate nostrate versatissimus, ut ex superstitis purpurae fragmentis
colligo. Scripsit
De Ecclesiae Dunkeldensis Successione et Episcopis lib. i.
Initium historiae est circa annum Domini dccxxvii.
Florebat anno mdii.
GREGORIUS MAYBOLIUS. 931.
Gregorius Maybolius, presbyter suo aevo doctissimus, ac primus
praefectus in Mayboille, Jacobi Kennedii viri illustrissimi capel-
lanus, ut charta fundationis ejusdem loci praefert. Foederi cum
Franciae rege Carolo VI. confirmando orator missus, Gualterus
Wardlau cardinalis hunc Gregorium rogavit, vellet comes esse ;
et in obeunda legatione tanta se rerum civilium prudentia gessit,
ut archidiaconatum Glascuensem a cardinali suo adeptus, non me-
diocri illi etiam ecclesiae ornamento fuerit. Haec de eo Henricus
Sinclarus, Glascuensis episcopus. Felicis ingenii partus sunt, ex indice
Maiae, ista :
De Caeremoniis Ecclesiasticis lib. i.
De Decimis lib. i.
De Pastorum Vigilantia lib. I.
Floruit sub Roberto II. anno mcdxc.
ROGERUS DE MONTEROSEO. 932.
Rogerus de Monteroseo, monachus Cisterciensis, professus in Kin-
los in Moravia, ac ejusdem coenobii prior, ut existimo, secundus,
nam cum S. Anselmus primus abbas obiisset, S. Nervus ei suc-
cessit, ut in Scotichronico lib. nx. cap. xxv. et hic noster sub eo
prioratum administravit, ut colligo ex opere suo, cui, in Deirano
indice, hic apex :
492 HISTORIA ECCLESIASTICA
Duffi Regis Mors, ad Nervum Abbatem, iib. I..
Florebat anno mcxxc. aut circiter.
MICHEAS. 933.
Micheas, monachus Cluniacensis, ex sacerdote seculari factus regu-
laris observator in coenobio Crucis Regalis, constans assertor verita-
tis, et fidei orthodoxae propugnator, erudite multa memoriae posteri-
tatis mandavit, sed editum tantum est contra divortium Henrici
octavi, sub titulo,
Pro Causa Catherinae Reginae lib. i.
Vixit in Anglia anno mdxxx. nescio qua occasione.
MICHAEL. 934.
Michael Glascuensis episcopus, in Anglia consecratus, scrip-
eit
Pro Morcuto, in Scotia exulante, ad Gulielmum Conquaestorem,
Angliae Regem, Deprecationem lib. I.
Inauguratus est anno mlxx. Meminit Polydorus Virgilius lib. ix.
Histor. Anglic. pag. clvi. et alii.
S. MAURITIUS. 935.
S. Mauuitius, insularum Missae abbas, cum Roberto Brusio regcv
ut Turpinus cum Carolo Magno militavit, brachiumque S. Philani
aut tulit, aut ferre in regis castra voluit ; et postquam sacra admi-
nistrasset, cruento Anglis ad Bannocburn praelio crucem praetulit,
milites hortatus, summam eis alacritatem indidit, ut Regem Eduar-
dum in fugam compellerent, L. millia perimerent, et cc. equites
auratos. S. Philani brachii miraculum historia loquitur, et non inso-
lens reliquias sanctorum in castra ferri docemur ex epistola Carlo-
mani ducis in Capitular. lib. v. cap. II. Greg. Turon. lib, VI. Hist.
capj xxvii. Scripsit
De Sancti Philani Actis lib. i.
Conciones ad Milites sacras lib. I.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 493
Pro Libertate, ad Regem, lib. i.
Floruit anno mcccxv. Hector Boethius lib. xiv. Histor. Scot.
pag. ccciii.
S. MEDANUS alter. 936.
S. Medanus hic, alius a Modani fratre, multis seculis dissitus, sed et
ipse episcopus, cum Vigiano monacho, Moveano, Blaano, Englatio,
Colmoco, sanctissimis pontificibus, ait Hector Boethius lib. xi.
Histor. Scot. pag. ccxxxiv. aequalis floruit. Ejus scripta omnia
perierunt.
Vixit anno M. Colitur xiv. Aprilis.
MARIA R. 937.
Maria regina, Jacobi V. vidua, regno undique seditiosorum fac-
tionibus, domi forisque indies gliscentibus, vexato, paucos antequam
obiret dies ad filiam in Galliis agentem scripsit et misit
Monita Politica lib. I. seu nomina eorum qui dignitate
vel virtute in regno pollebant, ut ipsa intelligeret, quibus
fidere deberet, et a quibus cavere. Joan. Leslaeus lib. x.
pag. DLXX.
Scribebat anno mdlx. quo et exstincta est mulier singularis exem-
pli, et incomparabilis prudentiae ; qua viva, religio et justitia late
vigebant, exstincta, scelus ubique et haeresis eruperunt. Obiit
Edimburgi die xi. Junii.
S. MODOCUS. 938.
S. Modocus, unus ex iis quos perantiqua consuetudo vocavit Cul-
deos, hoc est, Dei Cultores, eadem tempestate qua " Amphibalus an-
tistes, Calanus, Ferranus, Ambianus, et Carnocus, Christi Servatoris
doctrinam per omnes Scotorum regiones concionando, multis piisque
sudoribus seminantes," ait Hector Boethius lib. vi. Histor. Scot.
pag. xcix. scripsit, ut Veremundus Presbyter prodidit,
Contra Idolorum Cultores lib. i.
Y
494 HISTORIA ECCLESIASTICA
Vixit anno cccxxn. vel anno cclvii. Joannes Leslaeus lib. iii.
pag. cxxn.
MOGALLUS. 939.
Mogallus rex xxiii. Galdi regis ex sorore nepos, vel ex filia ut
aliis placet, foedus cum Romanis et Pictis solenniter pepigit, et
sancte custodivit, cultus idolorum promovit, Romanos rupto foedere
irruentes, protracta in multam noctem pugna, superavit : qua injuria
irritatus Hadrianus in insulam trajecit, sed deficiente commeatu, et
in silvas dilabente Mogallo, re infecta abiit, exstructo vallo per
lxxxm. passus ; sed ille muro interjecto securus, amoto Romanorum
hostium metu in foeditates prolapsus, et sua et majorum acta cor-
rupit. Scripsit et vulgavit, quae usque hodie inviolata observatur
apud nostrates,
Legem, ut damnatorum bona Principi cederent. Boethius et
Leslaeus.
Exstinctus est optimatum conspiratione anno regni sui xxxvi.
salut. clviii. in cathedra Petri sedente S. Pio I. imperante Anto-
nino Pio Augusto.
MICHAEL. 940.
" Michael Scotus, in medicina inter primos eruditus, atque ob
singularem peritiam, non minus Eduardo regi Angliae, quam
Alexandro dum viveret, charus acceptusque," ait Hect. Boeth. lib.
XIII. in fine. Hic ob admirabilem physicarum rerum cognitionem
vulgo magus dicebatur, de quo innumerabiles etiam nunc hodie
aniles fabulae circumferuntur, nec ullum apud nostrates clarius
nomen ; cognomentum etiam Scoti non est familiae, sed nationis.
Laudat ejus ingenium et scientiam Picus Comes Mirandulanus
Disputation. adversus Astrolog. lib. VIII. cap. VI. et lib. XII. Idem
amare nimis ac stulte " scriptorern illuin nullius ponderis, magnae
superstitionis," appellat cap. VII. Quanto verius et melius eximie
attollunt Symphorianus Camperius, Rogerus Bacon. lib. de Uti-
litate Linguar. " Eximius iste physicorum motuum cursusque side-
rum indagator." Atque hi quidem ut mathematicum vel medicum ex-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 495
tulere, sed ut theologus eximius audit a Joanne Baconthorpio lib.
III. Sententiar. quaest. iii. Ejus sunt :
Super Auctorem Sphaerae lib. I. De Memoria et Reminis-
In Aristotelis Meteora lib. IV. centia lib. II.
De Constitutione Mundi lib. iv. Contra Averroem in Me-
De Anima lib. i. teora lib. I.
De Coelo et Mundo lib. II. Imagines Astronomicae lib. I.
De Generatione et Corrup- Astrologorum Dogmata lib. i.
tione lib. II. In Ethicen Aristotelis lib. x.
De Substantia Orbis lib. I. De Signis Planetarum lib. I.
De Somno et Vigilia lib. II. De Chiromantia lib. i.
De Sensu et sensato lib. n.
De Physiognomia lib. i. Hoc solum opus laudant Gesnerus
et Simlerus in Bibliotheca.
Abbreviationes Avicennae lib. I.
De Animalibus, ad Caesarem, lib. I. Is est Frideri-
cus II. imperator, cujus rogatu hic etiam juvenis multa
opera scribere est aggressus.
Vixit usque in ultimam senectutem, et attigit annum mccxci.
quo obiisse certum : et, ut puto, in Scotia libri ipsius dicebantur me
puero extare, sed sine horrore quodam non posse attingi ob malorum
daemonum praestigias, quae illis apertis fiebant. Sed nugamenta
haec, et ignavae plebis credulitas.
DAVID MELDROM. 941.
David Meldrom, vir insigni pietate, nec minore literatura, ecclesiae
Dunkeldensis canonicus et offieialis, a Thoma Lauder, episcopo
Dunkeldensi, jam sene, Romam destinatus, probe et prudenter in ea
se aula gessit. Scripsit
Vitam Thomae Lauder Episcopi lib. I.
Super Decretum Gratiani lib. I.
In Clementinas lib. I.
In Extravagantes lib. I.
Vivebat anno mcccclxxxi. Plura de eo Alexander Millus, ipsi
synchronos.
m HISTORIA ECCLESIASTICA
GILBERTUS MAKBRAYAR. 942.
Gilbertus Makbrayar, monachus Benedictinus congregationis Clu-
niacensis, professus in celebri coenobio Crucis Regalis, vir religiose
pius, et in sacris literis egregie versatus, multa contulit in sui mo-
nasterii ornatum, quae enumerat Richardus Brunus in suis Collecta-
neis. Scripsit
Theologiae scholasticae Speculum lib. I.
Viridarium Sanctorum lib. I.
Speculationes ex Libris Regum lib. i.
Exemplorum sacrorum Manipulum lib. i.
Obiit anno mdxlvii. die xi. Januar. sepultus in suo monasterio,
quod aedificiis splendidissimis decoraverat.
ALEXANDER MONTGOMERI. 943.
Alexander Montgomeri, eques Montanus vulgo vocatus, nobilissi-
mo sanguine, Pindarus Scoticus, ingenii elegantia et carminis venus-
tate nulli veterum secundus, regi carissimus Jacobo, qui poeticen
mirifice eo aevo amplexabatur, quique poetas claros sodales suos
vulgo vocari voluit, multis ingenii sui monumentis patriam linguam
ditavit et exornavit ; ad me, qui impubes patriam reliqui, paucorum
notitia pervenit ; in his,
Cerasus et Vaccinium lib. I. poema divinum, quo amores
suos descripserat ; per cerasum amicae sublimis dignitatem,
per vaccinium contemnendos inferioris et fastiditae amasiae
amplexus intelligens.
Satyra in Poulartum lib. I. qua nihil virulentius aut inge-
niosius Musae comminiscuntur, aetas certe nostra non
vidit.
Epigrammata vernacula lib. I.
Cantiones amatoriae lib. I.
Obiit, magno regis dolore, qui ingenii ipsius festiva comitate non
vulgariter oblectabatur, anno mdxci.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 497
JACOBUS MELVILLUS. 944.
Jacobus Melvillus, seu Melvinus, et ipse poeta vernaculus ingenio-
sus, edidit poema sub titulo,
Matutina Visio lib. I. et alia multa.
Obiit anno mdxc.
ANDREAS MELVINUS. 945.
Andreas Melvinus, discipulus Georgii Buchanani, poetarum omnium
nostratium hoc aevo literatissimus, suavissimus, diu in Galliis et
Germaniis ceu palaestra omnis virtutis decurrit, bonasque artes libe-
raliter professus ; ad Scotos suos redux, ne episcopi crearentur pro
virili obstitit, eoque nomine Londinum citatus, facile ab Anglicano
concilio ad Scoticum tribunal mira libertate provocavit, sed cona-
tu irrito, datus enim ad custodiam D. Pauli decano, indeque turri
Londinensi inclusus. Etsi omni favoris apud regem spe praeclusa,
tamen sui non est oblitus ; et negata charta, parieti tamen et lateribus
cultissima epigrammata incidit, ut appareret liberum ingenium
clauso corpore non potuisse coerceri. In eum tunc erudili quique,
cum ut arrogantis hominis audaciam castigarent, tum ut regi suo
placerent, stylum strinxerunt : in queis valde enituit Joannis Bar-
claii, Gulielmi filii, acumen, uno alteroque acutissimo epigrammate.
Ejus sunt infinita, sed ego pauca vidi ; in his,
Gathelus lib. i. poema heroicum sublimi vena, de Scoto-
rum in Albionem appulsu.
Melviniana Superbia lib. i. cui exordium :
Scotorum, Anglorum, Gallorum a sanguine regum,
Ille ego Melvinus.
Declamationes in Patricium Adamsonum, Archiepiscopum
Sanctandreanum, lib. I.
Contra Episcopos lib. I.
Epistolae ad Regem lib. I.
Epigramraata varia acutissima lib. i. In his in arae
49S HISTORIA ECCLESIASTICA
regiae abusum lusit ingeniosissime, ut mihi videtur.
Cur stant clausi Anglis libri duo regis in ara,
Lumina caeca duo, pollubra sicca duo ?
An cultum nomenque Dei tenet Anglia clausum ?
Lumine caeca suo, sorde sepulta sua.
Obiit anno mdcxx. carus Henrico Bullionae duci, quo se post
custodiam Anglicanam contulerat, et jam in ultima senectutis ingra-
vescentis periodo dicitur Musas juveniliter coluisse ; vir bono rei lite-
rariae natus, si ab haeresi prava educatione non fuisset corruptus ; de
quo tamen dubito, nam audivi Catholicum excessisse.
MATTHISONUS. 946.
Matthisonus, Neraci diu gymnasii praefectus, bonas artes docuit ; et
tandem laborioso illo onere deposito, advocationem causarum in sena-
tu Burdegalensi et avide arripuit et honorate exercet, nulli togato-
rum, ut audio, secundus. Edidit
Declamationes quasdam scholasticas forensi ritu lib. I.
Encyclopaediam, decennio toto elaboratam, jam emittit, mag-
nae spei opus, lib. I.
Vivit Neraci, et forum ornat.
DAVID MAKYNIUS. 947.
David Makynius Aberdonensis ex nimia studii assiduitate gravem
capitis morbum contraxit, qui se per nares exonerans ad quaerenda
remedia in Belgium proficisci compulit ; sed medicorum ope incas-
sum implorata, ad suos rediit, et juventuti erudiendae se addixit; vir
magnae ac reconditae eruditionis, memoria etiam in paucis rara.
Scripsit
In Sibyllina Oracula lib. I. non falsa quidem illa et
adulterina, doctorumque lectione indigna, quae octo li-
bris circumferuntur, sed in vera Sibyllaruin fragmenta,
quae eruerat ex Platone, Aristotele, Plutarcho, Aeliano,
Pausania, Justino Philosopho, Diodoro Siculo, Clemen-
te Alexandrino, Stephano, Eustratio, Herinia, Suida,
GENTIS SCOTORUM, LIB. XII. 499
Procopio, Agathia, Iamblicho, sanctis item patribus, Latinis
oratoribus ac poetis ; quod opus Marcus Antimachus non
infeliciter tentaverat. Imperite de iis Isaacus Casaubonus
philosophatus, ut contra Exercitat. I. cap. x. evincit
Andreas Eudaemon Joannes Castigat. lib. I. cap. v. Jacob.
Spiegel. Scholiis in lib. VIII. Rich. Bartholini Austriad. et
ipse poeta, lib. I. in fine.
Carmina varia lib. I.
Epigrammata utraque lingua lib. i.
Obiit Aberdone anno mdlxcviii.
DAVID MENZES. 948.
4
David Menzes, sacrarum literarum in academia Aberdonensi insig-
nis professor, scripsit, doctissime et eloquentissime,
Conciones sacras lib. I.
Florebat anno mdxx. Meminit Boethius.
THOMAS MORESINUS. 949.
Thomas Moresinus, medicus magni nominis, in Galliis Germaniisque
ac domi claruit. Ejus sunt in lucem multa data, sed pauca vidi, in
quibus hoc praecipuum,
De Metamorphosi Metallorum lib. I.
Obiit anno mdci.
EINIS LIBRI DECIMI SECUNDI.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XIII.
S. NENNIUS. 950.
S. Nennius, ex primis Scotiae doctoribus qui labores pro Christi
causa subierunt, insularum circa Scotiam apostolus, quas evangelii
lumine illustravit, eodem paene tempore quo in Angliam S. viri e
Scotia profecti fidei semina in ea gente sparserunt ; siquidem S. Fin-
nanus, de quo supra hoc opere lib. vi. primus Northumbrorum
apostolus, et Lindisfarorum episcopus primus, ex ejus schola pro-
diit. Hunc ut sanctum nostrates colebant, sed in nullo martyrolo-
gio mentionem deprehendi. Nemo eo illa tempestate plura scripserat,
sed pauci operum superstites.
De Origine Britannorum lib. I.
De Vatibus eorundem lib. I.
Elogium Britanniae lib. I.
Cosmographia Historiae Mundi lib. i.
Obiit in insulis Hebridibus, jam enim Orcades et Acmodes lustra-
verat anno dcxx.
S. NEUHAL. 951.
S. Abbas quidam, ut puto, anonymus de Neuhal monasterio, " pro
Christo cervices dedit," ait Nicolaus Sanderus lib. VII. de Visibili
Monarchia. Quo die rnartyr hic colatur, non inveni ; nam inter eos
sanctos quorum natales incerti, eum reponit Arnoldus Uvion lib. III.
pag. ccccvin. Scripta omnia interierunt. Quo tempore floruerit,
non deprehendi, cum illi taceant.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIII. 501
S. NICOLAUS. 952.
S. Nicolaus, Culdeus, atque unus ex primis Scoticae ecclesiae epi-
scopis, saeviente per Britannias Maximiani persecutione martyrio af-
fectus, in urnam lapideam sacrosanctae reliquiae corporis, frustatim
concisi et truncati, repositae, atque una cum cruce quadam venerabili
in terram defossae, postea effossae hac inscriptione, venerationem
meruerunt, S. Nicolai JEpiscopi ; quibus deinde Rex Alexander III.
rogatu Glascuensis episcopi magnificam ecclesiam apud Pebles con-
struxit, quae, stante apud nostrates pietate, miraculorum gloria erat
illustris, et concursu mirabili frequentabatur. An aliquid hic primus
episcopus, ut puto, in Scotia martyr, scripserit, non deprehendi.
Passus est martyrium anno ccxcvi. Repertum sacrum corpus ex
inscriptione agnitum, et cum cruce exaltatum vn. idus Maii, anno
MCCLXii. qui fuit decimus et tertius Alexandri III. regis, ut pluri-
bus in Scotichronico extat lib. xiv. cap. xvi.
S. NECTANUS. 953.
De S. Nectano verba sufficient Hectoris Boethii lib. xi. Historiae
Scot. pag. ccxlv. ** Quo tempore, eodem Davide pio rege authore,
Aberdonensis sedes facta, et amplioribus donata reditibus, longe orna-
tior celebriorque cunctis est habita. Murthlaci sacrum magistratum
omnium primus gessit Beanus, vir pietate et eruditione insigni, inter
divos sed aliquot post annos relatus. In ejus locum suffectus Donor-
tius ; huic Cormacus successor, non absque sanctitatis opinione beatum
finem uterque sortitus. Nectanus inde tenuit pontificatum, quem Da-
vid Primus rex, jure inter divos numeratus, Murthlacensi sede Aber-
doniam translata, ut patrem semper veneratus, Aberdonensem antis-
titem voluit appellari." Mentio ejus apud Turgotum Dunelmensem
in Vita S. Davidis, et ab Aberdonensibus ut sanctus colitur, licet
sileant martyrologia. Scripsisse ferebatur
Vitam S. Davidis Regis lib. I.
Vitam S. Margaretae Reginae lib. I.
Floruit anno mcxi.
z
502 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. NINIANUS. 954.
" S. Ninianus, Pictorum episcopus, regio Britannorum sanguine,
Romam venit adolescens." Anton. Possevin. Apparat. Sacr. pag. D.
Verba etiam ascribam Hect. Boethii lib. vn. Histor. Scot. pag. cxv.
" Inter nostros Ninianus episcopus, sanctitate et miraculis clarissi-
mus, ac Casae Candidae pontificalis in Galdia sedis primus institutor,
ubi et aedem condidit D. Martino suo avunculo sacram ; Scotorum
videlicet, Pictorum, Britonumque doctor et paedonomus non vul-
garis, et eo nomine omnibus qui Albionem incolunt vel hac nostra
aetate in multa veneratioue habitus." Idem in Descriptione Scot.
" Candida Casa, D. Niniano sacra, habens coenobium in quo sepul-
chrum ac reliquiae viri sanctissimi." Eadem Joannes Leslaeus lib.
iv. pag. cxxxn. Magna hic miraculorum gloria supra omnes illius
insulae divos frequentabatur, nuncupato Deo sub invocatione nominis
ipsius summo archiepiscopatus Glascuensis templo. Celebre illud de
Davide rege ad Dunelmiam victo acie, quod annales nostri referunt
sub annum mcccxlviii. " telum regis tibiae infixum extrahi non
potuit, priusquam S. Ninianum inviseret, visa enim tum est tibia
manifesto aperiri ac telum prosilire."
Cognomentum huic est, secundum alios, Venedota, at aliis placet
Bernicius ; utcunque se res habeat, fuit sane vir magnae sanctitatis,
vitae illibatae. Plura apud Bedam lib. III. Histor. Anglor. cap. IV.
Scripsit vero
Meditationes Psalterii lib. I.
De Sententiis Sanctorum lib. I.
Vixit anno ccccxxxn. Ejus memoriam recolit die xvi. Septem-
bris Martyrologium Roman. et Joannes Molanus eodem die in Ad-
dition. ad Usuard. " In Scotia Niniani episcopi et confessoris."
Injurius ei haereticus Joannes Foxus in Protestat. ad Ecclesiam An-
glican. pag. ix. sed vindicat auctor Conversionis Angliac part. i.
cap. x.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIII. 503
S. NOVATUS. 955.
S. Novatus, etsi Romanus habeatur ortu, tamen, quia matre Scota,
Claudia scilicet, genitus, ut lib. III. hoc opere supra probatum est,
locum hic in nomenclatura habebit : de eo qui plura cupit legat Con-
cilia Romana sub Symmacho papa, et Raphaelem Maphaeum Vola-
terrannum lib. xviii. in fine. Joan. Molan. Addition. Usuard. die
Junii xx. " Romae depositio S. Novati fratris Timothei presbyteri,
qui ab apostolis in fide eruditi sunt. Horum sorores fuerunt Beata
Potentiana ac Praxedis, sacrae virgines Christi." Martyrolog. Roman.
eodem die : " Romae depositio S. Novati filii S. Pudentis senatoris,
et fratris S. Timothei presbyteri, et sanctarum Christi virginum
Pudentianae et Praxedis, qui ab apostolis eruditi sunt in fide. Horum
domus in ecclesiam commutata, Pastoris titulus appellatur." Plenius
etiam Pastor, scriptor antiquus et illustris, apud Adonem Treviren-
sem in Martyrologio suo. " De Novato scribit Pastor in gestis
Potentianae et Praxedis virginum ad praedictum Timotheum ger-
manum ejus. Venerabilis virgo Praxedis, post transitum germanae
suae Potentianae, valde afflicta erat ; ad quam consolandam veniebant
multi nobiles Christiani, simul cum S. Pio episcopo ; inter quos
germanus rester Novatus, et qui est frater noster in Domino, quique
multos Christianos pauperes donis suis reficiebat, et nos frequenter
cum Beatissimo Pio episcopo ad altare Domini communicabat : post
annum vero, et dies viginti octo, aegritudine detentus est idem No-
vatus, et absens erat a conspectu virginis Praxedis. Pio autem
episcopo cogitante de omnibus Christianis, una cum virgine requiri-
tur Novatus vir Dei ; et dum auditum fuisset, quia aegritudine detine-
batur, contristati sumus omnes. Beata Praxedis dixit ad patrem
S. Pium, Jubeat sanctitas vestra, ut eamus ad eum, et visitatione
nostra una cum orationibus vestris salvabitur. Et facta constitu-
tione nocte una cum Pio episcopo et virgine Domini, perreximus
ad virum Dei Novatum : cumque audisset vir Dei Novatus omnes
congregatos ad se veuisse, gratias coepit agere Deo quia meruit a
S. Pio episcopo et virgine Domini una cum nostra devotione visi-
tari : et fuimus in domo ejus diebus ac noctibus octo ; factumque est
sm HISTORIA ECCLESIASTICA
ut decinio tertio die ipse Novatus vir Dei transiret ad Dominum,
regni coelestis gloriam percepturus." Quae verba eo lubentius tran-
scripsi quo aurea illa amoris Christiani in nascente ecclesia pietas
exprimatur, et nescio an alibi tam apposite.
Ad Novatum redeo, cujus thermae in Viminali ea tempestate su-
mendae sacrae synaxi deserviebant ; quae et Timotheanae etiam vo-
catae, a fratre ipsius S. Timotheo. Denique clarissimum Novati fuit,
principatu Neronis, nomen. Meminit L. Seneca lib. de Consolat. ad
Marciam, et eidem tres libros de Ira idem L. Seneca inscripsit, ut
historicos ecclesiasticos sileam. Videantur infra S. Timotheus ejus
frater, SS. Pudentiana et Praxedes sorores.
Florebat circa annum lxxi.
S. NETHALENUS. 956.
S. Nethalenus, aut Nethalenus episcopus et 'confessor, unus ex
primis qui vitae sanctimonia morumque integritate et innocentia
ecclesiis nostratibus praeluxerunt, scripsit
Manuale Officii divini lib. I.
De Mysterio Incarnationis lib. I.
De Articulis Fidei lib. i.
De Donis Spiritus Sancti lib. i.
Ad Rudes Neophytos lib. I. Quae omnia ab impiis haereticis
flammis tradita religiosam sanctissimi antistitis memoriam
paene exstinxerunt, nisi cura doctorum quorundam, et pa-
triae amantium virorum, apices saltem operum ab interitu
vindicasset.
Florebat anno cccclii. Colitur die viii. Januar. Breviar. Scotic.
NICOLAUS. 957.
" Nicolaus Deidonanus," ait Hect. Boeth. lib. xvn. Hist. Scot. in
fine, " praedicatorii instituti vir, Coloniae, ubi plures annos theo-
logiani fuerat professus, fatis absumptus." Edidit
Moduin interpretandi sacras Scripturas lib. i.
De Conciliorum Auctoritate lib. i.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIII. 505
Mors ejus incidit in annum mcccclx. ut ex Joannis Dempsteri
sive Themistoris Epistola liii. liquet ; floruerat vero sub Jacobo rege
II. Annales nostrates.
S. NERIUS. 958.
S. Nerius monachus, incertum cujus instituti, strenuus causae fidei
propugnator, eo seculo popularium animis pietatis semina insperge-
bat, quo SS. [reliquiae] Divi Andreae in Otholiniam divinitus sunt
delatae. Scripsit
De divina Gratia lib. I. Joannes Major.
Florebat anno ccclxix. Hector Boethius lib. VI. pag. cv. Coli-
tur xiv. Sept.
GEORGIUS NEUTONUS. 959.
Georgius Neutonus, archidiaconus Dumblanensis, vir magnae pieta-
tis, nec minoris eruditionis, eo seculo non vulgariter facundus, ut ex
fragmentis extantibus apparet, scripsit
Vitas Episcoporum Dumblanensium, et illius Ecclesiae Succes-
sionem, usque ad tempora sua, lib. I.
Quorundam Sanctorum Acta lib. i. quod opus penitus
interiit.
Florebat anno mdv.
ADAMUS NEUTONUS. 960.
Adamus Neutonus Edimburgensis, honesta familia, virtute ac erudi-
tione maxima, cum in Galliis honestissimis diu artibus incubuisset,
in patriam redux, pueritiae Henrici Walliae postea Principis a
rege praefectus, ac decanus Dunelmensis in Anglia renunciatus, sic
se gessit, ut moderatione summa cum maximum locum occuparet,
majorem mereri censeretur. Ego pravum in eo in religionem Catho-
licam afFectum tantum culpaverim. Scripsit varia, ego paucissima
vidi ; in his est
Conjuratio Ruthveniana lib. i.
506 HISTORIA ECCLESIASTICA
Vivit adhuc Londini, ex pseudo-decano Dunelmensi eques erectus,
S. NORTILA. 961.
S. Nortila ubi locorum vixerit, aut quis fuerit, nisi quod constet
episcopum fuisse, mihi omnino non liquet. Scripserat
De Essentia divina lib. i.
Vivebat anno dccccxiv. Index anonymi.
S. NANINUS. 962.
S. Naninus, presbyter Scotus, valde obscuris indiciis ad me devenit ;
nec Henricus Sinclarus, nec S. Turgotus, qui ejus solennem mentio-
nem facit, acta subtexuerunt, contenti nudum nomen exhibere ; nec
de eo amplius investigo.
Annus incertus. Colitur xxi. Septemb. Martyrolog. Carthusian.
S. NERVUS. 963.
S. Nervus monachus, Melrosiensis abbas, celebris coenobii de Kinlos
ordine secundus, successit S. Anselmo Scoto, qui primus loci regimen
moderatus ; vir monasticae vitae addictus, disciplinae religiosae supra
quam dici possit studiosus, claustrum de novo struxit, ac muro edito
firmavit. Insigne quoddam ejus miraculum refertur, qui duos viatores,
et ad loca Scotiae sanctiora peregrinantes, occisos seu mutuo conflic-
tu sive a viarum obsessoribus, ad vitam revocavit, dum confiteri et
sacram synaxin percipere digne possent ; quare peregrini per Scotiam
eum invocabant. Scripsit
In Leges claustrales lib. I.
Creatus abbas anno mclxxiv. Colitur die xiv. April. Scotichro-
nic. lib. viii. cap. xxv.
ANDREAS NAEVIUS. 964.
Andreas Naevius, Scotus adolescens magnae indolis, primum
Agenni, tum Tholosae literas humaniores in Squillano profes-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIII. 507
sus, versu bonus et prosa, Latinae linguae callentissimus, nec Graecae
ignarus, qui si diu superfuisset, primus sui aevi viris componi potuis-
set ; sed quia fragrantiores flores citius marcent, non potuit, morte
praereptus, suorum popularium spem implere. Scripsit
Synopsin historicam lib. VII,
Obiit Tholosae anno mdciv.
NENNIANUS. 965.
Nennianus, Franciscani ordinis professus, ortu Elginensis, sic dictus,
ut puto, quod historias S. Nennii in compendium redegerit ; nec quip-
piam amplius de eo mihi cognitum, et haec quidem ex Deirensi indice
excerpta, et conjectura nuda est. Scripsit
Deflorationem Nennii lib. I.
Vixit circa annum mccc. nam Alexandri III. meminit.
NICASIUS. 966.
Nicasius, philosophus acutissimus, et medicorum sua aetate prae-
stantissimus, Scotia cruentissimis bellis lacerata in Germaniam abiit,
ubi Othoni imperatori I. carus, omnium paene ipsius expeditionum
comes fuit. Scripsit
Iter Augusti lib. i.
De Morbis acutis lib. i. Biblioth. Medica.
De Sanguinis Missione lib. i. Et alia quorum
mihi ne apices quidem visi.
Floruit sub Constantino III. qui regnum sponte deponens ac coro-
nae terrenae renuncians, monasticum habitum induens, aeternam
affectavit, sedente in Petri cathedra post Stephauum IX. Martino III.
anno dccccl. Celebrat ejus claram memoriam Thaddaeus Floren-
tinus, qui scribit summam ipsius fuisse Bononiae famam ; quo addu-
cor ut facile credam eum bonas in ea academia literas professum,
sed nihil temere affirmarim.
50S HISTORIA ECCLESIASTICA.
PATRICIUS NISBETUS. 967.
JOANNES NIMMO. 968.
THOMAS NICOLSONUS. 969-
Apud suos clari, nihil quod viderim emiserunt in lucem, praeter, sub
regis in Scotiam regressum inter publicos ordinum omnium applau-
sus, Epigrammatia et Poematia.
FINIS LIBRI DECIMI TERTII.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XIV.
S. OTGERUS. 970.
S. Otgerus an Scotus fuerit, haud facile divinarim, ac multo minus
certo affirmarim. Vide infra lib. xv. in Plechelmo, et lib. xix. in Wi-
rone ; iidem enim auctores qui de illis tradidere, hunc etiam extulere.
Joan. Molan. Addition. Usuardi die x. Septembr. " S. Otgeri, confes-
soris et diaconi, qui ex Britannia comes peregrinationis fuit SS.
episcopis Wironi et Plechelmo, atque post multa pietatis exercitia
sepulturam accepit in ecclesia Montis Petri juxta Ruraemondam."
Est ejusdem urbis patronus, et tutelare numen. Aubert. Miraeus lib. de
Colleg. Canonicor. cap. lvii. Strenuam operam plantandae in Germa-
nia fidei cum SS. Bonifacio, Willibaldo, Willibrordo, Wunibaldo,
Acca aliisque, navavit. B. Marcellin. in Vita S. Suiberti cap. xiv.
Scripsit
Pro Synodo Germanica lib. I.
Floruit anno dcclvii. E Scotia Romam ivisse idem Molanus af-
firmavit Indiculo SS. Belgii cap. lxxvi. et in Chronico eorundem
pag. lxxxix.
S. ODDA. 971.
S. Odda, sanctissimae vitae virgo, Eugenii V. Scotorum regis filia, de
qua nihil praeterea comperi nisi quod sanctimonialis facta cum caeca
fuisset, visum oculorum recepit. Petrus Transianus Bastidaeus :
Impuras mundi sordes vix ante videbas,
Nunc tamen, Odda, vides, et generosa fugis.
Consulto male acuta Deus duo lumina credo,
Ut meliora tibi redderet, abstulerat.
Acta ejus plenius in Scotichronico, et apud monachum Paslatensem ;
sed quia opus Joannis Molani de Natalibus SS. Belgii in manus
2 a i
510 HISTORIA ECCLESIASTICA
meas non venit, ea attexam quae habet Constantin. Ghinius Augus-
tinianus, vir diligens et doctus. Is ergo in Natalib. SS. Canonicor. die
Novembris xxvn. haec scribit : " In Taxandria Brabantiae deposi-
tio S. Oddae virginis, filiae, ut fertur, Scotorum regis, quae Rhadae
corporaliter patrona quiescit. Haec cum caecitate esset correpta, fa-
ma signorum S. Lamberti, episcopi et martyris, mota Leodium venit,
ubi ad ejus sepulchrum orans lumen recepit, et ibidem virginitatem
Deo vovit, nec a patre persuaderi unquam potuit ut virum acciperet ;
sed divino usa consilio in Taxandriam venit, suaque sanctitate Rho-
dense territorium sublimavit. Cum autem in silva latitaret, picam
sua loquacitate illam prodiisse traditum est, quapropter et cum pica
pingitur. Clara vero signis et virtutibus ibidem obviam Christo
sponso venit, et ad nuptias vocata aeternas quiescit in Rhodonensi
ecclesia canonicorum anno D. (forte dccxiii.) et ut patrona ibidem
colitur. Quae miraculis coruscans elevata est per Otbertum episco-
pum Leodiensem anno mciii." Martyrologium Anglicum; et Calen-
darium .... Benedictini, praefixum operi pio, cui titulus Manuale Pre-
cum, [quod] Duaci prodiit, haec habet : " S. Odda, filia cujusdam regis
Scotiae." Idem Jacobus Cheynaeus, et Adamus Valassar.
Claruit anno DCC. Colitur religiose ejus memoria, templis ei stru-
ctis variis regni locis, die xxvn. Novemb. Breviar. Scot.
S. OTHA. 972.
S. Otha, et ipsa virginitatis gloria insignis, S. Fintanae socia, et, ut
puto, eodem monasterio velata.
Clara erat anno dxxvi. Coluntur ambae ab ecclesia Scotica, tem-
plis et aris dedicatis, die XIII. Octobr. Breviar. Scotic.
JOANNES OGILBY. 973.
Joannes Ogilby Brunae in Austria Societati Jesu nomen dedit ; in
qua cum multis annis pie vixisset, ad populares Scotos missus, dum
constantia vere apostolica haeresim oppugnat, a Sathanae ministris
custodiae mancipatus, ac multorum dierum noctiumque insom-
nia cruciatus, dum et Petri primatum et sedis apostolicae digni-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIV. 511
tatem viriliter propugnat, Glascuae gloriosum agonem Christi invic-
tus miles consummavit, ac, rege postmodum aegre ferente, ac ministris
tortoribus successente ac graviter minante, suspendio vitam finivit.
Scripsit
Epistolas ad varios lib. I.
Acta Martyrii sui lib. I. quae Duaci pro-
dierunt, et autographum in sacrario Societatis Jesu religi-
ose asservatur Romae.
Passus est anno mdcxiv. die ultimo Februarii.
ODO. 974.
Odo studiorum gratia peregrinabatur in Italia sub ea ipsa tempora
quibus S. Franciscus invicta virtute Deo coepit militare; qui e vestigio
sanctissimi viri praesentia ut coelesti spiritu impulsus, totus exarsit,
nec destitit donec " sanctum illum habitum indutus ordinem suum
in Scotiam inferret," ait Scotichronicon ; quod non tam miror in his-
toria illius sancti patris omissum, quam doleo ; nam cum Franciscus
Gonzaga praeclaro volumine de Origine Seraph. Religion. part. III.
pag. dcccxlviii. dixisset, religionem eam ipso S. Francisco vivo
in Scotia plantatam, tacuit tanti beneficii auctorem, et periisset me-
moria nisi ex Scotichronici fragmentis eam eruissem. Scripsit vero
Odo
De Miraculis a se visis lib. I.
Ad Fratres suos lib. I.
Obiit [in] Galweia exiguo monasteriolo a se constructo, nec sine
miraculorum gloria, anno mccxli. Colitur xxv. Martii.
ALANUS OGILBY. 975.
Alanus Ogilby, sive Ogilvius, nobilissima familia ortus, quae
auctorem habuit Bredum quendam, Gillechristi fratrem, sub Alex-
andro II. Wilhelmi regis filio, sub annum mcc. Alanus noster,
philosophiae et medicinae scientiis celeberrimus, toto oriente lus-
trato Constantinopoli aliquandiu substitit, ut ipse scriptum re-
liquit ; deinde Venetias venit, ubi magna eruditionis et lingua-
512 HISTORIA ECCLESIASTICA
rum orientalium fama edidit quae ibidem, cum diu MSS. delituissent,
publicata fuerunt :
De Virtutibus Herbarum lib. vi.
De Balneis lib. III. MS. hoc opus,
sed imperfectum, apud me est.
Floruit anno mcccclxxi.
S. OSUALDUS. 976.
S.OsUALDUS,Carthusiani instituti frater, cognomento de Corda," vitae
sanctitate eximius." Petrus Sutor. lib. II. de Vita Carthusiana cap.
vii. Quod sinceris moribus et magna pietate crederetur, a Jacobo I.
rege ex Anglia cum ejusdem ordinis monachis vocatus, Perthano
coenobio, quod in illius oppidi suburbio idem rex erexerat, praeposi-
tus, ut est apud Hector. Boethium lib. xvn. Histor. Scot. pag.
ccclii. Fuerat hic Osualdus diu in Galliis versatus, Parisiis Gersoni
academiae cancellario perfamiliaris. Scripsit, ut ex Theodoro Pe-
treio constat,
Pro Correctura Librorum sui Ordinis lib. I.
De Remediis Tentationum lib. I.
Portiforium lib. I.
Meditationes solitarias lib. I.
Translationem Operutn Gersonis in Latinum lib. I.
Epistolas ad Joannem Gersonem lib. I.
Florebat ad D. Joannis Fanum in Scotia, sive oppido Pertho, anno
mcdxxxiv. Fundatum coenobium anno mcdxxix. Scotichronic. lib.
xvi. cap. xviii. ubi hi versus :
Annus millenus vicenus sicque novenus
Quadringentenus Scotis fert munera plenus,
Semina florum, germina morum, mystica mella,
Cum tibi, Scotia, sit Carthusia sponsa novella.
Obiit anno mcdxxxvii. xvii. calend. Octob. Arnold. Bostius lib.
de Vir. Illustrib. cap. xx. " Coram positis et orantibus fratribus, emi-
sit spiritum."
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIV. 513
S. ORONIUS MODESTUS. 977.
S. Oronius, cognomento Modestus, aut Oranius, aut Orentius, aut
Orantius, in indice anonymi Magnus etiam audit, imperatoriam se-
cutus aulam Palatinos honores attigit, cui epitaphium solenne ap-
pingit Venantius Fortunatianus lib. iv. Epigrammat. xxiv.
Non hic nostra diu fugienti tempore vita,
Quae sub fine brevi vix venit, inde redit.
Ecce caduca volant praesentia secula mundi,
Sola fides meriti nescit honore mori.
Clauditur hic pollens Orentius ille sepultus,
Cui Palatina prius mansit aperta domus.
Consiliis habilis, regalique intimus aula,
Obtinuit celsum dignus in arce locum.
Vir sapiens, justus, moderatus, honestus, amatus,
Hoc rapuit mundo quod bene gessit homo.
Sexaginta annis vix implens tempora lucis,
Conjuge Nicasia qua tumulante cubat ;
Cujus castus amor colit ipsa sepulchra mariti,
Nec placitura homini, sed dedit esse Dei.
Ultimum versum puto corruptum, nam vult poeta Nicasiam Orentii
uxorem nunquam de secundis nuptiis cogitasse, sed religiosae vitae se
addixisse ; itaque refinge,
Nec placitura homini, se dedit esse Dei.
Idem ille est, ut puto, [qui] Carpentoractensi concilio subscripsit,
ut in tom. iii. Concilior. extat : sane eum Sedulio conjungit, et inter
poetas veteres Christianos collocat idem Fortunatianus lib. i. de
Vita S. Martini.
Hinc quoque conspicui radiavit lingua Seduli,
Paucaque perstrinxit florenti Orentius ore.
Certe eundem esse poetam Christianum Orentum et Orentium
Palatinum, cujus epitaphium supra recensui, existimat v. CL. Chri-
stophorus Browerus. Scripsit hic
Carmina sacra lib. I.
Floruit anno ccclv. ut quibusdam falso videtur, sed facilius est
5H HISTORIA ECCLESIASTICA
et propensius credere ad aetatem Fortunatiani propius accessisse,
cum ipsius ille epitaphium habeat ; deinde concilio Carpentoractensi
subscribit anno cdxliv. et annos lx. computemus, quibus exactis
obiit, non quadrabit male, neque absonum erit ab opinione Broweri.
Hunc pueriliter et insipide inter suos ponit Pitsaeus indoctus pag.
lxvii. et ante Christum natum locat.
NICOLAUS OTTERBURNUS. 978.
Nicolaus Otterburnus, canonicus Glascuensis, cum Wilhelmo Sco-
tiae cancellario, Joanne episcopo Dunkeldensi, in Geldriam legatus,
ut Mariam ducis Geldriae et Juliacensis filiam, Philippi ducis Bur-
gundiae Brabantiaeque neptem, Carolo VII. Francorum rege Ca-
maepo, [sic] Jacobo II. regi uxorem peteret. Scripsit
Acta suae Legationis lib. I.
Epithalamium Jacobi II. lib. l. publicatum typis
Aldinis Lutetiae.
Orator in Belgium missus ad conciliandas nuptias anno
MCDXLViii. quando decesserit, et an ad ampliores honores evectus,
nihil comperi.
OSBERTUS. 979.
Osbeutus, canonicus regularis, atque primus abbas monasterii de
Jedwode, sive Jedbourg, vir non tantum literatura seculari et sacra
instructissimus, integritate vitae et religiosa simplicitate admirabilis,
scripsit
Ad Davidem II. Regem Fundatorem lib. I.
De Fundatione Monasterii sui lib. I. e quo opere isti
versus sunt in Scotichronico lib. x. cap. XL.
Unda, ncmus, vere duo sunt bona nata placere,
Compositum de re dic singula laudis habere.
Regulam ad Fratres lib. I.
Acta Capituli Hb. I.
Creatus abbas anno mcxlviii. obiit mclxxiv. Scotichronicon
lib. vni. cap. xxiv.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIV. 515
OSBERTUS. 980.
S. Osbertus, et ipse S. Augustini regulam amplexus, canonicus
regularis monachum induit in Sanctae Crucis prope Edimburgum
regio monasterio ; tandem meritis indies crescentibus, cum Alcuinus
curae pastorali renunciasset, in abbatem eodem die electus. Scripsit
Acta S. Davidis Fundatoris lib. i.
Abbas creatus, et mortuus anno mcxli. Scotichr. lib. v. cap.
xliii.
OSBERTUS. 981.
Osbertus episcopus, nobili ingenio, et claro loco natus, episco-
pus Dumblanensis, rhetor, poeta, philosophus, theologus supra ae-
tatis suae barbariem, nec minus pietate nominatissimus, scripsit
Orationes facundissimas lib. I.
Hymnos de Sanctis lib. I.
De Causis secundis lib. I.
De Praedestinatione lib. I.
Obiit anno mccxxxi. Georgius Neutonus.
ADAMUS OTTERBURNUS. 982.
Adamus Otterburnus, advocatus regius sub Jacobo V. magnam ab
ingenio suo laudem, maximam a Georgii Buchanani praeconio aesti-
mationem peperit, praesertim a literaturae poeticae gloria, ut ex epi-
grammate isto colligitur quod ex libr. n. Epigrammat. elegans est, et
apponam.
Lana mea est, inquis, tua tela est, cum tibi reddo
Haec de carminibus carmina facta tuis.
Synthesin e propria textam si dem tibi lana,
Gloria Palladiae non minor artis erit :
Nec minus insigni Lysippus laude feretur,
Aere licet fingat signa animosa tuo.
516 HISTORIA ECCLESIASTICA
Tolle, ais, hinc artem, lanam mihi redde, quid autem
Ars tua, materia deficiente, potest ?
At mihi furtivae si reddas vellera lanae,
Nuda tamen pretium merx feret ista suum.
Hac vos de tabula, pictores, lege colores
Tollite, Daedalea cesset in arte labor.
Nulla Tarentino livescat lana veneno,
Nec rubeant Tyriis vellera cocta focis.
Deserat algentem dehinc pauper Mulciber Aetnam.
Mendicet Steropes, algeat Acmonides.
Substrahe materiam, nihil artem posse fatemur ;
Sed pretium gemmis majus ab arte venit.
At mea sedulitas fumos non colligit istos ;
Si non culpabor, sat mihi laudis erit.
Ex quibus videri posset praeceptorem in poetica Buchanani fuisse.
Scripsit, licet ego non viderim,
Carmina varia lib. i.
Florebat anno mdxxxiv. quo legatione ad Henricum IIX. funge-
batur. Holinshed. pag. MDLXIII.
THOMAS OTTERBURNUS. 983.
Thomam Otterburnum, prioris gentilem, Parisiis insigni nomine ver-
satum accepi. Meminit Scotorum scriptorum indiculus anonymi.
Ejus sunt :
De Laude Patriae lib. I.
Chronici Scotiae Epitome lib. I. viderat David Chal-
mers, sive Camerarius, ut ipse in Chronologia testatur.
Vivebat anno mdxxxii.
S. ONANUS. 984.
S. Onanus diaconus, probatis moribus, et doctrina insigni, ait Hec-
tor Boeth. lib. XI. Histor. Scot. pag. ccxxxiv. floruit felici illo et
aureo seculo coaetaneus Moveani, Medani, Blaani, Englatti, Col-
moci, sanctissimorum episcoporum, Congani abbatis, Vigiani mona-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIV. 517
chi, et aliorum qui Christianam apud Scotos pietatem mira seduli-
tate ac sanctitate auxerunt. Annales nostrates. Scripsit
In varios S. Scripturae Libros lib. I. Meminit Fordunus, et
Scotichronicon.
Vivebat anno MX. die xxni. Decembris.
S. ODILIA. 985.
S. Odilia Ursulana, cum aliis virginibus Coloniae caesa, ibidemque
sepulta, post multum vero temporis pretiosum corpus mire revela-
tum ac translatum, ut ex Lectionibus Cruciferorum ad Huyum : " Ip-
sa enim dixit in visione Joanni de Eppa converso Parisiis, in conven-
tu fratrum Sanctae Crucis, Surge frater, Coloniae juxta S. Geronis
ecclesiam, in viridario Amulphi, sub piro, in marmoreo sarcophago,
invenies ossa mea, quae in primarium S. Crucis coenobium, juxta
oppidum Huyense, volo transferri." Conversus, a priore Coloniam
missus, cum thesaurum coelestem invenisset, Sifrido archiepiscopo
nunciavit, qui corpus Odiliae elevavit, ac capsulam ligneam reveren-
ter reposuit ; deinde praedictus conversus, capsulam cum literis gesto-
rum, clam a Colonia digrediens, Huyum transtulit, ad ecclesiam
fratrum S. Crucis ; in ipsa autem translatione, et in loco transla-
tionis, crebris miraculis coruscavit. Molan. Indiculo SS. Belgii pag.
LIII.
Passa eodem die quo aliae comites, colitur passio XXI. Octob. reve-
latio reliquiarum XXI. Novembr. translatio incidit in diem xnx.
Julii. Canisius, Molanus, acta Huyi.
S. ODRANNUS. 986.
S. Odrannus Scotus S. Patricium Scotum, ad conversionem Hi-
bernicae gentis, e patria discipulus secutus, dum durae gentis
cervices jugo evangelii submittere nititur, ipse caput securi, in-
trepidus, atque animosus Christi martyr, submisit, utrique
genti colendus. Miraculorum gloriam cooperabantur ingentem
sacrae reliquiae, Glascuam post aliquot secula relatae; unde ad-
ducor ut Glascuensis ecclesiae plantam existimem, quae me-
2 B
518 HISTORIA ECCLESIASTICA
lius in solo suo quam in alieno coalescit. Et hunc quidem primum
puto esse, qui in Hibernia sanguinem Christo profuderit. Millus,
Leslaeus, Jocelin. cap. lxxiii. Scripsit
Ad Hibernos lib. I.
Pro Veritate Catholica lib. I.
Passus est anno dix. aut decennio serius. Colitur xxvn. Octob.
Deo sub ejus invocatione, non solum in Scotia et Hirlandia, sed etiam
Rhemis in Gallia, cernuntur sacrae aedes.
S. OGANUS. 987.
S. Oganus, episcopus dignitate, Scotus genere, in Martyrologio Ca-
nisii Germanico, unus eorum qui aut privato religionis zelo loca Do-
minicae passionis, aut SS. apostolorum limina solebant visitare, aut
publica missione in gentium conversionem incumbebant. Hunc ab
aliquibus Hibernum dici reperio, quod in Scotiae Montanis dicatur
natus, ut alibi saepe ; nec dicant Hirlandi O in solis praenominibus Hi-
bernicis nobilitatem significare, nam et Scoti talia etiam habemus, ut
Ogilby, Oliphant, aliaque paria ; nemo tamen adeo erit insanus, ut
eas familias non Scotici esse sanguinis dicet.
Annus incertus. Colitur xxvi. xxvn. Febr. Martyrologium lau-
datum.
S. OGRINUS. 988.
S. Ogrinus, episcopali et ipse honore subvectus, ex eadem illa patria
sua Scotia egressus, amore Dei factus peregrinus, strenuus Domini
cooperator, ex eorum Scotorum numero fuisse censendus, quibus in
Galliis domorum hospitalium cura incumbebat ; quibus, cum a Scotis
patribus erectae fuissent, soli Scoti, atque illi peregrini, recipiebantur,
ut in Concilio Meldensi cap. xl. Nudum nomen mihi Canisius in Ger-
manico Martyrologio indicavit, nec, prae librorum penuria, plura per-
specta habere potui.
Annus incertus. Colitur xxv. Februarii. Canisius.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIV. »511
S. OSMANA. 989.
S. Osmana, virgo regia, cum beatam vitam in terris diu egisset, se-
pulturae memoria aboleri coepit, tum ipsa indicavit. Res autem sic se
habet, ex Thoma Cantipratensi lib. II. Apiarii apud Surium tom. III.
Presbyter quidam in Galliis ad Iotrense monasterium veniens, in
crypta quadam, ubi sanctorum corpora quiescebant, orabat, et cum
sancti cujusdam tumulum, ex alabastritide, praeter mentem aperuisset,
nec tamen ejus nomen aut meritum scire posset, piam postmodum
Luitgardam rogavit, ut a Domino peteret ejus nomen revelari ; illa se
totam confert ad rogandum Dominum, et cito quod voluit impetrat,
apparuit enim ei instantius oranti, et ait, " Ego vocor Osmana, vir-
go, filia quondam regis Scotiae, et per miraculum Domini in Gallias
adducta, sancte vixi, defunctaque ibidem sum, ac sepulta solenniter,
sed mei tandem per incuriam incolae obliti sunt." Eadem nocte se-
quenti ipsa repetiit presbytero oranti, atque ita virgo Dei pristinum
inter homines honorem et cultum recepit. Vita S. Luitgardae lib. II.
Miror vehementer cur Gabriel Flamma in sua Sanctorum Vitarum
versione Italica eam Ostianam vocet ; sed vehementius mirari subeat,
quae furiae Henricum Fitz-Simonem et alios Hirlandos impellant, ut
hanc Hirlandiae donent, Scotiae suae auferant ; nam, ut omittam
eam non aliter quam Scotam in revelatione vocari, Hirlandia in pen-
tarchiam divisa erat, ut non potuerit dici fiHa regis Hiberniae,
etiamsi Scotia fuisset Hibernia, quod est falsissimum, sed filia regis
Ultoniae, Momoniae, aut aliquid simile : sed eos Furiarum tertiae
relinquo, et S. Osmanam repeto, quae decenter collocata, a piis homi-
nibus culta.
Revelavit se anno mccxl. Colitur xxn. Novembr. Martyrolog.
Anglicum.
S. ORBILLA. 990.
S. Orbilla, virgo Scota, consanguinea S. Abelis archiepiscopi
Rhemorum, ab eo patria sua evocata, ut monialibus praeesset,
diu Rhemis vita sancta, et continentiae laude bonisque operibua
512* HISTORIA ECCLESIASTICA
plena, in coenobio transacta, ad Deum migravit officium illius eccle-
siae ; nec vero insolens erat mulieres evocari ad evangelici operis per-
fectionem, nam plenae sunt memoriae ecclesiarum per Gallias et Ger-
manias, Angliam, atque etiam Italiam, ut insulas nostrates et Hir-
landiam omittam, Scotis mulieribus, quae sexum suum praetergressae
Dei gloriam promoverunt.
Florebat anno dcclx. Colitur n. Januar. Acta laudatae ecclesiae.
RICHARDUS OLIPHANTUS. 991.
Richardus Oliphantus, nobilissimo loco ortus, Carmelitanae societa-
tis gravissimus theologus, in Patavino lyceo diu magna felicissimi
ingenii laude medicinae dedit operam; sed certiora cogitans immacula-
tae Virgini se addixit, et domum redux Aberdoniae monachum in-
duit; tum Romam ob res sui ordinis vocatus, ex itinere morbo Ticini
decubuit, e quo recreatus, sacram theologiam primus ordinis sui in
eadem academia coepit profiteri, ingentique concursu auditus est.
Scripsit
Lecturas scholasticas lib. I.
Commentarios sacros lib. I. Utrumque opus
prodiit ex Veneta Junctarum officina.
De Conciliis oecumenicis lib. I. et alia.
Fiorebat anno mccclxiii. ut ex vita primo operi praefixa constat.
Antiquissimam hanc familiam esse probat Hoveden. pag. cccxii.
Walterum Olifard pro Olifan sub annum mclxxv. ponit.
ROBERTUS OLIPHANTUS. 992.
Robertus Oliphantus, vir elegantissimi ingenii, Europam, Afri-
cam, et Asiam laboriosissime lustravit,' Comitem Mortonum et
Vicecomitem Oliphantum a piratis Turcis captos quaesiturus ; nec
frustranea ea opera, nam licet nobiles illos viros haudquaquam
potuerit reperire, tamen maximo cum fructu regiones omnes lus-
travit, et ut varia observavit, itaque in adversaria sedulus retu-
lit. Redux in patriam, Ruthveniae conjurationis accusatus regno
cessit, ut sunt magnorum ingeniorum infelices eventus ; tum Tho-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIV. *513
mae Bruulaeo, equiti Anglo adolescenti, comes ab avunculo oratore
regio Earyo, tum Lutetiae residente, datus, Galliam, Germaniam,
Italiam, et Hispaniam peragravit, mox in Daniam permeavit, ubi
arcta cancellarii illius regni amicitia fretus ingentem ab eruditione
sui admirationem movit. Scripsit
Itineris sui lib. II.
De Nostradami Prophetiis lib. I.
Mathematicae Observationis super Astrologicis Praedictioni-
bus lib. I.
Vivit adhuc in Dania Musis gratus.
ODO. 993.
Odo Senescallus clericus, affinis Joannis episcopi Dunkeldensis, no-
minatur in controversia quae inter eum et Hugonem S. Andreae
episcopum intercessit. Literae Urbani III. papae apud Hovedenura
part. ii. pag. ccclx.
Claruit anno MCCLXXXH. Parvum hoc fateor, sed in tanta rerum
nostrarum penuria tacendum non duxi.
OSBERTUS. 994.
Osbertus, abbas de Kelrou, ut est Hovedeni codice part. II. pag.
cccli. vel Kelkoensis, ut in literis Lucii III. pontificis, a Wilhelmo
rege Romam orator missus cum Jocelino episcopo, et Arnaldo ab-
bate Mailrosensi, regis causam egregie in consistorio egit, et absolu-
tionem impetravit.
Vivebat anno mclxxxviii.
GALTERUS OGILVIUS. 995.
" Galterus Ogilvius, singulari exundans eloquentia, adeo ut homi-
nem verborum copia, sermonis ubertate, venustate sententiarum, non
modo delectare, sed lascivire et luxuriare diceres," ait Hect. Boeth.
in Vita Episcoporum Aberdonensium. Edidit
Rhetorices Flores lib. i.
514* HISTORIA ECCLESIASTICA.
Orationes varias lib. i.
Vixit et professus est in Montano Lutetiae anno mdxx.
ANDREAS OGSTONUS. 996.
Andreas Ogstonus Turaviensis, praeceptor in elementis grammaticis
meus, vir ingenio mediocri, nec indoctus, scripsit
Poemata varia lib. i. vario carminum genere, sed eminet
Epicedium Forbassi Toparchae, ac familiae illius Principis,
lib. I. elegiaco versu non inculto, ante annos xxx. publi-
catum.
Vivit adhuc in Orcadibus.
FINIS LIBRI DECIMI QUARTI.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XV.
S. PANDIONA. 997.
S. Pandiona, regis Scotiae filia, quae cum in nubilem aetatem adole-
visset, et pater iniquissima ac pietati votoque facto adversantia sua-
deret, saepe urgeret, minis terreret, verita ne vel muliebri imbecilli-
tate succumberet, vel tormentis ad iniqua toleranda cogeretur, fuga
subsidium ac virginitatis munimentum quaesivit, habituque dissimu-
lato Angliae intima penetravit, ac prope Grantam Geruviorum, quae
postea Cantabrigia dicta est, sanctissime vitam durissimam traduxit,
et in sanctissimi voti professione obiit, reliquiis ibidem loci religio-
sissime conditis ; cujus vitam scripsit Richardus Eltessleius, sacerdos
Anglus, Lelandus lib. iv. de Viris Illustribus, et meminit Joannes Pit-
saeus centuria iii. appendicis numero lxxxii. qui scurriliter et
contumeliose, ut solet, filiam reguli Scotiae appellat : sed regulus ille
magnos Angliae reges saepe in fugam armatus compulit, Angliam
ferro flammaque vastavit, Anglicanos exercitus delevit, et, semel dicam,
Angliae imperat. Sed os impiorum facit quod solet, nec verissimis
Scotiae meae laudibus praejudicat. Scripsit sancta haec virgo
De Virginitate servanda lib. I.
Soliloquium Animae lib. I.
Quo tempore vixerit, non deprehendi, quia altum de ea apud nos-
trates scriptores silentium. Joan. Molan. in Appendice ad Usuardum.
S. PALLADIUS. 998.
S. Palladius, primus Scotiae episcopus quem Romae consecra-
tum accepimus, non simpliciter, siquidem diu ante illius in eam
insulam appulsum certum est Scotos Christianae veritatis lumine
illustratos, et fidei initiatos sacramentis. Abrahamus, et Gotefred.
516* HISTORIA ECCLESIASTICA
Bucholzeri Iudice chronolog. pag. cclxxi. Joannes Leslaeus lib. IV.
pag. cxxxvil. Sigebertus Gemblacensis in Chronico : " Coelestinus
papa ad Scotos in Christum credentes Palladium primum mittit
episcopum." Ergo ante illius adventum Scoti in Christum credebant,
Ado Viennensis in Chronico aetate VI. " Scotis Christum credentibus
ordinatus a Papa Coelestino Palladius primus episcopus mittitur."
Venerabilis Beda libro. i. Histor. Ecclesiasticae Gent. Anglor. cap.
xiii. cujus lemma est, " Palladius ad Scotos jam credentes venit."
Sequuntur deinde : " Anno Dominicae Incarnationis quadringentesimo
vigesimo tertio Theodosius junior, post Honorium, quadragesimus
quintus ab Augusto, regnum suscipiens, viginti et septem annis tenuit";
cujus regni anno octavo Palladius ad Scotos in Christum credentes
a pontifice Romanae ecclesiae Coelestino primus mittitur episcopus."
Eadem Hermannus Contractus. Comes Veringensis in Chronico
eodem anno : " Palladius episcopus a Coelestino papa ad Scotos jam
Christo credentes mittitur ;" primus episcopus scilicet Romae ordina-
tus, ut admonui, nam diu ante episcopos suos Scotica ecclesia ha-
bebat, ut ex Apparatu nostro Historico liquet. Marianus Scotus lib.
II. aetate vi. consentit : " Ad Scotos in Christum credentes a Papa
Coelestino Palladius episcopus primus missus est." Concors est nos-
tratium annalium fides. Appositissime Hect. Boeth. lib. vn. Hist.Scot.
in fine : " Inter nostrates Palladius episcopus a Coelestino pontifice
maximo ad Scotos in Christum credentes missus, ut Pelagianam haere-
sim, quae jam magnam Britanniae partem infecerat, a Scotorum gente
arceret, populumque ad veram pietatem, a qua continua bellorum
atrocitate paulum aberraverat, rite reduceret. Erat Palladius primus
omnium, qui sacrum inter Scotos egere magistratum, a summo pontifice
cpiscopus creatus, quum antea populi suffragiis ex monachis et Cul-
deis pontifices assumerentur. Is utilibus ac piis concionibus Scotos Pic-
tosque a quibusdam superstitiunculis gentilibusque ritibus, nondum
in illis populis post relictam idololatriam exterminatis, purgavit ; ob
quas res Scotorum Apostolus a posteritate est appellatus. Post multos
tandem pios sudores, ac religiosa opera Cbristi dogma propalando
pro mortalium salute impensa, Forduni (vico in Mernia nomen
est) beatissimum hujus vitae exituin sortitus, fatis concessit, ubi
sacrae ejus reliquiae, in multo habitae honore a multis illuc religio-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. *517
nis causa confluentibus, vel hac nostra aetate venerandae, ostendun-
tur. Has Wilhelmus Schewes, S. Andreae olim archiepiscopus, vir
undequaque eruditus, effossas humo multis piis precationibus solem-
nique apparatu in capsulam argenteam honorifice collocavit, iv. anno
post Christi adventum in carnem supra nonagesimum millesimum qua-
ter centesimum." Quid aversi a rerum nostrarum gloria Angli super
hoc ipso censuere ? Idem plane, et potentior odio fuit veritas. Matth.
Westmonasterien. anno ccccxxviii. in Floribus Historiar. " Scotis iii
Christum credentibus ordinatus a Papa Coelestino Palladius pri-
mus episcopus, ibidem mittitur." Florent. Wigorniensis anno cdxxi.
" Ad Scotos in Christum credentes ordinatus a Papa Coelestino
Palladius primus episcopus missus est, post ipsum Sanctus Patri-
cius."
Rara hujus pietatis argumenta annales Anglicani exhibent, et
prae aliis Polydor. Virgilius lib. iii. Histor. Anglic. pag. lix. " Pal-
ladius, homo bonus, gratus, pius, et plenus officii, dum apud Scotos
erat, omnibus precibus dehortatus est Constantinum regem, ut ne
vellet Anglos Saxones, gentem impiam, armis juvare, contra Britan-
nos, homines Christianos, quando posset certo scire eorum calamita-
tem cum sua aliquando fore conjunctam, cum satis constaret illos non
Scotorum, non Pictorum amicitiam, sed totius insulae imperium
quaerere, neve alienorum nomine se atque suos toties opponere peri-
culo belli, cujus exitu nihil incertius esset." Paria alii.
Contra hunc tam certum annalium Scotorum Anglorumque con-
sensum, et septem probatissimorum veterum testimonia, insaniae suni-
mae esse judico reluctari, et tamen reperti sunt inter recentiores
male feriati quidam homines, qui Christianam pietatem Scotis a
Palladio primum concessam ausi sint scripsisse. Antesignanus est
hujus temerariae cohortis Baptista Platina in vita Coelestini : " Misit
ad Scotos Christi fidem optantes Palladium, quem ipse episcopum
creaverat." Hunc secutus Ethelwerdus Chronicor. lib. i. pag.
cccclxxiv. illi in eadem falsitatis opinione succedit Ingulfus abbas
Croylandiensis in Chronico : " Scoti, misso a Coelestino papa Palla-
dio, fidem Christianam suscipiunt." Ab his, ut puto, pridem deceptus.
Alphonsus Ciaconius in eodem Coelestino : " Palladius item diaco-
nus ad Britanniam directus, postea ad Scotos, qui ex diacono crea-
2 c
518* HISTORIA ECCLESIASTICA
tus est episcopus, et ad Scotos ab eodem missus est Coelestino." Ne-
mo certe tradidit veterum Palladium ad Britanniam primum mis-
sum, deinde ad Scotiam ; quare errat Ciaconius. Et post, reliqua ejus
pontificis persequens, turpiter lapsus est : " In Britanniam S. Germa-
num Altissiodorensem episcopum legavit, et Scotos ad fidem per
Palladium convertit, Scotorum Apostoli nomen consequutus est." Non
Coelestinus Scotorum Apostolus dictus, quod voluit Platina, sed ipse
Palladius.
Gente fuisse Britannum affirmant quidam eruditi ; in his Ant. Pos-
sevin. tom. iii. Apparat. pag. iv. sed mihi non liquet. Ad eum S.
Cyrillum Alexandrinum suos de Adoratione Commentarios scrip-
sisse volunt, et cardinalem factum, ut majori auctoritate ecclesias
regeret. Doctissimus Baronius tom. v. Annal. Probus in Gestis S. Pa-
tricii, auctor vetustus, gente Scotus, sed librariorum aut perperam
utentium vitio corruptus. Prosper Aquitanicus in Chronico : " Basso
et Antiocho coss. congregata apud Ephesum plus ducentorum sy-
nodo sacerdotum, Nestorius cum haeresi nominis sui, et cum multis
Pelagianis qui cognatum sibi dogma juvabant, damnatus. Ad Scotos
in Christum credentes ordinatur a Papa Coelestino Palladius, et pri-
mus episcopus mittitur." Ergo Ephesina eodem anno generalis
synodus habita, Nestoriani damnati, et ad Scotos Palladius missus,
quo Bassus et Antiochus coss. hoc est, ccccxxix. Quam strenuam
vero operam navaverit exstinguendae Pelagianae apud Scotos pesti
Palladius, ex eodem liquet Prospero in Chronico biennio ante in con-
sulatu Florentii et Dionysii, et adversus collatorem in fine. Paene
praeterierain Freculphi Lexoviensis episcopi auctoritatem tom. n.
Chronicor. lib. v. cap. xxm. " Tunc equidem ad Scotos in Christum
credentes ordinatus a Papa Coelestino Palladeus i. episcopus mitti-
tur ;" corrupte sane pro Palladius, ut pleraque ea propria in eo scrip-
tore vocabula, quo nullus inter veteres librariorum incuria mendo-
sior, aut transcriptionis ncgligentia.
Hunc rcligiosa nostratium successio semper ut divum coluit, et
reliquiae ejus magno pietatis afTectu colebantur Forduni oppido Mer-
niae, ut supra monui, et confirmat Polydor. Virg. lib. i. Hist. Angl.
pag. vi. et tarnen an tacito gentium illorum consensu in divorum rela-
tus fuerit numerum, an ab aliquo pontifice, nec annales nostri, quod
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 519
sciam, tradiderunt, nec alibi reperi, et nec ullum martyrologiura me-
minit ; sed non in eo solo gentis nostrae gloriae iniqui sunt et injurii
martyrologiorum compilatores. Fuit autem Graecae et Latinae linguae
peritissimus, nec Scoticae ignarus. Scripsit
Contra Pelagianos lib. i. qui ipsius cura Scotia prohibiti,
et Romae damnati. Extat Petri Tausiani Bastidei epi-
gramma cultum :
Dum perit haereticis vicina Britannia flammis,
Scotia Palladio stat bene tuta suo.
Palladium Trojae quondam si tale fuisset,
Argolici nunquam fraude perisset equi.
Vitam S. Joannis Chrysostomi, lib. I. aliam ab ea quam ex
Simione Metaphraste habet Surius tom. I. et ab ea quam
fertur scripsisse Cosmas Vestiarius, quae MS. in Bibliotheca
Vaticana asservatur, ut ad xxvn. Januarii Martyrolog.
testatur illustris Baronius.
Homilias plures lib. I.
Epistolas ad Coelestinum lib. i.
Missus est in Scotiam, imperante Theodosio juniore, anno cdxxix.
vel anno cdxxxi. vel anno cdxxxii. quae receptior est conformior-
que veritati : quando inibi officio functus, incertum. Vide plura in-
fra in S. Patricio et in Servano. Alius est S. Palladius uterque, Bitu-
rigum antistes, ut et Palladius Xantonum praesul. Colitur xxvn.
Januarii.
S. PATERNUS. 999.
S. Paternus Scotus, pertinax religiosi voti ac sancti propositi
eustos, colitur die x. Aprilis. Arnold. Uvion lib. m. pag. cxxx.
Joan. Leslaeo lib. v. in fme astipulante. Sigebertus Gemblacensis :
" Paderbruma, Germaniae civitas, est cum majori ecclesia combusta.
In monasterio autem monachorum Scotus quidam, nomine Paternus,
monachus multo tempore reclusus, qui etiam hoc incendium saepe
praedixerat, propter propositum reclusionis exire nolens, se comburi
passus est." Oh rarum, et, quod sciam, unicum ardentis aifectus exern-
plum, nec nostro seculo imitabile ! " Ad sepulchrum multa fiunt mi-
520 HISTORIA ECCLESIASTICA
racula." Trithem. Hb. iii. de Vir. illustr. S. Benedicti cap. cccxxiv.
'* De cujus sepulchro," nirais frigide Florent. Wigorniensis eo anno
pag. dcl. " quaedara bona narrantur." Scripserat, ut ex Sigeberto
apparet,
Praedestinationes lib. I. exemplo S. Brigidae.
Exstinctus est anno mlviii. Paderbruma autem civitas Rheginoni
in Chronicis ad annum dcclxxvii. Padresbruma audit, forte TuUgtov
Ptolomaeo, Teuderus priscis, ut putat P. Appianus. Incertus Anna-
lium Francicorura scriptor ad annum dccxcix. et ad annum
dcccxlv. Frodoardus, in Chronico ad annum dccccxlvii. me-
minit Dudonis episcopi Paderburnensis.
S. PATTO. 1000.
S. Patto, rnonachus Benedictinus, sanctitate vitae, eruditionis gloria
celebris, abbas Amarbaricensis renunciatus, Albert. Crantz lib. i.
Metropol. cap. xxi. Gaspar Bruschius in Catalogo ; et cum diu eo
raunere pie fuisset functus, a Carolo Magno episcopus Verdensis
secundus creatus. Scripsit
In Pentateuchum Moysis, lib. i. Forduno auctore. Reliqua
omnia interierunt, cum nemo illo eo seculo aut plura aut
meliora scripsisset.
Vixit anno dcccx. sed quamdiu episcopatum rexerit, aut ubi,
quove mortis genere defunctus, non reperi. Sanctorum albo
ascriptum, docet Molan. appendice ad Martyrologium Usuardi, sed a
quo papa aut quo die non exprimit. Arnold. Uvion lib. II. Ligni Vi-
tae cap. lv. Anton. Demochar. tom. u. Sacrificii Missae cap. xxxv.
Joannes Leslaeus lib. iv. Colitur die xxx. Martii.
S. PATRICIUS. 1001.
S. Patiucium Iliberniae episcopum, aut Scotiae praesulem, ut ait
Volaterranus lib. xix. pag. dlxx. (utrumque recte, nam prius Scoticae
ecclesiae praefuit, postmodura Hibernicae) Galli Areraorici civem suum
faciunt, Angli sibi eodein jure quo alios multos nobis iinpudentia sumraa
subreptos vindicant, Hibemi improbabilioribus argumentis apud
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 521
se natum contendunt, Scotum esse ego probo. Sigebert. Gemblacens.
Chron. ad annum cccxciv. " S. Patricius Scotus cum suis sororibus
venditur in Hibernia, ubi cum esset regis porcarius, angeli saepe
alloquio fruitur." Clare ille gentes eas sejungit, et in Scotia natum, et
in Hibernia venditum vult. Ado Trevirensis in Martyrologio xvn.
Martii : " In Scotia natale Sancti Patricii, episcopi et confessoris, qui
primus ibidem Christum evangelizavit." Franc. Maurolycus Marty-
rologio eodem die : " In Scotia natale Sancti Patricii episcopi, qui
primus ibi Christum evangelizavit, et maximis virtutibus et mira-
culis claruit, atque in Hibernia ad edomandos barbarae gentis animos
ope divina barathrum fecit horrendum, quod S. Patricii Purgatorium
hucusque appellatur, in quod descendentes quidam, reversi mirabi-
lia se vidisse referunt." Et ille Hiberniam a Scotia separat. Petrus
Galesinius Protonotarius in Martyrolog. " In Scotia S. Patricii, epi-
scopi et confessoris, qui primus eam nationem Christi sacris imbuit."
Usuardus itidem in Martyrologio, quod rogatu Caroli Magni compo-
suit : " In Scotia natale S. Patricii, episcopi et confessoris, qui pri-
mus ibidem Christum evangelizavit." Ab eo, puto, hauserunt juniores,
Ado, Maurolycus, et Galesinius. Haec Siculi, Itali, Germani, et Galli,
de S. Patricii patria prodiderunt, et natalis hic non ortus primus, non
depositio, sed dies consecrationis in episcopatum ; Hilarii PP. epist.
ad Ascanium, S. Paulini epist. xvi. ad Delfinum, S. Ambros. lib. ux.
epist. lx. ad Felicem ; quod Hirlandi ignorarunt, in suis contra Sco-
tiam et Thomam Dempsterum famosis libellis. Quid Angli censeant
exquirendum, qui vicinia loci diligentius res nostras cognoscunt et
scrutantur. Silvest. Giraldus Cambrensis Topogr. Hibern. cap.
xvi. " Patricius vero natione Britannus, vir vita et sanctitate
conspicuus, regnante Largirio Nelli Magni filio insulam Hiberniam
intravit, et gentem inveniens idololatram varioque errore delusam,
primus in ea, divina opitulante gratia, fidem Christianam et praedi-
cavit et plantavit. Baptizatis itaque catervatim populis, et tota
jam insula ad Christi fidem conversa, apud Ardmacham sibi sedem
elegit, quam etiam quasi metropolim constituit, et proprium totius Hi-
berniae primarium locum ; episcopos quoque congruis in locis collocavit,
ut in partem vocati sollicitudinis, quod ipse plantaverat, et ipsi riga-
rent, Deus autem incrementa daret." Ille diserte Britannum facit,
522 HISTORIA ECCLESIASTICA
non Hibernum, neque Gallum Britonem. Id quidam ad Angliam
referunt, et in his Gulielmus Camdenus in Britannia pag. dxxiv.
Scribit in Valle Rosina sub Verginio promontorio apud Dimetas,
vulgo JPembrokehill, natum esse ; sed cum careat idoneis auctoribus, fig-
menti loco a me id habebitur. Indifferenter Floren. Wigrorniensis
ad aunum cccxciv. " S. Patricius nascitur in Britannia ex patre
Calphurnio nomine, qui presbyter fuit, filius diaconi nomine Fodit.
Mater autem erat Patricii Conches, soror S. Martini de Gallia. Patri-
cius in baptismo clictus est Sucat, a S. Germano Magonius, a Coeles-
tino papa Patricius, id est, pater civium." Explicatius et lucidius
Matth. Westmonasteriensis Florib. Historiar. " Eodem illo anno Sanc-
tus Patricius Scotus eodem tempore in Hiberniam venditur cum so-
roribus suis." Mox idem delirus, et sui oblitus, multa figmenta super
eo congerit ad annum ccccxcv. nam et n. Hiberniae archiepiscopum
scribit, cum ante eum neque archiepiscopus neque Christiani ulli ea
in insula essent: deinde xl. annis tantum praedicationis munus im-
plevisse, cum omnium auctorum consensu constet lx. annos totos
in sancto illo obsequio eum collocasse : reges septem baptismatis sa-
cro fonte abluisse. Ridiculum sane, cum antiquissimi gentis illius
annales principio quinque tantum fratres insulam inter se divi-
sisse, non autem septem, asseverent, qui omnes sub unius imperii et
regni corpus coaluerint. Postea pudendum illud de S. Palladio com-
mentum ponit : " Dum Patricius Romae moraretur, missus est Palla-
dius episcopus a Papa Coelestino ad Scotos ad Christum convertendos,
qui primo verbum Dei in Scotia praedicans, tandem in Britanniam
pervenit, et in terra Pictorum defiuictus est ; deinde audita morte Pal-
ladii, Patricius Theodosio et Valentiniano imperantibus a Papa Coele-
stino ad partes occiduas missus est." Omnia impurissimi mendacii
plena. Nam Palladius ad Scotos jam conversos est missus, et creden-
tes, non convertendos, uti supra plene ; deinde in Britanniam, hoc est,
Angliam, eum penetrasse, falsissimum, post susceptum semel apud
Scotos docendi munus. Ulud amenter etiam confictum, Palladium
in terra Pictorum vita functum, cum Forduni obierit oppido Merniae
in Scotia, ut ostendi : hoc etiam imperitiae et ignorantiae, Patricium
successorem destinatum Palladio, Valentiniani imperio, cum multis post
eum annis Palladius in Scotiam fuerit missus, scilicet sub Theodosio
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 523
juniore. Erratum erit igitur ut minus centum annis totis. Sed ad
S. Patricium redeo, quem, sibi contrarius, vult Hiberniensem ortu fu-
isse et in Scotia venditum, cum prius ortu Scotum et in Hibernia
venditum dixisset. Pergit saperda et insulsus, a Matthaeo archiepi-
scopo Patricium ad episcopalem gradum promotum asserens, cum ar-
chiepiscopi honorem a Coelestino papa acceperit, ut infra patebit ex
Sigeberti Chronico. Denique sepulchri locum ejus ignotum contendit,
cum omnes eum Duni sepultum et veteres et recentiores affirment.
Silvester Giraldus Topograph. Hibern. cap. xviii. et versus vulga-
tissimi, licet falsissimi, nam Brigida Abrenethae in canonic. aede ja-
cet, ac in Scotia. Ex loci archivis et actis Leslaeus lib. iv. Hist.
p. CXLIX. Patricius vero in Glastonia, regione Somersetensi, et vixit et
obiit, si Malmesburiensi fides lib. n. Gest. Pont. pagina cxlv. nec de
Patricio juuiore dicant Irlandi intelligendum, siquidem Hiberniae
Apostolum idem auctor vocat, et G. Camdenus pag. clvii. Denique,
Columba in ea insula jacet, quae Scoticae ditionis, et Scotorum re-
gum sepultura, a nomine hujus sancti Columkil dicitur. Scotichroni-
con et Veremundus. Tantum improbitas Hirlandica effecit, sanctos
Dei, qui aliis deberentur, sibi affingens. Huntindoniensis vero scri-
bit S. Columbam ad S. Martini episcopatu S. Niniani in Gallovi-
dia sepultum, lib. iii. pag. cxxcix. Quam mendaces ergo hi versus !
Hi tres in Duno tumulo tumulantur in uno,
Brigida, Patricius, atque Columba pius.
Clarissime patriam S. Patricii expressit H. Rabanus in Martyrolo-
gio : " In Scotia natale Patricii episcopi, qui in Hibernia insula
primum praedicavit nomen Domini nostri Iesu Christi." Notkerus
Balbulus, etiam Martyrolog. scriptor, eodem illo die: " In Scotia nativi-
tas S. Patricii episcopi, natione Britanni, qui in Hibernia insula Sco-
tis primum evangelizavit nomen Domini nostri Iesu Christi, et eos
per miraculorum ostensionem ad fidem veram convertit." Fefellit et
hunc et multos alios rerum nostratium exordium ; nam quia Scoti pri-
mum ex Hibernia in Britanniam transierunt, existimarunt Scotos sem-
per eam insulam inhabitasse ; usque adeo nominum ut confusio fit
inextricabilis, utque quidam auctores supra laudati, Ado, Galesinius,
Maurolycus, Scotos fidei Christianae veritatem et lucem evangelii a
S. Patricio hausisse scripserunt; quinimo ipse Mellanius Probus Scotus,
524 HISTORIA ECCLESIASTICA
auctor vetustissimus, sed a librariis aut sciolis corruptus, in Vita &
Patricii prodit Palladium, intactis rebus Scotorum, ab illis fuisse re-
pulsum, ac in munere quo fungebatur archidiaconatus esse defunc-
tum, eique successorem Patricium gentem eam ad fidem convertis-
se : quod etsi historicae ecclesiasticaeque veritati sit contrarium, ta-
men a Graeculis magno consensu est receptum. Ruffin. lib. i. Histor*
Ecclesiast. cap. XI. Nicephor. Callist. lib. vm. Histor. Ecclesiast. ca-
pit. xxxiv. et transcripsere illos Ant. Sabellicus et Gilbertus Gene-
brardus ; quos omnes in manifesto errore versari, et supradicta a me
in S. Palladio, et in Apparatu Hist. facile convincunt ; et illud non de
Scotis, sed de Hibernis intelligendum docent verba Martyrologii
Romani die laudato : " In Hibernia natalis S. Patricii, episcopi et
confessoris, qui primus ibidem Christum evangelizavit, et max-
imis miraculis et virtutibus claruit." Sola haec est auctoritas
quae Hibernum convincit fuisse, sed non magni ea momenti, si-
quidem Martyrologium de depositione, non temporali ortu loqui-
tur; ita falsi qui ex hoc loco Hirlandum contendunt, uti et fabu-
latores illi qui in Galliis natum volunt, a Scotica nave piratica
aut Saxonica puerulum inde sublatum in Hibernia divenditum,
in Anglia educatum, porcorum in Hibernia pastorem seu subulcum,
Romae institutum ; quae pugnantia simul omnia vera esse non pos-
sunt, et Gallos dejicit spe sua Malmesburiensis loco laudato, qui
eam opinionem ridet. Nec desunt qui triginta annis in Glastem-
burgensi coenobio commoratum eum fingant in Anglia. In his
Gulielmus Camdenus in Britann. Descript. in Belgis, vulgo Dor-
setshire, pag. clvii. Sed refellitur hoc facile, cum seculari ille vitae
professione non etiam monastica reperiatur egisse, nisi forte dicant
in monasteria monachorum admissos seculares, quod non legi. Sunt
tamen qui eum canonicum regularem fuisse velint ; in his Joannes
Trullus Aragonius lib. I. Histor. Can. Reg. cap. v. quod et verum
esset, non tamen monachus foret, cum canonici regulares non sint
monachi. Joannes Baptista Cicada, S. R. E. Cardinalis, Bernardi-
nus Scotus, Zacharias Ferrerius, Hieronymus Mentuatus, contrarium
docuere.
Utcunque sit, certc Hibernorum est apostolus. Wernerus Rolevin-
chus in Fasciculo Tcmporum: "Patricius, filius sororis S. Martini, mit-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 525
titur in Hiberniam a Coelestino papa. Vir mirabilium operum, vixit
annis centum viginti ;" quod vix credibile est, constat enim Palladio
a S. Coelestino misso anno ccccxxxu. qui ultimus ejus pontificis
fuit, successisse Patricium non nisi eo mortuo ; igitur e duobus alterum
verum esse oportet, aut Palladii successorem non fuisse Patricium,
aut non ab eodem pontifice utrumque legatum ; nam, ut dixi, Coeles-
tinus ultimo sui pontificatus anno Palladium ad Scotos destinavit,
qui ibi magna sanctitate et eruditione multis annis versatus ; cum
tamen si verum sit, quod Laerius scribit, oportuerit eodem illo an-
no et missum ad Scotos Palladium excessisse, et Patricium ei succes-
sorem designatum, et S. Coelestinum fato etiam concessisse, quod du-
rum credere ; nihilominus tamen eundem illum errorem video am-
plexum Sigebertum, qui in Chronico anno laudato haec habet : " Coe-
lestinus papa ad Scotos in Christum credentes Palladium primum
mittit episcopum, postquam ab eodem Coelestino ad eosdem missus est
S. Patricius, genere Britto, filius Conches sororis S. Martini Turonen-
sis, qui in baptismo quidem dictus est Suchat, a S. Germano Magoni-
us, a Coelestino vero Patricius, a quo archiepiscopus Scotorum ordina-
tus, per lx. annos signis, sanctitate, doctrina excellens, totam insulam
Hiberniam convertit ad Christum." Et in eodem opere ad annum
ccccxci. " S. Patricius, secundus Hiberniae archiepiscopus, anno aeta-
tis suae cxxn. in Christo quievit." Non fuisse secundum gentis illius
archiepiscopum, supra ostensum. Totum vitae ordinem brevi recensione
ponit Marianus Scotus lib. II. Chronicor. aetate VI. ad annum ccccxci.
"S. Patricius, Hiberniae archiepiscopus, cum esset annorum xcn. obiit,
cum esset annorum sexdecim venditus est, sex annis vixit in servitute,
in Romanis partibus ;" puto aliquid deesse, saltem annorum numerum,
quibus in Romanis vixit partibus ; " sexaginta annis praedicavit in Hi-
bernia." Et forte etiam erratum a librario fuerit in numero primo an-
norum, siquidem consensus est scriptorum vivendo eum centum et vi-
ginti annos superasse. Idem de ejus redemptione eodem libro ad an-
num cccxcv. " Cum S. Patricium noluisset dominus suus dimittere.
nisi pro massa aurea, servavit S. Patricius praecepto angeli Victori
cuidam gregem porcorum, quorum custos dum fuit Sanctus Patricius
et pastor, fodit massam auream, quam ille Patricius domino suo pro
se dedit." Vereor ne fidem etiam fallat in hoc antiquitas ; nam Sige-
2 D
526 HISTORIA ECCLESIASTICA
bertus antea laudatus regis porcarium nominat, hic Victoris cujus-
dam subulcum facit, Matthaeus Westmonasteriensis dominum, cui
ille probrosam eam servitutem obierit, Scotum quendam Cuulcu ap-
pellat, Florentius Wigorniensis Milvo filio nepotis Buani in Aquilo-
nari Hibernia venditum ait ad annum salutis ccccx. Conciliet haec
qui volet, mihi indicasse pro instituto satis erit. Suspectam etiam
de eo relationem facit nominum varietas ; quibus addendum ex eodem
Westmonasteriensi, primum ei nomen fuisse Naunum : quo fonte mul-
tiplex haec appellatio defluxerit, ego non assequor ; nam ut verum sit
eo seculo nomina in confirmatione consuevisse mutari, tamen unde
quatuor haec aut quinque nomina, quae ei affingunt ? Certe an
episcopi aut antistites ordinati novum aliquod nomen assumere pro
more habuerint, nescio ; illud mihi certo persuasum, ipsos ponti-
fices nomina sua non mutasse ante Sergiurn, qui lxxxv. pontifex
sacrum magistratum iniit anno salutis dclxxxvii. ut praeter Anna-
lium Ecclesiasticorum scriptores notat Caelius Rhodiginus lib. xxv.
cap. xxvi.
Cum eo consecrati sunt, et eidem sacratissimo operi addicti, Anfilius
et Iservinus ; de quibus nihil aliud comperi. Ipse iis deinde in agro
quodam deserto monasterium aedificavit canonicis regularibus, ut in
Joanne Trullo loco laudato legitur. S. Antonini part. II. tit. X. cap.
XTIII. xxi. In Scotia hoc an in Anglia exstructum, quaeratur.
Magnam hujus sanctitatem memorat anonymus auctor vitae S. Win-
waloci apud Surium tom. II. die tertio Maii. " Per idem tempus
claruit S. Patricius, ecclesiae Christi eximium decus, et totius Hiber-
niae splendidum sidus, cujus eximiae virtutis opiuio adeo S. Winwa-
locum affecerat, ut modis omnibus ad eum proficisci peroptaret, ut
vivendi normam ex ejus sanctissima institutione capesseret. Sed cum
in ea versaretur cogitatione per visum ei S. Patricius sese exhibuit
vultu angelico, et caput aureo diademate coronatus, aitque ei, ' En ego
sum Patricius quem tantopere cupis adire, sed ne mea causa tam lon-
gum iter terra marique susciperes, misit me Dominus, ut voti tui com-
pos et visu et alloquio meo perfruaris ;' deinde blando eum sermone
admonebat, ut non se sed Christum suis ubique praesentem accederet, et
eum sibi vitae praeceptorem deligeret; praedixit etiam illi futurum eum
aliis militiae spiritualis ducem, salubrique eum consilio instruxit; porro
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 527
etiam hortabatur, ut a magistro suo socios expeteret, et cum iis ad
alium sese locum transferret." Nec plura eo in loco.
Sanctissima ejus opera venerabile etiamnum hodie apud nostrates
Hibernosque nomen ei conciliant, ut nullum ardentius colant sanc-
torum, aut vota crebrius majorique pietatis affectu nuncupent ; ex-
tatque, non sine impiorum et sectariorum horrore, antrum ab eo divina
permittente gratia factum, cujus antea hic supra Maurolycus meminit,
et praeter rerum Hibernicarum scriptores describit Simeon Maiolus
Diebus Canicularibus colloquio xx. Verba sunt : " Cum S. Patricius
praedicaret Hibernis, nec eos per miracula, neque per comminationem
futurarum poenarum, nec per promissa coelestium gaudiorum, posset
convertere, Deus per ejus preces locum indicavit, mirabili hiatu ac
profunditate inscrutabili, per quem in Purgatorium descenditur, quin
et Purgatorium S. Patricii vulgo nuncupatur : descendere in illud
plurimi, aliique quidem nunquam redeuntes, alii redeuntes admi-
randa quae sibi contigerunt de poenarum acerbitatibus a se visis
tradiderunt ; inter hos praecipuus Agneius miles. De quibus rebus
atque aliis pluribus libello quodam praecipuo actum est, uti partem
ejus recenset Dionysius Carthusianus, de quatuor Novissimis artic.
xlviii. Sed ante illum scripsit de eodem Vincentius lib. xx. Spec.
Histor. cap. liv. Appellari autem Purgatorium D. Patricii memo-
rat Albert. Crantzius Dan. lib. n. cap. xxiv. huc penetrasse Ulys-
sem ex Claudio putat Joannes Camers ad caput xxxv. Solini." Plura
qui cupis, adi S. Antoninum archiepiscopum Florentinum, Joannem
Capgravium, qui non est manu mea, et alios. Scripsere vitam
ejus ex professo Mellanius Probus Scotus, ut dixi, libris II. et Gulielm.
Malmesburiensis lib. iii. Neuter est penes me ; diligens lector, consu-
lere potes. Hic scripsit
De Antiquitate Avallonica iib. I.
Itinerarium Confessionis lib. I.
Hodoeporicon Hiberniae lib. I.
Historiam Hiberniae ex Rhuano vetusto auctore lib. i.
Epistolas plures lib. I. quas lau-
dat loco ultimo laudato Gulielmus Camdenus. Ego tamen
non vidi.
Sermones plures lib. i.
*
528 HISTORIA ECCLESIASTICA
Obiit anno aetatis xcn. vult Marianus, vel cxx. ut Wernero Ro-
levincho placet, vel certe anno cxxn. ut probabilior praefert auctori-
tas plurium, anno salut. CCCCLVin. ut Sylvester Giraldus prodidit,
vel ccccxci. ut receptior est cum Sigeberto opinio. In quodam libro
veteris notae MS. Chromelliae haec extant : " Anno quo S. August.
doctor mortuus est, scilicet ccccxviii. missus est Patricius in Hiber-
niam." Venit vero eo anno ccccxxxn. " Obiit Patricius ccccxcm.
anno aetatis suae cxx." Omnia hic incerta, gens, nativitas, educatio,
vitae series, apostolatus, legatio Romae, adventus in Hiberniam, tem-
pus apostolatus, denique mors ipsa ac sepultura, tanta est in tam il-
lustri viro ornando scriptorum vetustiorum qua cupido qua dissensio.
S. PLECHELMUS. 1002.
S. Plechelmus, episcopus Candidae in Scotia Casae. Bedae lib. v.
Hist. Angl. cap. xxiv. et sequitur eum Molanus Indiculo SS. Belgii
pag. lvi. Jo. Gerbrand. a Leidis lib. n. Chronic. Belg. cap. xvi.
" S. Plechelmus, sacerdos Dei, in confinio Scotiae de clara nobilium
prosapia procreatus." Sacerdos eunti Romam S. Wironi propositi se
et itineris socium adjunxit, et a pontifice Romano episcopus creatus
est, sive Wironis episcopus, sic enim loquitur anonymus auctor in
vita S. Wironis apud Surium tom. iii. die VIII. Maii. Addit autem,
" Plechelmus virtute venerabilis, nec aetate major, nec meritis multo
minor." Consecratus ergo Romae. Cum ad patriam reversus, aliquan-
diu substitisset, iterum eundem Wironem secutus, in Gallias venit,
ubi a Pipino honorifice excepti montem Odiliae, sive Petri, ab eo ac-
ceperunt, ibique sanctissimae vitae cursum terminarunt, ut multis in-
fra in S. Wironis relatione agetur.
Est autem S. Plechelmus patronus Ruraemondae in Belgio urbis,
cujus nomini praecipuum templum dedicatum, quae episcopalis sedes
erecta est, concedente Paulo IV. anno MDLix. Recoliturque ejus
sancta memoria die xv. Julii, ut in Martyrologii Usuardi Additioni-
bus doctus Molanus expressit. " Civitate Oudensele natale S. Ple-
chelmi episcopi Tuneintiensis," indicavit Aubertus Miraeus de Col-
leg. Canonicor. cap. lvii. ex anonymo quem laudavi nuper scriptore.
Omnia ejus scripta aevi injuria perierunt.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 529
Floruit anno dccxlviii. venit enim in Francia regnante Pipino,
patre, ut existimo, Caroli Magni. Magna certe anonymi illus aucto-
ris injuria est, qui neque episcopatum nominavit, neque pontificem a
quo inaugurationis insignia suscepit, expressit. Ego conjicio epi-
scopatus eum insignia a Paulo I. habuisse, qui xcv. in Petri ca-
thedra sedit circa annum salut. dcclvi. regnante apud Scotos
Eugenio VIII. An idem sit Plechelmus, aut Pechtelmus, S. Adelmi
socius, apud Trithemium lib. III. de Vir. illustr. S. Benedicti cap.
cxlii. quaeratur.
S. PHILANUS. 1003.
S. Philanus episcopus, vel Filanus abbas, sanctissimae recorda-
tionis, apud nostrates in Fifa et Argadia cultus ; cui templum et arx
munitissima in lacu Levino. Hect. Boeth. in Descriptione Scotiae.
Memorabile de hoc narratur ab eodem lib. xiv. Histor. Scotic. pag.
ccciii. Robertus Brusius rex, ad bellum in Anglos se paraturus,
brachium S. Philani jussit in castra deferri ; sed a sacerdote de-
ceptus, et capsula tantum argentea, non ipsum brachium, concessa, ne
tumultu, scilicet, perderetur : sed cum rex in precibus perseveraret,
capsula sponte, nulloque tangente, aperta, verum brachium, quod domi
relictum, sacerdoti ostendit, quo rex et milites armati praeclaram vic-
toriam de hostibus retulere, caesis L. millibus Anglorum, cum du-
centis equitibus auratis, ipso rege Eduardo aegre fuga et proditione
Merchiarum comitis elapso. Scripsit
De Meditatione Sanctorum lib. I.
Homilias lib. i.
Epistolas ad Ecclesiam suam lib. i.
Floruit anuo dcciii. Colitur die ix. Januar. Breviarium Scoticum.
S. PFJSCUS. 1004.
S. Priscus, episcopus incertae sedis, uti priori illo et rudi seculo
receptum, magna virtute et sanctitatis fama ecclesiam sibi com-
missam administravit, coaetaneus SS. Colmanni, Medani, Modani, et
Euchini, itidem episcoporum ecclesiae Scoticae. Hect. Boeth. lib. viii.
•530 HISTORIA ECCLESIASTICA
in fine. Joannes Leslaeus lib. iv. pag. cxliii. Scripsit
Homilias de Sanctis lib. I.
Vivebat anno dxxxi. Quo die colatur, non reperi.
S. PEREGRINUS. 1005.
S. Peregiiinus, a vita cognomento desumpto, Scotiae regum Ro-
mani et Plantulae filius, incomparabilis sanctitatis vir, qui ex pere-
grinatione Hierosolymitana xlii. annos totos eremum incoluit, par-
temque Apennini a suo nomine appellari fecit, ubi et templum ei
sacmm ingenti concursu, in ditione Mutinensi, frequentatur ; cor-
pus vero Lucae requiescit, ut Sylvanus Razzius in Vita Sanctorum
Hetruscorum, et Caesar Franciottus in opere de Sanctis Lucensibus
prodiderunt. Vitam ejus anonymus scriptor Italus, nec doctus, de-
dit, eamque Rhegii et Bononiae publicavit Peregrinus Capius : sed
ea mihi est jure suspecta, quod anilibus fabulis sit referta, nec quic-
quam bonae frugis contineat. I. Romani et Plantulae, Scotiae regum,
nec annales Scotici nec peregrini ulli scriptores meminerunt. II.
Ad regnum vocatus, diadema respuit, totumque patrimonium, id est,
census regni annuos, pauperibus erogavit. III. Dum visitaret loea
sancta, Hierosolymis adiit adoravitque locum ubi Deipara Virgo
baptismo lustrata. IV. Jubetur in Aegypto adorare Mahometum, qui
ducentis a morte Peregrini annis vix natus fuerat. V. Postquam in-
nocuam flammam decem horis illaesus sustinuisset, Aegypti Solda-
num cum toto regno sacro baptismi fonte lustravit ; cum adhuc eo
seculo Aegyptus sub Romano esset imperio, nec nomen Soldani mul-
tis postea seculis auditum. VI. Dum Ancona (quo ex peregrinatione
Hierosolymitana appulerat) Romam petit, in itinere S. Michae-
lis in monte Gargano fanum supplex invisit ; duplici sane errore, nam
mons Garganus neque in illo tractu, secl in Apulia prope Sipontum
urbem sit, neque adhuc eo tempore instituta solennitas apparitionis
S. Michaelis in eo monte, qui dicitur apparuisse anno ccclxxxvii.
ut Sigebertus vult, vel cccccxcn. ut ad diem viii. Maii in Marty-
rologio Romano Baronius docet ex historia MS. illius rei, quae in
Biblioth. Vaticana habetur, idque factum vult anno dxxxvl Vide
locum. VII. Canonizatum anno salut. cccclxiv. cum multis postea
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 531
seculis caeriraoniae referendi in sanctos, seu canonizationis, sint in-
troductae, ut meraini rae in Historia Ecclesiastica observare. Utcun-
que illa vita ab imperito sic scripta, constat tamen magnae sanctita-
tis virum fuisse, et piae vitae anachoretis unicum exemplar : cujus
sepulturae adfuerunt, ut idem ille auctor ignobilis tradit, Geminianus
Mutinensis episcopus, et Alexius Pisanus episcopus, cum omnibus
aliis Hetruriae episcopis et clero, S. Severinus Ravennae archiepi-
scopus, cum Galliae Cisalpinae omnibus praesulibus, numero quidem
xxvii. Scripsit
Orationes, et orandi Modum, lib. I.
Meditationes lib. i. quas dicunt ip-
sius manu corticibus arborum inscriptas, etiamnum hodie
asservari.
Obiit anno cccclxiv. quo etiam in sanctorum album relatus, et
templum ei dedicatum die I. Augusti, quo Bononienses, Mutinenses,
Lucenses, aliique Italiae populi, commemorationem ipsius solennem
agunt, et veluti natalem celebrant.
S. PETRANUS. 1006.
S. Petranus, frater S. Gibirini, ex Scotia eum in Gallias secutus,
miro sanctae piaeque vitae ardore in Rheraensi tractu vixit, sanctis
ascriptus, ut reliqui omnes septem fratres. Molanus, et Georgius
Colvenerius notis ad Flodoardum. Scripta perierunt.
Peregrinabatur anno dix. Sigeberto auctore ; quando obierit, non
comperi.
S. PETROCUS. 1007.
S. Petrocus, in Scotia mediocri fortuna parentibus ortus, ut in
Scotichronico habetur, in Hiberniam trajecit, ut discipulos S. Pa-
tricii coram conveniret ; a quibus aliquandiu detentus, ad S. Davi-
dem Scotum apud Menenses agentem in Cornubiam transivit, ubi vi-
ta vere apostolica instituta ad oppidum Laffenac, seu Loderic, mo-
nasterium celebratissimum manibus suis fundavit, quod ab ipsius
nomine Petrocstow, deinde contracta voce a posteris Padstow ;
532 HISTORIA ECCLESIASTICA
quo nullum in tota Anglia sanctitatis opinione, aut monachoruin
doctissimorum numero, nobilius. Scripsit pleraque, ut in Polychronieo
Scotico est lib. iv. cap. XII. sed omnia interierunt, praeter
De Vita solitaria lib. i.
Floruit anno dlxiv. Stultissime Anglum facit Pitsaeus.
S. PRAXEDES. 1008.
S. Praxedes, filia Claudiae Scotae de qua egi lib. iii. supra hoc ope-
re, et S. Pudentis, senatoris Romani, soror SS. Novati, Timothei,
et Pudentianae. De ea sic Martyrologium Romanum die xxi. Julii :
" Romae S. Praxedis virginis, quae in omni castitate et lege divina
erudita, vigiliis atque orationibus et jejuniis assidue vacans, quievit
in Christo, sepultaque est juxta sororem suam Pudentianam Via Sala-
ria." Addit iis Franc. Maurolycus Martyrolog. eodemdie: "officioque
erga pauperes exercitata." Id Ado Trevirensis explicans, eodem die in
Martyrologio, ait eam " omne defuncti patris patrimonium in paupe-
res erogasse." Vitam ejus scriptam aiunt a Pastore quodam presby-
tero, qui eam sepelivit: quando hujus nomen in S. R. E. titulum car-
dinalitium iverit, docet historia MS. quae in Vaticana Bibliotheca
asservatur, et ab eruditissimo Baronio laudatur, laudato Martyrologii
Romani loco.
S. PUDENTIANA. 1009-
S. Pudentiana, ut vult Martyrologium Romanum die xix. Maii,
seu Potentiana, ut alii malunt, Galesinius, Maurolycus, Ado Trevi-
rensis, et Usuardus eodem die, filia Claudiae Scotae, soror S. Prax-
edis. Verba Martyrolog. sunt : " Romae Sanctae Pudentianae virginis,
quae post innumeros agones, post multorum martyrum venerabiliter
exhibitas sepulturas, post omnes facultates suas pro Christo pauperi-
bus erogatas, tandem de terris migravit ad coelos." Gesta etiam
hujus idem Pastor presbyter recenset, et Mombritius tom. n. Vit.
SS. et quia non Scota est, sed Scotae tantum filia, longiorem de ea
sermonem non produco ; qui volet, fontes ipsos adeat.
Floruit haec cum sanctis suis germanis circa annum xc.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 533
PASLATENSIS. 1010.
Paslatensis quidam monachus, incerto nomine, sed magna erudi-
tionis claritudine, si tamen unus ille fuit, ac non plures incepti ab
uno, eo in monasterio, operis continuatores, scripsit
Chronicon ab initio Mundi lib. i. quod Georgius Buchan-
anus in Historia sua Scotica sequi se profitetur, et
veluti Palladium incendio furentium cum Knoxio haereti-
corum exceptum asservat Alexander Setonius, Scotiae can-
cellarius, Dunfermelinae comes. Eo etsi res orbis universi,
res tamen praecipue Scoticas attingit, et sunt quae Hector
Boethius non viderat.
Vivebat anno mcccclii.
S. PATRICIANUS. 1011.
S. Patricianus quis fuerit, docet Hector Boethius lib. vin. Hist.
Scot. in fine. " Passi sunt complures sub idem tempus antistites et
sacerdotes, propter Christi nominis confessionem, a Saxonum feritate
in Albione, uti qui Britannicas res memoriae prodiderunt, literis man-
daverunt, constantissimis animis martyrium : alii alio fugientes secun-
dioribus se rebus servaverunt, et inter eos Patricianus episcopus, vita
et disciplina insigni, apud Congallum regem, a quo praediis et agris
in Mona insula donatus, vitam plane Christiano dignam docendo et
exhortando ad meliora peregit. Quievit is beatissimo fine, perspicuum
cunctis exemplum, studiosam vitam, Deoque optimo maximo semper
acceptam, relinquens, Conrano rege Scotis imperitante." Meminit et
Joannes Fordunus Hist. Scot. lib. iii. qui ait eum scripsisse
Documenta ad Fideles lib. I.
De Persecutione Saxonica lib. i. Gens ea bar-
bara feritate littus Oceani Britannici primum obsidebat ; de-
inde regionem ipsam ingressa, cives omnes, sed maxime
Christianos mactabat.
Vivebat anno dxxxiv.
2 E
5Si HISTORIA ECCLESIASTICA
PELAGIUS. 1012.
Pelagium, damnatae memoriae haereticum, Britannum, hoc est, An-
glum, faciunt omnes. D. Hieronymus lib. i. et iii. Commentar. ad
Hieremiam Scotum vult ; Christophorus Browerus notis ad Fortu-
nat. Venant. lib. iii. epigram. viii. illum sequitur, genti sane nostrae
injurius ; quo fit ut viros sanctitate, eruditione, et rerum gestarum
gloria prae caeteris iliustres nobis auferant, sceleratos omnique infamia
coinquinatos liberaliter donent.
Fuit hic ortu Anglus, professione monachus, ut est in Decreti part.
II. apud Gratianum causa xxiv. quaest. iii. cap. penultimo. " Eodem
die quo ille in Anglia natus tenebras errorum toti mundo effudit,
summum ecclesiae lumen Augustinus in Africa emicuit ;" auctor
Wasfila est, vetustissimus historiae ecclesiasticae scriptor. Sectam suam
impie disseminare coepit anno cccciv. sedente in Petri cathedra In-
nocentio I. cujus sanctissimi pastoris opera, indicto Carthaginem con-
cilio ccxxiv. episcoporum, per universum orbem damnata est ea im-
pietas anno ccxv. sed eadem per Agricolam Pelagii discipulum reno-
vata est anno ccccxlvi. ut ex narratione liquet Matthaei Westmo-
nasteriensis. Verum illam acerrime in Anglia impugnarunt Sancti
Germanus Altissiodorensis, Lupus Trecassinus, antistites ; in Scotia
S. Palladius, gentis illius apostolus ; et scripto damnarunt non modo
concilium Carthaginiense, ut dicebam, et Milevitanum, sed et Inno-
centius papa decreto edito, quod ampliavit ejus successor Zosimus, et
Magister Sententiarum lib. II. distinct. xxviii. et Gennadius Mas-
siliensis libris vi. et Constantini presbyteri extat volumen ad Patien-
tem Lugdunensem super illius sectae pravitate, et S. Scripturae glos-
sator ad caput xxix. Ecclesiast. et alii ; ut jure dicat D. Hieronymus,
" Pelagius seculi gladio, et totius orbis auctoritate damnatus est."
Adjutores habuit Coelestinum et Julianum, ut praeter alios habet
diserte Tiro Prosper in Chronico in Luciani consulatu. Error est
in numero, ut puto, in Chronico Rheginonis, qui ortum hujus pestis in
annum CCCL. retulit, aliis in annum ccccvii. rejicientibus, jure in an-
num XII. Arcadii, quod placuit Hermanno Contracto in Chronico. Ma-
rianus non bene, ut opinor, lib. II. aetate vi. anno ccccxn. ortarn vult,
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 535
complices appellans Coelestinum et Julianum, ut et Sigebertus, qui
eos locat in anno salut. cccciv. rectius haud dubie. His et Leporium
addit Ado Viennensis Chronico, sed Coelestinum vocat, et episcopum
facit, ut et Julianum. Qui plura volet, adeat Bedae Annales Angli-
canos, et Joannis Balaei Centurias, Polydori Virgilii Historiam lib.
iv. et alios.
Florere incepit, ut monui, anno cdiv. hoc est, anno xvn. ante-
quam Anglosaxones in Britanniam appulissent, et mirum in modum
rem Christianam ea in gente turbavit ; sed tamen ab ejus pestis atro-
citate immunis fuit nostra Scotia, nec quicquam suae fidei puritati
nocuit vicinorum contagio.
S. PECHTWINUS. 1013.
S. Pechtwinus, Candidae Casae in Scotia praesul, Florentio Wi-
gorniensi memoratur. Scripsit vero
In Matthaei Evangelium Commentarios lib. I. MSS. extant
in bibliotheca Pauli Petavii, senatoris Parisiensis.
Obiit anno dccxcix. hoc est, anno x. Caroli Magni apud Fran-
cos, imperante Scotis Fergusio III. auctore Wigorniensi, loco lau-
dato.
PHILIPPUS. 1014.
Phillippus, abbas Scotorum Benedictinorum ad D. Jacobi in sub-
urbio Herbipolensi, et coenobiarcha xvn. Michae successor sub
Ottone Volffahele episcopo. Vir fuit religiosi voti tenax observator,
nec minus prompto ad secularia negotia animo, censum auxit, et ho-
norem. Scripsit
Epistolam ad Carolum IV. Imperatorem, a quo omnium pri-
vilegiorum monasterii confirmationem impetravit.
Praefuit annis xxi. Obiit anno mccclxi. Chronicon dicti coenobii.
536 HISTORIA ECCLESIASTICA
I
PHILIPPUS. 1015.
Philippus et ipse ejusdem monasterii abbas numero xxxn. sub
quo coenobium, decessorum incuria, in ultimam et non ferendam pe-
nuriam incidit, ut aedibus collapsis monachi omnes excederent ; quam
vastitatem et desolationem mors ipsius statim est insecuta ; quo de-
functo Laurentius Herbipolensis antistes, bulla impetrata ab Alexan-
dro VI. pontifice, regimen a Scotis, in quorum gratiam fundatio facta
fuerat, ad Teutones transtulit, sub quibus varia fortuna diu fuit.
Nimium vehemens in Scotos nostros est Joannes Trithemius abbas,
eo Spanheymo translatus, sed excusat Joannes Busaeus, doctissimus
Jesuiticae societatis pater. Scripsit Philippus
De miserabili Monasterii Desolatione lib. I.
Sedit anno i. obiit an. mccccxvii. Primus abbas Germanus qui
Scotis eo in monasterio regendo successit, fuit Kilianus Crippus. Vide
Chronicon Trithemii.
S. PASCHASIUS. 1016.
S. Paschasius, princeps legationis Romanae, cum a sanctissimo Vic-
tore pontifice Donaldus Scotiae rex doctores obnixe petiit, quorum
opera pia Scoti Christiani fierent. Paulus Jovius in Descriptione Sco-
tiae. Quinam hi doctores primi et apostoli Scotiae fuerint, a nos-
trarum rerum scriptoribus proditum non erat, nisi Lismorensis mo-
nachus anonymus id nos docuisset. Scripsit
Contra Ritus Paganos lib. I.
Institutionem ad Neophytos Scotos lib. i. Anonymo
Lismorensi [auctore].
Vivebat anno ccin. eo enim anno Scotia ad fidem conversa, dixi in
apparatu. Colitur Dornae in Sutherlandia XII, Decemb. Breviaria
Scotica.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 537
S. PRISCUS. 1017.
S. Priscus hic alium praecessit multis annis, ex eorum numero qui Cul-
dei, seu Dei Cultores, a nostratibus appellati, populi Christiani doctores
habebantur ; quo seculo claritudinem etiam sunt consecuti Amphi-
balus, Modocus, Calanus, Ferranus, Ambianus, Carnocus, et plerique
alii viri doctrina et religione insignes, ait Joannes Leslaeus lib. III.
pag. cxxn. et Hect. Boeth. lib. VI. Ilistor. Scot. ut saepe hoc opere
indicatum. Scripsit
Contra Ethnicorum Superstitiones lib. i. qui ea tempestate
penitus Scotia eliminati Culdeorum opera.
Florebat anno ccxc. vel serius, ut aliis visum ; sed parum interest.
S. PIRMINIUS. 1018.
S. Pirminius Scotus, apostolus Boiorum ; nam primum quidem Mel-
densium episcopus, ut Baronio videtur, aut Argentinensis, ut aliis
placet, vel episcopus in Bavaria, ut sentit Cratepolius ; deinde Augiam
Divitem famosum coenobium fundavit, et quia in ea insula serpentium
tanta copia erat, ut certam incolis perniciem afferrent, eos omnes
serpentes uno crucis signo in perpetuum abegit ; sed ab hac sede sua
depulsus, in Alsatiam se contulit, alia monasteria conditurus. Contract.
Chronico. Trithem. lib. iv. Vir. 111. cap. cxci. Vitam ejus literis
mandarunt Henricus comes a Calune, abbas Augiensis, et Warmannus
comes a Dilingen, episcopus Constantiensis. Hunc tantum virum
non desunt qui Angliae donarint, in Scotiae praejudicium ; sed ex
actis ipsis prudentius nostratibus eum adjudicavit Wolfgang. Lazius
in Austria, et rursus in Migrat. Gent. lib. VII. pag. ccxxxi. Vide
Raderum in Bavaria Sancta. Scripsit
Homilias varias lib. I,
Floruit anno dccxxvii. Contract. ut jure Baronium reprehendat
Uvion pag. ccclx. Colitur die III. Novemb. Martyrolog. Rom.
S. POTENTINUS. 1019.
S. Potentinus, abbas Scotus, ac discipulus S. Columbani Scoti
588 HISTORIA ECCLESIASTICA
Bobiensis, cum eo Luxovium profectus, cum eo inde a Theodorico et
Brunechilde expulsus, Franciam lustravit, donec Constantiam urbem
in Armoricis appulisset ; in cujus suburbano coetum monachorum col-
legit, quibus in summa regulae observantia praefuit, magistro suo
simillimus. Scotum autem esse liquet, nam nemini Luxovio exire
cum sancto viro permissum, qui non ejusdem concivis et conterra-
neus, hoc est, Scotus. S. Jonas cap. xxiii. pag. clix. Scripsit
Ad Monachos collectos lib. i.
Epistolas ad Columbanum lib. i.
Floruit anno dcxxi. Dies cultus est incertus.
S. PROMPTIA. 1020.
S. Pkomptia virgo, soror S. Gibriani Scoti, quae cum eo septemque
fratribus patria egressa, in Galliis regulariter vitam in timore Do-
mini transegit, et in territorio Rhemensis archiepiscopatus sancto-
rum operum plena quiescit. Flodoardi Historia.
Deposita est anno dxix. Jac. Cheyneus.
POSSENNIA. 1021.
S. Possennia, soror itidem superioris, et virgo, eodem vitae genere
usa, eadem in provincia, jejuniis et orationibus dedita, vixit, et in
eadem deposita, sanctorum itidem albo, saltem ab episcopo loci, inser-
ta, colitur. Idem Flodoardus.
Annus idem cum sorore, dies vero incertus.
PATRICIUS. 1022.
Patiucius, SS. Trinitatis monachus, natus Dornae in Sutherlandia,
monasterii Aberdonensis superior, cum sectarii omnia temerarent,
jamque ipsum coenobium, ferro flammaque saevituri, demoliri appa-
rarent, concionaturus obviam processit ; sed illi qui Deum contemp-
serant, ipsumque verum cultum aboleverant, nequaquam sacerdotibus
parcere decreverant, verum eum scalis praecipitatum, eliso cerebro,
interemerunt.
Necabatur anno mdlix.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 539
PATRICIUS PANETARIUS. 1023.
Patricius Panetarius, doctrinae laude et professione Parisiensi
inclytus, sed raulto magis prudentiae dotibus celebris ; quo nomine in
arcani concilii secretura admissus a Jacobo IV. rege, edidit ad eum
Politicas Observationes lib. i.
Claruit anno mdxx. Hectori Boethio aequalis.
JOANNES PAPARO. 1024.
Joannes Paparo, apostolicae sedis per Scotiam et Hiberniam legatus,
et cardinalis, auctoritate Eugenii III. Hiberniae archiepiscopa-
tus quatuor instituit, Armachanum, Dublinensem, Cassiliensem, Tu-
araensem, ut ex Baronio colligit in Geographia Ecclesiastica Au-
bertus Miraeus. Hunc sane Onuphrius Romanum facit, forte quia
Romae natum ex Paparone illo equite qui clarissimam eam fa-
miliam Romae fundavit, ut supra hoc tractatu dictum cap. xviii.
Scripsit
Ad Ecclesias Scoticas lib. I.
Hibernis archiepiscopatus instituebat anno mcli. nec plura repe-
ri. Corrupte Joannem Papirum vocat Rogerus de Hoveden pag.
cclxxxi.
JO. PATRICIUS. 1025.
Jo. Patricius Banfiensis Seraphico ordini se totum mancipavit
Aberdoniae, post legitimos in bonis artibus titulos, maximamque
nominis existimationem, pietatis praeconia certissima habiturus.
" Optime de Francisc. relig. meritus," ait Franc. Gonzaga part. III. de
Orig. Seraph. Relig. pag. dcccxlviii. cum lxxx. fratribus sa-
cerdotibus ex Scotia in Belgium trajecit, et pro constante fidei con-
fessione spontaneum exilium passus," violatae majorum pietati exi-
miura testimonium perhibuit. Scripsit
Sermones ad Fratres de Patientia Evangelica lib. I. MS. ut audio,
540 HISTORIA ECCLESIASTICA
Audomari et Tornaci.
Summarium Legis divinae lib. i.
Contra Haereses nascentes lib. I.
Acta Disputationis suae lib. I.
De Missae Sacrificio lib. I.
Exulavit anno mdlix. cum primum in ecclesias furens haeresis
involavit ; ubi obierit, non deprehendi.
PECTELINUS. 1026.
Pectelinus, Candidae Casae in Scotia antistes, eodem tempore se-
debat quo Hagustaldensem ecclesiam Accas administrabat ; nec plura
de eo comperi. Scripsit
Epistolas ad Accam Coepiscopum lib. i.
Florebat anno dccxxxi. quem annum mors ipsius insecuta est ;
cui Frithwaldus successit, eodem Wigorniensi auctore ; sed cum duo
priores Scoti fuerint, hunc Anglum esse volunt, sed ego nullo pro-
bato scriptore id affirmari video. Hoc sane certo liquet, Candidae Casae
episcopatum semper ditionis fuisse Scoticae, nec unquam Anglico
juri subjectum, atque etiamnum hodie Galdiae seu Gallovidiae episco-
patus audit.
ROBERTUS PHILIPPUS. 1027.
Robertus Philippus Sanchrensis, nobile literarum tirocinium in
Scotia egit, auxit Lovanii, absolvit Romae, Parisiis ita sacrae theo-
logiae arcana imbibit, ut cum in Scotia esset, novatores congressum
timentes, carceri eum publico a patre haeretico proditum mancipa-
rint, ubi constantia insuperabili minas eorum qui torquebant, ac cru-
ciatus sprevit ; Lutetiam redux, philosophiam publice in Becodiano
est professus. Scripsit
In omnia Aristotelis Opera lib. I.
Fidei Controversias lib. I.
Vivit adhuc Tolosae in sancto Presbyterorum Oratorii, cui se ad-
dixit, consortio ; horno sine ambitione, eruditus, ac suavissima morum
comitate.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 541
JOANNES PETREUS. 1028.
Joannes Petreus, sive Petrie, bonas artes in Galliis multos jam annos
docet summo ingenii vivacissimi fructu. Scripsit
In omnia Aristotelis Philosophica Opera lib. I.
Tractatus Politicos lib. I.
Vivit adhuc Beriaraci in Aquitania, et utramque linguam seve-
rioremque gnaviter colit.
DAVID PERSONUS. 1029.
David Personus Abirbrothensis, cui vico et monasterio nobili nomen
a fluviolo alluente, Neracensis in Gallia Collegii moderator, Baronis
Rossensis Scoti nuper in Italia comes, multarum linguarum gnarus,
varia opera habet emittenda, sed vernaculo sermone : in his sunt,
Varietas Rerum lib. i. opus ingens, et multis annis elaboratum.
Cantiones Scoticae Amatoriae lib. I.
Apologia pro Patria lib. I. Neapoli nuper
conscripta dum quidam apud proregem de ea non pro digni-
tate loqueretur : versus sane sunt boni.
Vivit adhuc in Scotia, finitis peregrinatione Scotica et Italica.
HENRICUS PHILIPPUS. 1030.
ALEXANDER PEIRSONUS. 1031.
DAVID PRIMROSIUS. 1032.
Nihil quod ego viderim emiserunt nisi, rege Scotiam repetente,
epigrammata quaedam et poematia, quae simul cum aliis prodierunt
Edimburgi.
APPENDIX AD LIBRUM XV.
S. QUERANUS. 1033.
S. Queranus in Scotia abbas, ait Martyrologium Romanum die
ix. Septembris, repetuntque Usuardus, Petrus Galesinius, et alii.
Scripta omnia injuria temporis interierunt. Quo tempore vir
2 F
542 HISTORIA ECCLESIASTICA
sanctus floruerit, non potui deprehendere. Existimo tamen esse qui
Ceranus dicatur ab Adamanno Scoto in Vita S. Columbae lib. i. cap.
lii. et sic facile erit aetatem ipsius deprehendere ; nam qui ante Co-
lumbam vixit referetur jure in annum dc. Meminit Arnoldus Uvion
lib. III. Lign. Vitae pag. ccxcvm. nec quicquam tamen de actis ejus
aut tempore : ex Breviario tamen Scotico, excerpente v. ci>. Jac.
Cheynaeo, J. C. ac theologo, deprehendi floruisse anno dccclxxvi.
S. QUINTIGERNA. 1034.
S. QuintigerNa, vidua moribus sanctissimis, matrona eo seculo in
Scotia vixit, quo aurea pietas passim obambulabat, eratque unica
sanctitatis cura.
Claruit anno dlx. Colitur die vn. Januarii. Breviar. Scot.
S. QUADANOCUS. 1035.
S. Quadanocus memoratur ab anonymo scriptore in vita S. Winoci
apud Surium tom. vi. die v. Novembris ; fuit enim hic S. Winoci
civis et discipulus, et peregrinationis socius. Scotum autem fuisse
S. Winocum docet Theodoricus abbas monasterii S. Trudonis in Vita
S. Rumoldi, infra lib. xvi. sic ergo anonymus ille : " Habuit pro-
inde in consortium suscipiendae peregrinationis conjuratos in Christi
sacramenta tirones ; Quadanocum videlicet, Ingenocum, atque Mado-
cum, genere quidem spectabiles, et vita probabiles. Hi una cuin
Beato Winoco, rerum suarum onere expediti, patrio solo parentumque
opibus exuti, ad currendam viam mandatorum Dei passibus fidei du-
cebantur." An una cum Winoco monasticum habitum induerit in
monasterio Sithin sub regula S. Bertini Scoti, affirmare non audeo.
Est tamen probabile, illum qui parentes opesque caducas spe gloriae
aeternae reliquisset, in tam sancto proposito deserere mngistrum nolu-
isse; et dicunt ejus rei mernoriam Audomaropoli hodie asservari.
Scripsit
Vitam Winoci magistri lib. i. aliam ab ea quarn Surius
recitavit loco laudato, quae MS. Bononiae iu Morinis extat.
Floruit anno dcxcviii. ut ex actis SS. Winoci et Bcrtini colligi-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XV. 543
tur ; eo enim anno posterior hic obiit. Beatum recolit Henricus
Cesterius in Arbore Bertiniana, et Locrius pag. lxxx. Chronici
Belgici.
S. QUHISLANUS. 1036.
S. Quhislanus Scotus erenrita in provincia Kyntyre sancte vixit,
et eodem in loco depositus : incoluit autem lacum, quem prius a viro
sanctissimo Kilkeran dicunt ; ipse autem habuit cellam in mediter-
raneo ejusdem lacus, insula modica, quae hodie parochialis est eccle-
sia, vulgo Kilquhislan, id est, cella Quhislani.
Clarebat anno mcxii. Colitur die ultimo Octobr. Nundinae loci.
Brunus pag. xxcix.
QUINTINUS. 1037.
Quintinus unus ex iis qui fatali Scotorum calamitati cessit, Eduar-
do Angliae rege tyrannice Scotiam, regum suorum pueritia et dis-
sidio expositam, opprimente ; tunc enim, cum publica monumenta
longa parentum cura coacervata et erudito studio collecta, e biblio-
thecis rapta, igne consumerentur, et literati quique in Angliam rele-
garentur, hic spontaneum sibi exilium indixit, et Parisios se contulit,
ubi egregium a liberalibus studiis nomen patriae sibique peperit.
Scripsit
Querelam de Patriae Miseria lib. I. versu eleganti. Prodiit
Lutetiae typis Stephani Balland anno mdxi.
Florebat anno mcccxx. aut praeter propter.
FINIS LIBRI DECIMI QUINTI.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XVI.
S. RADULPHUS. 1035.
S. Radulphus, aut Radulfus, D. Bernardi amicitia clarus, conven-
tum monachorum ex patria deduxit in locum qui Waleelle dicitur,
ait Anselmus Gemblacensis in Auctario, quanquam illum Anglia ori-
undum faciat more illius seculi quo Scotos per Angliam peregrina-
tiones suas incipientes, Scotorum obliterata appellatione, Anglos vo-
cabant. Cognomentum ei a S. Columba, puto quia in insula S. Colum-
bae in aestuario Forthae monachum induerat. Robertus de Monte
in Appendice ad Sigebertum, qui eum abbatem S. Ebrulphi creaturn
prodit. Scripta omnia interierunt praeter
Expositionem in Regulam lib. i.
Claruit anno mcl. venit in Burgundiam anno MCXXXII. abbas
S. Ebrulphi renunciatus anno mclxxvii. ut ex auctoribus laudatis
est palam.
S. RUTHIUS. 1036.
" S. Ruthius discipulus S. Columbae, haud parum natalium amplitu-
dine, sed magis longe religione honestatus," ait H. Boethius lib. ix.
Histor. Scot. pag. clxvii. Sancto illo patre in Hiberniam conten-
dente, ecclesiae Scoticae regimen suscepit, fuitque alicubi episcopus,
ut Fordunus prodit, sed sedem non expressit. Scripsit
Sermones de Sanctis lib. I.
De Vita Monastica lib. I.
Claruit anno dcvi. Jo. Leslaeus lib. IV. pag. CLH. Colitur die
xxvii. Decembris. Scotichronicon.
HISTORIA ECCLESIASTICA. 545
S. H. RABANUS MAURUS. 1037.
S. H. Rabanus, seu Rabamus, ab habitu corporis Maurus, et cogno-
mento Gallico Magnentius vocatus, Academiae Parisiensis sub Carolo
Magno fundator. Vide supra hoc opere lib. i. in Alcuino, et lib. III. in
Clemente, et lib. xn. in Mailrosio : adde Paulum Morigiam Jesuitam
lib. II. Viror. illust. cap. VI. " Monachi fuerunt Claudius, Rabanus, et
Joannes, cum Alcuino, qui fundarunt Academiam Parisiensem, et
originem Ticinensi dederunt." Hos enim tres ille comites ex Scotia
in Gallias habuit, ubi nobilissimum literarum emporium Lutetiae
erexit. Praeter eos quos antea laudavi, ipse Balaeus, et Dei veritatis
et Scotorum hostis, illiteratissimus descriptor, Britannic. centur. u.
cap. xvii. " Ex praedictis constat Anglos et Scotos Lutetiae bonas
artes primum publicasse." Ridiculum sane testimonium, nam omnes
illos doctores magno conatu Anglos fecerat, tum sui oblitus, Scotos
etiam in partem gloriae vocat ; et ineptit insanum Polydorus Virgilius
lib. v. Histor. Anglic. pag. cvi. eadem levitate fidem fallens. Reli-
giosius Itali, Gallique ac Germani, Ricobaldus Ferrariensis, Ptolo-
maeus Lucensis, Robertus Gaguinus in Carolo Magno, Robertus
Gonletus in Compendio Fundationis Universitatis Parisiensis, aiunt
unanimi consensu, " primam theologiae sedem in Academia Parisiensi
posuisse Alcuinum, Joannem, Rabanum, et Claudium, Scotos ;" quod
Gilbertus Genebrardus inseruit suae Chronologiae pag. dxix. Lilius
Gyraldus Ferrariensis delatos ait " in Galliam ex Scotia ad institu-
tionem Parisiensis scholae, tempore Caroli Magni, Claudium, Demen-
tem, Rabanum, et Alcuinum ;" sed corruptum nomen, legendumque
Clementem. Raphael Maphaeus Volaterranus Commentar. Urban.
" Scholam Parisiensem, tunc primum inchoatam, sua doctrina celebrio-
rem reddidit." Hunc vero Academiae Parisiensis fundatorem eun-
dem esse cum praesule Moguntino putat in Bibliotheca Conradus
Gesnerus, et cum eo Josias Simlerus. Vera sane opinio est, illum
Alcuino multo fuisse juniorem, nam ejus discipulum vocat Flodoardus
lib. iii. Hist. Rhemen. cap. xxi.
Hic a Carolo Magno Meldensi episcopatu donatus, maluit religiosain
546 HISTORIA ECCLESIASTICA
vitam sub regula D. Benedicti, quam in Mailrosensi in Scotia mo-
nasterio amplexus erat, seque adoptari voluit inter monachos Ful-
denses, quorum deinceps abbas fuit. Ermenoldus Diaconus in Vita
S. Solae : " Sanctissimus, ac in omni parte peritissimus dominus, Ab-
bas Rabanus perspicabiliter fulget." Id sub Carolo Magno ei com-
missum coenobium, idem auctor testis, qui illo ipso aevo scribebat ;
sed crimiuantibus fratribus, studiis theologicis impensius quam par
erat addictum, seculariaque coenobii negotia ab eo nimium seposita,
offensus secessit, nec prius rediit, etsi ardentissimis omnium votis et
precibus revocatus, nisi inauguratus Moguntiae archiepiscopus, vi.
ut volunt, a S. Bonifacio. Hunc Sixtus Senensis lib. iv. Biblioth.
Sanc. Robertus Bellarminus lib. de Scriptor. Ecclesiast. Joan. Trithe-
mius Catalogo illustrium Viror. pag. cxxv. et libr. de Script.
Ecclesiast. pag. ccli. volunt natione fuisse Germanum, Genebrardus
pag. xxxi. Gallum, Balaeus et alii Anglum ; sed Scotiae eum civem
suum donant, praeter rerum nostratium auctores, qui supra a me sunt
laudati.
Nec minores super re ipsa et fundatione academiae, quam gente
ipsius, dissensiones, siquidem sunt qui eum non collegam Alcuini,
Joannis, et Clementis, volunt fuisse, sed discipulum, et nec Fuldae
monachum, sed Turonibus vixisse ; quinimo non defuit Christophorus
Browerus, qui assereret, eum Parisiis vixisse, nedum doctoris ibi par-
tibus functum, a nullo veterum probari, nisi ab auctore anonymo Ab-
batum Fuldensium.
Imo nec de successione archiepiscopatus omnino certum. Lambert.
Schafnaburg. Chronic. ad annum dcccxlvii. " Oggarius Mogun-
tiae archiepiscopus obiit, cui Abbas Rabanus Fuldensis successit,
abbatiam Waldo suscepit." Dissensit Marianus Scotus in tempore
et decessore ipso, nam lib. III. aetate vi. anno Dcccxxn. ait,
" Eigil Fuldensis abbas obiit, Rabanus ei successit." Cui fides adhi-
benda? Ille certe Fuldensis monachus nescire ista non debuit. Hic
adstipulatores habet non vulgares. Florent. Wigornien. ad annum
dcccxlvi. " Otgarius archiepiscopus Moguntinus obiit, Abbas Ra-
hanus Fuldensis successit. Ilatto successit abbas ad Fuldani." Iti
tempore etiam Sigebertus discors, qui anno dcccxlviii. " Rabba-
nus abbas Fuldensis, ordinatus Moguntiae arehiepiscopus, celebrn-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 547
ta synodo Moguntiae jussu Ludovici regis, multa ecclesiae utilia de-
crevit." Error etiam hic in nomine, nam Rabanus, non liabbanus,
dicitur ab illustriss. Baronio : " fulgentissimum ecclesiae sidus," re-
ferente Antonio Possevino Apparatu Sacr. pag. cxi. Minor anni
numerus, nam synodum hanc coactam volunt anno dcccxvi. et ipsi
gravissime lapsi : conciliat discordias, et rem totam perspicuam facit
Nicolaus Serarius lib. I. Moguntiacorum, et Antiquitates Fuldenses.
Verba sunt Trithemii loco ultimum laudato : " Omne studium ad
scientiam convertit Scripturarum ; in omni eruditione tam secularium
quam divinarum scripturarum longe doctissimus evasit ; philoso-
phus clarus, poeta insignis, rhetor facundus, astrouomus, et com-
putista celeberrimus, Graece, Latine, et Hebraice peritus, cui similem
suo tempore non habuit ecclesia : deinde succrescentibus meritis, an-
no aetatis suae quinto et trigesimo oinnium fratrum suffragio" (haec
falsa esse oportet, et a monachis Germanis conficta) " illius coenobii
abbas electus est ; et praesidens regimini annis quatuor et viginti,
multa et pene infinita opera conscripsit et volumina. Demum post
mortem Otgarii Moguntinensis archiepiscopi, ejusdem ecclesiae pon-
tifex consecratus est, et annis novem in praesulatu sedens multa bona
fecit ecclesiae." Eadem loco laudato repetit, subjungitque : " In mona-
sterio Fuldensi adhuc juvenis monachum induit," in gloriam gentis
suae haec finxit Trithemius, " et tam moribus quam scientia mira-
biliter profecit ; unde et quartus ejusdem coenobii abbas consecratus,
ovibus sibi commissis verbo et exemplo xxiv. annis praefuit, et pene
iufinita opuscula scripturarum composuit. Tandem offensus impro-
bitate monachorum suorum, qui eum dicebant nimium scripturis in-
tentum temporalia negligere, agente id in eis Diabolo, displicentiam
contra eum acceperunt, scandalizati in eo quo maxime debuerant
aedificari. Dans igitur locum irae, nec cum ingratis ovibus diutius ma-
nere consentiens, monasterium et habitatores ejus deseruit, et ad Lu-
dovicum imperatorem filium Caroli transmigravit, cum quo et multis
diebus permansit. Monachi autem poenitentia ducti, legationem ad
eum mittentes rogabant ut rediret ad monasterium, sed non impetra-
runt. Mansit ergo cum imperatore usque ad mortem Otgarii Mo-
guntinensis archiepiscopi, in cujus locum suffectus."
Scripsit autem
548 HISTORIA ECCLESIASTICA
Martyrologium lib. i. editum nuper a doctissimo Canisio
tom. vi. Antiquarum Lectionum.
In sacram Scripturam lib. clxxii. rogatu Freculphi Lexo-
viensis episcopi, cum quo ei magna ingenii exercitatio.
Sixtus Senensis Bibliotheca Sancta lib. iv.
Orationem in solennitatem omnium SS. lib. I. institutam a
Gregorio IV. volunt. Fascicul. Temporum pag. xlvi. Pla-
tina in Gregorio IV. " Scribunt, rogatu Ludovici sancto-
rum omnium celebritatem kalendis Novembris Gregorium
instituisse, eamque a Rabano monacho, theologo insigni,
carminibus et prosa laudatam fuisse. In his enim duobus
dicendi generibus vir doctus, ut illa maxime tempestate
satis valebat."
Commentarios in libros Paralipomenon lib. I. Platina ibi-
dem.
In libros Machabaeorum lib. I. qui, licet incerto sint auctore,
tamen inter canonicos recensentur. D. Hieronymus pro-
logo ad lib. II. " In eos Bellator presbyter, et Raba-
nus, praeter glossarios," ait Genebrardus Chronolog. pag.
cxcix. commentarios ediderunt. Platina loco laudato.
Gesnerus.
Sermones elegantes ad Populum lib. I. Platina.
Etymologias lib. i. quas scio non extare, licet eas in biblio-
thecam Cassinensem intulerit Theobaldus abbas, ut narrat
Leo Marsicanus cardinalis lib. II. Histor. Cassinen. cap.
LVII.
Versus ad diversos, et Poemata varia, lib. I. nuper edi-
ta a Christophoro Browero, et notis illustrata eruditis, quae
consuli possunt ; stylo sane duro egregiam antiquitatem le-
gentibus ostentant.
Tractatum in librum Sapientiae, et in Ecclesiasticum, lib. I.
ad Otgarium archiepiscopum, decessorem suum. Sigebert.
Chron. ad annum dcccxxvil lib. x.
In Genesim lib. iv. ad Freculphum Lexoviensem.
De Institutione Clericorum lib. III. Editi Coloniae anno
MDLXVIII.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 549
Xn Exodum lib. iv.
In Numeros lib. iv.
In Deuteronomium lib. iv.
In Threnos lib. in. qui falso hactenus
a typographis Divo Hieronymo sunt attributi. Sixtus Se-
nensis et Bellarminus.
De Laudibus S. Crucis lib. I. oratione soluta, opus pium.
De eadem lib. i. ingeniosissimum carmen, et raro artificio
elaboratum, continens xxvn. schemata, seu figuras, quibus
omnibus miniatis literis certa proportione concurrentibus
Crux efficitur. Opus hoc dedicaverat Gregorio IV. D. Pe-
tro offerendum, sed eo defuncto ad Sergium II. misit.
Edidit nuper hoc rarum monumentum Jacobus Wimphe-
lingius. Exemplar, puto, habuit a Porphyrio exule, cujus
similia extant poemata.
In Leviticum
lib. iv.
In Josue
lib. ii.
In [librum] Judicum
lib. ii.
In librum Ruth
lib. i.
In libros Regum
lib. iv. (
scripsit.
In Esdram
lib. iii.
In Judith
lib. vii.
In Hester
lib. i.
In Job
lib. i.
In Proverbia Salomonis
lib. i.
In Tobiam
lib. i.
In Psalmos
lib. i.
In Esaiam Prophetam
lib. viii.
In Hieremiam
lib. xx.
In Ezechielem
lib. xx.
In Danielem
lib. iii.
In Evangelium Matthaei
lib. viii.
In Evangelium Lucae
lib. iii.
In Evangelium Marci
lib. iv.
In Evangelium Joannis
lib. i.
quos Hilduino in-
2 G
lib.
XII.
lib.
XXIII
lib.
VII.
lib.
I.
lib.
I.
>pur
n, lib.
lib.
I.
lib.
i.
lib.
I.
lib.
I.
lib.
i.
lib.
I.
lib.
I.
lib.
i.
550 HISTORIA ECCLESIASTICA
In Prophetas minores
In omnes Epistolas Pauli
In Epistolas Canonicas
In Acta Apostolorum
In Apocalypsin Joannis
De Universo, ad Haymonem Episcopum, lib. XXII. Putant
etymologias esse.
De universali Natura
De Officiis divinis
De Computo Dialogum
De Quaestionibus Canonum
De Benedictionibus Patriarcharum
Epistolas ad Ludovicum Regem
Ad Reginaldum Episcopum
Epistolas ad diversos
Hunc tantum et tam pium scriptorem, quem non sine sanctitatis
opinione obiisse probissimi auctores testantur, cujus eruditionem bibli-
othecae omnes commendent, ut loquitur Gaspar Bruschius, mirum
quam male feriati traduxerint et laceraverint, et inter alios Thomas
Waldensis Epistola ad Martinum V. inter haereticos ponit, quod non
bene de Eucharistia senserit ; sed falso Waldensis ille praecipuum
ecclesiae vindicem infamat ; neque quisquam ea tempestate de re
ecclesiastica melius meritus.
Obitus incidit in regnum Donaldi V. apud Scotos, et imperium Lo-
tharii anno ncccLVi. ut concordes sunt Hermannus Contractus,
Lambertus Schafnaburgensis, Marianus Scotus, compilatio chronolo-
gica, Sigebertus et alii ; nec dissentit ullus.
Epicedium sibi scripsit vivus, ut in Moguntiacis Nicolaus Serrarius
censuit, et jam diu antea publici juris fecerat Melchior Hittorpius
in Commentario de divinis Ecclesiae Catholicae Officiis, et praefixum
extat libris de Institutione Clericorum, cum hac inscriptione, Epi-
cedium Rabani Mauri in Vitam suam. Suae etiam editioni Poe-
matum Rabani inseruit Browerus pag. xc. Inde tu repete, si tanti
putabis ; ego certe ineptum titulum censeo quidem illud esse, " Epi-
cedium in vitam suam." Aut ubi in antiquitate exempla ? Yersus
deinde ipsi neque seculum illud nec stylum omnino Rabani sa-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 551
piunt, sed ab aliquo nostri seculi editi videntur, ut de patria Raba-
ni certo constaret, eaque gloria Scotis, Anglis, et Gallis praeripe-
retur, ut omittam frivolum esse credere nullibi terrarum hoc epice-
dium Rabani Mauri nisi in Germania extitisse. Nec videtur tam
alienus ab ambitione, gloriam apud posteros scripto carmine voluisse
aucupari. Habeat ergo alumnos suos erudita Germania, Scotos non
detrahat nobis, sed potius gratias agat pro tot viris sanctis, tot doc-
tis, quibus, Scotia oriundis, et fidem acceptam refert, et auctam, et
conservatam.
Sancti eum titulo quidam honorarunt, sed privati illi tantum, ne-
que publica id auctoritate sancitum. Cineres tamen ejus, et S. Max-
imi, in Saxoniam tulit Albertus cardinalis, et condidit in Hallensi
S. Mauricii basilica, anno salutis mdxv. ut notavit Trithemius ; sed
nec Fulda nec martyrologia loquuntur, Uvion tamen lib. III. Lig. Vitae
pag. dccxxxv. sancti eum honore indigitat. Colitur die iv. Fe-
bruarii. Uvion idem in Adjunct.
S. REGULUS. 1037.
S. Regulus, cognomento Albatus, gente Graecus, Achaia oriundus, a
Constantio Augusto civitate patris S. Andreae apostoli reliquias
asservare jussus, dum ad sacrum excubaret scrinium divina visione
admonitus, eas in Albionem detulit, et in Otholiniam, Pictorum ea
aetate regionem, nunc Fifam Scotis subjectam, appulit, ubi ipso pe-
tente Heirgustus Pictorum rex oppidum erexit, quod Kikeuil vo-
catum, quasi Reguli templum dicas, postea S. Andreae Fani appel-
lationem accepit, regni totius primas, ut in Apparatu Historieo a
me abunde dictum. Scripsit hic multa, ut annales nostri referunt ;
sed extat tantum
Epistola ad Patrenses lib. i. sive, ut Joannes Campusbel-
lus vult,
Monita divina de transferendis S. Andreae Reliquiis in Al-
bionem lib. I.
Appulit in Albionem anno ccclxix. Fuse H. Boethius lib. VI. Hist.
Scot. pag. cv. Joannes Leslaeus lib. iii. pag. cxxvi. Hist. Scot. Mat-
thaeus Westmonasteriensis ad annum cccl. " Ossa Sancti Andreae
552 HISTORIA ECCLESIASTICA
apostoli et Lucae evangelistae Constantinopolim delata, ibidem ho-
norifice deponuntur." Eadem illo anno Florent. Vigornien. " Ossa S.
Andreae apostoli et Lucae evangelistae Constantinopoli miro favore
suscipiuntur." Aliter annales nostrates. Colitur die xvn. Octobris.
S. RONNANUS. 1038.
S. Ronnanus, episcopus in Scotia, alius a Ronanno seu Romano
monacho, qui in Angliam ad Nortumbros convertendos missus erat :
hic dignitate illo, ut apparet, nonnihil antiquior, ac vitae genere
sublimior, episcopali dignitate ecclesias nostrates administravit. Scrip-
sit
De Tonsura Clericali lib. i.
Vixit anno dciii. et colitur die xvn. Feb. Breviarium Scoticum.
S. RUDBERTUS. 1039.
S. Rudbertus, aut Rupertus, aut Rudpertus, Boiariorum et Norico-
rum apostolus, " ex regali prosapia regum Francorum ducumque
Scotiae originem traxit." Ex historia antiqua anonymus auctor in
vita ejus cap. I. quem publicavit Henricus Canisius tom. vi. Antiquar.
Lectionum. Hic, peregrinatione instituta, profectus Romam, per Ger-
maniam rediens, Vangionibus evangelium annuncians ab iis est
episcopus creatus, viii. numero, sed postea in Boiarios conversus
immensos labores ad eam gentem Christo conciliandam impendit ;
Junaniam urbem vetustate collapsam restauravit, et ecclesiam magni-
ficam erigi curavit, primusque antistitis officium ibi ab apostolica
auctoritate et suscepit sancte, et ad successores transmisit ; diciturque
Saltzburgensis archiepiscopatus et principatus, quod hi versus in
certo auctore significant :
Urbs Junanensis fuit olim splendida muris,
Aggeribus magnis, munitaque turribus altis.
Sedes bic regum fuerant, ac templa deorum
Gente sub antiqua fulgenti marmore structa ;
Sed, veluti legimus, multis inculta diebus,
Culmine de summo cecidit prolapsa Junana,
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 553
Ac tegitur silvis, tegitur lustrisque ferinis,
Urbeque detenta, remanent vix ultima signa.
Haec loca Rudbertus sibi delegit, pater almus,
Primus et hic sedem construxit pontificalem,
Ac sedis primae regimen susceperat ipse,
Conducens late populos ad pascua vitae.
Nos meritis ejus clementer ducat ad aethra
Sanctus sanctorum, noceant ne crimina tetra.
Hes ejus gloriosas scriptis extulerunt, praeter anonyraum jam lau-
datum, plerique alii, et plures meminerunt. Viguleius Hundius in
Metropoli Salisburgensi in principio et alibi Nunbergensis mo-
nasterii conditorem facit, ut et alii monasteriorum SS. Petri et
Maximiliani auctorem referunt. Caesar Baronius tom. vn. Annal.
Ecclesiast. ad finem, et Not. ad Martyrologium die xxvn. Martii ;
Joann. Aventin. lib. iii. Histor. Boiar. pag. cclxiii. et pag. cclxvi.
Petrus Catalogo lib. xn. cap. v. Joan. Trithem. lib. in. de Vir. illust.
Ordin. S. Benedicti cap. ccvi. Marcus Velserus Rerum Boicarum lib.
iv. pag. ccxvii. Gaspar Bruschius Monasteriis Germanicis pag.
lxxvii. Chronica MSS. Salisburgensia ad D. Petri ibidem asservata ;
Anton. Demochar. tom. n. de Sacrific. Missae pag. xxxv. lxv. et
cap. xl. pag. lxxix. Petrus Cratepolius in Episcop. German. et
martyrologiorum compilatores ad diem xxvn. Martii ; Joanu. Mo-
lanus ad Usuardum, Petrus Galesinius, Felicianus, Arnoldus Uvion
par. ii. et alii. Vitam plene reperies apud Laurentium Surium tom.
ii. Illud de eo magnificum et valde gloriosum praedicatur, quod
Theodonem regem, Christianis infensissimum, sanctis operibus ad
fidem converterat, non tantum populum. Scripsit
Ad Theodonem et Theodobertum Reges pro Monachis lib. i.
Piam et paternam Exhortationem ad Fratres lib. i. et alia.
Theodonem regem convertit ad fidem anno dlxxx. Fugatus a
tyranno Vuormacia sedit Saltzburgi, seu Junanae, annis xliv.
Obiit anno dcxxiii. Auctores supra nominati. Concilium Saltz-
burgense eum patronum vocat, cujus meminit Gherard. Altahensis, et
Henr. Stero, anno mccxxci.
554 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. RAPERTUS M. 1040.
S. Rapertus, sive Ratpertus, monachus S. Galli, et scholae diu mo-
derator, etsi in Indiculo Scotorum Scriptorum incerti auctoris Scotus
dicitur, tamen haud certo affirmarim, praecipue cum Jodocus Metzle-
rus, canonum sacrorum doctor, et ejusdem familiae professor, de gente
nihil dicat : conjectura tamen est non levis, quod fundatores monaste-
riorum Scotos monachi Scoti plerumque secuti, et praecipue in Ger-
maniam, cujus regionis mores, virtus, atque aura ipsa non esset nos-
tratibus insuavis. Ejus sunt :
Litaniae lib. I. versu quas Nicolaus III. canonizavit.
Versus ad Processiones lib. i. MSS. in monasterio S. Galli.
Epigrammata, et Poemata varia, lib. i. edita a Canisio tom.
v. Antiquarum Lectionum.
Hymni de S. Gallo lib. i.
Hymni de S. Othmaro lib. I.
Chronicon Monasterii lib. I.
Vita S. Galli Rhythmis Germanis lib. I. quam Eckerardus
junior Latinam reddidit, in iambos redegit Jodocus Metzle-
rus nuper.
Obiit inter quadraginta discipulos, quibus animam suam commenda-
vit, anno dccclxxxiii. et censetur sanctis annumerandus, licet mar-
tyrologia omnia sileant. Jodocus Metzlerus.
S. RICHARDUS M. 1041.
S. Richardus, cognomento Sacrista, in Dundranensi sanctissi-
mo monasterio Cisterciensem Benedictinorum habitum induit, et
cum magnos pietatis progressus fecisset, essetque et haberetur vir
vitae integritate et singulari doctrina clarus, patria egressus, S.
Bonifacii Scoti locum passionis et reliquias visitaturus, indeque
Romam et Hierosolymam perrecturus, peregrinationem instituit ;
sed cum in Frisiam pervenisset, in monasterio prope Gronyngam,
quod D. Bernardi dicitur, sacristae officium sancte pieque gessit,
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 555
et obiit, ut ex Chronicis Gronyngensibus constat. Scripsit
Ad Fergusium Fundatorem lib. i. Fuit hic abnepos
Fergusii illius qui Dundranense coenobium fundarat; un-
de error Scoticorum chronicorum colligitur, qui fundatum
volunt a S. Davide.
De Harmonia lib. I.
Meditationes lib. I.
Floruit anno mcclxxxvii. Augustinus Argeus Friso medicus,
lib. de Viris claris Patriae suae, illum vel Scotum vel Anglum facit.
S. RICHARDA R. F. U. IMP. 1042.
S. Richarda, Scotorum regis Gregorii lxxiii. filia, et Caroli Cras-
si imperatoris uxor, accusata fuit adulterii cum Luitnuardo epi-
scopo Vercellensi, Paul. Morigia lib. iv. Hist. Monast. cap. III.
post multos sancte cum marito actus ; sed non bene aulicorum ar-
tes processere ; nam " sanctissima femina vomeris igniti proba-
tioni se submisit," Rhegino abbas Prumiensis Chronic. ad annum
dccclxxxvii. atque ita absoluta suspicionis. Joan. Cuspinian. in
Caesaribus. Post quam accusationem, Andelahae, seu Andelow, ad
Montana Vosagi in pago Helisatia, nobilissimum canonissarum coe-
nobium erexit, et insigniter dotavit ; ibique per voluntarium a Cae-
sare divortium separata, gloriosae ibidem loci vitae exitum est sor-
tita; et cubat honorifico tumulo post summam arcum in sublime
elevato. Aubert. Miraeus lib. de Collegiis Canonic. cap. xxxix.
In sanctos relata, colitur xviil die Septemb. Arnold. Uvion
lib. iii. Lign. Vitae pag. cccxiii. Herman. Contract. Fragment.
Chronici praefixum Alberto Argentinensi, Franc. Irenic. Exeges.
German. lib. xi. Caroli Sigon. Heg. Ital. lib. v. in fine. Scotam
vero facit, praeter ceteros, Petrus Cratepol. de Sanctis Germ. pag.
xcvii. " Sancta Richarda imperatrix, filia Scotorum regis, Caroli
Crassi Romanorum imperatoris conjux." Divortii causa peracta anno
dccclxxxvii. ut admonebam, paucos exinde vixisse annos cense-
tur. Trithem. lib. in. de Vir. illust. Ord. S. Bened. cap. cccxiv.
Uvion lib. iv. cap. in.
556 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. RORTILA. 1043.
S. Rortila, Verdensis episcopus vi. successor eorum " Scotorum
quos ob fidem egregiam, praeclaraque in se merita, Carolus Magnus
dicitur ad praecipuos Saxoniae debellatae honores evexisse." Philipp.
Belforest. lib. I. Histor. Carolor. Suam hic ecclesiam prudenter et
moderate administravit. Scripsit
Statuta Ecclesiae Verdensis lib. i.
Floret anno dcccxxix. Albert. Crantzius lib. n. Metropol. cap.
xxx. Suffrid. Petr. lib. i. Orig. Saxon. cap. xv. In sanctorum relatus
numerum. Arnold. Uvion lib. n. Lign. Vitae cap. lv. qui eum Saxo-
num feritate martyrium passum ex Alberto Crantzio eodem lib. i.
cap. xxix. Metrop. docet ; diem tamen quo coli debeat ab ecclesia non
praescribit.
S. RUMOLDUS. 1044.
S. Rumoldum natum ex Scotia ait Petr. Cratepol. pag. cxxviii.
Apostolum Machliniensem tota illa provincia colit ex decreto synodi
i. Machlinien. Usuardus Martyrolog. die I. Julii : " Machliniae pas-
sio S. Rumoldi, martyris gloriosissimi atque pontificis, Scotorum
regis filii, signis et doctrina mirabilis, qui regalis celsitudinis so-
lium et pontificalis dignitatis respuens honorem, Machliniam petiit,
sibi divinitus revelatam, quam viii. kalendas Julii consecravit mar-
tyrio ; sed quia eadem die sanctissimi Baptistae et praecursoris Do-
mini celebratur nativitas, Romanus pontifex Alexander IV. passio-
nem nostri martyris in nativitatis praedictae octavis instituit solen-
nizari." Petrus Galesinius eodem die : " Machliniae S. Rumoldi, epi-
scopi et martyris. Is regio natus, regis spretis opibus, religionis
causa Romam peregrinatus ; inde angeli admonitu Machliniam venit,
quam ad fidei Christianae disciplinam instituit, et martyrio suo con-
secravit." Martyrolog. Roman. laudato die : " Machliniae passio S.
Rumoldi martyris, Scotorum regis filii, et episcopi Dublinensis." Chro-
nographus Cameracensis anonymus, qui ad Gerardum n. episcopum
Cameracensem opus suum inscripsit, et floruit circa annum mil-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 557
lesimum : " Apud Machlinas est monasterium canonicorum, ubi qui-
escit pretiosus Dei martyr Rumoldus, genere Scotus, qui vitam eremi-
ticam ducens inibi martyrizatus est. Hoc autem monasterium, ab
antiquitate constructum, regalibus emolumentis maxime augmenta-
tum." Arnold. Mirman. Theat. Convers. Gent. " Rumoldo auctore, Da-
vidis Scotiae regis filio, Machlinienses inserti sunt Christo." Non rex
hic David, sed regis filius aut frater, ut alibi probatum. Jo. Gual.
ter. v. cl. in Chron. Chronic. tom. iii. pag. mdiii. " S. Rumoldus
archiepiscopus fuit ex Scotia." Constant. Ghin. pag. xiii. " Passio S.
Rumoldi, Scotorum regis filii." Haec probatorum auctorum sufficiunt
testimonia, ut puto, ad probandam S. Rumoldi patriam non Hiberniam,
sed Scotiam fuisse. Addo locum doctissimi Auberti Miraei in Geogr.
Eccl. " S. Rumoldus, Machliniensium in Belgio patronus, fuit Dumbla-
nensis in Scotia episcopus, non Dublinensis in Hibernia. Argumenta
sunt insignia regni Scotiae, quae suis gentilitiis in clypeis mixta, ho-
dieque usurpant Machlinien. archiepiscopi." Clare Molan. Indiculo SS.
Belgii lxii. ex ea parte Scotiae quae hodie Hibernia dicitur. Vitam
hujus obiter attingit Sigebert. Gemblacensis lib. de Vir. Illustrib. cap.
penult. et Teutonicus auctor anonymus, quem Latinitate donavit Joan-
nes Dominis, pastor Waurianus, quod opus Bruxellis prodiit ; et Theo-
doricus monachus, et abbas S. Trudonis, ut tom. vn. habet Surius.
Epitome ejus apud Francisc. Haraeum, cujus haec sunt verba : " Ab
occasu alter pene orbis Britannia, cum adjacente Scotia, qui statim ut
ab illius aeternitatis sole tacti sunt, illi sub umbra ejus quem deside-
rabant requiescere, isti ad ardorem usque martyrii festinaverunt in-
calescere, et stridentia anhelantiaque verba in dulce crucis melos didi-
cerunt infringere. Unde autem hoc tam late difFusum germinarium,
nisi quia in eorum cordibus coaluerunt Iesu Christi amor et deside-
rium ? Assentit in hoc Herbipolis, gloriosa martyris Kiliani meritis
et corpore, nec minus prona Scotorum talium et tantorum patrum
gloriosa veneratione: Columbanus Italiam, Bertinus et Winocus
i-llustrant occidentalem Galliam, et innumerabiles alii suis quique
in locis, qui vitae sinceritate et fidei integritate multos ad justi-
tiam erudiunt, et quasi stellae fulgent in aeternitate. Ex horurn
numero, ex hoc orbis terrae remotissimo angulo, Beatus Rumoldus
emicuit." Et paucis interjectis: " Ex regali prosapia extitit oriundus il-
2 H
558 HISTORIA ECCLESIASTICA
lustris regis Scotiae satus, extiturus haeres ejusdem.,' Legendum est
satu. Totum vitae ordinem deinde ac miracula prosequitur. Me-
minit Theobaldus ad Sigerum Lerensem praepositum, in vita Sancti
Gummari apud Surium tom. v. die Octobr. xi. Is ergo cap. xiv.
" Eodem tempore fuit Rumoldus, vir sanctus, divina gratia plenus,
qui vitia penitus mortificans ad virtutum culmina in dies contendebat,
non die non nocte a bono vacabat opere, sed carnem suam vigiliis et
jejuniis attenuans, orationibus assiduis incumbens."
Quam magnifice de eo sentiant Machlinienses, audiendus est Joan-
nes Molanus in Natal. Sanct. Belgii die I. Julii, apud Aubertum Mi-
raeum lib. de Canonicor. Colleg. cap. lxxiv. " Beati Rumoldi opus
est monasterium apud Malinas, qui locus, quantumvis a Nordmannis
esset vastatus, tam celebris antiquitus fuit, ut connumeraretur in por-
tione Caroli, quam de regno Lotharii, in divisione cum fratre suo Lu-
dovico facta, accepit. Fuit autem ab initio fundationis, non mona-
chorum, sed canonicorum monasterium. Situm erat in pratis intra
ulmos, sed paulatim Mechlinia ex parva urbe trans Dilcana adeo ex-
crevit, ut nunc Collegium S. Rumoldi in meditullio urbis situm sit,
et a Paulo IV. pontifice maximo erectum est in archieathedralem pri-
mam Belgii ecclesiam. In coemiterio hujus ecclesiae situm erat ora-
torium sive sacellum, a D. Rumoldo constructum, in quo is frequenter
meditari solebat ; quod cum in summa apud plebem Machliniensem
veneratione esset, fidei hostes qui sibi Gensiorum nomen sumpserunt,
funditus cum multis aliis sacris locis everterunt. Ab iisdem, dum ex
improviso urbem occuparunt, inventum est in medio ecclesiae corpus
S. Rumoldi, et foedissime conculcatum et dispersum ; Dei tamen be-
nignitate ex cranii cicatrice notum, ope Virginis est conservatum.
Periit etiam feretrum ejus : siquidem cum multis miraculis et victoria
contra hostes clareret, fullones et textores, eorumque consortes, anno
millesimo trecentesimo sexagesimo nono, ob victoriam recentem per
ejus merita obtentam, ei ex voto construxerunt feretrum aestimatum
in registro civitatis in argento et factura ad sexaginta millia floreno-
rum, praeter gemmas et alia quae postea accesserunt. Novissime
celebre donarium adjecit Margarita Maximiliani I. imperatoris filia,
Belgii gubernatrix, ut feretri valor fuerit ultra vas auri cum ab hos-
tibus religionis profanabatur.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 559
" Porro Machliniensis civitas retinet apud Gallos antiquum Malinae
nomen, quae vox Latinis in usu fuit, quando Lyra, vicinum Brabantiae
oppidum, Ledo dicebatur ; Ledo enim et Mailna leguntur pro maris ac-
cessu et recessu in Appendice ad tom. iii. Divi Augustini in lib. I.
de Mirabilibus Sacrae Scripturae ; unde a maris fluxu haec nomina in-
dita esse non indocte annotavit Theodoricus abbas Trudonensis,
B. Bernardi aetate, cum S. Remmoldi vitam meliori stylo conscribe-
ret." Haec ibi.
Civitatem hanc archiepiscopali pallio honoravit Paulus III. P. M.
petente Philippo II. Hispaniarum rege, circa annum mdlix. In
hac basilica xn. praebendas instituit, et novae fundationi adjecit
Notgerus Leodiensis antistes ; nam eo seculo Machlinia juris
fuit ac ditionis Leodiensis; atque ita in libro Cursus Apostolici,
seu Registro Cancellariae Romanae, lectum. Scripsit vero hic nos-
ter
De Contemptu Mundi lib. i.
Fuit et alius S. Rumoldus sive Remoldus, monachus et martyr,
cujus celebratur memoria VII. id. Januarii, et recolit Joan. Trithem-
ius lib. iii, de Vir. illustr. Ordin. S. Benedicti cap. ccxlix. sed di-
versus a nostro, cujus in annalibus aut historiis nostratibus non fieri
mentionem indignor.
Passus est martyrium anno dcclxxii. ut habet sententia pro-
babilior. Colitur die i. Julii. Calendarium Adami Regii.
B. THOMAS ROBERTSONUS P. 1045.
B. Thomas Robertsonus, vitae inculpatae sacerdos, turbulentis in
Scotia moribus exortis praeclara fidei confessionis documenta dedit,
inter Scoticae ecclesiae martyres jure numerandus ; nam cum Glas-
cuae sacrum Missae sacrificium perageret, a Barone Boidio deprehen-
sus, violenter caesus, carcere foetidissimo maceratus, tandem con-
stantia vere Christiana impias haereticorum insanientium minas con-
temneret, in forum raptus, et patibulo suspensus, sacerdotalibus indu-
tus ornamentis beatum finem sortitus est, vestimentis omnibus illis
igni exstructo cum corpore beato injectis. Scripsit
560 HISTORIA ECCLESIASTICA
Contra Ministros lib. I.
De Invocatione Sanctorum lib. i.
De Sacramentis lib. I.
Passus est anno mdlxiv.
RUTGERUS ABBAS. 1046.
Rutgerus, ab aliis Donaldus, Scotici in suburbio Herbipolensi mo-
nasterii abbas sub Joanne de Egloffstem episcopo, scripsit
De legitimo Consessu Concilii Constantiensis lib. I. quod
septimo ipsius anno initium sumpsit.
Acta ejusdem Concilii lib. I.
Sedit abbas xxi. annis xi. Obiit anno mccccxvii. Chronicon
dicti monasterii.
RORICUS ABBAS. 1047.
Roiticus, ejusdem coenobiarcha xxiii. sub Joanne le Brun episcopo,
monachum Argentinae induit in Scotorum monasterio ; pius egre-
gia eruditionis opinione literas humaniores Lutetiae professus (acta
ejusdem academiae) Argentinae evocatus regimen suscepit. Scrip-
sit
Carmina Sacra lib. I. Laudat Winzet ab-
bas Scotorum Ratisbonae.
Sedit annis x. Obiit anno mccccxlvii. Chronicon dicti mo-
nasterii.
GULIELMUS RADYNGES. 1048.
Gulielmus Radynges, Carmelita Scotus, ut vult R. P. Petrus Tho-
mas Saracenus, Sacrae Theologiae Doctor, in Chronicis MSS. ejusdem
ordinis, scripsit
Examinationes Templariorum lib. I.
Ordinarias Quaestiones lib. I.
Florebat anno mcccxii.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 561
ALEXANDER RAMSAYUS. 1049.
Alexander Ramsayus, vir doctissimus, in patrio Sanctandreano
gymnasio praeclaram famam ab eruditione accepit, Andreae Melvini
praeceptor. Scripsit
Panegyricos Latinos lib. I.
Castigationem veterum Dionysii Halicarnassaei Interpretum
Latinorum lib. i.
Notas in D. Paulini Opera lib. i.
Obiit anno mdlxxii.
ROLLANDUS. 1050.
Rollandus, episcopus Dolensis electus, in Scotiam a Lucio pontifice
ad Wilhelmum regem super negotiis Joannis et Hugonis episcopa-
tum S. Andreae sibi vindicantium. Roger. de Hoveden Annal. part.
II. pag. ccclii. Scripsit
Epistolas ad Lucium Papam lib. I.
Florebat anno mclxxxvi.
ROLLANDUS. 1051.
Rollandus, subdecanus ecclesiae Glascuensis, vir pius et mo-
deratus, et, ut puto, D. Dominici habitum indutus, clarus secu-
laribus scientiis, sed multo illustrior theologicis studiis, scrip-
sit
De Dilatatione Ordinis S. Dominici lib. i.
Quaestiones arduas lib. i.
Resolutorium Sententiarum lib. iv. Richardus
Brunus in Collectaneis
Floruit anno mcccclxxxi. et die xxix. Augusti locum assigna-
vit tertio ordini S. Dominici Registrum Patris Generalis, et ex eo
Joannes Michael Plodius.
562 HISTORIA ECCLESIASTICA
HUGO DE ROKESBURG. 1052.
Hugo de Rokesburg, clericus Wilhelrai Scotiae regis, et ab eodem
cancellarius factus, an aliquid scripserit, nescio.
Vixit anno MCXCVI. Roger. de Hoveden part. n. Annal. pag.
CCCLXX.
ROGERUS. 1053.
Rogerus, Roberti Leicestriae comitis F. in Scotia educatus, et ejus-
dem regni cancellarius. Hoveden. ibid. loci : " Rex Scotiae dedit
episcopatura S. Andreae Rogero cancellario suo, praesente Joanne
Dunkeldensi episcopo, et non contradicente." Scripsit
Sermones varios lib. I.
In Ecclesiasticum lib. I.
Vivebat anno mcxcvi.
REGINALDUS MACER. 1054.
" B. Reginaldus cardinalis Scotus," ait Scotichronicon lib. XII. cap.
vii. " dictus Macer." " Monachus de Malros, succedit Gregorio in
episcopatu Rossensi mense Februario," ait Rogerus de Hoveden
part. ii. pag. ccccxxvii. Meminit ejusdem paulo infra : " Ve-
nit ad regem Scotorum Haroldus senior, interfecto Haroldo ju-
niore per conductum Rogeri et Reginaldi episcoporum S. Andreae
et Rosmarkin, et obtulit regi copiam auri et argenti pro Cathania.'"
Scripsit
Praecepta salutaria ad Fratres lib. I.
Collectiones Synodales lib. i.
Sedebat anno mcxcvi.
RICHARDUS. 1055.
RlCHAEDUS episcopus Morefensis nominatur in literis Clementis
III. pontificis ; corrupto sane nomine pro Moraviensis. Nec de eo
plura. Scripsit
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 563
Epistolas ad Clementem III. super Causa Joannis Episcopi
S. Andreae lib. I.
Vivebat anno mclxxxviii. Hoveden. part. II, pag. ccclxix.
RADULPHUS. 1056.
Radulphus episcopus Orcadum Scotia profugus ad Stephanum
Angliae regem se recepit, cujus hortatu in Wilhelmum Scotiae re-
gem arma Anglus movit, et ad Alvertum pugnatum, duce eodem
Radulpho, infeliciter a nostris mense Augusti. Scripsit
Pro Causa Stephani Regis lib. I.
Ad Trocstinum Archiepiscopum Eboracensem lib. I.
Conciones Militares lib. I.
Pugnae cum imperio interfuit anno mcxxxvii. Hoveden. part. I.
pag. cclxxvii. Alius est eodem nomine infra, et eadem dignitate
laudatus, sed forte hujus successor, nam ille nunquam admissus paci-
fice ad ecclesiae suae regimen, nec tantae videtur fuisse auctoritatis
ut exercitibus Anglicanis contra Scotos praefuerit.
B. RICHARDUS. 1057.
B. Richardus episcopus S. Andreae nominatur in pace finali inter
Wilhelmum Scotiae et Henricum II. Angliae reges apud Hovedenum
part. I. pag. cccxi. Scripsit
Super Jure Ecclesiae Scoticae lib. i.
Decreta Synodalia lib. I.
Sedebat anno mclxxv.
RICHARDUS. 1058.
Richardus episcopus de Dunkelden, superiori synchronos, in eodem
foedere nominatus, scripsit, ut est apud Fordunum,
Pro Concordia Eboracensi lib. i.
Sedit anno mclxxxv. Hoveden. ibidem.
560* HISTORIA ECCLESIASTICA
REGINALDUS. 1059.
Reginaldus episcopus de Rosraarkin, ut loquuntur, Hovedenus pag.
ccccxxxvu. id est, Rossensis, qui cum Rogero antistite Sanct-
andreano duxit ad Regem Haroldum seniorem in insulis turaultuni.
An aliquid scripserit, non deprehendi ; certe nihil extat.
Sedebat anno mcxcvii.
PETRUS RAMSAEUS E. 1060.
Petrus Ramsaeus, seu de Ramsaeo aut Ramsayo, ut aliis placet,
nonus Murthlaci et Aberdoniae antistes, Radulphi successor, mona-
chus Aberbrothensis, " omnium disciplinarum genere eruditus," ait
Hector Boethius lib. de Vitis Episcoporum Aberdonensium. Edidit
Varias Ecclesiae Sanctiones lib. I.
Decreta ad Sacerdotes lib. I.
Sedit annis x. obiit anno v. Alexandri III. regis, qui fuit salutis
humanae mccliv.
JOANNES ROUGH H. 1061.
Joannes Rough, impius et vilis apostata, e sancto Dominicano-
rum coetu ex Scotia fugit in Angliam, ibique damnato ordine suo,
mutatoque habitu sub Eduardo VI. cacodaemonis praeco uxorem
duxit, cum qua turpiter vixit, donec sub piissimae reginae Mariae
principatu ex impietatis latebris extractus, in apertam ignominiae
lucem perductus, igne vindice violatae religioni poenas luit. Scripse-
rat nonnulla scelestissima. Exustus est anno mdlvii.
RADULPHUS ALIUS, E. 1062.
Radulphus alius circa haec eadem tempora his verbis de-
scribitur ab anonymo monacho Wigorniensi, in continuatione
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. *561
Florentii : " Turstanus Eboracensis archiepiscopus Robertum, quem
Alexander rex Scotiae ecclesiae S. Andreae intruserat petente Da-
vid fratre ac successore Alexandri, in episcopum Eboraci consecravit ;
in quo officio Randulphum Dunhelmensem episcopum et quendam
Radulphum, ad Orcades insulas jam alium episcopum ordinatum, sibi
adjutores adsciverat ; qui Radulphus, quoniam nec principis terrae nec
cleri nec plebis electione vel assensu fuerat ordinatus, ab omnibus
refutatus, et a nemine loco pontificis susceptus erat." Eadem, sed
uberius, Joannes Fordunus, additque, " offensum eum injuria ecclesiae
suae, cum modo Eboracensi, modo Dunelmensi antistiti frustra ad-
haesisset, utriusque in episcopalibus ministeriis vicarius, in trasmari-
nas regiones abiisse."
Quae si vera sunt, adducor ut credam eundem in monasterio Ful-
densi D. Benedicti habitum induisse. Hunc vocat Trithemius Cata-
logo Viror. illustr. " in divinis Scripturis eruditissimum, in omnibus
literis secularium studiorum doctissimum, philosophum, rhetorem,
poetam, oratorem, theologum insignem, Graece ac Latine peritum,
ingenio subtilem, scientia profundum, eloquio dulcem, disertum, et
ornatum. Scripsit
In Leviticum opus celeberrimum, et valde utile, lib. xx.
In Epistolas Pauli
Historiam Francorum Regum et Principum
Chronicon suorum Temporum
Epistolarum ad diversos
Sermones varios
In multos Biblior. libros Comment. elegantissimos lib.
Tractatus plures
Carmina diversi generis lib. i." Haec
verbatim Trithemius.
Ad Orcadianos suos Admonitiones lib. i. scripsisse eundem, si
tamen idem est, Fordunus auctor est.
Deseruit ecclesiam suam, et in Angliam venit, anno mcl. auc-
tore anonymo Wigorniensi. Quando monachum induerit, scrip-
serit, aut obierit, nec ego reperi, nec Trithemius, qui more suo
Scotiae meae est injurius, dum hunc non Scotum sed Germanum
2 i
lib.
XIV
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i."
562* HISTORIA ECCLESIASTICA
facit ; sed ego vindicias secundum veterem ritum peto, et manu injecta
meum assero.
RADULPHUS AB. E. 1063.
Radulphus abbatis auctoritate Melrosiam regebat dum in Scotiam
appulit Joannes S. R. E. Cardinalis S. Stephani de Monte Caelio,
legatus a latere per Scotiam et Hiberniam, qui indicto Perthum
dierum quatuor concilio mores ecclesiasticorum reformavit, tum in
Hiberniam ex officio legationis concessit, secumque Radulphum ab-
batem abduxit, et ecclesiam Dunensem, ex morte sui praesulis pas-
tore destitutam, ei commisit, qui religiosissime eam administravit.
Scripsit
Acta Concilii Perthani lib. I.
Ad suos Melrosienses lib. i.
Epistolam ad Joannem legatum lib. I.
Ex Scotia in Hiberniam Iegatum apostolicum est secutus anno
mcci. Scotichronicon lib. vni. cap. lxi. Quamdiu sederit, non inveni.
REGINALDUS C. 1064.
Reginaldus, primus abbas coenobii Abbirbroth seu Arbroth, Ro-
mam cum Joanne S. Andreae antistite legatus, ut obedientiam regis
Wilhelmi nomine praestaret. Alexander III. qui tum in Petri cathe-
dra sedebat, rosam auream balsamo impletam eidem regi donum
misit, ut refert Hect. Boeth. lib. xiii. Hist. Scot. pag. cclxxiii.
tum, ubi proceres in verba Alexandri triennis tantum Wilhelmi regis
filii jurassent, fidemque ei ut regi exhibuissent, ad eundem regem a
summo pontifice legatus venit, " ensem, cujus capulus vaginaque
aurea gemmis distincta erat, et galerum purpureum, indicium ec-
clesiae defensoris, afferens," idem Boeth. pag. cclxxvii. Ensem
diu successores sollicite conservarunt, galero donavit Reginal-
dum, quem non est mirum inter cardinales ab Italis non numera-
tum, quod brevi post purpurae honorem acceptum abjecit. Scrip-
sit
De Legatione sua lib. I.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. *563
Historiam Scotiae lib. I. Fordunus utriusque operis merainit.
Romam profectus est anno mccxv. Obiit cardinalis anno
MCCXLI.
REUTHA R. 1065.
Reutha rex, cognomento Nathacius, patruelis Reutheri, in regum
nostratium nomenclatura legitimus, nundinas instituit, pecuniam
primus ex corio signavit, sepulchra eorum qui fortiter pro patria
egissent pyramidibus et obeliscis honorari voluit. Scripsit
Historiam Gentis suae lib. i.
Medicamentorum Canones lib. i. Eam artem im-
pensius coluit, et diu ante Romanos scriptis extulit, prae-
ter annales nostrates Paschali Gallo auctore ; et Bibliothe-
ca Medica illum inter scriptores medicinae claros repo-
nit.
Anno regni sui xiv. sponte se abdicans vitae privatae se reddidit ;
regnum Thereo filio Reutheris legitimo heredi reliquit anno ante
Assertoris nostri in carnem adventum clxxv.
S. ROMANUS. 1066.
S. Romanus, vel Romianus, de quo v. cl. Jo. Gualterius Chronicor.
in Bibliotheca SS. minorum Patrum pag. dccccxcii. " Roma-
nus presbyter, natione Scotus." Beda lib. iii. Hist. Eccles. Anglorum
cap. xxv. " His temporibus quaestio facta est frequens et magna de
observatione Paschae, confirmantibus eis qui de Cantia vel Gallia
venerant, quod Scoti dominicum Paschae diem contra universalis
ecclesiae morem celebrarent. Erat in his acerrimus verae Paschae de-
fensor, nomine Romanus, natione quidem Scotus, sed in Galliae vel Ita-
liae partibus regulae ecclesiasticae veritatis observantia edoctus, qui
cum Finnano confligens multos correxerat, et ad solertiorem veri-
tatis inquisitionem accenderat ; nequaquam tamen Finnanum emen-
dare potuit, quin potius, quod esset homo ferocis animi, acerbiorem
castigando, et apertum veritatis adversarium reddidit." Scripsit
564 HISTORIA ECCLESIASTICA
De Celebratione Paschae pro Ecclesiae Catholicae Ritu lib. I.
De Tonsura Clericorum lib. I.
Claruit regnante in Scotia Ferquhardo I. anno dclx.
ROSINUS FLORIDUS. 1067.
Rosinus Floridus, unus ex Culdeis, episcopatum alicubi gessit, ut
Indiculus Scriptorum Scotorum anonymi praefert ; eo vivebat se-
culo quo haeresis Pelagiana Britanniam inficiebat, et strenuam
piae causae operam navavit, communicato cum Palladio consilio.
Scripsit
Contra Severinum et Julianum Episcopos
Pelagianos lib. I.
Ad Ecclesias Scoticas Antidotum lib. I.
Epistolas ad Coelestinum Pontificem lib. I. a quo consecratio-
nis suae insignia Romae acceperat, ut moris erat.
Epistolas ad Palladium lib. I.
Sermones de Sanctis lib. I.
Claruit sub Fergusio II. anno cccclxi. aut praeter propter.
GULIELMUS RAMSAEUS. 1068.
Gulielmus Ramsaeus, vir clarissimi ingenii, Georgio Buchana-
no studiorum in Galliis comes, Conimbricae etiam professionis col-
lega, cum ille haereseos insimularetur e Lusitania in Gallias remi-
gravit, et in academia Lugdunensi Batavica, tunc primum oriente,
bonas artes professus est, ubi juxta Buchanani effigiem vultus ipsius
artifice manu depictus in bibliotheca spectatur. Scripsit
Judicium de Lusitanis, ad Vallium Senatus Burdegalensis
Praesidem, lib. I. Reliqua opera inedita in eadem illa
bibliotheca diligenter asservantur.
Obiit in patria in Fano S. Andreae philosophiae professor anno
MDXC. aut circiter.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 565
JOANNES RHETORFORTIS. 1069.
JoanNes Rhetorfortis Glascuensis, vulgo Rutherford, eandem Co-
nimbricam cum Buchanano et Ramsaeo professionem laboriose exer-
cuit, et sortem civis sui et collegae Buchanani misertus, sibique ab
eodem delatione metuens, in Gallias redivit. Prius in Scotia philoso-
phiam fuerat professus. Meminit Aldus Manutius in praefatione ad
Paradoxa Ciceronis, fuerat enim Jacobi Critonii praeceptor. Scripsit
Logicam lib. iv.
Collationem Philosophiae Platonicae et Aristotelicae lib. I.
quo in opere Joannis Dempsteri sententias quasdam im-
pugnavit.
Collationem Divi Thomae Aquinatis et Scoti in Philosophi-
cis lib. I. quo opere nihil laboriosius aut doctius.
Praefationes solennes, Parisiis et Conimbriae habitas, lib. i,
Extant typis Wechelianis.
Venit Lutetiam anno mdlii. Acta nationis Germanicae ad D.
Cosm. Obiit in Collegio S. Salvatoris Andreapoli philosophiae profes-
sor anno mdlxxv.
HERCULES ROLLOCUS. 1070.
Hercules Rollocus amoenissimo ingenio scholam Edimburgensem
rexit, et multis annis in erudienda Scotica nobilitate impensis, Musis
potius quam sibi natus videri poterat. Suaves ad haec mores, et eru-
dito sale temperati, gratum omnibus efficiebant. Scripsit
Observationes in quosdam Auctores Graecos et Latinos lib. i.
Non prodierunt.
Orationes lib. I.
Carmina diversi generis lib. I. In his est ipsius
querimonia qua sibi vivus Phoebeus Cygnus parentavit,
cum in morbum incidisset, ex scholae publicae regimine
et praefectura ob fidei Catholicae professionem deturba-
tus.
566 HISTORIA ECCLESIASTICA
Angor edax pueros fingendi, tristis egestas,
Et populi ingratae, sors o mea dura ! querelae,
Marcorem morbosque mihi, celeremque senectam.
Fecerant, et misero clauserunt funere vitam.
Obiit Edimburgi, vix tandem laboriosa docendi provincia defunctus,
anno mdlxxxvl Omnia ipsius opera audio Edimburgi MSS. as-
servari, propediem edenda in usum literatorum et gentis nostrae glo-
riam. Utinam, utinam ! Vidi ego nonnulla optimae fnigis, nec quic-
quam antiquis ingeniis cessura.
ROBERTUS ROLLOCUS. 1071.
Robertus Rollocus, Herculi et doctrinae merito et religionis puri-
tate longe inferior, quippe Calvini sectam et voce et scriptis diu
professus, scripsit varia, ego paucula vidi ; et in his sunt :
Analysis Logica in Epistolam ad Hebraeos lib. 1. Bibliothe-
ca Classica pag. cxli. Vereor ne quid sit quod haeresim
sapiat ; ego certe laudatum id nolim.
Tractatus de Justificatione lib. i.
In Epistolam ad Colossenses lib. i.
Commentarii in Epistolam ad Ephesios lib. i.
In Epistolam ad Galatas lib. i.
In Epistolam ad Thessalonicenses, cum notis Piscatoris, lib. i.
Prodiit Herbonae.
In Epistolam ad Philemonem lib. i.
In Epistolam ad Rornanos lib. i.
In Evangelium D. Joannis lib. I.
Harmonia in Passionem et Victoriam Dominicam lib. i.
Tractatus de Vocatione efficaci lib. i.
In Selectos aliquot Davidis Psalmos lib. I. quod primum, ut
existimo, ipsius in Galliis opus prodiit : nescio an Geneven-
ses opera ea corruperint ; ipse sane credebatur, dum viveret,
non longe a Catholica fide alienus.
Obiit anno mdxci. Edimburgi, ut puto, ubi natus.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 567
B. RICHARDUS a S. VICTORE M. 1078.
B. Richardus a S. Victore, sive Victorinus a quibusdam dictus,
raonachus scilicet S. Victoris ad muros Parisiorum, gente Paduanus
ineptissime dicitur a Joanne Trullo Aragonio lib. I. cap. vi. et
Augustino de Novis Ticinensi, consentiente Basilio Serenio in prae-
fat. ad Indulta et Privil. Canon. Regular. cum opera ipsa et epita-
phium Scotum faciant, ut omittam omnium gentium et scriptorum
consensum. Ingens ei certamen fuit cum Andrea quodam Anglo,
ejusdem ordinis et monasterii monacho, qui opera illius impu-
denter et dicaciter reprehenderat ; sed Richardus noster tanta
modestia, et vere religiosa continentia, ac simul eruditione admi-
rabili, illi respondit, ut ille deinceps obmutuerit, nec quispiam con-
tradicere auderet, non modo omnium judicio victus, sed etiam suae
infamia petulantiae et dicacitatis oneratus, procacitatis suae et
temeritatis poenas luit, et vigebant in illis gentium suarum odia.
Sed missa Angli immodestia ad Richardum redeo, qui dicitur
Anglicus a Jo. Philippo Novariensi lib. in. Chron. Canon. Re-
gul. cap. xxxvn. et lib. v. cap. xiv. cum tamen Angli ipsi Sco-
tum fuisse fateantur. Pitsaeus pag. ccxiv. Porro fuit is " vir in
divinis Scripturis eruditissimus," ait Trithemius lib. de Scriptoribus
Ecclesiasticis pag. cclxviv. " et in saeculari philosophia nobili-
ter doctus, ingenio praestans, eloquio scholasticus, moribus et con-
versatione praecipuus ;" qui gentem tacet, uti et Anton. Possevi-
nus Apparat. Sacr. pag. cxxxiv. et Sixtus etiam Senensis : ita Scotiae
fatum est. Sixti sunt haec : " Richardus, monachus et -prior coe-
nobii Victorini Pariensis," nescio an recte priorem faciat, ambi-
go, " ordinis Canonicorum Augustinensium, vir honestate conver-
sationis et eruditionis gloria conspicuus, ingenio subtilis, et elo-
quio medius, inter Augustini argutiam et Bernardi dulcedinem
incedens, scripsit multa in divinas Scripturas mystici sensus opus-
cula, in quibus intellectum erudit, afFectum accendit, et lectoris
studium ad majora promovet et producit." Addit Jo. Balaeus: " Dis-
putator omnium sui temporis acutissimus." Plura Jo. Major lib.
568 HISTORIA ECCLESIASTICA
III. Histor. Mag. Britann. cap. XI. Amicissimus fuit D. Bernardo, cui
et multa opera inscripsit sua. Sanctissime vixit, ait illustriss. Bellar-
minus lib. de Scriptoribus Ecclesiasticis, ex quo hunc elenchum ope-
rum ipsius excerpsi.
De Exterminatione Mali, ac Promotione Boni, lib. n.
De Statu interioris Hominis lib. iii.
De Eruditione interioris Hominis lib. iii.
Benjamin Minor lib. iii.
id est, De Praeparatione ad Contemplationem.
Benjamin Major lib. v.
id est, De Gratia Contemplationis.
Allegoriae Tabernaculi Foederis lib. I.
De Trinitate lib. VI.
De tribus appropriatis Personis in Trinitate,
ad Divum Bernardum, lib. I.
De Incarnatione Verbi, ad eundem, lib. i.
De Emmanuele lib. n.
Exceptionum lib. IV.
De Potestate ligandi et solvendi lib. i.
De Contemplatione Plagarum in fine Mundi tract. I.
De judiciaria Potestate in finali Judicio tract. I.
De Spiritu Blasphemiae tract. i.
De Gradibus Charitatis lib. i.
De quatuor Gradibus violentae Charitatis lib. i.
De gemino Paschate lib. I.
In die Paschae Sermo lib. I.
Declaratio Difficultatum Scripturae Sanctae,
ad Divum Bernardum, lib. i.
QuomodoSpiritusSanctus sit amorPatrisetFiliilib. I.
De Differentia Peccati mortalis et venialis lib. i.
De superexcellenti Baptismo Christi lib. i.
De Missione Spiritus Sancti lib. i.
De Comparatione Christi ad Florem, et Beatae
Mariae Virginis ad Virgam, lib. i.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 569
Quomodo Christus ponitur in Signura Populorum lib. I.
De Differentia Sacrificii David et Abrahae lib. I.
De Differentia Sacrificii Abrahae et B. Mariae lib. I.
Explanatio Difficultatum ex Tabernaculo Foederis lib. I.
De Templo Salomonis ad literam lib. I.
De Concordia Temporum in libros Regum lib. I.
Explanatio variorum Locorum in Psalmis lib. I.
Explanatio libri Cantici Canticorum lib. I.
De Visione Ezechielis lib. I.
De Templo Ezechielis lib. i.
Decisio Dubiorum in Apostolo lib. I.
In Apocalypsim Joannis lib. vn.
Haec ex Bellarmini nomenclatura. Addunt alii nonnulla ti-
tulis quidem diversa; et quia libri non sunt ad manum, malui
bis idem opus ponere, quam omnino negligere. Sic ergo Six-
tus :
Epitome totius Sacrae Scripturae lib. I,
De Melchisedech mystice lib. i.
De Benedictionibus Patriarcharum lib. I.
Chronographia, ad D. Bernardum, lib. I.
Hi ex illo tituli, at ex Trithemio nonnulli sunt ab his omissi.
Contra Judaizantes lib. I.
De duodecim Apparitoribus lib. I.
De Profectu Monachorum lib. I.
De Triplici Holocausto lib. I.
De Auctoritate Petri lib. I.
De Instructione Novitiorum lib. I.
De Officiis Ecclesiae lib. I.
De xlii. Mansionibus lib. I.
De Studio Sapientiae lib. I.
De Oratione mentali lib. i.
De diversis Affectibus lib. i.
De Visione Nabuchodonosor lib. i.
De quatuor Ventis lib. i.
De Verbis Esaiae lib. i.
. 2 K
570 HISTORIA ECCLESIASTIGA
Chronica ab Initio Mundi lib. I.
Epistolae ad diversos lib. I.
Tractatus varii lib. I.
Sunt et quaedam alia in Catalogo Balaei quae neque illi nomi-
nant neque adhuc prodierunt.
In totum Danielem Explanationis mysticae lib. i. Cujus
magnam partem Compendio Allegoriarum super librum
Danielis inseruit Godofridus Tilmannus suppresso auctoris
nomine.
Exceptionum libros iv. tantum Bellarminus ponit, eos Divisiones
vocat Trithemius, et numerat xxiv. Contra eos excipit illustris-
simus cardinalis, eosque tanto ingenio indignos judicat, et expungit,
primo quod lib. i. cap. xxiv. dicat " inventores theologiae fuerunt,
apud Graecos Linus, apud Latinos Varro, et nostris temporibus Jo-
annes Scotus," quod supra hoc opere est defensum. Eodem cap.
inventorem rhetoricae facit Demosthenem, falso. In lib. m. cap.
vn. de insulis loquitur, et Scotiam suam tantum nominat, et cap.
vili. ejusdem libri civitates totius orbis celebriores nominaturum
se profitetur, nec Lutetiam, ubi, cum haec scribebat, degebat, nomi-
nat, Londinum, Edimburgum, aliasque omnes Scotiae et Angliae
urbes omittit. In lib. iv. enumerat pontifices Hebraeorum, et Aaron
non nominat, uti nec Eleazarum, Phineesve. His adductus jure pu-
tat libros eos alterius esse ignobilioris auctoris. Quid si haec ab in-
doctis librariis ?
Praeclarum illud est de eo elogium apud Wernerum Rolevinchum,
sive Rolevincum, ut aliis placet, libro Fasciculi Temporum pag. LV.
" Richardus de S. Victore, pietate plenus, et doctor floridissimus, cla-
ret." Quia vero nec illi quos laudavi nec Genebrardus Chronolog. pag.
dcxxiv. Scotum eum fuisse dixerunt, id ex epitaphio ipsi aeri inciso
in D. Victoris suburbani probabitur:
Moribus, ingenio, doctrina clarus et arte,
Pulvereo hic tegeris, docte Richarde, situ.
Quern tellus genuit felici Scotica partu,
Te fovet in gremio Gallica terra suo.
Nil tibi Parca ferox nocuit, quae stamina parvo
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 571
Tempore tracta, gravi rupit acerba manu :
Plurima namque tui superant monimenta laboris,
Quae tibi perpetuum sint paritura decus.
Claruit anno MCXL. Errat Genebrardus, qui loco laudato reponit
eum in annum mclxiii. ac gravior lapsus in codice Gesneri, qui
eum locat in anno mccxl. uti et Josias Simlerus, ejus epitomas-
tes, in Epitome Bibliothecae, manifesto errore centum annorum,
qui ab operis indubie profectus. Beatum facit Augustinus de
Novis Ticinen. in Procursu Canonic. Regul. pag. xlix. et Jo-
annes Philippus Novariensis, Chronic. Canon. Regular. pag.
xxxvii.
ROBERTUS E. 1079.
Robertus, S. Andreae in Scotia episcopus, David regi sanctis-
simo gratus et perfamiliaris fuit, a quo ad illud dignitatis evectus,
scripsit
Statuta Ecclesiastica lib. I. Mores enim sacerdotum, pe-
tente ipso rege, sollicite reformavit. Extat opus in biblio-
theca Joannis Bongarsii cum inscriptione ista, Roberti
Statuta.
Floruit anno mcxxviii. Anonymus monachus Wigomiensis ad
Chronicon Florentii continuat. meminit.
B. RICHARDUS ABBAS. 1080.
B. Richardus, Fuldae abbas, non minore pietate quam eruditio-
ne insignis, ait Joann. Leslaeus lib. vi. pag. ccxv. hoc ei glorio-
sum quod S. Marianum monachi habitu induerit. Scripsit, ut
audio,
Chronicam succinctam lib. I.
Repertorium Theologicum lib. i.
Vixit anno mxcviii.
572 HISTORIA ECCLESIASTICA
RAIMUNDUS E. 1081.
Raimundus, aut, ut alii volunt, Weimundus, ex monacho Benedic-
tino coenobii Saviniensis, " ob singularem eruditionem et prudentiam
primus episcopus Sodorensis, seu Monae insulae, creatus, vitam in
pace finivit." Scripsisse fertur
Sermones ad Monachos lib. i.
Creatus est episcopus anno mcli. quando obierit, incertum. Mat-
thaeus Westmonast. ad annum dictum. Arnold. Uvion lib. n. cap.
LIII.
RUDOLPHUS E. 1082.
" Rudolphus, monachus et abbas monasterii Aberbrothaei, vir
prudentia insignis, et sanctitate admirabilis, qui ita utrumque et reli-
giosi et episcopi vitam in omni postea actu tuebatur, ut dubites
plane fueritne diligentior episcopus, an arctior religiosus ; tenuiori
enim veste episcopus quam abbas, duriori parsimonia dives quam
pauper, arctiori regula magistratus quam privatus, semper vixit.
Unde ipsis regibus carus ecclesiam suam multis, eorum munificen-
tia, beneficiis et divitiis ampliavit." Ex Joanne Leslaeo lib. vi. Ar-
nold. Uvion lib. II. cap. xxxvn. Scripsit
Monita salutaria ad Alexandrum Regem lib. i.
Vixit anno mccxv.
EDUARDUS ROBINSON M. 1083.
Eduardus Robinson, monachus S. Trinitatis de Redemptione Cap-
tivorum, Aberdonense monasterium sancte rexit, cum bonas artes
Lutetiae prius et didicisset feliciter, et docuisset laboriose. Ejus
sunt
Exceptiones Sacrae Scripturae MSS. in eodem coenobio lib. i.
Lugduni.
Floruit anno mccccxvii.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 573
ROMUALDUS. 1084.
Romualdus quis fuerit, aut ubi, quave vitae conditione vixerit,
mihi inexploratum ; tantum id constat, Scotum vocari ab Antonio
Possevino Apparat. Sacr. pag. clxv. et scripsisse
De Morte Mariae Stuartae Reginae Scotorum lib. i. Opus in
manus meas adhuc non pervenit, nec alibi ejus nomen cele-
brari puto.
Floruit anno mdlxxxvii. eo enim anno Christianissima et sanc-
tissima femina sui seculi, et sexus decus, in inhumanae haeresis la-
niena mactata.
ROSCELINUS E. 1085.
RoscELlNUS, sive Rozelinus, aut Rucelinus, de quo anonymi his-
torici fragmentum a Roberto ad mortem Philippi I. " In dia-
lectica quoque hi potentes extiterunt sophistae ; Joannes qui ean-
dem artem sophisticam vocalem esse disseruit, Robertus Parisia-
censis, Roscelinus Compendiensis, Arnulphus Laudunensis." Fuit
ergo hic episcopali dignitate sublimis ; quam ob causam aut a quo
evectus, non deprehendi. Joannes Aventinus lib. vi. Annal. Boior.
" His quoque temporibus reperio Rucelinum Britannum, magistrum
Petri Abelardi, novi Lycei conditorem ; qui primus scientiam vo-
cum sive dictionum instituit, novam philosophandi viam invenit,
eo namque auctore duo Aristotelicorum Peripateticorum genera
esse coeperunt ; unum illud vetus, locuples in rebus procreandis,
quod scientiam sibi rerum vendicat, quamobrem Reales vocantur ;
alterum novum, quod eam distrahit, Nominales ideo nuncupati,
quod avari rerum, nominum prodigi atque notionum, verborum
videntur esse assertores." Britannus illi est qui revera Scotus fuit,
et Lutetiae summa ingenii celebritate sectae illius nobilissimae fun-
dator fuit. Fordunus diserte, et Epistolae Petri Abelardi, qui pu-
tatur parum sanam doctrinam ex eo hausisse, nam hunc " insanas
suas sententias super Christianae fidei articulis defendisse" cri-
574 HISTORIA ECCLESIASTICA
minatur Ivo Carnotensis Epist. vn. et Franciscus Juretus verba
producit Anselmi abbatis Beccensis ad Fulconem Beluacensem
episcopum : " Audio, quod tamen absque dubietate credere non
possum, quia Roscelinus clericus dicit in Deo tres esse personas,
esse tres ab invicem separatas, sicut tres angeli, ita tamen ut
una sit voluntas et potestas." Hunc errorem videtur docuisse
tantum cum junior esset, et postea resipuisse ; nam ex literis
S. Anselmi, a monasterio Beccensi ad archiepiscopatum Cantuari-
ensem translati, liquet datis ad Urbanum papam, eam illum
haeresim abjurasse in concilio quod Rainaldus Rhemensis archi-
episcopus indixerat ; et credibile est, abjurato errore illo ad epi-
scopatum fuisse illum promotum, qui tamen nec in tabulis De-
mocharis, nec apud ullum, quod sciam, nostratium historicorum.
Scripserat
De Trinitate lib. I.
De Philosophia Aristotelica lib. I.
Contra Reales, pro Nominalibus, lib. I. Cujus sectae auc-
toritatem non vulgariter, sed multis post annis, promoverat
Gulielmus Ockamus Anglus : sed tamen inventio Ruscelino
Scoto debetur, quem ego nunc ab orco revocatum luce dono
recidiva.
Floruit anno mcxi. quo tempore obierit, non assero.
ROBERTUS ABBAS. 1086.
Robertus, cognomento de Keldelith, vir claro sanguine et no-
bili ingenio, regni Scotiae cancellarius, amore coelesti, an turbulen-
torum procerum motu territus, an aliqua alia causa, compertum non
habeo, in monasterio Neubotel Cisterciensem monachum induit, ac
postea abbas creatus de Dunfermelin, indeque translatus crescenti*
bus sanctitatis et virtutis meritis, Joanni abbati de Melros defuncto
successit abbas, non sine maxima sanctitatis opinione. Scotichroni-
con lib. x. cap. xxvi. Scripsit
De Successione Abbatum de Melros lib. I.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 575
Florilegium Spirituale lib. I.
Creatus est abbas Melrosiae anno mcclxix. Obiit anno
mcclxxiii. Scotichronicon lib. x. cap. xxxiii.
THOMAS RUBETTIUS M, 1087.
Thomas Rubettius, Benedictini ordinis monachus, e seculari pompa
ad regularem habitum transivit cum S. Waltheno, cujus socius indi-
viduus et comes usque ad mortem fuit. Scotichronicon et continu-
ator Forduni. Scripsit
Decreta Synodalia lib. i.
De Vita S. Waltheni lib. i.
De Miraculis ejusdem lib. i.
Floruit anno mcli.
ROBERTUS ABBAS. 1088.
Robertus, abbas Dunfermelin ex monacho ejusdem loci, successit
Archibaldo abbati defuncto. Scotichronicon lib. vin. cap. lix. Vir
doctissimus, et religiosae vitae cultor indefessus ; synodo tamen ad
Edimburgum habita a Joanne presbytero cardinali, titulo S. Stephani
in Monte Caelio, per Scotiam et Hiberniam legato apostolico, depo-
situs est ; quam ob causam exploratum non habeo, ipse tamen sibi non
defuit, sed decreto legati viriliter intercessit, scripsitque
Povocationem ad Papam lib. i.
De Causa sua, ad Clerum, lib. i.
Deprehendi ex Scotichronico lib. x. cap. iv. causam depositionis
ejus fuisse, quod cum regni cancellarius esset, et in Anglia regi
Alexandro comes esset, Henrici regis III. filiam Margaretam de-
sponsanti, legitimare voluerit sororem regis spuriam, uxorem Alani
Hostiarii, magni Scotiae justitiarii ; et sigillum quidem magnum legi-
timationi affixum comminutum fuit, curaque et officium cancellarii
traditum Gamelino, postea S. Andreae episcopo.
Abbas creatus est anno mclxxxxviil Sede motus anno mccli.
nisi hi duo Roberti diversi sint.
576 HISTORIA ECCLESIASTICA
THOMAS REIDUS. 1089.
Thomas Reidus Aberdonensis, pueritiae meae et infantilis otii sub
Thoma Carngillo collega, Lovanii literas in schola Lipsii serio
didicit, quas magno nomine in Germania docuit, carus principibus.
Londini diu in comitatu humanissimi ac clarissimi viri Fulconis
Grevillii, regii consiliarii interioris et Angliae proquaestoris, egit ;
tum ad amicitiam regis, eodem Fulcone deducente, evectus, inter pa-
latinos admissus a literis Latinis regi fuit. Scripsit multa, ut est
magna indole et varia eruditione, sed ego vidi tantum
De Subjecto Metaphysices lib. i.
De Natura Entis lib. I.
Contra utrumque opus nuper scripsit Henningus Arnisaeus
Francofurti anno mdcxi.
Historiarum Ecbases lib. I.
Panegyricos aliquot lib. I.
Vertit Psalmos aliquot Davidis elegantissime, in contentione
cum Buchanano Georgii Eglisemmii, lib. i.
Omnia Regis Jacobi VI. Opera Latina fecit, et Londini publi-
cavit.
Ex aula se, nemine conscio, nuper proripuit, dum illi omnia festinati
honoris augmenta singuli ominarentur; nec quid deinde egerit, aut quo
locorum se contulerit, quisquam indicare potuit : multi suspicabantur,
taedio aulae affectum monasticae quieti seipsum tradidisse sub annum
mdcxviii. Rumor postea fuit, in aulam rediisse, et meritissimis
honoribus redditum ; sed nunquam id consequetur quod virtus pro-
meretur.
ADAMUS REGIUS. 1090.
Adamus Regius, vulgo Kyng, Edimburgensis, bonis artibus in-
structissimus, ad miraculum usque doctus, maximo audito-
rum concursu philosophiam Parisiis docuit, et mathemati-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. 577
cas, in quibus facile eo seculo princeps habebatur. Scripsit
Canisii Cathechismi Versionem Scotice lib. I.
Kalendarium SS. Scotorum lib. I.
De Kalendarii Correctione lib. I.
De Theoria Planetarum lib. I.
Supplementum Sphaerae Buchanani lib. i. elegans et
eruditum opus, quodque in Parnasso medio natum docti
existimant.
1 "EKtfiartigw Regi lib. I.
Venit in academiam Parisiensem anno mdlxxxv. Vivit adhuc
Edimburgi, et in senio erudito advocati munus gloriose implet.
P. ROSSETUS. 1091.
P. Rossetus, bonarum artium Lutetiae doctor, varia edidit, ego
pauca vidi ; in his,
Carmen Epicum de Leone Scotorum Regum insigni lib. i.
Epitomen Regum Scotorum lib. i. versu sane venustissimo :
adolescens Duaci vidi, nec postea mihi copia ejus unquam
facta.
Epistolas ad diversos lib. I. sed maxime ad Hectorem Boe-
thium.
Floruit anno mdxxv.
ANDREAS ROBERTSONUS. 1092.
Andreas Robertsonus magno nomine patriam suam illustravit, et
multa versu prosaque edidit ; ego tantum vidi
Epithalamium Jacobi VI. et Annae Scotorum Regum lib. i.
Obiit Edimburgi anno mdxcv.
JACOBUS ROBERTSONUS. 1093.
Jacobus Robertsonus Aberdonensis, puerilium meorum studio-
rum collega, cum in patria insigni utriusque linguae cogni-
2 L
578 HISTORIA ECCLESIASTICA
tioni philosophiam adjecisset, venit in Aquitaniam, et maxima no-
minis celehritate Burdegalae ac Tolosae humaniores literas ac
philosophicas est professus, suavissima morum continentia scien-
tias exomans. Scripsit multa, ego apices paucorum vidi ; in his
sunt :
De Philosophia Veterum lib. I,
Aquitaniae Antiquitates lib. I. opus laboriosum et
secundis Musis natum.
Carmina multa lib. i. In his est inscrip-
tio Praetorii Tolosani.
Pax bello, toga pura sago, quid distet, et armis,
Indicat hoc almae nobile pacis opus.
Vivit adhuc Tolosae, Squillani Lycei, ut audio, moderator ; de cujus
eruditione et humanitate, cum multa dixero, plura dicenda praeteriisse
censebor.
DAVID REIDUS. 1094.
David Reidus Dumblanensis, et studiorum in Scotia et professionis
collega Regii, honorum etiam particeps, et humanioris literaturae
doctor, scripsit
Declamationes veteri ritu lib. I.
Contra Jezabel Anglicanam pro Serenissima Maria Stuarta
Scotorum Regina impie mactata lib. I.
Querelam ad Europae Principes super Sanctissimae Reginae
Morte nefaria lib. I.
Docendi munus subiit anno mdlxxxvi. quando obierit, incer-
tum.
JOANNES RAYUS. 1095.
Joannes Rayus, Edimburgensis scholae triginta paene annis mo-
derator, linguae Graecae et Latinae peritissimus, multiplicem lec-
tionem judicio acerrimo circumspectans, temperans, scripsit varia,
sed ad me paucorum apices pervenerunt : vidi tamen
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVI. *571
Editionem omnium poeticorum Georgii Buchanani Ope-
rum lib. i. ab ipso procuratam, in qua nolim epigrammata
quaedam, turbulentis temporibus scripta in Hamiltonios et
alios, exempta ; ipse certe lectu digna censuerat, nec quic-
quam civilis factionis acerbitas Hamiltoniis, quos ille lace-
rabat, nocere debet.
Orationes varias lib. I.
Carmina utriusque linguae ac varii generis lib. i.
Epigrammata ad diversos, maxime ad Thomam Cragium Ad-
vocatum, lib. I.
In Cointum Calabrum Observationes lib. i.
In Coelii Sedulii Poemata sacra lib. i.
Vivit adhuc Edimburgi, Crates Mallotes alter aut Aristarchus.
GULIELMUS REGIUS. 1096.
JACOBUS REIDUS. 1097.
Ut multa alia egregia ediderint, ego nihil vidi, nisi in regis ad Sco-
tos suos regressum Epigrammata et Poematia lib. i.
FINIS LIBRI DECIMI SEXTI.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XVII.
S. SEDULIUS E. 1028.
S. Coelius Sedulius. Vide supra in voce Coelius lib. III. Ejus ex-
emplo et imitatione libros suos de virginitate composuit Aldhelmus.
Beda lib. V. Hist. Eccles. Gent. Anglor. cap. xix. Opera enumerat
Joannes Trithemius lib. de Script. Ecclesiast. pag. ccxxvn. a nobis
praetermissa :
In majus Volumen Prisciani lib. I.
In secundam Editionem Donati lib. i. utcunque opus suspec-
tum mihi, nam praeterquam quod aetas non patitur ut in
illos scribat Sedulius, tum illud certe in antiquitate est in-
auditum, secundas ullas fuisse auctorum editiones. Locum
ejus lib. iv. Carm. de Maria Virgine, quae prima Christum
vidit resurrexisse, disputant Rupertus Tuitiensis lib. VII.
Divinorum Officiorum cap. xxv. et Joannes Hessels Belga
Censura Historiarum cap. III.
S. SEGENIUS ABBAS. 1029.
S. Segenius, coaetaneus Erenei et Failbei, ac ipsius Sancti Colum-
bae, ut memorat S. Adamannus in Vita S. Columbae cap. in. lib. i.
eodem etiam tempore quo S. Aidanus episcopus ordinabatur, Huensi
monachorum coenobio praeerat. Beda lib. III. Hist. Ecclesiast. Gen-
tis Anglorum cap. v. Abstinens ac vere pius audit. Joan. Leslaeus
lib. iv. pag. clviii. Ejus sunt multa apud Balaeum opera, et in his,
Regulae ad Monachos lib. I.
Epistolae ad diversos lib. i.
HISTORIA ECCLESIASTICA. *573
Homiliae de Sanctis lib. I.
Floruit anno dcxxxv. Etsi in nullo martyrologio reperitur, no-
strates tamen semper, ut in sanctorum album ascriptum, sunt vene-
rati, templaque Deo sub invocatione ipsius erexerunt et plurima et
opulenta, antequam haereticorum immanis furor aedes sacras et reli-
giosae antiquitatis monumenta exstinxisset. Colitur vn. Aprilis.
Martyrologium Anglicanum.
S. SERVANUS E. AP. 1030.
S. Servanus episcopus, et Orcadum episcopus, de quo Joaunes Les-
laeus lib. iv. Histor. Scot. pag. cxxxvn. Polydorus Virgilius lib.
iii. Hist. Anglor. pag. lviii. " Juvit istud negotium pro sua parte
et Coelestinus Romanus pontifex, qui paulo ante miserat in Scotiam,
jam Christi dogma amplectentem, Palladium episcopum, qui ad ex-
tremum in ea sacerdotalem ordinem rite instituit, fecitque Servanum,
virum singulari bonitate ac modestia praeditum, episcopum, quem
postea in Orcades misit, qui insulanos Christianae religionis cultum
doceret, quod ille studiose fecit." Hunc etiam nulla martyrologia
in sanctorum numero ascriptum habeant ; tamen, ut superior, prae-
cipua veneratione a nostratibus semper colebatur, aedibus sacris erec-
tis, et festiva recordatione, ecclesiasticisque officiis honoratus. Huic
Georgius Brounus episcopus Duncheldensis templum Petkarniae
parochiale dicavit circa annum mdxi. Alexandro Millo teste. Au-
diatur Hector Boethius lib. xv. Histor. Scotor. pag. cccxvn.
" Cum ad lacum venissent" milites Angli Baliolum secuti, " col-
lustrato circumquaque loco castris ponendis idoneo, templum
Divo Servano sacrum, ac coemeterium occupant, nefandaque in
eo loco plurima committunt, scorta in templa adducentes, ac
omnibus libidinibus commaculantes, equos ad aras alligantes,
et quod Deo dicatum erat contumeliose defoedantes, sacra pro-
fanaque juxta habendo." Orcadum episcopatus, ab eo funda-
tus, religioso eum cultu prosequitur, episcopio ei dedicato. Joannes
Leslaeus, et annales omnes nostrates consensu unanimi. Scrip-
sit
574* HISTORIA ECCLESIASTICA
Epistolas ad Orcadianos lib. i.
Epistolas ad Ecclesias Scoticas lib. i.
Floruit anno ccccxl. Meminit et Antonius Possevinus Apparat.
Sacr. pag. ccx. " Servanus, Scotorum episcopus, et Orcadum apo-
stolus." Alii eadem.
S. SILVANUS ARCH. A. 1031.
S. Silvanus archidiaconus, " magnae sanctitatis et virtutis vir,"
in Scotia successisse fertur peregrinationem suscipienti Sancto
Livino in archiepiscopatum Dublinensem. Breviarium ecclesiae
Gandavensis, et ex eo S. Livini Vita in epitomen redacta per
Franciscum Haraeum, die xn. Novembris. Hic decessoris sui
sanctitatem secutus mire, beatissimo est exitu defunctus. Scrip-
sit
Flores Sacrae Scripturae lib. i.
Vixit anno dclxiii.
S. SERFUS AP. 1032.
S. Serfus primo nascentis apud nostrates religionis seculo vixit,
et ex Culdeorum grege episcopus electus, aliquid magni ani-
mo agitans, Orcades nondum adhuc fidei luce illustratas adiit,
et verbum vitae rudibus illis gentibus indefessus nunciavit. Scrip-
sit
Conciones ad Orcadianos lib. I.
De Religionis Christianae Mysteriis lib. I.
Epistolas ad Scoticas Ecclesias lib. i.
Claruit anno ccxciii. Multis post illum annis eadem in gente eru-
dienda labores alii posuerunt; ut hic primus Orcadum aposto-
lus, S. Servanus secundus dici possit. Colitur ejus pia memoria
die I. Augusti. Breviarium Scoticum.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. *575
S. STOLBRANDUS E. 1033.
S. Stolbrandus, Scotiae episcopus, cum Dani in Scotiam irruerent,
Picticae gentis jam deletae causam propugnaturi, in insulam Maiam
in Forthae aestuario concessit, ubi vel immanem ethnicorum barba-
rorum truculentiam tutus evaderet, vel una cum piissimis viris, vel
ipsum secutis vel locum illum religiosissimum incolentibus, mortem
oppeteret gloriosam. Scripserat
Commentarios in librum Job lib. I.
De Casu Regni Pictici lib. I.
Historiam Britanniae lib. I. Est in biblio-
theca regis Christianissimi illius fragmentum; indicavit a
multis annis Isaacus Casaubonus.
Passus est cum multis aliis anno dccclxxiv. Memoria in Maia
insula miraculorum gloria inclaruerat. Vide lib. i. hoc opere in
S. Adriano.
S. SCANDALAUS. 1034
S. Scandalaus, Eoglodius, Totaneus, Moteferus, et Gallanus, S. Co-
lumbae comites ac discipuli, cum ipse in Hiberniam trajecisset, mona-
steria in Iona insula sancte rexerunt, ut annales nostri prodiderunt,
et in his Joannes Leslaeus lib. iv. pag. clii. Hector Boethius lib. ix.
pag. clxvil Scripsit
Ad Fratres in Iona lib. i,
Claruit anno dcvi. Relatus in divorum numerum religiose colitur a
nostratibus, licet martyrologia sileant : colitur autem die v. Maii.
Martyrolog. Anglic.
S. SERLO M. 1035.
S. Serlo, monachus Mailrosiensis, ac socius episcopi Cathenensis
S. Adami, cum eo etiam a furente plebe combustus, ut lib. i. supra
hoc opere videbis, scripsit
Vitam Adami magistri Hb, i.
376* HISTORIA ECCLESIASTICA
De Decimis lib. I.
Contra Usuras lib. I.
Chartam Libertatum Scotiae lib. I.
Affectus est martyrio [die] domiuica infra octavas nativitatis B.
Mariae, ut loquitur Scotichronicon lib. IX. cap. xxxvn. annus erat
mccxxii. Alius Serlo est, Anglus et Benedictinus, clarus anno
DCCCCLX.
S. SUIBERTUS E. 1036.
S. Suibertus, Verdensis episcopus primus, Scotus, nam pater ip-
sius Sigebertus, ut Marcellinus apud Surium auctor ; hic vero ortu
Scotos reges attingebat, et per eosdem Northumbriae comitatu do-
natus, primus Scotorum eam provinciam tenuit, ut Veremundus
habet apud Joannem Campumbellum. Hic vero antistes ea dig-
nitate " a Carolo Magno donatus ob insignem Scotorum bello
Hispaniensi fidem, solertiam, et fortitudinem, qui gratissimi ani-
mi princeps praecipuas omnes dignitates Saxoniae bello superatae
Scotis indulsit," ut historici Franci testes, et in his Philip. Bel-
forest. lib. i. Hist. Carolor. Optimus hic, et piissimus antistes,
ut omnes alii octo sequentes Scoti, ex coenobio Amarbaricensi ad
episcopatum translatus, nihil prius habuit quam clerum et po-
pulum sibi commissum ad pietatem dictis et factis ipsis hortari.
Sanctis ascriptus. Arnold. Uvion lib. n. Lign. Vitae cap. lv. Vitain
scripsit B. Marcellinus, et retulit F. Surius tom. n. die i. Martii.
Scripsit
Ad Fratres Amarbaricenses lib. i.
Ad Ecclesiam Verdensem lib. i.
Canones sacros lib. i.
Florebat anno dcclxxxviii. Adi ad Gasparem Bruschium Cen-
tur. Monasterior. Germanicor. Albert. Crantz. lib. II. Metropol.
cap. xxx. Suffrid. Petr. lib. I. de Origine Frisior. cap. xv. Hen-
ricus Sinclarus putat Sigebertum non ortu Scotum, sed exulem in
Scotia haesisse, ibique ex Scota uxore Suibertum genuisse. Ut est,
sub Carolo Magno nulli Angli, Scoti pluriini militarunt ; et octo se-
quentes loci antistites Scoti ; ut hic Anglus videri non possit.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. *577
S. SYRA, R. F. V. 1037.
S. Syra, filia Eugenii IV. regis, de qua Hector Boethius lib. ix. His-
tor. Scot. pag. clxxiv. " Erat Fiacrio soror, virgo sanctissiraa, no-
mine Syra, quae audita fratris sanctitate ad eum in Meldensi agro
anachoreticam vitam agentem cum majusculo sanctarum virginum
comitatu se recepit ; quae ab eo cum sodalibus in sancto proposito
confirmata ad Gallicanam Campaniam se contulit, ubi per vitae
sanctitatera, et clara sanctitatis signa, insignem sui reliquit memo-
riam." Nec plura apud exteros scriptores de illa quod sciam, nec
martyrologia ulla meminerunt, licet in Campania Gallica multa
sint templa ejus honori erecta, multaque sanctarum monialium
claustra, sub ejus sacra militia viventium. Acta ecclesiae Mel-
densis MSS. Jo. Leslaeus lib. iv. pag. clv. Arnol. Uvion lib. III.
Lign. Vitae pag. dxvii. Forte eadem erit Siria matrona, quam in
territorio Trecensi cultam docet die viii. Junii Molan. Addition.
Usuardi. Scripsit
De Sancta Monica lib. I.
Meditationes lib. l.
Exhortationes ad Sorores lib. i. Quae in ipsius
monasteriis religiose asservantur in eadem Campania.
Floruit anno dcxxxil quo fratrem suum S. Fiacrium secuta
oceanum trajecit : quando obierit, non comperi. Calendarium Adami
Regii natalem reponit in annum dcxliii.
B. JO. SCOTUS, EREM. 1037.
B. Joannes Scotus Tevidalius, idem ille cum Joanne jejunatore,
de quo lib. ix. supra, sed quia de eo multa notatu dignissima
tradidit Gilbertus Brunus, abbas Dulcicordis, in Collectionibus
Historicis, non erit forte ingratum rem tam stupendam verbis
ipsius ex patrio sermone in Latinum versis repetere. " Hoc an-
no," inquit, " Joannes Scot. in Tevidalia natus, quibusdam causis
impellentibus, venit ad coenobium S. Crucis, ubi observatus est
2 M
578* HISTORIA ECCLESIASTICA
amplius quam viginti dies sine cibo ullo aut potu transigere. Id
cum rex audisset, eum in arce Edimburgensi custodibus apposi-
tis toto mense asservari praecepit, quo tempore nihil in corporis
illius constitutione mutatum fuit ; quare custodia illa arcta libe-
ratum dimissumque rex virum in maxima sanctitatis opinione
habuit. Ille peregrinatione Hierosolymitana decreta, Venetias ap-
pulit, ubi xl. dierum jejunio sancte peracto Veneti illum fisci
impensa in Terram Sanctam deducendum atque in Italiam reducen-
duni censuerunt ; inde Romam profectus sanctitatis suae periculum
fecit, tum domum repetens iter per Gallias instituit, eodemque in-
ibi experimento exhibito admirationem omnibus movit, indeque in
Angliam trajecit ; et Londini quidem, quod palam assereret Hen-
ricum regem non potuisse ab uxore Catharina Aragonia divertere,
nec libellum ei repudii sine maxima impietatis nota remittere, in
carceres conjectus, sed comperta jejunii sanctitate cum honorifico
elogio dimissus. Hoc eo admirabilius est, quo ille, cum luberet, cibo
et potu, ut alii solebant homines, uteretur, Barba ei subflava, pro-
missaque toga candida ad talos dimissa, cinctus zona coriacea in-
duebatur. Erat sermone patrio disertissimus, nec Latini igna-
rus : totum vitae cursum precibus impendebat. Plerique eum virum
sanctum habebant, licet alii de illo segniora censuerint, et pejora longe
scripserint." Scripsit
Vaticinia de mutanda Religione lib. I.
Precum sanctissimarum Synopsin lib. I.
Sermones per Aunum lib. i.
Exhortationes ad Clerum lib. I.
De Terra Sancta lib. i. Quae omnia
vidit Richardus ille Brunus, et impensius laudavit.
Vivebat anno mdxxxi.
JOANNES a SACROBOSCO P. 1038.
Joannes a Sacrobosco Scotus, vulgo Halybush, quae familia adhuc
durat apud nostrates, et certissimam de eo memoriam conser-
vat. Acta nationis Germanicae ad D. Cosmi Parisiis, et Scotum
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 579
fuisse diserte loquuntur, et venisse in eam academiam adoptatumque
v. Junii anno mccxxi. Fuit canonicus in monasterio Nithisdaliae,
vulgo Haliwud, quod fundavit Deo Virgilla comitissa Gallovidiae.
Richardus Gibbonus Anglus in Angl. Histor. Scotum vocat, incolam
Halywod. Hoc cum sit indubitatum, non defuit tamen maledicentis-
simus Lelandus, qui futili argumento et ridicula, ut solet, ratione
Anglum fuisse et Oxoniae studuisse affirmet : et Gulielmus Cam-
denus in Britanniae Descriptione, ubi de Brigantibus, Halifax oppi-
dum, quod sacram silvam significat, eum produxisse voluit ; sed falso,
nam nomen illud est ignobile et nuperum, oppidum enim ante voca-
batur Hortau. Deinde perridiculum est ex Halifax efficere velle a
Sacrobosco. Scripserat ille
De Sphaera Mundi lib. i. opus celebratissi-
mum, quod mathematicorum nobilissimi commentariis il-
lustravere, Gemma Frisius, Petrus Ramus, et Christophorus
Clavius.
De Algorismo lib. I.
De Ratione Anni lib. I.
De Computo Ecclesiastico lib. I.
Breviarium Juris lib. I.
Claruit anno mcclv. ut Balaeus voluit, sed et Genebrardus eo
anno Lutetiae mathematicam professum scribit ; uterque falso. Nam
Aubertus Miraeus in Chronico diem suum obiise recte annotat an-
no mccxxxvi. Consentit et sepulchralis cippi inscriptio ad D.
Mathurini Parisiis, ubi ille sepultus, insculpta sphaera cum his ver-
siculis :
De Sacrobosco, qui Computista Joannes
Tempora discrevit, jacet hic a tempore raptus.
Tempora qui sequeris, memor esto quod morieris ;
Si miseres, plora, miserans pro me precor ora.
SAMSON P. 1039.
Samson presbyter, relicta Scotia, in Bavariam bonarum artium
studio se contulit, unaque cum Alberto et Clemente Scotis
•580 HISTORIA ECCLESIASTICA
acerrima contentione vexavit S. Bonifacium super caerimoniis qui-
busdam Romanae ecclesiae, quas stabilire volebat pontifex ; et Boni-
facium resistebant hi quos nominavi Scoti, adjuti a Sydonio Bavaro-
rum archiepiscopo, ut latius exsequitur Joannes Aventinus in Annali-
bus Boiorum lib. in. " Clemens et Samson Scoti, sacerdotes atque
episcopi, nummarii, avari, libidinosi, sacrilegi peculatores, temulenti,"
Zacharias PP. Epist. vi. ut non sit mirum si profligatissimus hae-
reticorum Mornaeus dicat, " Clemens et Samson, Scoti aetate sua
doctissimi." Haereticus schismaticos laudat. Rectius sane Wiscelius
junior :
Progenerans quosdam Stygio e foetore scatentes,
Insipidum Albertum, Clementem, et finibus isdem
Samsonem, Scotos, sinceri dogmatis hostes,
Audentes sanae doctrinae opponere sancti.
Hunc Sydonium existimo vel haereticum vel schismaticum fuisse ;
nam sub Utilone duce cum Roma ad Bavaros venit Bonifacius Sco-
tus, unus tantum episcopus erat in tota gente, Vivilus, ut ex epistola
Gregorii II. ad eundem constat Bonifacium apud Surium tom. iii. in
vita ejus pag. clv. quod si verum est, haereticae impietatis nota non
carebit Samson. Vide lib. III. hoc opere supra in Clemens. Scripsit
hic
Super Controversia cum Winfrido misso lib. I.
Vivebat anno dccl.
B. SEDULIUS JUNIOR, E. 1040.
B. Sedulius alius, ob aetatis difFerentiam Junior dictus, Pergusti,
seu Fergusti socius, et Scotorum Australium episcopus, interfuit
generali Romae concilio celebrato sub Gregorio II. ut tom. iil Con-
cilior. General. habetur, pag. ccccxvn. ubi episcopus Britanniae
vocatur. Meminit Honorius Augustodunensis Luminar. Ecclesias. et
uberius Joannes Major lib. I. Histor. Magn. Britann. cap. IV. et cap.
viii. Scripsit
Statuta Concilii Generalis lib. I.
In Evangelium D. Matthaei lib. i. Quod opus
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 581
MS. penes se habet eruditissimus Jacobus Sirmondus.
De sancto Missae Canone lib. r. Impius est
hoc loco Balaeus, qui vult tum primum missarum solen-
nia in ecclesiis instituta, abusis verbis Sigeberti : Grego-
rius II. " constituit ut tempore Quadragesimae v. feria
jejunium et celebritas missarum fieret in ecclesia, quod non
fiebat antea." O perdite haeretice, veritatem agnosce, et
erubesce, nam non missarum ille solennia instituit, sed ut
feria v. in Quadragesima missae augustum sacrificium cele-
brarent, edixit, quia forte ante illud tempus dies Veneris ob
recordationem passionis dominicae lugubris erat, et a con-
secratione immunis.
Floruit anno dccxiv.
S. SARANUS ABBAS. 1041.
De clericorum tonsura ac Paschatis celebratione anceps diuque
inter ecclesias Scoticam et Britannicam exorta est quaestio : tunc
in ecclesia Scotica vir erat pius ac prudens, Saranus abbas et doc-
tor, ut habetur tom. in. Concilior. in decretis Honorii I. cap. xix.
pag. lxiii. Orta autem haec contentio est anno dclxiv. Sige-
berto auctore, licet male Florentius Wigorniensis rejiciat in an-
num dclxxxvi. Tunc enim reconciliati fuerant paene, et ad unio-
nem Catholicae ecclesiae reducti per Egbertum anno dccx. Her»
man. Contract. Chron. nam si verus est Florentii numerus, sequitur
discrepantiam illam xxiv. annis durasse, quod falsum ex Beda. Ut
ille in numero abundans exerrat, ita Rhegino Prumiensis defi-
ciens, qui " Honorium pontificem Scotos in celebratione Paschae
orantes per epistolam corripuisse" scribit, idemque praestasse Jo-
annem et ejus successorem Severinum anno dxlvi. Nec omnino
sanus in Mariani Scoti Chronico numerus, qui id ait anno dcxxxiii.
contigisse, cum nondum adhuc mota fuisset controversia. Scripsit
hic
Epistolas ad Hilarium Archipresbyterum, Joannem
582 HISTORIA ECCLESIASTICA
Primicerium, Joannem Diaconum, et alios, lib. i.
Super Controversia de Paschatis Celebratione lib. i.
Vixit anno dclxvi. Colitur die x. Martii, Martyrologium Carthu-
sianum, vel die xnx. Maii, Petrus Canisius.
S. SIGEBERTUS, AB. A. 1042.
S. Sigebertus successit in regimine Fuldae S. Egeberto, et cum ali-
quot annis sedisset abbas, " virtute et pietate est consecutus, ut Mo-
guntinus archiepiscopus omnium conspiratione declararetur," ait Jo-
annes Leslaeus lib. v. in Machabaeo rege. Adi ad Antiquitates Ful-
denses, quas edidit Christophorus Browerus, et doctissimis viris [no-
tis ?] illustravit. An aliquid scripserit, non deprehendi.
Floruit anno mlvii.
ROBERTUS SLIPPINGEN M. 1043.
Robertus Slippingen Carmelita, in monasterio Perthano indutus,
Sorbonicis sociis ascriptus, edidit
Determinationes Theologicas lib. i.
Floruit anno mccccx.
ROBERTUS STUARTUS M. 1044.
Robertus Stuartus, regio Scotorum sanguine, ac Jacobi V. regis
cognatus, D. Francisci habitum induit, et mira vitae sanctimonia et
integritate vixit. Scripsit
Vaticinia de Rebus Scoticis lib. I. quae etiamnum hodie
circumferuntur, quibus religionis casum, uti accidit, et re-
ginae mortem praedixit.
Vivebat anno MDLH. Franc. Gonzaga part. III. Origin. Seraphie.
pag. DCCCXLVIII.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 583
SECUNDUS PHILOSOPHUS. 1045.
Secundus, philosophus Scotus, vel Anglo teste Rogero de Hove-
den part. II. Annal. pag. cccclxiv. summae fuit apud sui seculi
homines dignationis. Diu peregrinatus, domum regressus, muliebrem
sexum exosus Athenas abiit, ibique linguarum peritia et philo-
sophicorum studiorum elegantia clarissimus. Licet in pertinaci usque
ad mortem silentii proposito perseveraret, tamen per scriptionem
Hadriano imperatori et innotuit, et admirationem movit. Scrip-
sit
Responsa Quaestionibus Hadriani Imperatoris lib. i. quae
sunt veluti apophthegmata, et alia.
Vivebat anno cxx.
GEORGIUS SIBBALDUS. 1046.
Georgius Sibbaldus, omni humaniori literatura instructissimus, in
patria bonas artes didicit, in Galliis docuit ; quindecim annis medici-
nae serio dedit operam ; tum doctorali apice Patavii accepto, magno
patriae sibique ornamento, scripsit
In Graecos Auctores Observationes lib. i.
Criticas Exercitationes lib. I.
Veteris ac novae Medicinae Collationem lib. I.
Poemata lib. I. et alia.
Vivit in Scotia, et suis est ornamento.
HENRICUS SPITALIUS. 1047.
Henricus Spitalius, haud vulgaris doctrinae, philosophiam in aca-
demia Aberdonensi nascente operose docuit. Ejus est
Facilis ad Aristotelicam Sapientiam Aditus lib. i.
Floruit domi anno mdxx.
584 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. SEGIANUS P. 1048.
S. Segianus presbyter, unus ex illis qui ecclesiam Scoticam admi-
nistrabant, orta de Paschate cum Britannis quaestione, nominatur in
epistola Honorii I. tom. m. Concilior. cap. xix. pag. lxiii. Scripsit,
nomine ecclesiae suae,
Epistolas ad Divum Hilarium, Joannem Diaconum, Joannem
Primicerium, Joannem servum Dei, locum sanctae sedis
apostolicae tenentes, lib. I.
Super celebrando Paschate lib. i. pro pa-
trio Scotorum ritu, ut opinor, contra Britannicam ecclesiam.
nondum enim adhuc Scoti ab Honorio P. M. moniti erro-
rem deposuerant illum.
Floruit anno dclxvi.
S. STELLANUS P. 1049.
S. Stellanus, et ipse presbyter, eadem aetate Scoticam ecclesiam
sancte regebat, et strenue allaboravit ut Honorii pontificis ma-
ximi decreto obtemperaretur, utque sibi commissi in omnibus
sanctae Romanae ecclesiae capiti, et Petri successori subessent.
Scripsit
De Paschate celebrando lib. i.
Epistolas ad Joannem, Hilarium, et reliquos, lib. i.
Nominatur in epistola Hilarii archipresbyteri ad Scoticas
ecclesias nomine Honorii scripta, tom. in. Concilior. loco
laudato.
Vivebat anno dclxvi.
S. SYLVENEUS M. 1050.
S. Svlveneus monachus, rara pietate, nec minore eruditioni',
primis seculis post acceptam fidem, egregiam operam exstir-
pandis vitiis navavit, coaetaneus Damiani presbyteri, et alio-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 5S5
rum, qui supra hoc opere laudantur. Scripsit
In omnes Psalmos lib. ix. Scotichronicon
lib. x. cap. II.
Meditationes lib. I.
Florebat sub appulsum S. Reguli ex Achaia in Albionem anno
ccclxix. Hector Boethius lib. vi. Histor. Scot. pag. cv.
DAVID SCOTUS. 1051.
David Scotus, Parisiensis professor, Dumblanae natus, scripsit
Historiam Decreti Gratiani, opus incomparabile, lib. viii.
Adoptatus est in academiam Parisiensem anno MDLiv. obiit in
legum pontificiarum ibidem professione, anno mdlxxiii.
ROBERTUS STRALOCHUS. 1052.
Robertus Stralochus Aberdonensis et ipse Lutetiam suo ingenio
illustravit, nam, cum ingenti studiosorum adolescentum concursu phi-
losophiam docuisset, scripsit
Praefationes solennes ad Auditores suos lib. i. Prodiit
typis Henrici Stephani opus.
Compendium totius Philosophiae lib. iin.
Docebat anno mdlxix. Obiit in Scotia medicinam chimicam
exercens.
SIMON SIMSON. 1053.
Simon Simson circa eadem tempora Dunkelda Parisios venit, ac
diu philosophiam celebri fama professus, Lycei Plessaei gymnasi-
archa aliquandiu, deinde actuosa illa vita seposita, dulciorem quietem
censuit, quam in Aremoricis nactus, Sorbonicae facultatis socius,
et S. theologiae doctor. Demochares tom. iii. pag. xnx. Scrip-
sit
Historiam Jacoborum lib. VI. opus rarum, fama dignum [et]
immortalitate.
2 N
586 HISTORIA ECCLESIASTICA
Contra Magdeburgenses Centuriatores lib. I. Quod opus
dum emittere pararet, amicis interpellantibus distulit, ut res
Scoticas fusius exsequeretur ; quod non potuit, morte preven-
tus, efficere. Est opus sane pium, varium, et eruditum, quo
singulas insanientium haereticorum imposturas diligenter
detexit, et erudite refutavit.
Docebat Parisiis anno mdlxxxv. Obiit anno mdcxi.
THOMAS SMETONUS H. 1054.
Thomas Smetonus Dumblanensis, et ipse humanioris literaturae Pa-
risiis professor, ac deinde nomine Societati Jesu dato, in Claromon-
tano ibidem collegio, magno ingenii applausu, easdem artes docuit,
sed apostata vilis postea, et sacrae militiae desertor, haereticus minis-
tellus fuit. Scripsit
Contra Archibaldi Hamiltonii Calvinianae Confusionis De-
monstrationem lib. i. opus verborum ornatu non inelegans,
sed doctrina vacuum.
Epitaphium Metellani lib. i. cui ille in Italia comes hae-
serat. Is est Metellanus qui in Dialogo de Jure Regni apud
Buchananum interloquitur.
Docebat secularis Lutetiae anno mdlxiv. Obiit apostata anno
mdlxxviii. Edimburgi an alibi, pro comperto non asserue-
rim.
HENRICUS SCRIMGERUS. 1055.
Henricus Scrimgerus, ex nobilissima familia Dudopae Deidonensis
praefecti, vulgo conestabuli, Fuggerorum Augustae Vindelicorum
muuificentia literas coluit ; suo aevo Latinae, Graecae, ac orientalium
linguarum peritissimus, vir indefessae lectionis, judicii limatissimi,
sine fuco ambitionis eruditus, usque adeo ut Jacobus Cujacius profi-
teatur se ab ejus congressu nunquam nisi doctiorem recedere, multa
edoctum irreperta interpretibus. Scripsit multa, ut nemo eo seculo
plura : in his,
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 587
Novellae Constitutiones Latinitate donatae lib. i. Antea
transtulerat Henricus Agylaeus Buscoviducensis. Conra-
dus Rittershusius prooemio Juris Justinianei cap. IV.
Notas uberiores in easdem Constitutiones lib. i. ipse promit-
tit ; an extent, nescio.
Plutarchi omnia Opera lib. i. cum MSS. contulit, Eduardo
Henrysono Scoto auctore in notis ad Plutarchi Commen-
tarium de Contrariis Stoicorum.
Diogenes Laertius de Vita Philosophorum ad multa exempla-
ria correctus, et observationibus illustratus, lib. I.
Athenaeum lib. i. cum MS. contulit, unde omnia sua hause-
rat magni momenti Isaacus Casaubonus.
Strabonem etiam cum MS. collatum volebat emittere, ut ex
epistolis ipsius MSS. planum est : sed cum codex in ma-
nus Isaaci Casauboni venisset, mirum quam ille fidenter
alienae operae nomen suum apposuit; hoc certe candide
Henricus Stephanus profitetur, etsi non bene cum Scrim-
gero ei conveniret.
Basilicon libros, cum MSS. variis collatos, Latinos fecit lib. i.
Phornutum ex collatione MSS. correxit lib. i. ultima
senecta.
Palaephatum quoque ex iisdem MSS. ita auxit, ut alius ab
edito videri possit : qui duo auctores ultimi asservantur
in bibliotheca Petri Junii equitis, Jacobi regis educato-
ris.
Epistolae lib. i.
Obiit anno mdlxxii. vir aeterna memoria dignissimus, qua nobili-
tatis praerogativa, qua eruditi ingenii dotibus.
SALIFAX BARDUS. 1056.
Salifax Bardus ex nobilissima veterum Bardorum familia ortus,
qui cum Druidibus diu apud Scotos nobilitatem erudiebant, de-
orumque laudes carminibus celebrabant, ut et defunctorum he-
roum manes honoratis elogiis extollebant. Hic ex ea familia
scripsit
•588 HISTORIA ECCLESIASTICA
Hymnos in Deos lib. i. qui aetate Vere-
mundi extabant.
Genealogiam Regum lib. i.
Floruit anno ante Christum cl. sub Reuthere Dornadillae f. rege ;
nisi forte alius sit posterioris operis auctor, a nostro diversus gente et
tempore, nam Anglum fuisse hunc suspicor, et claruisse circa annum
DCCCLX.
SILVIUS BONUS. 1057.
Silvius Bonus, natione Scotus, dubites orator facundus an poeta
acutus fuerit, maxima aestimatione apud Maximum, qui imperium
Romanum in Britanniis et Galliis usurpabat contra Gratianum.
Mira invidia inter illum et Ausonium Burdegalensem, et mutua in-
ter ipsos scriptio. Scripsit hic
Maximi Caesaris Laudes lib. I.
Invectivas in Ausonium lib. i. Ipse Ausonius
indicat, sed eum Britonem vocat, quia ex Britannia Max-
imum Caesarem secutus erat. Sic ergo Decius Ausonius in
Epigrammatis :
Silvius ille Bonus qui carmina nostra lacessit.
De Bellis Aremoricis lib. i.
Poematum diversi generis lib. I.
Epistolarum ad diversos lib. I.
Claruit anuo ccccx. Frustra illum Angli vindicant, cum Sconanus
et Scotichronicon faciant Scotum.
SILVIUS BONUS alter. 1058.
Silvius Bonus, ex antiquissima et nobilissima familia Silviorum,
sive Wood, quae etiam hodie inter honoratas et patricias numera-
tur, Boni cognomentum ipse non assumpsit, sed per jocum ei im-
positum imitatione Ausoniana. Quis fuerit, ubi vixerit, [non com-
peri,] nisi quod certum illum de peregrinatione sua opus edidisse
eruditissimum sub titulo,
Comparatio antiquae et hodiernae Italiae lib. I.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 589
Prodiit Mediolani.
Vixit anno mcclxx.
SIMON ABBAS. 1059.
Simon abbas de Duufermelin, vir animi ingentis, sed magis secula-
ribus negotiis quam ecclesiasticis implicatus, orator missus ad regem
Angliae ad repetendam comitatus Huntintonii proprietatem, aliquot
post annos ob innatam animi pertinaciam et intolerabilem operum
proterviam depositus est in concilio, ut puto, Stirlinensi, licet mul-
tum comes de Mar, qui legationis Anglicanae socius fuit, reniteretur.
Scripsit
Pro Restitutione sua, ad Regem, lib. i.
Missus est legatus anno mcclxx. Scotichronicon lib. x. cap.
xxvi. Depositus est, et officio abbatis ejectus, anno mcclxxv.
Scotichronicon eodem libro cap. xxxvi.
B. SALAMON DECANUS. 1060.
B. Salamox, decanus Glascuensis, dum Rogerus Eboracensis an-
tistes non suum modo metropolitanum Thomam Cantuariensem
sperneret, sed et mira arrogantia inauditaque superbia jus in eccle-
sias Scoticas tanquam sibi subjectas praesumeret, concilio Eboraci
habito ita libertatem ac dignitatem Scotici cleri disputando pro-
pugnavit, ut " maxima esset Anglorum confusio, Scotorum gloria,"
ait Scotichronicon lib. vin. cap. xv. Comitatus fuerat Angelran-
num, cap. xv. seu Ingelrannum, ut Hovedenus loquitur, et Walterum
priorem de Calco, uti hoc opere lib. ix. et xix. videbis. Salamon
scripsit
Pro Causa Angelranni lib. I.
Monitorium ad Rogerum Eboracensem lib. i.
Appellationem ad Papam lib. i.
De Jure Ecclesiae Scoticanae lib. I.
Sermones super Evangeliis lib. iv.
Florebat anno mclxiv. quo causa apud Pontificem Alexandrum
590 HISTORIA ECCLESIASTICA
III. disceptata, et " consecratus Ingekannus, astantibus pomposis
clericis, et procuratoribus Eboracensibus," ut Scotichronicon loquitur ;
et a papa decretum Senonibus in Galliis uti " Scotica ecclesia soli
sanctae sedi apostolicae subesset." Sed haec pluribus in Episcopis
Scotis dicam, ubi de Glascuensibus.
JOANNES SERLO ABBAS. 1061.
Joannes Serlo, cognomento Grammaticus, orator et poeta exi-
mius, monachus Benedictinus, deinde abbas Cisterciensis, so-
cius S. Stephani Hardingi, et discipulus, ab eoque missus in An-
gliam, prima fundamenta Fontanensis coenobii jecit, ut ex Hu-
gonis de Kirkested relatione clarum. Scripsit multa, hi apices
restant :
De Bello inter Scotiae Regem et Angliae Barones lib. I.
MS. in Collegio S. Benedicti Cantabrigiae.
De Dictionibus dissyllabis lib. I.
De Dictionibus aequivocis lib. I.
De Dictionibus univocis lib. i.
Floruit anno mclx.
JOANNES SETONUS. 1062.
Joannes Setonus Scotus philosophiam et mathematicas discipli-
nas Oxoniae in Anglia est professus, a rege Scotiae eo missus, post-
quam in concilio Viennensi Clemens V. pontifex decrevit uti rex
Scotiae suis sumptibus professores Scotos Oxoniae aleret, ut habetur
lib. v. Cleinentinarum tit. I. de Magistris. Fuit hic Setonus specula-
tionibus arcanis mirifice deditus, ut Lelandus lib. IV. de Vir. Illustr.
et alii scribunt ; cumque multis annis Aristotelem legisset ac re-
legisset, scripsit
In Metaphysicam lib. XI i.
Vivebat anno mcccx.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 591
GULIELMUS SETONUS. 1063.
Gulielmus Setonus, nobilissima familia Meldromiae ortus, bonas
artes domi et sub Lipsio sedulus didicit, in Galliis cum laude do-
cuit ; jurisprudentiam vero tam severe coluit, ut nec in senatu pa-
trio multos pares, nec Andegavi, ubi regius professor eam exer-
cuit, habuisse censeatur. Est vir omniscius, variae et paene infinitae
lectionis, sed ingenii vehementer a lucubrationum suarum publi-
catione abhorrentis. Habet vero propediem multa edenda ; in his
sunt
Novellae cum MSS. Graecis collatae, et notis eruditissimis
ornatae, lib. i.
Vivit Romae omnibus literatis carissimus, sed praecipue illus-
trissimo principi D. Scipioni S. R. E. Cardinali Cobellutio, cui est
domesticus, et gentis columna.
GULIELMUS SETONUS. 1064.
Gulielmus Setonus ubi vixerit, in Gallia an Germania, non obser-
vavi. Scripsit
De Curatrice Chirurgia lib. I. Meminit Paschalis Gallus in
Bibliotheca Medica pag. cxxiil.
Floruit anno mccccxcv.
ALEXANDER SETONUS H. 1065.
Alexander Setonus theologus, Jacobo V. regi a sacris confessio-
nibus, mortuo rege haeresim Londini, ait Personus, est amplexus.
Scripsit multa ; in his,
Processus suae Examinationis lib. i. opus impium,
quia Balaeo placens.
In utramque Epistolam Petri lib. II.
In Canonicam Jacobi lib. i.
Conciones lib. i.
Obiit Londini in aedibus Sudovolgiorum ducis anno mdxlii.
592 HISTORIA ECCLESIASTICA
ALEXANDER SETONIUS. 1066.
Alexander Setonius, toparchae Setonii filius, Fiviae baro, Dun-
fermelini comes, in Galliis Italiaque egregie ac feliciter pietati ac
virtuti studuit ; quas postea supremo in Scotia cancellarii magistratu
annis paene triginta maxima integritatis fama exercuit, vir bono regni
natus. Scripsit, et Romae pronunciavit,
Orationes solennibus aliquot Festis coram Pontifice et Cardi-
nalibus pronunciatas in Sacello Pontificio lib. I.
Prodierunt Romae, et Parisiis multa [scripsit] in utroque jure, sed
non edidit.
Obiit in Scotia anno mdcxxiii. singulari in Catholica religione pro-
fitenda, etiam inter haereticorum minas, animi constantia, et maximo
ad Catholicorum perseverantiam exemplo, senatus caput, bonorum
corculum, ac Zaleucus alter. Hujus vitam scripsit Gulielmus Seto-
nius, J. C. Alexandri consanguineus, et olim familiaris, quam prope-
diem publicabit.
JACOBUS SETONIUS P. 1067.
Jacobus Setonius, ex milite cohortis praetoriae Scoticae, quae regi
Galliarum assistit, factus sacerdos miros in literis brevi progressus
fecit ; vir pius ac religiosus, inculpata vita, profunda eruditione nobi-
litatus. Scripsit
De Vita Ministrorum Scotorum a Joanne Knoxio in haec tem-
pora lib. i.
De eorum Synodis et Decretis lib. i.
De Constitutionibus Ecclesiae Scoticae lib. i.
De gravi Controversia Fidei inter Ministros et Episcopos lib. i.
De Ordinatione Ministrorum lib. I.
De Ordinatione Episcoporum lib. I.
Opera non vidi, et nec, an prodierint, pro certo affirmare
possim : elenchus tamen iste in manus meas venit.
Obiit Antverpiae hoc ipso anno quo haec scribebam, MDCXX.
THOMAS SANDALIUS AB. 1068.
Thomas Sandalius Cisterciensem monachum in Kyntyre in-
duit ; magnaque vitae austeritate et continentia, celebratis-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 593
simi illius coenobii quod Sandal dicunt, abbas creatus, ita se gessit, ut
neque doctiorem nec moribus sanctiorem aetas illa tulerit. Ejus
multa opera extabant in bibliotheca Sanctandreana, ut ex indice ap-
paret ; apices tantum supersunt, et hos reperio :
Super Magistrum Sententiarum Determinationes scholasti-
cas lib. iv.
De Baptismo lib. i. Suscipio lubens.
Quaestiones controversas lib. I.
Vivebat anno mccevii.
SIMEON AP. 1069.
S. Simeon episcopus, S. Alcuini Scoti discipulus in Scotia, nam epi-
stola ad Carolum regem Alcuinus testatur, quod eum nutriverit, edu-
caverit, ad virum perfectum perduxerit, ex monacho Melrosiensi
strenuam operam convertendis in Germania infidelibus eodem cum
S. Bonifacio seculo praestitit, quo nomine inter doctores apostolicos
et gentis illius episcopos jure numeratur, et, ut existimo, nec tamen
temere asseveravero, SS. numero ascriptus, nam ei officium Robertus
Balaeus junior Anglus composuit, cujus principium " Ave Simeon,
pater inclyte." Scripsit multa, Joanne Lelando teste, sed apices,
non modo opera, perierunt, praeter
Homilias ad Germanos lib. I.
Florebat anno dccxc.
STANTO. 1070.
Stanto Scotus, ut anonymi Index praefert, philosophiae et mathe-
maticae studio clarissimus, scripsit
In Canones et Tabulas Arzachelis lib. I.
Vixit Parisiis anno mccccxii.
HENRICUS SINCLARUS DECANUS. 1071.
Henricus Sinclarus, Glascuensis decanus, summae curiae se-
nator et vicepraeses, ob summum ingenium et doctrinae ex-
2 o
m HISTORIA ECCLESIASTICA
cellentem laudem Jacobi V. regi maxime familiaris, ait Joannes Les-
laeus lib. x. pag. dxxiii. nepos, ut puto, Henrici illius qui episcopus
Glascuensis [Rossensis] calculi dolore Lutetiae exstinctus est, ut in-
fra videbis. Scripsit
Legum Romanarum ad Leges Scotiae municipales Reduc-
tionem lib. I.
Novas Judiciarii Ordinis Leges lib. I.
Abrogationem Juris antiqui lib. I.
Rediit ex Galliis ineunte anno mdlv. nec plura de eo.
HENRICUS SINCLARUS E. 1072.
Henhicus Sinclarus, decanus Glascuensis, et episcopus Rossensis ;
quae nobilissima familia apud Scotos, et antiquissima, a Gallis origi-
nem traxit, Sanctae Clarae titulo insignis. Hect. Boeth. lib. xn.
Histor. Scot. pag. cclviii. Hic gravi calculi dolore vexatus Lute-
tiam venit, desperato malo remedium sortiturus ; medicorum consilio
ab Andrea Laurentio excisus, par tanto dolori ultra tres menses non
fuit. Scripsit
Analecta, seu Adversaria ad Historiam Scoticam sui Temporis,
Latine et Scotice, ut testatur Joannes Pedemontanus Fer-
rerius in praefatione ad Continuationem Historiae Scoticae
Hectoris Boethii, ubi plura de eo.
Exstinctus est Lutetiae ex calculi incisione ipsis calendis Januariis
anno mdlxv. cum insectus fuisset anno mdlxiv. die xxviii.
Septemb. aetatis suae anno vero lviii. Pacem cum Anglis orator
pepigit anno mdl. Joannes Leslaeus lib. x.
JOANNES SINCLARUS. 1073.
JoaNNES Sinclarus, frater Henrici, decanus Restalrig, comes ejus in
Galliam, et cuin inde in Scotiam rediisset, brevi exstinctus est febre
acuta. Scripsit
Additiones ad Apparatum Historiae Scoticae Henrici fra-
tris lib. I.
Obiit anno mdlxvi. a
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 595
DAVID SINCLARUS. 1074.
David Sinclarus, fratres Setonios comites Wintoniae in Gallias se-
cutus, Parisiis ingenti cum applausu in Navarraeo humaniores literas
docuit ; mox professione Ramaea vacante, disputationis mathemati-
cae aream fidenter est ingressus, et contra spem omnium Monon-
tholium, qui totam aetatem usque ad ultimam senectam in ea arte
impenderat, profligavit ; exactis deinde aliquot annis, cathedram
Ramaeam cum regia Sc. permutavit. Aulam Britannicam vana spe
aliquandiu sectatus, feliciori eventu reginae Navarrae, Margaretae
Valesiae, favorem ambivit, inter palatinos admissus, et quoad illa vixit
honorifice habitus. Scripsit eruditissimo stylo, et amoenissimo inge-
nio vir,
Carmina varia utraque lingua lib. i.
Heronem Latinum fecit, et notis illustravit, lib. i.
De nova Optices Ratione lib. I.
Archimedis omnia Opera correcta ad MSS. Commentariis
illustrata, lib. I.
Vivit adhuc Parisiis, et infatigabiii studio artes mathematicas ex-
colit, magnum patriae suae lumen.
THOMAS SUTTONUS M. 1075.
Thomas Suttonus, sive, ut Antonius Senensis in Bibliotheca vult, de
Suetonia, aut, ut Gilberto Bruno placet in Collectaneis, Setonius, prae-
dicatorii ordinis theologus, et Sorbonensis doctor, ut lib. IV. de Vir.
Illustrib. prodit Leander Albertus, sui seculi acutissimus, et sive
disputaret sive scriberet, insignem laudem a posteritate meruit.
Angli suum faciunt perperam, cum ex operibus ipsius, et maxime in
praefatione ad Quaestiones Theologicas se Scotum fateatur in Ang-lia
educatum, puto, eo tempore quo doctores Scoti sui regis sumptibus
Oxoniae studebant et profitebantur, ut ex Clementina prima tit. de
Magistris lib. v. Clementinarum patet. Scripsit multa, sed haec sunt
praecipua :
lib.
I.
lib.
i.
lib.
IV.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
i.
lib.
nP
i.
raed
lib.
iii.
lib.
i.
lib.
II.
lib.
II.
lib.
II.
396 HISTORIA ECCLESIASTICA
Quaestiones Theologicae
Commentarius in Psalterium
Breviarium Theologiae
Summa Theologiae
Concordia Theologorum
Quodlibetorium de Relatione
Quaestionum difficilium
Contra Aemulos et Detractores Fratrum Praedicatorum lib. i.
MS. Oxoniae in Lincolniensi.
In Praedicamenta Aristotelis
Super sex Principia
Super Aristotelis Priora
Super ejus Posteriora
In Peri Hermenias
Complementum Divi Thomae, et in Peri Hermenias lib. i.
Illustrationes de Declaratione ejusdem lib. I.
De Unitate Formarum lib. I.
De Relatione lib. I.
Claruit anno mccxc,
RADULPHUS STRODUS. 1076.
Radulphus Strodus eadem lege qua superior Oxoniae studuit, sed
prius in Dryburgensi Tevidaliae coenobio diu bonis literis incu-
buerat, ut in Monasteriorum Fundationibus Gilbertus Brunus docet :
postea Anglorum linguam et elegantias sic didicit, ut Galfredus
Chaucerus inter praecipuos sui seculi poetas eum reposuerit. Exta-
bant multa ejus opera, non visa ab Anglis, in bibliotheca dicti coeno-
bii. Putatur, Italiam, Germaniam, et Gallias lustrasse, tum Terram
Sanctam visitasse, ac domum rediisse ibique supremum diem obiisse.
Scripsit
Fabulas lepidas versu lib. I. Panegyricos versu patrio lib. I.
Consequentiarum Formulas lib. I. Summulas logicales lib. I.
Sophismatum Strophas lib. I. Phantasma Radulphi lib. I.
Itinerarium Terrae Sanctae lib. I. Positiones, et xvili. Argumenta
contra Wicleffum Haereticum, lib. I.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 597
Opusculorum lib. i. quae falso nuper prodierunt sub nomine Radulphi
Feriburgi. Claruit anno mccclxx.
JACOBUS STRACHANUS P. 1077.
Jacobus Strachanus Merniensis, nobilitate generis atque eruditionis
merito inclytus, ab academia Aberdonensi Edimburgum destinatus,
cum Joanne Leslaeo, Patricio Myrton, Alexandro Andersono coram
regina in sanctiore arcani concilii concessu fidei suae rationem reddi-
dit, et haereticos rationibus superavit, causa tamen victus praeoccu-
patis magnatum animis, ac distributis anno toto antea bonis ecclesias-
ticis. Scripsit
De Eucharistia lib. I. De reliquis Ecclesiae Sacramentis lib. I.
De Potestate Papae, sive Jure utriusque Gladii et duarum Clavium,
lib. i.
Quae magna ex parte transcripta a Christophoro Browero in An-
tiquitatibus Fuldensibus.
Disputationem solennem cum Knoxio lib. I. Fugam Vulpis lib. I.
Willoxius enim, et alii sectarii cum ipso congredi non sunt ausi
post Knoxium debellatum. Floruit anno mdlx.
B. GULIELMUS de SANNUCO M. 1078.
B. Gulielmus de Sannuco, vel Sannico, vel Sannicio, natione Gallus,
ordinem Carmelitanum in Scotiam intulit, qui summa virtutis, nec
minore sanctitatis opinione diutissime floruit ; de quo fidenter hoc
dixerim, multorum bonorum operum in eo regno ab illo admissum,
nec ullum quod legerim ex ea familia haereticum prodiisse toto il-
lomet religionis turbine. Fuit autem " Sannicius noster Carmelitici
ordinis singulare decus, vir doctissimus, et sacrae theologiae pro-
fessor," ait Joannes Trithemius pag. ccxliv. Scripsit
Super Sententias lib. iv.
Chronica de Multiplicitate sui Ordinis lib. I.
Declarationes suae Regulae lib. i.
Decretales Religiosorum ]ib. i.
Floruit in Galliis, et in Scotiam cum fratribus suis venit anno
598 HISTORIA ECCLESIASTICA
mccxliv. Pontifice Innocentio IV. Augusto Rodulpho, rege Scotiae
Alexandro II. Plura Fridericus Pucius Bruxellensis in Carmelitana
Bibliotheca.
SCONANUS ANONYMUS M. 1079.
Sconanus monachus anonymus, sive unus tantum, sive ex eodem
coenobio plures, ut ea aetate moris erat, scripsit
Chronicon ab initio Mundi ad sua Tempora lib. v. Viderat
Georgius Buchananus, et saepe in Historia sua eum laudat.
Alicubi in Scotia asservatur, communi insanientis haereseos
cladi exemptus. Eo opere, etsi res omnes ubique terrarum
gestas comprehendat, peculiari tamen ratione ecclesiam Sco-
ticam illustrat.
Scribebat anno mcccclxxxvi.
SCOTELLUS. 1080.
ScOTELLUS in Indice anonymi est, et docuit Andegavi jus civile„
Scripsit
De Jurisconsultorum Successione lib. i.
Vivebat anno mdiv. Alius est Petrus Aquilanus theologus.
JOANNES STEWES P. 1081.
Joannes Stewes, officialis S. Andreae, a Jacobo I. rege liberali
conditione invitatus, unus fuit ex primis doctoribus qui Andreapoli-
tanam academiam suis praelectionibus illustrarunt. Hect. Boetb.
lib. xvi. Histor. Scot. pag. CCCXLII. Scripsit vero
Synopsin Decreti Gregoriani [Gratiani] lib. I.
Florebat anno Mccccxi. Hunc eundem nescio an S. Andreae archi-
diaconum virtus et eruditio provexerit.
GEORGIUS SOPHOCARDIUS H. 1082.
Georgius Sophocardius, Lutheri catulus, ex Germania impu-
ram et pestilentem haeresim in Scotiam tulit, primus sa-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 599
crilegi dogmatis apud nostrates professor, de quo hoc memorabile,
ipsum conjurationis in Cardinalem Betonium initae conscium ante-
quam comprehenderetur, et cum igni addictus fuisset, et cardinalis
e fenestra cubiculi sui anxie exspectaret, auditurus an ad bonam fru-
gem, viso igne, redire vellet, ille, Sathauae spiritu plenus, arroganter
sustollens oculos, " In illa ipsa," inquit, " fenestra qua mortem meam
spectas, poenas violatae religioni brevi lues." Hinc insana haeresis
ausa est comminisci, furciferum illum, intentatae caedis participem, di-
vino spiritu haec dixisse ; sic sane sit, et perduelles improbos pro-
phetas nova habeat ecclesia. Hic vero cum nulla eruditionis tinctura,
sed tantum impudenti loquentia applausum, jam procerum animis
ecclesiae bonis insidiantibus, captare est visus ; et cum ad Joannem
Coburnum octavo Edimburgo miiliari divertisset, a Davide Betonio
cardinale nocte intempesta extractus, sancto officio Andreapoli
traditus, ac ad palum religatus, renitente prorege, ipsis calen-
dis Januariis, boni ominis ergo, impietatis ac sceleris poenas de-
dit ultrice flamma, secundum sacros canones consumptus ; post cujus
supplicium Lutherani ne mussare quidem ausi, multo minus se com-
movere, donec Sathanas suos a Calvino satrapas immisisset, certe
hactenus prudenti cardinalis cura securitas Scoticae ecclesiae parta
videtur. Nefarium hunc haereticum Jacobus Augustus Thuanus
nimis amanter tractat lib. III. Historiar. et nolim perditi Deoque in-
visi ex faece plebis homuncionis virum Catholicum, ac tantae digni-
tatis, contra S. R. E. cardinalem patrocinium suscipere. Scripserat
ille tenebrio
Themata Fidei contra Quintinum Kennedium lib. i.
De Coena Domini ex Luthero lib. i.
Ustus est, violatae religioni poenas dedit, anno mdxlvii.
JOANNES STEUART. 1083.
Joannes Steuart literas humaniores ac philosophiam Lutetiae
summa ingenii celebritate est professus, praefectus Collegium
Montisacuti rexit, ibique obiit, legatis testamento pauperibus
600 HISTORIA ECCLESIASTICA
relictis, ea lege ut ipse inter benefactores haberetur, et in fundato-
rum nomenclatura locum haberet, ut refert Jacobus Breulius lib. u.
Antiquitat. Parisiens. pag. dclxxxi. Multa edidit, sed ego tantum
vidi
Contra Venena Calviniana Antidotarium ad Scotos lib. iii.
quibus omnia controversiae capita exagitat, S. R. E. fidem
firmat, magno eloquentiae ornatu, et sincera doctrina.
Obiit in Collegio Montano anno mdlxxxi. die vi. Maii.
JOANNES SKENAEUS. 1084.
Joannes Skenaeus, senator summae Scotorum curiae, atque tabu-
larii seu registri custos, adolescentiam in Norvegia, Dania, Sar-
matiaque magna parte consumpsit, ubi et linguas didicit exactissime
boreales, et mores polivit, et ingenium, ad magna surgens, ex virtutis
et honesti praescripto formavit ; vir candore animi et humanitate
incomparabili, jurisprudentiae ac rei antiquariae peritissimus. Scrip-
sit Institutionem Legum Scoticarum lib. II. ad imitationem Justini-
ani imperatoris, seu verius Triboniani. Opus est magna rerum va-
rietate, ac recondita doctrina. Prodiit Edimburgi.
Senatusconsulta patrii Senatus, sive Acta Parlamenti, lib. i.
Historiae Scoticae Synopsin lib. i.
Epistolas ad Daniae Optimates lib. I.
Obiit Edimburgi anno mdcx.
JOANNES SCHARPIUS. 1085.
Joannes Scharpius, in academia Diensi professor, scripsit multa ; ego
tantum vidi De misero Hominis Statu sub Peccato lib. II. Vereor
ne haeresim sapiat ; et mihi vir eruditus nomine tantum ex operibus
est cognitus. Vivatne an obierit, nescio.
PATRICIUS SCHARPIUS. 1086.
Patricius Scharpius, praefectus gymnasii Glascuensis, vir eruditus
Graece ac Latine, multa edidit ; ego vidi tantum
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 001
In Orationem Dominicam Commentarium ex Patribus Graecis
Latinisque. — Obiit Glascuae anno mdc.
GEORGIUS STRACHANUS. 1087.
Georgius Strachanus Merniensis, nobili familia, Parisiis humaniores
literas docuit in Cenomanico ; ad aulam deinde transiit, et vitae illius
pertaesus privatam ei praetulit ; tum Duci Guisio in amicitiam et fa-
mulitium se dedit, sed et hanc etiam aspernatus vivendi rationem, in
Orientem est profectus, ut [linguas] orientales Latinae, Graecae,
Hispanicae, Italicae, Gallicae, et patriae, quas exacte loquebatur et
scribebat, studiose conjungeret. Scripsit
Panegyricos Graecos ac Latinos lib. i.
Orationes varias utraque lingua lib. I.
Agatharcidae Historiarum lib. ccxiii. Epitomen Latinam fe-
cit, et notis illustravit, antequam Photium Andreas Schottus
edidisset, cum tantum Davidis Hoeschelii editio Graeca extaret.
Antiphontis Atheniensis Rhetoris Orationes vertit, ac notis
illustravit.
Antonii Diogenis Incredibilium de Thule insula lib. xxiv.
credibiles ingenio suo fecit.
Praxagoram Atheniensem de Rebus Constantini Magni Lati-
nitate donavit.
Himerii Sophistae Declamationes vertit.
Vindavii Anatolii Beryti Collectaneorum de Agriculturae Dis-
ciplina lib. xn. me rogante vertendos suscepit.
Ptolomaei Hephaest. nov. Histor. lib. vi. civ. Latina donavit.
Polemonem Sophistam Latinum fecit, et commentarium ube-
rem adjecit.
Luciani Dialogum de Calumnia Latine vertit. — Quorum non-
nulla prodierunt, alia adhuc sub incude.
Vivit adhuc in Perside, jam enim toto sexennio Terram Sanctam
lustravit, et non modo linguas percepit, sed et nobiliores, ut ad me
scribit, bibliothecas compilavit.
STIGANDUS A. 1088.
Stigandus, archiepiscopus Cantuariensis, cum Edgaro rege An-
gliae et Aldredo archiepiscopo Eboracensi in Scotiam fugit,
2 p
602 HISTORIA ECCLESIASTICA
et se tutelae Malcolmi regis commisit ; et " cum rex Edgarus quo-
tidianam stipem a rege Malcholmo nactus esset," ut loquitur Wilhel-
mus Malmesburiensis lib. iii. de Gestis Regum Anglorum pag. LVIII.
indignatus Wilhelmus Normannus Stigandum per cardinales Roma-
nos et Ermenfredum episcopum Sedunensem loco movit, et dignitate
privavit. Itaque postquam Edgarus regis Scotiae alumnus Scotia
abiisset, Stigandus munificentia Malcolmi adjutus in Scotia diem
suum obiit. Scripsit
Pro Causa Edgari Regis, ad Regem Scotiae, lib. I. Pro se, ad
Papam, lib. i. antequam exularet, cum pacifice sederet.
Floruit anno mlxvi. Et puto quadriennio post obiit, sepultus
Edimburgi ad D. Aegidii.
THOMAS SEGETUS. 1089.
Thomas Segetus antiquarius, Graece Latineque doctissimus, ingenti
ingenii vivacis ostentatione et applausu in Italia diu versatus, sed
vehementer Venetiis vexatus invidiae cessit, et in Germaniam, liberius
proferendae virtutis, ut ipsi videbatur, theatrum, se contulit. Scripsit
Carmina varii generis ; in his,
Epicedium Justi Lipsii, praeceptoris sui, lib. I.
Peregrinationem suam per Silesiam lib. I. De Equuleo lib. I.
Meletemata Hypogaea, dum squalore carceris Veneti mace-
raretur, lib. I. Olympiodori Historiarum lib. xxn. Epi-
tomen ex Photio recensuit, Latine vertit, et notis illustravit.
In librum Hieronymi Magii de Tintinnabulis Observationes
lib. I. Ipse longe excellentiora edidit, sed ego minima.
quia a me visa, nominare cogor.
Vivit adhuc in Germaniis, vir optimae frugis, et Musas sedulo
colit.
SEMPLE. 1090.
Semple, claro nomine poeta, cui patrius sermo tantum debet, ut
nulli plus debere eruditi fateantur : felix in eo calor, tempe-
ratum judicium, rara inventio, dictio pura ac candida, quibus
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 603
dotibus Regi Jacobo carissimus fuit. Scripsit
Rhythraos vernacule lib. i. Carmina amatoria, ut Proper-
tii sanguinem, Tibulli lac, Ovidii mel, Callimachi sudorem,
aequasse plerisque doctis videatur, lib, I.
Obiit anno mdxcv.
SIDONIUS. 1087.
Sidonius, seu Setonius, revera Cobrethus, Edimburgensis, quidam
Scotus alchimisticarum rerum, omnium qui vivunt, ut aiunt, peri-
tissimus, in multis Europae locis aes aut stannum in aurum infuso
quodam pulvere fertur convertisse : vidit et fidem astruit Andreas
Ablavius, medicus insignis. Neapoli ante xv. annos insigne artis illius
experimentum edidit, auctor libri cui titulus Imago Solis Puteo emer-
gentis. Sunt apud nonnullos Germaniae principes laminae ex auro
purissimo arte illius mutatae ex aere, et in porticu Florentina in
cimelio Magni Ducis industriae ipsius testes duae laminae, quas cum
ex plumbo liquefacto fecisset, inspectante ac multum admirante auri-
fice, ex officina se subduxit, nec postea in urbe nec agris uspiam
inventus. Raphael Eglivus Icovius laudat epigr. Alter Iason eris,
qualis Sidonius estque Ramsaeus. Scripsit
De Alchimiae verae Rationibus ac Experientia lib. i.
De Lapidis Philosophici Compositione lib. i.
Tolosae quaedam mihi ostendit, sed statim poenituit : at hoc so-
lum ex eo scivi, libertatem eum auro illo ipso cariorem habere, ideo
nec velle principum congressus, nec potentum amicitias.
Vivit adhuc alicubi vagus, et in illa ipsa quaestuosa professione
pauper. Audivi in Insubria a duobus, in Gallis in via interfectum, et
homicidas spe inductos artem ex scriptis ipsius cognoscendi, quod et
ipsi, furti Aquis Sextiis evicti, sub furca sint fassi.
JOANNES SUNAGHAM E. 1088.
Joannes Sunagham Carmelita, ut habet in Annalibus seu Chro-
nicis ordinis sui Petrus Thomas Saracenus, S. theologiae do-
604 HISTORIA ECCLESIASTICA
ctor Bononiensis, episcopus etiam Bangorae, scripsit
Contra Wiclefitas lib. I. Concionum suarum lib. i.
Floruit anno mcccxcii. Gente vero Scotum fuisse, contra Balaeum
idein ille doctissimus vir probat.
ALEXANDER SCOTUS. 1089.
Alexander Scotus Aberdonensis, magni nominis, sed majoris meriti,
utriusque linguae peritus, juris civilis scientia in paucis clarus, Car-
pentoractensis praefectus juri dicendo, quo in munere non minorem
integritatis quam eruditionis famam acquisivit. Scripsit
Grammaticam Graecam, post omnium veterum ac recentiorum
laboriosas editiones optimam, lib. l.
Apparatum in omnia M. T. Ciceronis Opera, post Nizolium
exactissimum, lib. I.
Jacobi Cujacii J. C. Opera omnia in tom. iv. distinxit, ac S.
D. N. Paulo V. Pontifici M. inscripta edidit.
De Officio Judicis lib. i.
In Titul. de JutSiciis Commentarium, ad usum forensem, lib. I.
Obiit Carpentoracti anno mdcxv. et in satis tenui re : O crimen
fortunatum ! Semper Musae pauperes ?
PATPJCIUS SIMSONUS. 1090.
Patricius Simsonus, vir eruditus, et clari apud eruditos nominis,
scripsit Historiae Ecclesiasticae partem i. vernacule. Historiae
Ecclesiasticae partem n. Sed an prodierit, nescio.
Obiit Stirlingi anno mdcxi.
GULIELMUS STRUTHER. 1091.
PATRICIUS SANDAEUS. 1092.
JACOBUS SANDILANDIUS. 1093.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVII. 605
THOMAS SYNSERFIUS. 1094.
ANDREAS STEPHANIDES, vulgo STEVENSON. 1095.
ROBERTUS STEPHANUS. 1096.
GEORGIUS SYNSERFIUS. 1097.
ROBERTUS SMYTHUS. 1098.
JACOBUS SCOTUS. 1099.
ANDREAS SIMONIDES, vulgo SIMSON. 1100.
JOANNES STEUART. 1101.
GEORGIUS STIRKAEUS. 1102.
ANDREAS SYLVIUS, vulgo WOOD. 1103.
JOANNES STRANGIUS. 1104.
GULIELMUS SEMPLE. 1105. ix. anno puer.
Viri sunt magna eruditionis gloria, sed nihil ab illis ad me in tam
diverso mundi tractu degentem pervenit, praeter
Epigrammata, Poemata, et Orationes in Regis ad Scotiam Re-
gressum. Edimburgi prodierunt.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XVIII.
S. TANCO E. AB. 1105.
S. Tanco seu Tatto, monachus Benedictinus, abbas Amarbaricensis,.
Gasp. Bruschius in Catalogo, Albert. Crantzius lib. i. Metropol. cap.
xxi. fuit, ut ea ferebant secula, vir doctissimus, diligens ecclesiasti-
cae dignitatis observator, tandem episcopus Verdensis, magnam doc-
trinae, majorem sanctitatis, opinionem reliquit. Inter sanctos relatus
a pontifice sub Harrucho episcopo Verdensi vm. cum ipse tertius
fuisset. Appendix ad Martyrolog. Usuardi. Colitur die xiii. Febru-
arii, Krantzio teste, vel XVI. Arnoldus Uvion lib. III. Lign. Vitae pag.
LIII. lib. de Episcopis Germanis, Joannes Leslaeus lib. v. Scripsit
In omnia Evangelia lib. I.
Claruit sub Conuallo II. rege anno dcccxx. quando obierit, incer-
tum. Alius Tancho, S. Galli monachus. Sangalleus in Vita Caroli
Magni lib. i. cap. xxxi.
S. THEODORUS A. 1106.
" S. Theodohus, Scotorum archiepiscopus, a Vitaliano papa ad Sco-
tiam directus," ait Anton. Possevinus Apparat. Sacr. pag. cclxxxiv.
comitem habuit Adrianum abbatem. Hermann. Contract. Chron.
ad annum dclxviii. qui tamen Anglorum archiepiscopum nomi-
nat anno dclxxiv. ut suspicer priino Angliam, deinde Scotiam
ab eo adjutam, et fidei sincerae imbutam dogmatis. Marianus
Scotus lib. ii. aetate VI. anno dclxvi. " Theodorus archiepiscopus,
et Adrianus abbas, vir aeque doctissimus, a Vitaliano papa missi
in Britanniam, plurimas ecclesias Anglorum doctrinae eccle-
HISTORIA ECCLESIASTICA. 607
siasticae fruge foecundarunt." Annales tamen nostrates constanter
Scotorum fuisse antistitem contendunt. Et Beda totam insulam
peragrasse ait lib. iv. Ecclesiast. Histor. Gent. Anglor. cap. i. qui hoc
de eo elogium subtexit : " Erat monachus Romae, nomine Theodo-
rus, natus ex Tharso Ciliciae, vir et seculari et divina literatura
Graece et Latine instructus, probus moribus, et aetate venerandus."
Vide sequentia, sed, ut ingenue fatear, evincit Bedae narrationis series,
ut credara eum non Scotiae sed Angliae destinatum illum antistitem,
licet et Scoticas ecclesias potuerit invisisse. SS. catalogo ascriptum
vult Appendix Martyrologii Usuardiani ex Beda. Hoc ei epitaphium,
aevo conveniens, affinxere :
Hic sacer in tumba pausat cum corpore praesul,
Quem hinc Theodorum lingua Pelasga vocat :
Princeps pontificum, felix summusque sacerdos,
Limpida discipulis dogmata disseruit.
Scripsit vero, secundum Sigebertum anno dclxxiv.
Librum Poenitentialem, mirabili et cauta discretione distin-
guens modum singularem culparum, lib. I.
De Paschatis Celebratione lib. I. Beda.
Confessionem Fidei contra Eutychianos Haereticos Graecos lib. I.
nam ideo Adrianum datum ei comitera quidam volunt, ne in
errores Graecorum ipse Graecus laberetur, et suos deciperet.
Synodos duas lib. I. Alia apud
Balaeum.
Vixit annis lxxxviii. nam cura ordinatus antistes annura agebat
lxvi. in Britannia mansit annis xxn. missus eo vi. calend. Junias
anno dclxvi. Obiit die xix. Septembris anno dcxc. ut praeferunt
Beda libro laudato, et Sigebertus anno eodem.
S. TERVANUS AP. A. 1107.
S. Tervanus, S. Palladii Scotorum apostoli discipulus, S. Serva-
ni Orcadum apostoli collega, et Pictorum apostolus, quos,
idolorum ea adhuc aetate cultui deditos, incredibili studio rao-
rumque sanctimonia ad veram religionem convertit. Joanni
Leslaeo archiepiscopus est, lib. iv. pag. cxxxvn. Hect. Boeth.
608 HISTORIA ECCLESIASTICA
lib. vii. Histor. Scot. in fine : " Palladius Servanum episcopum, ad
Orcades insulas missum ut populum rudem Christiana pietate insti-
tueret, creavit, et Tervanum, quem infantem lustrico laverat fonte,
Pictorum archiepiscopum constituit." Hunc, etsi Martyrologii tabu-
lis non ascriptum, nostrates religioso semper obsequio coluerunt ;
templumque Abernetheae cathedrale ei dicatum, ac multa alia in eo
regno. Scripsit Exhortationes ad Pictos lib. i.
Contra Pelagianos lib. i. Homilias ex Sacra Scriptura lib. i.
Claruit anno ccccxl. Obiit Abernetheae, quae Pictorum regia.
ubi sacratissimas ejus reliquias totius regni populus religiosa fre-
quentatione venerabatur. Meminit et Anton. Possevin. Apparat.
Sacr. pag. cclxviii.
S. THOTNANUS AP. 1108.
S. Thotnanus, Peregrinus cognomento, sive Totnanus, socius pere-
grinationis S. Kiliani, et martyrii particeps, ut in Martyrologio
Romano habetur die viii. Julii, quo sanctissimi martyris memoriam
ecclesia recolit. Hic a Petro Galesinio Jornanus, a Francisco Mau-
rolyco Romanus dicitur, nisi et hi diversi fuere, cum illo passi. Usu-
ardus cum sociis, quos non nominat, passum scribit. Anonymus auctor
apud Surium tom. iv. die dicto constanter Totnanum nominat. Ejus
commemorationem reponit in diem xvn. Martii Artimanus mona-
chus in Annalibus, et ex eo Galesinius. Scripsit
Acta Kiliani magistri lib. i.
Floruit anno dclxxxix. Vide quae in S. Kiliani rebus relafca
sunt a me supra hoc opere lib. x.
S. TOLMANNUS AP. 1109.
S. Tolmannus et ipse socius martyrii cum S. Kiliano, supra loco
laudato. Sic diserte eum nominat Sigebertus Gemblacensis Chron.
ad annum dcxcvii. Scripsit
Ad Gozbertum super Repudio cum Geilana lib. I.
Floruit anno dclxxxix. nisi forte hic idem est cum superiore, nani
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 609
in nominibus propriis saepe scriptores peregrini labuntur ; et ex Sco-
tia cum duo tantum cum S. Kiliano venerint Herbipolim, duoque
tantum sint cum illo passi, credibile videri potest hunc cum superiore
eundem esse, quem malui bis hic laudatum, quam semel omissum : tu
videris, studiose lector.
S. TIGERNACUS E. 1110.
S. Tigernacus episcopus et confessor in Scotia, ait Joannes Mola-
nus Addition. in Usuardi Martyrolog. die v. April. nec plura de eo
deprehendi.
Quo tempore floruerit, aut quando obierit, haud facile constituo :
putant claruisse anno dcccxxiii. Breviar. Scot. et Calendar. Adami
Regii.
S. TRUMWINUS E. 1111.
" S. Trumwinus, monachus Streneshalcensis, episcopus Pictorum,
doctrina et sanctitate multum venerabilis, post multos labores epi-
scopatum deserens ad dilectarn sibi vitam monasticam reversus est,
ubi non sibi solum, sed et multis tam verbo profuit quam exemplo."
Verba sunt Trithemii lib. iv. de Vir. illustr. Ordin. S. Benedicti cap.
clxvii. Meminit Beda in Vita S. Cuthberti cap. xxiv. ubi sanc-
tissimum antistitem vocat. Abbatem Ebercurni vocat Huntindoniensis
lib. iv. Hist. pag. cxcn. Scripsit
Decreta Synodi lib. I. Huic sub Egfrido rege praefuit S.
Theodorus. Vide hoc ipso libro alibi.
Floruit anno dclxxx.
S. TESANUS. 1112.
S. Tesanus, frater S. Gibirini, in Galliam sanctae ipsius peregri-
nationis socius. Flodoard. lib. iv. Histor. Rhemens. cap. ix. Vi-
de supra hoc opere lib. VII. Scripserit aliquid necne, pro comperto
non habeo.
Floruit anno mcxlii. Auctar. Gemblacen. anonymi eo anno ; sed
2 Q
610 HISTORIA ECCLESIASTICA
errat, nam annus fuit dix. Hic ab aliis S. Helanus dicitur. Vide
lib. viii. supra.
S. TRESANUS. 1113.
S. Tresanus et ipse unus ex sex fratribus, qui, S. Gibirinum ex Sco-
tia secuti, Gallicam sua pietate Campaniam bearunt. Vide laudati
libri locum. Scripta omnia temporis injuria perierunt.
Floruit cum fratribus anno dix. vel dxxii. ut ostensum. Colitur
die III. Decembr. Molan. Natal. SS. Belgii, et Georgius Colvenerius
ad Flodoardum.
S. TOTANEUS ABBAS. 1114.
S. TotaNEUS, S. Columbae socius ac discipulus, nec a sanctitate
magistri exerrans, eo in Hiberniam transmittente, in Iona insula
multorum fuit monachorum pater. Hect. Boeth. lib. ix. Histor. Scot.
pag. clxvii. et annales alii. Scripsit
Regulam ad Fratres lib. I.
Floruit anno dcvi. Joannes Leslaeus lib. iv. pag. clii. Iotaneum
vocat. Sanctum miracula continua fecerunt, ait Scotichronicon lib. v.
cap. XII.
S. TIMOTHEUS P. 1115.
S. Timotheus, Romae natus patre S. Pudente senatore, matre Clau-
dia Scota, de qua supra hoc opere lib. iii. frater fuit S. Novati, et
SS. Praxedis et Pudentianae, ut lib. xm. et lib. xv. est ostensum :
quae ibi dicta hic non repeto. Scripsit
Epistolam ad Sorores, quae MS. in Bibliotheca Vaticana extat,
ut testatur illustriss. Caesar Baronius notis ad Martyrolo-
gium die xxi. Julii.
Floruit anno lxxx. aut circiter. Vide Martyrologia locis laudatis.
S. TARVANUS A. 1116.
S. Tarvanus, archiepiscopus Pictorum ea tempestate qua Picti-
ca gens et regnum, funditus excisa, in Scotorum regum de-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 611
venit potestatem, ad quos hereditario jure sanguinis spectabat, alius
a S. Tervano, primo populi illius apostolo, de quo hoc libro fusius.
Scripsit
Pro Concordia, ad Reges, lib. i.
Vivebat anno dccc. aut circiter : exstincta Pictorum gente domum
rediit, et miraculorum gloria coelestes honores et templa ubique
regni promeruit. Cultus die I. Julii. Breviarium Scoticum.
S. THENNA VIDUA. 1117.
S. Thenna Glascuensis, vidua, mater S. Kentigerni, sanctissimis mo-
ribus sanctorum consortium merita, claruit anno ccccxlv. Colitur
religiose, templis et aris ei dedicatis ubique regni, die xvin. Julii.
Breviarium Scoticum.
S. TARKINUS E. 1118.
S. Takkinus, episcopus, ut existimo, Sodorensis, Soluathio regi pie-
tate et morum continentia gratissimus fuit. Scripsit
Historias nonnullorum SS. lib. i. Canones Ecclesiasticos lib. i.
De Scala Jacobi lib. I. Historiam Ecclesiae Pictorum lib. i.
De S. Stephano Martyre lib. I. Carmina Sacra lib. i. quae
omnia ab haereticis consumpta flammis periissent, nisi viri
pii memoriam tanti viri sollicite conservassent.
Floruitanno dccclxxxix. Colitur die xxx. Octobris. Breviarium
Scoticum. In Lismore requiescit. Catalogus Dunkeldensis Bibliothecae.
S. TERGUSUS E. 1119-
S. Tergusus, ex Culdeorum sanctissimo ordine electus episcopus,
pro more illius seculi, mira continentia populum sibi commissum
rexit. Scripsit
Homiiias ex Sacra Scriptura lib. i.
Vixit anno dv. Colitur ubique regni, sed praecipue in villa Fif-
ensi Glammes, illustrissimi comitis Kingorniae patrimonio. Reco-
612 HISTORIA ECCLESIASTICA
litur inibi memoria magno populi concursu die xvn. Novembr. Bre-
viarium Scoticum.
S. TRUDBERTUS AP. 1120.
S. Trudbertus, origine Scotus, frater S. Rudberti sive Ruperti
Saltzburgensium episcopi primi. Idem Truberus audit. Peregrina-
tionem Romanam suscepit cum fratre et sorore S. Erendrude, et
anachoretica vita electa, post triennium sanctissime transactum in
pago Prinsgangiae ad Rhenum a latronibus securi percussus coe-
los meruit. Anonymus auctor Vitae S. Rudberti cap. i. et iv. pub-
licavit Henricus Canisius tom. VI. Antiquar. Lection. Ibi ex an-
tiqua historia clare dicitur, " prosapiam traxisse ex regibus Franciae
et ducibus Scotiae." Monasteria ejus nomini fundata reperies apud
Wolfgangum Lazium lib. vin. Migrat. Gent. pag. cccxcni. sed
et eodem lib. pag. ccccx. Bobonem vel Bebonem Landgravium
Edelsassiae narrat sanctum martyrem sepeliisse, templum erexisse,
quod postea in monasterium excreverat, suppliciumque de latronibus
sumpsisse. Coenobium hoc repararunt Luitfridus et Vugo, comites
Habsburgenses. Idem lib. XI. pag. dcxvii. Piam hic sedulamque
operam convertendis ad fidem Vangionibus praestiterat ; ut non
immerito eum cum fratre apostolum ea gens colat et veneretur.
Scripsit
Homilias ad Vangiones lib. I.
Claruit anno dxc. Vide supra lib. XVI. hoc opere in Rudberto.
Germaniae apostolum et martyrem vocat Lazius lib. I. de Austriaca
Origine cap. vi. Molan. in Appendice Martyrologii.
S. TRIDUANA V. 1121.
S. Triduana virgo, amatorias illecebras et mundi delitias spernens,
cum nulla alia arte obstare posse videretur importunis amatoribus,
effossos oculos amasio misit. Lepidum epigramma est Petri Tau-
siani Bastidaei Galli :
Ut Triduanae oculos sine crimine vidit ademptos,
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 613
Attonitus potuit dicere jure procus :
Heu quo jure oculi, virgo fortissima, poenam
Quam meruere mei, sustinuere tui ?
Floruit anno dxxxii. sub Rege Conrano. Colitur die VIII. Octo-
bris. Calendarium Adami Regii.
S. THEWNANUS ABBAS. 1122.
S. Thewnanus abbas, vir mirae sanctitatis, et singularis in erudi-
endo populo constantiae, Eugenii etiam VI. regis praeceptor, scripsit
Quorundam SS. Vitas lib. i.
Florebat anno dclxxxiv. Recolitur ejus sacra memoria die xxm.
Septembris. Calendarium Adami Regii, et Breviaria Scotica.
TABULA CARTHUSIANA. 1123.
Tabula provincialis Carthusiani ordinis scribi coepta est cum sub
Jacobo II. Scotiam ille intrasset : erat autem multorum monacho-
rum opus, qui eam succedente tempore augebant. Scotichronicon lib.
xvi. cap. xix. Incepit ab anno mccccl. finiebatur anno mdlxi.
quo Perthanum coenobium dirutum.
THADAEUS ABBAS. 1124.
Thadaeus, sive Tatheus, abbas Scotorum Ratisbonae ad petitionem
Domini Conradi praepositi in Illminster, extraxit ex Chronico Funda-
tionis Scotorum pag. xxix. " Fragmentum Chronici de S. Kiliano,
S. Virgilio, S. Lullo, S. Declano, S. Altone." Edidit Henricus Cani-
sius tom. iv. Antiquarum Lectionum.
Floruit anno mcccclxvii.
S. THOMIANUS E. 1125.
S. Thomianus episcopus ecclesias Scoticas regebat sedentibus
Columbano, Chromano, Dimano, et Bathano. Tunc mota est illa
614 HISTORIA ECCLESIASTICA
eum Britannis controversia, quae tam anxie nostrates torsit, donec
Hilarii archipresbyteri epistolis nomine Honorii I. pontificis admoniti,
ad saniorem mentem et Catholicae ecclesiae consensum redierunt.
Cujus sedis episcopatum tenuerit, non est expedire pronum. Memora-
tur tom. iii. Concil. in decretis Honorii cap. xix. pag. lxiii.
Scripsit
Epistolas ad Hilarium, et Joannem, et reliquos S. R. E. locum
servantes, lib. i.
Super Paschatis Celebratione, contra Britannos, lib. i.
Floruit anno dclxiv.
THEREUS R. 1126.
Thereus, Scotorum rex viii. Reutheris regis vi. filius, Nero alter,
optimi principis partes principio implevit ; tum in libidinem prolap-
sus, timens optimatum factionem turpi et probrosa fuga Eboracum
se contulit, ubi ignobili otio senescens exstinguitur. Scripsit
De optimo Principum Regimine sub initium Regni lib. I.
Epistolam super Exilio suo, ad Regni ordines, lib. i.
Regnavit annis xn. anno ante assertoris humani generis in carnem
adventum cxxxvin. Annales nostri.
THEOPHANTUS M. 1127.
Theophantus Scotus, monachus Benedictinus inclusus ad D. Jacobi
in monasterio Scotorum majore Herbipoli, ut ipse non uno loco testa-
tur ad Satyr. II, vers. lxxxii. ad Sat. v. vers. xcv. ad Sat vi.
vers. ccccvii. ad Sat. xv. in ipso limine, scripsit
Scholia, prout tunc seculi eruditissima, in Juvenalis Satyras,
lib. I. Apud me est eleganti manu transcriptus : quem in
bibliotheca Cardinalis Sirleti fuisse, nec tamen autographum,
exscriptor docet. Meretur lucem, et si otium esset jam pro-
diisset.
Scribebat in Germania, ibidem inclusus, cum Gerardus episcopus
Herbipolensis, " magna civium clade fugatus, majore reductus es-
set, tanti exitii cometa praenuncio," ut ipse loquitur, ad Sat. VI.
vers. ccccvi. Id autem incidit in ann. mcccxcviil Anonymus
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 615
scriptor Erphesfordensis in Historia de Langraviis Thuringiae cap.
CXLI.
TECLANUS ABBAS. 1128.
Teclanus, monasterii S. Jacobi majoris in suburbio Herbipolitano
Scotorum coenobiarcha VI. vir pius et literatus, scripsit
Hymnos in laudem Deiparae Virginis lib. i.
Epigrammata sacra lib. I.
Sedit annis II. obiit anno mccxvii. Chronicon dicti loci.
TIMOTHEUS ABBAS. 1129.
Timotheus, ejusdem coenobii abbas xix. sub Gerardo Herbipo-
lensi episcopo, scripsit
De turbulento Franconiae Statu lib. i.
De Bello Civili, versu, lib. i. Erant ea tempora
calamitosissima, ab officio suo, et debita episcopo reverentia
discedentibus, sed cito post belli clade domitis, et ad obe-
dientiam redeuntibus, ut lib. ix. supra dixi in Imaro.
Sedit annis xiv. obiit anno mcccxcix. Trithem. Chronico laudato.
THOMAS ABBAS. 1130.
Thomas, et ipse laudati monasterii abbas xxn. sub Joanne de
Brun Herbipolensi antistite, scripsit
De Fundatione quindecim Monasteriorum in Germania pro
Scotis peregrinis lib. i. Opus non vidi, sed laudat Nini-
anus Winzetus, abbas Scotorum Ratisbonensium.
Praefuit annis xx. obiit anno mccccxxxxvh. Chronicon saepe
laudatum.
TOTHADUS E. 1130.
B. Tothadus, episcopus Divi Andreae, calamitosissimo seculo Scoti-
cam ecclesiam administravit, cum Normani armis in Angliam irru-
pissent, Angli in Scotiam transfugi miseriis suis modum quaererent.
Scripsit
616 HISTORIA ECCLESIASTICA
De Britannorum Malis lib. I. In minores Prophetas lib. i.
Ad Ecclesias Scoticas lib. I. Bibliotheca S. Crucis.
Floruit anno mlxx. Meminit Polydorus Virgilius lib. ix. pag\
clvi. at corruptum nomen censeo, et Fothadus legendum, ut in Sco-
tichronico.
S. THEBACULUS M. 1131.
S. Thebaculus monachus primis seculis rem ecclesiae Scoticae, non
parum eruditionis et pietatis gloria, promovit. Scripsit
Conciones ad Populum lib. i.
Epistolas ad Ecclesias patrias lib. i.
Veniebat, appellente D. Regulo, cum reliquiis D. Andreae ex Achaia
sub annum ccclxix. Hect. Boeth. lib. vi. Histor. Scot. pag. cv.
ALANUS de TIFEDALE M. 1132.
Alanus de Tifedale D. Augusti habitum Romae induit, et sciipsit
doctissime,
Logicalia Axiomata lib. I. In parva Naturalia lib. i.
Epitaphium Aegidii Romani, Archiepiscopi Biturigum, lib. i.
cui perpetuus comes haeserat. MS. Viterbii asservatur.
Aegidii Romani Testamentum lib. I. Latet Cremae MS.
ObiitsubAlexandro de S.Elpidio, ordinis generali, anno mccccxxi.
ut in supplemento Chronicor. Josephi Pamphili, episcopi Siguini, no-
tavit Leonardus Cognean Aurelianensis, ejusdem ordinis socius.
S. TYNA M. 1133.
S. Tyna Benedictinus monachum Melrosiae induit, amorum suavitate
cognomentum boni meruit et accepit, coenobii ejusdem cellerarius,
ut loquitur Scotichronicon lib. vi. cap. xxxm. S. Waltheni abbatis
ibidem discipulus, et secretorum conscius. Scripsit
Acta magistri Waltheni lib. i. De Eleemosynae Bono lib. i.
Sermones quadragesimales lib. I.
Florebat anno mclxiv.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 617
THEODORICUS M. 1134.
Theodoricus Benedictinus, cognoraento Scotus, a patria indito, unus
ex iis quos furor tyranni Eduardi Angli Scotia exegit, ut in Scoti-
chronico habetur, vir nec doctrinae vulgaris, et incredibilis pro sui
seculi conditione eloquentiae, versu bonus et prosa, et in studiis
quae tum maxime vigebant versatissimus. Scripsit, ut Scotichroni-
con praefert,
Vitam Sancti P. Benedicti lib. I. versu.
Theologicas Determinationes lib. I.
Quodlibeta lib. i. Divina scientia.
Epistolas ad Populares lib. i.
Vixit anno mcccxx.
SIMON TAILLERUS M. 1135.
Simon Taillerus, unus ex septem fratribus quos ipse S. Dominicus
regi Scotiae in Gallis agenti commendavit, quique Dorainicani apud
Scotos instituti fundatores erant, arctissimo nexu Clementi Dumbla-
nensi episcopo virtutis merito conjunctus, ut ex Historia Georgii
Neutoni doceor, omnes quidem viro religioso dignas virtutes imbibit,
sed maxime musices studio adeo se addixit ut Guidoni Aretino eum
aetas illa comparare non dubitarit, nam rudiorem ad id temporis can-
tus ecclesiastici modulationem ita reformavit, ut Romae, ait Neutonus,
Scotia potuisset certare ; et plurima edidit, quorum hi sunt apices, nam
opera ipsa aevo Neutoni interierant :
De Cantu Ecclesiastico corrigendo lib. i.
De Tenore Musicali lib. i. Tetrachordorum lib. i.
Pentachordorum lib. i. Quibus duobus ultimis " nil uti-
lius, nil elaboratius aetas ea vidit," ait Neutonus.
Floruit anno mccxl.
SIMON de THONDI AB. E. 1136.
Simon de Thondi Benedictinus, monachus Melrosiensis, ac post-
ea abbas Cogesshali, vir eximiae eruditionis, et singularis
2 R
618 HISTORIA ECCLESIASTICA
sanctaeque conversationis, cum obiisset Richardus episcopus Mo-
raviae, in ejus locum magno cleri consensu electus, ac x. calendas
Februarii in templo metropolitano S. Andreae consecratus. Scrip-
Reformationem Cleri lib. I.
De regia S. Malcolmi Successione lib. i.
In Epistolas Pauli lib. vi.
Electus est abbas anno mclxxi. consecratus est anno mclxxii.
Scotichronicon lib. viii. cap. xv. et cap. xvi. Obiit anno mclxxxiv.
Scotichronicon lib. viii. cap. xxxiii.
THOMAS ABBAS. 1137.
" Thomas abbas de Londoris, vir magnae sanctitatis," ait Scotichro-
nicon lib. x. cap. xxxiii. factus ex raonacho Calcoensi. Scripsit
Acta Guidois I. Abbatis lib. i.
Obiit anno mcclxxiii. et Joannem ejusdem domus priorem suc-
cessorem habuit.
S. THELIANUS E. 1138.
S. Thelianus Scotus, incomparabili vir eruditione, ac vitae sanc-
titate nulli secundus, discipulus S. Davidis Scoti Menevensis archi-
episcopi, atque ex Scotia in Walliam comes. Scotichronicon lib. i.
cap. xi. In Vita S. Davidis id ipsum plenius probatur. Socios
habuit disciplinae, sub sanctissimo illo praeceptore, Kinotum, Pa-
ternum, Aidanum, Ismaelem, Modocum, et alios magna ex parte
Scotos, et sanctorum nuraero ascriptos. S. Dubricio ad archiepi-
scopatum Legionum translato, in Landavensi ei successit, et pie il-
lara administravit sedem, a qua et Landavii cognomentum accepit.
Scripsit
Vitam magistri Davidis lib. I. Epistolas ad varios lib. i.
Conciones pias ad Populum lib. i.
Florebat anno dlxii.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 619
B. THELESINUS. 1139.
B. Thelesinus, aut Teliesinus, Scotus, et Merlini Caledonii prae-
ceptor, ut in Historia Alexandri Milli Dunkeldensi habetur, vir li-
terarum suo seculo princeps, mathematicus, philosophus, rhetor,
poeta eximius, cujus festivum ingenium gens veterum Britonum, seu
Walli, plurimi faciunt, nam apud eos obiit, et annis paene quadraginta
mansit. Scripta tanti viri perierunt, extant apices.
Vaticinalis Historia lib. i. Vaticiniorum quorundam lib. I.
Acta Regis Arthuri lib. I. Dubitat Millus, an sit opus ejus.
Carmina diversa lib. i.
Vivebat anno dxl. Stulte Pitsaeus Cambro-Britannum facit.
ALANUS TURONENSIS M. 1140.
Alanus Turonensis dictus, vel quia in majore monasterio Turonensi
diu vixit, vel quia Turonensis erat monachus. Vocabantur autem Tu-
ronenses apud Scotos monachi Benedictini qui ex illa Francica con-
gregatione fuerant, quibus permulta erant in Scotia coenobia, sed
caput omnium Kilwinnin. Scripsit
Historiam Comitum de Galweia lib. I. eruditum et exquisitae
elegantiae opus, cujus apud me multa fragmenta.
Fundationes Coenobiorum lib. I. Rhythmos Latinos lib. i.
Perduxit historiam suam ad annum mcccl.
THOMAS ABBAS. 1141.
Thomas alius, ejusdem monasterii coenobiarcha xxx. vir pauperta-
tis religiosae amantissimus, et voti monastici tenax, scripsit
Meditationes solitarias lib. I.
Sedit annis xl obiit mcccclxxxiii.
B. WALTERUS TREILL. 1142.
B. Walterus Treill praeclaro elogio audit apud Scotichro-
nicon lib. VI. cap. xlv. " Pugil ecclesiae, miles legum, doctor
620 HISTORIA ECCLESIASTICA
canonum, et omnibus artibus liberalibus praeditus, Clementi VII.
familiarissimus, Avenione referendarius et auditor praecipuus, non
electus, sed spontanea provisione papae episcopatui Sanctandreano
impositus, mortuo Wilhelmo Landalli. Ad cujus eximiae com-
mendationis titulum, audita vacatione episcopatus S. Andreae, fer-
tur de eo papam retulisse, quod idem Walterus dignior, judicio suo,
erat papatu quam episcopatu." Erat hic, ut ejusdem libri cap. xlvi.
habetur, " mediocri prosapia genitus, et nobilitate morum genus
excessit. Censor morum et corrector vitiorum, quo nullus seve-
rior in corrigendo, mansuetior in miserando, profusior in expen-
dendo, affabilior in loquendo, promptior in subveniendo." Columna
ecclesiae, et vas eloquentiae dicebatur : cui hoc epitaphium apposu-
erunt :
Hic flos ecclesiae, directa columna, fenestra
Lucida, thuribuluni redolens, campana sonora.
Scripta ab haereticis, Knoxio duce, exusta, sed apices hos accepi :
De Curia Avenionensi Relationes lib. i.
Decreta Synodalia Hb. I. De Christiana Militia lib. i.
Tractatus in Jure Civili lib. i. De Indulgentiis lib. i.
De Excommunicatione lib. I.
Solennes in Jure Canonico Quaestiones lib. i.
Electus est anno mccclxxxv. Obiit vero mccccl post quem
ecclesia ea pastore caruit xxx. mensibus totis : dicam in successione
illius sanctae sedis. Beati titulo eum honorat Brunus, ex actis illius
ecclesiae.
S. TURGOTUS AB. E. 1143.
S. Turgotus, vel Turgodus, Roger. de Hoveden Annal. part. i.
pag. cclxx. magni nominis vir, S. Malcolmo III. regi ac S.
Margaretae reginae a secretis. Audiendus Hect. Boeth. lib. XII.
Histor. Scot. pag. cclx. " Malcolmus, diruto veteri Dunelmensi
templo, novi fundamenta jecit, Wilhelmo sacrae illius sedis episco-
po, et Turgoto priore, viro sanctissimo eruditissimoque, qui post
aliquantum temporis S. Andreae factus episcopus vitam S. Mar-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 621
garetae et Malcolmi regis conseripsit, vernacula quidem lingua, sed
non minori elegantia quam pietate veritateque, ut qui illis familiar-
issimus, dum viverent, fuerit, optimusque testis utrique virtutum
suarum extiterit. Idem Turgotus, ubi aliquandiu maximo cum
fructu munus suum administrasset, vita defunctus, et in Dunel-
miam delatus, ubi prioratus officium antea gesserat, sepultus est.
Ejusdem illius Turgoti suasu Malcolmus Trinitatis templum ad
Doumfermilem condidit, sanciens ut exinde esset commune regum
sepulchrum." Eadem alii annalium nostratium scriptores. Errore
in duplici versatur apostata Balaeus : primum Domifermilem urbem
rogatu Turgoti structam ait a Malcolmo, cum non urbis ille sed
templi S. Trinitatis conditor ; deinde archiepiscopum S. Andreae
facit, cum archiepiscopatus Fani S. Andreae trecentis post illum
annis non fuerit institutus. Sed facit quod solet. An SS. numero
Turgotus ascriptus sit, ambigi a quibusdam video, nec ego pro
certo affirmarim ; unum constat, religiosissimam eum duxisse vi-
tam, nec sine sanctitatis opinione obiisse postea. In Indice Hen-
rici Sinclari reperi eum sancti nomine celebratum, et Hovede-
nus, tota vita recensita, eum " nobilissimum sanguine et vita
sanctum" describit part. I. Annal. pag. cclxi. et cclxiix. Scrip-
sit
Vitam Malcolmi Regis lib. I.
Vitam S. Margaretae Reginae lib. i. Utriusque tes-
tis Boethius.
Annales sui Temporis lib. i. Latine, cum pri-
ora duo opera vernacule edidisset, et eleganti stylo.
Chronica Duneimensia lib. i.
Florebat anno mcxv. quo res gloriose in Palaestina gerebantur
sub Rege Gothefredo, vel anno mclxxx. ut ait Arnold. Uvion
lib. ii. Lign. Vitae pag. ccxxvii. qui a Balaeo deceptus archi-
episcopum facit. Dissentit nonnihil Anton. Possevin. Apparat.
Sacr. pag. cccxxxvi. " Turgotus Dunelmensis decanus anno
mxcviii. Scotus." Parum est de anno dissidii, nec multum re-
fert decanus an prior fuerit. Meminere et alii, qui non ad raa-
num. Ultimum priorum facit G. Malmesburiensis lib. iil de Gestis
Pontificum Anglorum pag. clviii. id agente Ranulpho antistite.
6'22 HISTORIA ECCLESIASTICA
Consecratus antistes ab Ulrico cardinali cal. Augusti anno mcix.
obiit anno mcxv. Hoveden. pag. cclxx. depositus xxiii. Octob.
reliquiarum relatio ix. Novemb.
S. TUDA E. AP. 1144.
S. Tuda sive Judas. Arnold. Uvion lib. n. Lign. Vitae pag. ccxlvi.
" Aidanus, Finnanus, Colmannus, Eata, Tuda, episcopi Scotorum."
Huntindon. lib. m. Histor. pag. cxci. Anton. Demochares Sacrif.
Missae tom. iii. cap. xxxix. Quartus episcoporum Scotorum qui
ecclesias Anglicanas rexerunt, nam Aidanum, Finnanum, et Col-
mannum ipse secutus. Beda lib. iii. Histor. Ecclesiast. Gen. Anglor.
cap. xxvi. " Reverso autem patriam Colmano, suscepit pro illo pontifica-
tum Northanhymbrorum famulus Christi Tuda, qui erat apud Scotos
austrinos eruditus, atque ordinatus episcopus, habens, juxta morem
provinciae illius, coronam tonsurae ecclesiasticae, et Catholicam tem-
poris Paschalis regulam observans, vir quidem bonus ac religiosus,
sed permodico tempore ecclesiam regens ; venerat enim de Scotia,
tenente adhuc pontificatum Colmano, et diligenter ea quae ad
fidem et veritatem pertinent, et verbo cunctos docebat et opere."
Eadem ex illo Franc. Godwinus, qui antistitum Anglorum nuper
historiam, seu verius nomenclaturam, contexuit. Monachus Scoticus
fuit. Trithem. lib. iv. de Vir. illustrib. Ordin. S. Benedicti cap. clv.
Matthaeus Westmonasteriensis ad annum DCLXiv. " Colmannus
tpiscopus Lindisfarnensis, cum suis ad Scotiam reversus, cujus loco
Tuda episcopus ordinatur." Eadem narrat etiam Florentius Wigor-
niensis ad illum annum, et alii. Scripsit
Ad Ecclesias Northumbricas lib. I. De Paschae Celebr. lib. i.
Episcopatum suscepit anno dclxiv. et paulo post tempore obiit.
Colitur die xxi. Octobris. Petri Canisii Martyrologium. Peste per-
emptus, sepultus in Hemalel. Huntindon. lib. m. pag. cxci.
S. TRUMHERUS A. F. E. 1145.
S. Trumherus, Oswini regis propinquus, erat enim nobilissimis
parentibus genitus, patre Scoto regii sanguinis, matre Angla
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 623
itidem stirpis regiae, in loco ubi rex interemptus coenobium erexit
Ingethlingense, ejusdemque fuit abbas, et episcopus iii. Lichfeldiae.
Meminere iidem auctores Wigorniensis et Westmonasteriensis in anno
laudato. Franc. Godwin. pag. ccclxiii. Arnold. Uvion lib. n.
Lign. Vitae cap, xlvi. qui Tunherum vocat. Volunt eum nonnulli
non Scotum, sed in Anglia natum, in Scotia vitam monasticam
edoctum, ut ea aetate moris erat in Scotorum coenobiis nobilitatem
Anglicanam erudiri. Joannes Pitsaeus aetate viii. Scripsit
De Officiis Ecclesiast. lib. i. Homilias ex Sac. Scriptura lib. i.
Epistolas ad Ecclesias Scoticas lib. i.
Floruit anno dclxiv. obiit in episcopatu suo, sepultus in aede
majore : in annum dcc. reponit Joannes Pitsaeus, sed parum refert.
• ■ ■
GULIELMUS TURNBUL E. 1146.
" Gulielmus Turnbul, episcopus Glasguensis," ait Hector Boethius
Hb. xviii. Histor. pag. ccclxxviii. " gymnasium generale, haud in-
celebre inter Scotiae scholas mox futurum, in Glasguensi civitate
instituit. . . . Quam institutionem multorum nobilium, sed post emen-
sum annum, mors sequuta est. Fuere autem inter eos praecipui Wil-
helmus comes Erroliae, regni comestabulis, Georgius Crychtoun, Ca-
thanesiae comes," Alexander Lindesay, comes Craufordiae, et alii.
Scripsit
Ad Academiae suae Professores Orationem lib. i.
Academiae Glascuensis Statuta lib. I. quae ad
academiae Parisiensis normam effinxerat.
Floruit anno mcccclvii. quo a Nicolao V. PP. academiae erigen-
dae jura seu bullas accipiebat; quo anno excesserit,non comperi. Fuerat
primum privati sigilli custos, tum episcopus Dunkeldensis, Joannis
Railstoni successor.
ADRIANUS TURNEBUS. 1147.
Adrianus Turnebus, ex eadem nobilissima ortus familia, in Gal-
lia in Neustria natus, patre uno ex palatinis qui ex hac no-
stra gente ad custodiam regum Franciae longa consuetudine
624 HISTORIA ECCLESIASTICA
solent assignari, matre Galla ; locus ei natalis castellum Andeliacum
non longe Rothomago ad Sequanam. Fuit philosophiae et Graecarum
literarum professor Lutetiae regius doctissimus, ac criticorum parens.
Scripsit multa, ego omnium apicum non memini, nec libri sunt ad
manum ; succurrunt tamen Adversariorum lib. xxx. quibus certo or-
dine auctorum loci, quos ipse auctor omiserat, margini ascripti, et in-
dices appositi opera Jo. Furdini : inscripti sunt Michaeli Hospitali,
Franciae cancellario.
In librum de Fato Ciceronis Commentarius.
In libros de Legibus ejusdem Commentarius.
In libros de Divinatione ejusdem Commentarius.
Praefationes solennes lib. i. Epistolae ad diversos lib. i.
Carmina varia lib. i. et in his nobilissima Silva de Expug-
natione Caletiae duce Guisio.
In Nicandrum Scholia lib. I. et in alios auctores Graecos Ob-
servationes.
Scribebat anno mdlxiv. Scotum fuisse, acta familiae leguntur, ut
mihi saepe referebat v. cl. filius ipsius, summus Lutetiae senator,
quem virtutum, non nominis modo, heredem immaturum ex sacro or-
dine ante triennium mors rapuit.
TYROL REX. 1148.
Tyrol rex Scotorum, ut opinor, non rex fuit inauguratus, sed ex
regio sanguine, ut hodie in Germanis omnes ducum, comitum,
rnarchionumque filii duces, comites, et marchiones audiunt. Et
quia in annalibus nostris nulla ejus omnino mentio, amplius
censeo inquirendum, et ex veteri S. C. formula N. L. pronuncio.
Meminit Wolfram von Eschenbach, sive Wolfaranus, Carm. lxx.
de Daernone annulo incluso, et Epitomator. lib. n. et Boppo Carm.
CXL. Scriptores Germani eum in comitatu imperatoris egisse
produnt ; quo tempore aulam etiam sequebantur, aut carmina sua
ejusdem operibus junxerunt, Henricus imperator, Conradus rex
Romanorum, Venceslaus Bohemorum, Henricus dux v. Ratislavi-
ensis, Otto marchio Brandenburgensis, Henricus marchio Misniae,
N. dux Ascaniae, Joannes dux Brabantiae. Scripsit
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 625
Paraenesim ad filium Fridebrant lib. I. quod opus aute cccc.
annos Teutonice versum, incertum ab eo an amanuensi, edi-
dit ex bibliotheca Bartholomaei Scobingeri Melchior Ha-
minfeldius Goldastus, distinctum in libros duos, ut volunt ;
lib. i. de Religione, ac Fidei Institutione, lib. II. de Mori-
bus, et Fidei Conformatione. Et quia Wolfaramus quae-
dam laudat quae his non extant carminibus, suspicantur
viri docti non totum hic et integrum opus, sed epitomen
tantum contineri. Fides ex prooemio lib. n. ex certa conjec-
tura : nam sic habetur, " liber iste pandit praecepta quae
Tyrol rex Scotorum praescripsit filio suo Fridebrando ;"
quod ab ipso rege esse scriptum non potuit, sed ab epito-
maste.
Antiquum sane hoc, et usitatissimum, ut principes liberos suos ipsi
ad virtutem praeceptis scriptis erudirent : sic " nullum affectum in-
veniri, qui vincat paternum," Justinianus Aug. pronunciavit 1. ul-
tima C. de Curat. Fur. Ideo nullus tam idoneus ad alta quaeque et
egregia dux est, quam parens ipse. Sic filiorum educatores optimi
et solliciti plerique veterum sunt in eo genere. Scytheius Thebani
regis, Uocgsvra\(Aura, apud Napsum Philolaum, et Constantini impera-
toris Constantinopolitani Paraeneses ad filium de gerendo imperio,
et Manuelis Paleologi praecepta regia ad Joannem filium extant ; et
Philippum filium praeceptis instruit S. Ludovicus Francorum rex,
quae sigillatim recenset Gaufridus de Bello, loco apud Surium tom.
iv. die xxv. Augusti. Paria sunt ad commodum Aug. patris Anto-
nini documenta apud Herodianum, et in libris de vita sua : est et pul-
cherrima Honorii institutio quam ei datam a patre Theodosio jam
morituro Claudianus disertissimis versibus induxit, Paneg. de iy.
Honor. Consulatu.
Vixit hic, ut coaetaneus ei testatur Wolfaramus, tempore Friderici
Aenobarbi, hoc est, anno mclxiii. qua tempestate Malcolmus
IV. Scotis imperabat, qui liber bello peregrino privata civium
suorum odia et sensit constanter, et fregit fortiter, multis neci
adductis, aliis, atque illis quidem potentioribus, relegatis, in quo-
rum fortassis numero et hic noster fuerat Tyrol. Sed aliorum
sit haec disquisitio, ego enim nec in re dubia adeo et crepera di-
2 s
626 HISTORIA ECCLESIASTICA
vinare velim, nec tam praeclara patriae monumenta indicta tacitus
praeterire. Ut de patre omnia in incerto et lubrico, ita nec de
Fridebrant aut Fridebrando filio quicquam certi erui ex annalium
nostratium memoriis potest, ubi natus, qua matre genitus, aut quam
vitae conditionem exitumve habuerit.
JOANNES THEMISTOR. 1149.
Joannes Themistor idem est ac Joannes Dempster, academiae Pa-
risiensis splendor, Venetae reipublicae bibliothecarius ; de quo vide
lib. iv. supra hoc opere. Scripsit, praeter ea quae ibi loci enumeravi.
Actiones forenses pro Academia, dum Rector esset, lib. I.
JACOBUS TYRIUS P. 1150.
Jacobus Tyrius, Graece Latineque doctissimus, philosophus acutissi-
mus, theologus gravissimus, in societatem Jesu assumptus, docendo,
scribendo, plurimum contulit incrementi verae pietati, et haeresis
exstirpationi adeo indefesso labore incubuit, ut nulli plus ecclesia Sco-
tica quam ei debeat. Scripsit
De Calvini Sectae Perversitate lib. I. Quo plerique nobilium,
ad fidem Catholicam conversi, haeresim illam abjurarunt.
Joannes Leslaeus lib. vi. Histor. Scot.
De Ecclesiae Scoticae Antiquitate lib. i. Videre hactenus non
licuit, sed docti probant qui legerunt.
In omnia Aristotelis Opera Commentar. MSS. Parisiis.
In omnia D. Thomae Scholastica lib. I. Dicuntur jam prodire.
Obiit phoenix ille religiosorum, sanctissimae inculpataeque vitae.
Romae, ordinis sui assistens, ut loquuntur, anno mdxcii.
ROBERTUS TURNERUS. 1151.
Robertus Turnerus, medicus sua aetate praeclarissimus, scien-
tiam suam renovando patriae honori, et antiquitatibus impen-
dit eruendis, quarum et erat et habebatur callentissimus,
A
GENTIS SCOTORUM, LIB. XVIII. 635
religionis Catholicae formidolosis temporibus praecipuus assertor, et
beatae Mariae reginae, sanctissimae feminae, vindex acerrimus, illam
in Angliam secutus. Scripsit
Scotorum Historiam lib. xx. Non prodiit quod sciam, sed la-
tet alicubi suppressa.
In Galenum Observationes lib. I.
De Sanguinis Missione lib. I.
De Animae Substantia lib. i. Brunus in Collectaneis.
Floruit anno mdxc.
GEORGIUS TAMSONUS P. 1152.
Georgius Tamsonus, vir pius ac Catholicus, ex schola Tyrii, et, ut
puto, dum adhuc secularis esset, collega, deinde societatis ejusdem
presbyter, scripsit
De Antiquitate Catholicae Religionis apud Scotos lib. i. Vi-
dere non contigit, etsi Apparatui suo Possevinus inseruerit.
Floruit anno mdxcv.
GEORGIUS TAMSONUS alter, H. 1153.
Georgius Tamsonus alter, sed solo nomine priori similis, Calvinista
impurus, in Galliis diu versatus. Ejus sunt, ego vidi tantum
Controversias Religionis Gallice lib. i. opus scelestum.
In Justi Lipsii Politica lib. i. Respondit Lipsius, sed eum
non nominavit, quare ille commotior denuo stilum strinxit,
et percurrit pleraque ejus opera saltuatim hoc elogio libelli :
Censurae in Opera Justi Lipsii lib. I.
In Justi Lipsii Divam Hallensem lib. i.
In Justi Lipsii Divam Aspricollem lib. i. Duo sunt in Belgio
loca ubi magna miraculorum frequentia Diva Virgo ab in-
credibili populi concursu frequentatur ; ea miracula vir pius
ultima senecta describit, haereticus propudiosus irridet, et
scelerate impugnat.
Joannis Naperi Merchistonii Commentarium in Apocalypsin
Gallice vertit, et non bona fide, lib. I.
Obiit Chastinereae in Pictonibus anno mdcviii. aut circiter.
HISTORIAE ECCLESIASTICAE
GENTIS SCOTORUM
LIBER XIX.
S. WENDELINUS AB. R. F. 1153.
S. Wendelinus, Teloiensis abbas, Mordaci regis filius, post multas
peregrinationes Teloium venit ad monasterium S. Mauritii, cui a
S. Pirminio praefectus, sanctissime vixit obiitque. Super conditi se-
pulchrum iugenti basilica structa, magno populi devoti concursu civi-
tas facta, nomen etiam hodie retinet. Franc. Irenic. Exeges. German.
lib. xi. Petr. Cratepolius de Episcop. German. Herebert. Rosweyd.
Georg. Garnefelt, et alii. Altum est apud nostrates scriptores silentiurn
de eo. Meminit anonymus auctor Oraculi Anachoretici lib. iv. cap.
xx.
Wendelinus erat Scotorum e sanguine regum,
Et sanguis regum sponte regebat oires :
Post homines rexit, quos sancta tenebat eremus ;
Urbs quoque, nunc hujus nomine dicta, manet.
Scripsit vero vir sanctissimus
Regulam monasticam lib. I. quam audio ibidem asservari MS.
Omnes quos hic laudavi, diserte Scotum dicunt, et praeterea v. cl.
Joannes Gualterius Chronico Chronicorum tom. iii. pag. mcccclvi.
" S. Wendelinus e Scotia ex praeclarissimo genere."
Floruit anno dccxxx. Colitur ab ecclesia ejus memoria die xx.
Octobris, Arnold. Uvion lib. iv. Ligni Vitae cap. xxiv. et lib. m.
ejusdem operis pag. CCCXLVi. vel die XXI. Octob. Usuardi Addi-
tiones Molani. Sunt qui putent eundem esse Vandelinum, S. Ar-
nulphi Metensis episcopi fratrem, Franc. Rozieres tom. II. Stem-
mat. Lotharing. cap. xlvii. Trithemius lib. VII. de Vir. illustr.
Ordin. S. Benedicti cap. lxxix. quod si verum est, oportet primiun
fuisse Trevirensem, deinde abbatem Teloiensem, quod non est
HISTORIA ECCLESIASTICA. 637
vero absimile : deinde etiam sequitur S. Arnulphum gente fuisse Sco-
tum, quod non modo negat Stemmatis Lotharingici auctor Rozieres, sed
et plerique ejus vitae alii scriptores, apud Bedam tom. I. Colitur die
xx. Octobris. Martyrologium Anglicanum.
S. WINFREDUS AB. R. F. 1153.
S. Winfredus, alio nomine Fridelinus vocatus, Conrani Scotiae re-
gis filius, Angiae Seckingi monasterii ad Rhenum monachus et abbas.
Joannes Leslaeus lib. iv. Petr. Cratepol. de Episcop. German. et alii.
Vide lib. vi. hoc opere supra in S. Fridelino, Arnold. Uvion. lib. vi.
eap. xxiv. Floruit anno dlx.
S. WILHELMUS E. 1154.
S. Wilhelmus, episcopus in Cathenesia, generis nobilitate, sed multo
magis sanctitate, clarus, scripsit
De Bello sacro suscipiendo, ad Cruce signatos, lib. i. MS. in
bibliotheca Florentina Gaddia.
Vixit anno mxcvii. Colitur die vi. Januarii. Breviar. Scot.
S. VIMINUS E. 1155.
S. Viminus episcopali honore quam rexerit ecclesiam, incertum.
Scripsit
Lecturam in Threnos lib. I.
Meditationes in Psalterium lib. i.
Claruit anno dccxv. Colitur die xxi. Januarii templis non uno
regni loco ei erectis. Breviar. Scot. et Calendar. Adami Regii.
S. WASNULPHUS E. 1156.
S. Wasnulphus Quilhort, seu Vagnulphus, ut alii, ex episco-
po monachus. Arnold. Uvion lib. m. Lign. Vitae pag. cccxxm.
Colitur in Condatensii Hannoniae celebri territorio, quod titu-
laris episcopus, ut loquitur Aubertus Miraeus lib. de Cano-
638 HISTORIA ECCLESIASTICA
nicor. Colleg. cap. xvi. in paganorura conversionera strenuam ibi
operam navavit. Martyrologia Ecclesiarum Belgicarum sic de eo
habent : " Qui de Scotia insula marina veniens in saltum The-
raschiae, in loco qui nunc vocatur Cella, multis diebus laudabilem
vitam duxit ; postea vero ductu angelico ad monasterium Dei geni-
tricis Mariae Condatum perveniens, ibi usque ad obitum Domino ser-
vivit." Chronographus Cameracensis anonymus ad Gerardura II.
" Apud villam Condatum quondam regalis erat et dives abbatia
puellarum in honorem S. M. Virginis, deinde prae inopia pau-
corum extitit monasterium canonicorum, ubi Sanctus Wasnul-
phus, transcurso hujus vitae feliciter stadio, in pace quievit, mul-
tis annis clarus miraculis. Scotus hic erat natione." Haec ille.
Praebendas canonicorum tredecim primus in S. Wasnulphi me-
moriam instituit Arnoldus Hannoniae comes, qui et Hiber-
tum Cameracensem antistitem vi pulsum sedi suae restituit.
Scripsit
Contra paganos Ritus lib. i. Chronica Hannoniae MSS.
Epistolas ad S. Vincentium Hannoniae Comitem lib. I.
Evangelii lucem rudi illi populo diffundebat anno DCLI. S. Vin-
centii enim Historia hunc ad illum saepe Condato in montem altum
migrare solitum testatur : igitur cum sit illi principi coaetaneus,
non est dubium quin eo quem dixi anno floruerit. Donevaldus IV.
Scotiae rex, ea ipsa tempestate opem Divo Osualdo regi praestabat.
Hinc, etsi Martyrologii Romani tabulae sileant, celeberrima reli-
gione colunt Belgae. Memoria habetur i. Octobris, Molano in Ad-
ditionibus Usuardi auctore.
S. WINFRIDUS A. AP. 1157.
S. Winfridus, seu Bonifacius, apostolus Germaniae, supra lib. II.
lioc opere, Joannes Leslaeus lib. iv. Histor. Scot. pag. cxlvii.
falso dicitur imperatoris cognatus a Leone Marsicano lib. II.
Histor. Casinat. cap. liii. Suum civem Angli faciunt, ego Sco-
tum et in Anglia tantum educatum docebo fuisse. Marian. Scotus
lib. m. Chron. anno dccccxxxvii. " Monasteria SS. Scotorum San-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 639
cti Galli et Sancti Bonifacii igne consumuntur." Explicat diffu-
sius Joannes Trithemius lib. de Scriptor. Ecclesiast. pag. ccxlix.
" Bonifacius, primus archiepiscopus Moguntinus, natione Scotus, mona-
chus ordinis S. Benedicti, cum esset puer quinque annorum, a paren-
tibus suis monasterio in Anglia, quod Mischele dicitur, oblatus est,
in quo literis ac moribus studium impendens vir et doctus et sanc-
tissimus evasit." Infra paulo hic multa vide apud anonymum
auctorem vitae S. Lebuini quam habet Surius tom. vi. die xn.
Novembris. Anctorem putant Hucbaldum monachum Elmonensem.
Is ergo quamplurima de ipso cap. vn. Socii in Germania illius
et coepiscopi nominantur Wera, Burckart, Warbet, Abel, et Wil-
libald. Ipse epist. XIX. in editione ultima Bibliothecae SS. Patrum
tom. vin. Varie nomen scripsere ipsius. Winfrithus est ibidem vo-
catus ab Eangith abbatissa epist. xxxviii. Tortelmo episcopo
consentiente epist. xliii. Winfrethus, Ethelbertus rex epist. xl.
Winfrithus, Daniel episcopus Ventanus epist. xxxiii. Winfre-
dus, Egburg. discipula ipsius epist. ci. Varia etiam dignitate
eum compellant : Missus, vel Legatus Germanicus, epist. xcvit.
Discipulus Romanae ecclesiae epist. xci. Abbas Winfredus epist.
ci. Archiepiscopus provinciae Germaniae, Gemmulus Diaconus
epist. cxlix. Legatus Germanicus ab apostolica sede directus,
Pipinus rex epist. cli.
Epistolae istae editae sunt ultima SS. Patrum Bibliothecae edi-
tione pag. lxvii. sed diu antea ediderat notisque illustraverat Ni-
colaus Serarius Societatis Jesu presbyter, vir pius, et, licet Sco-
tiae meae injurius, juvandis literis natus. Has Illyricus haereticus
sacrilege e bibliotheca Fuldensi subtractas foede laceraverat et
mutilaverat. Idem Serarius lib. iii. Moguntin. nota xvi. pag.
cccclxvi. Et, ut semel dicam, epistolae illius, praeter principes
et privatos viros, ad quinque pontifices diriguntur, scilicet Gre-
gorium II. Gregorium III. Zachariam, Stephanum III. Leonem
III, nam ad Stephanum II. qui Gregorio III. successit, quod
biduo tantum sederit, non scripsit, uti nec ad Paulum I. nec Ste-
phanum IV. nec Adrianum; ut suspicer epistolas ad illos ab eo
datas interiisse. Extant etiam ad ipsum responsoriae pontificum
640 HISTORIA ECCLESIASTICA
literae, et una cura ejus leguntur epistolis, quibus ille Scotus dicitur,
etiara sacratissimo S. Zachariae rescripto. Marian. Scotus lib. ni.
Chronicor. ad annum dccxliii. " Epistola Zachariae papae ad Bo-
nifacium Scotum, Moguntinensem archiepiscopum;" ut nulli deinceps
dubitandi locus relinquatur de gente. Adelmus Benedictinus Fran-
cor. Reg. Annalib. ad annum dccliv. Scripsit, praeter ea quae su-
pra lib. il posui hoc opere,
Consultationem, an Trajectensis Ecclesia sine medio ad Sedem
Apostolicam pertineret, lib. i. Joann. a Beca in Histor.
veterum Episcoporum Ultrajectinae Sedis, et Comitum Hol-
landiae, pag. ix. Meminit et Anastasius Bibliothecarius
in Gregorio II. pag. xcv.
Ejus vitam, praeter S. Willibaldum episcopum, et discipulum.
scripsere multi ; anonymus apud Surium tom. iil die v. Junii, Vice-
rius in Hagiologio. Ruthardus, discipulus Rabani Mauri et Strabi,
passionem S. Bonifacii archiepiscopi heroico carmine pulcherrime
duobus libris descripsit, ait Joannes Trithem. Chron. Hirsaug. ad
annum dccclxiv.
Antequam archiepiscopatum Moguntinensem administrasset, fuit
Trajectensis episcopus. Joann. Molan. Addition. Usuardi die v. Junii,
Joannes Beca, et Wilhelmus Heda in Histor. Episc. Trajectens.
S. WILLIBALDUS AP. E. 1158.
S. Willibaldus, discipulus S. Winfredi, ac coepiscopus, ut su-
pra in eo est ostensum, S. Bonifacii ejusdem comprovincialis vo-
catur ab Hermanno Contracto in Chronico ad annum dccxlvi.
Arnold. Mirman. Theatro Convers. Gentium. " Episcopi Scoti uni-
versis passim per Germanias ecclesiis praefuere, Willibaldus et
Winnibaldus Scoti." Jo. Frisius Bibliotheca Philosophorum pag.
dccccxvi. " Willibaldus, natione Scotus, episcopus primus Eis-
tetensis/' Anglum facit impius Balaeus, ut solet, nullo argumen-
to, ut et maledicus Lelandus, et indoctissimus Capgravius. Fri-
sium Germani contendunt, et in his Arnoldus Uvion lib. II.
Lign. Vitae cap. xxxvii. qui Casinensem facit monachum, S. Bo-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 641
nifacii ex Bonna sorore nepotem, et SS. albo ascriptum a Leone
VII. instante Megingoso episcopo Eistatensi ; quod versus isti indi-
cant :
Hanc Willibaldo Pharum construxerat almo
Praesul devotus Mengosus, nomine clarus,
Qui pius hunc sanctis precibus conjungit eundem
Turmis angelicis coelesti nomine sanctis.
Anton. Possevin. Apparat. Sacr. pag. cccxlix. Adeo nos felices
sumus, O vestram fidem Hercules vindex. Ego Scotum fuisse bonis
testibus aio. Joann. Trithem. de Scriptor. Ecclesiast. pag. ccxlix.
" Willibaldus, primus episcopus Eistetensis, natione Scotus, frater
S. Walpurgae virginis, abbatissae Heidenhemensis, monachus, ac
discipulus S. Bonifacii martyris, ordinis S. Benedicti, vir doctus at-
que sanctissimus, ingenio et eloquio clarus." Joann. Molan. Addi-
tion. Usuard. Martyrolog. die I. Maii : " Willibaldus, primus episcopus
Eistatensis, natione Scotus." Gaspar Bruschius lib. de Episcopatibus,
et Reginoldus episcopus xi. Eistatensis, Starchandi successor, qui
tribus Othonibus carissimus fuit, vitam scripsit S. Willibaldi et
Wunibaldi fratrum, obiitque anno dcccclxxxix. Scotum hi fuisse
asserunt. Haec de patria satis.
Discipulum dixi S. Bonifacii fuisse ; id probat Othlonus Fuldensis
in Vita S. Bonifacii lib. i. pag. ccccxxiii. Hic est auctor illius
vitae quam Surius sub anonymi titulo edidit; verum auctorem
fuisse membranae Rebdorffensis coenobii prope Aichstadium do-
cent. Othlonum edidit Henricus Canisius tom. iv. Antiquar. Lec-
tion. " Is ergo in provinciam patriamque suam mittens, exinde
tam foeminas, quam viros religiosos, scientiaque varia imbutos
plures venire fecit, suique laboris onus inter eos divisit, inter quos
erant praecipui quidem viri, Burchardus, et Lullus Willibalt, et
Wunibalt frater ejus, Witta, et Gregorius : foeminae vero religio-
sae, matertera scilicet S. Lulli, nomine Chunihilt, et filia ejus Be-
raghgit, Chunidrut, et Tecla, Lioba, et Waltpurgis soror Wil-
libaldi et Wunibaldi :" quae si vera sunt, omnes isti Scoti et Scotia
acciti erunt; cum tamen omnes hucusque scriptores, quod sciam,
genti nostrae injurii, plerosque eorum Anglos fecerint, ego de-
2 T
64-2 HISTORIA ECCLESIASTICA
libero. Notkerus Balbulus non. Junii : " S. Bonifacius martyrium
consummavit cum Eobano episcopo, et aliis servis Dei, quorum haec
sunt nomina; Wintrug, Walthere, Sckirwald, Bosan, Hamund,
Hethere, Wacchar, Gundacar, Willelthere, Hadonolf; de quo-
rum collegio fertur fuisse Willibaldus virtutibus et doctrina cla-
rissimus."
Eodem tempore quo ex Scotia in Germaniam venit ad Bonifacium
Willibaldus, episcopus consecratus est Aichstadianus, seu Eista-
tensis, ut et Burchardus Herbipolensis, Gaybaldus Ratisbonensis,
Joannes Saltzburgensis, Ermbertus Frisingensis. Histor. de Fim-
datione Ecclesiae Illinimensis, et Translationis almi Confessoris et
Pontificis Arsacii, pag. cccclxxi. Meminit Ermenoldus Diaconus
in Vita S. Solae pag. dxlviii. " Habuit Beatus Sola, post gloriosum
triumphum martyrii S. Bonifacii archiepiscopi, dominum Willibal-
dum episcopum, et Winnibaldum germanum ejus, presbyterum, ad-
jutores sui laboris, qui ei ut propriae gentis viro omnibus his in locis
adminiculum et solatium praebebant :" ergo et S. Sola Scoticae origi-
nis fuit, sed alia mens Ermenoldo, de cujus fide inquirendum censeo.
Larga honorataque memoria illius apud Philippum xxxix. episco-
pum Aichstadianum in Vita S. Walpurgae virginis pag. dlxxii.
Adi ad Wolff hardum monachum Haseurietanum in Vita S. Walpurgis
pag. dcvii. qui omnes in eo conveniunt, et laboriose et sancte com-
missam sibi a S. Winfrido ecclesiam administrasse : narrat copiose
B. Marcellinus in vita Suniberti cap. xiv. apud Surium tom. II. die i.
Martii.
Sanctissima ejus memoria recolitur ab ecclesia die vn. Julii. Mar-
tyrolog. Roman. " In Saxonia S. Willebaldi, primi Eistetensis epi-
scopi, qui una cum S. Bonifacio laborans in evangelio multas gentes
convertit ad Christum." Eadem alii martyrologiorum scriptores.
Usuard. Add. Maurolycus, et Galesinius. Scripsit
Vitam S. Bonifacii, non ineleganti stilo, lib. i. aiunt haere-
tici Magdeburgenses Centur. vin. cap. X. col. DCCCX.
" quem ante editionem Lullus et Megengandus inspex-
erunt et approbarunt." In catalogo tamen Trithemii non
liber I. sed libri II. sunt, nisi error sit librarii.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 648
Sed de vero scriptore vitae hujus ingens disceptatio et dubita-
tio est : de prologo ex cap. I. et cap. v. notat Christoph.
Browerus Not. ad Vitara S. Gregorii pag. xix.
De Vita S. Walpurgis Sororis lib. I. — Utrumque opus interiit,
certe neutrum prodiit, licet Gesnerus in Bibliotheca et epi-
tomastes ejus Simlerus librum de Vita Bonifacii extare
putent, cum sit a Surio edita sub nomine anonymi. Re-
vera auctor sit Othlonus Fuldensis, ut dixi, aut S. Lud-
gerus. Scripsit
Epistolas ad Scotos et Britannos lib. i.
Epistolas ad Gregorium Papam III. lib. I.
Epistolas ad Zachariam Papam lib. I.
Venit ex Scotia circa annum dccxli. Consecratus est primus
Eistatensis antistes anno dccxlvii. Herman. Contract. in Chron. ad
eum annum. Obiit anno dcclv. Baronius et alii consentiunt.
S. WUNIBALDUS AB. AP. 1159.
" S. Wunibaldus, frater S. Willibaldi episcopi Eistatensis, socius
peregrinationis ejus, veniens cum eo post multos labores ad Montem
Casinum, et ibidem raonachus efFectus, multis claruit virtutibus," ait
Trithemius lib. m. de Vir. illustrib. Ord. S. Benedicti. Petrus Cra-
tepol. de SS. Germ. pag. cxlv. « S. Willebaldus, primus episcopus
Eistetensis, frater S. Wunibaldi ac Walpurgis, Scotus." Magdeburgen-
ses Cent. vin. cap. x. " Wunibaldus, frater Wilibaldi Eistensis epi-
scopi, ad Bonifacium venit, eique comes et socius fuit in deforman-
dis ecclesiis Germanicis." Atqui illi populares vestros a cultu
impuro idolorum ad veram Christi fidem perduxerunt ; hoccine est,
sectaiii propudiosi et impii, ecclesias deformare ? Vide quae supra
in Willibttldo sunt dicta.
Vitam hujus nostri sancti descripsit Reginaldus xi. episcopus Ei-
statensis, sed non prodiit; et monialis quaedam anonyma ex coe-
nobio Heidenheimensi, quam Henricus Canisius publicavit, tom.
iv. Antiquar. Lect. pag. dcvi. Hujus nulla mentio in tabulis Mar-
tyrologii Romani, sed recolitur a Belgis religiosa ejus memo-
ria die xviil Decembris. Joannes Molanus in Indiculo SS. Belgii,
6U HISTORIA ECCLESIASTICA
nec alibi memini de illo legere. Auctor illa anonyma abbatem et
eonfessorem vocat in vitae limine, sed ubi non exprimit, nec cui
ecclesiae praeesset inveni. Scripsit
Ad Ecclesias Germanicas lib. I. Monuit me vir doctus se quae-
dam ipsius in Bibliotheca Bavarica vidisse, quod tam diu
sine nomine latuisse mirandum in tanta scribentium fre-
quentia.
Floruit anno dccxl.
S. WALPURGA AB. V. 1160.
S. Walpurga seu Walpurgis, soror sanctorum Willibaldi et Wuni-
baldi, ut dixi, et, ut puto, regio sanguine orta, fratres ex Scotia in
Germaniam secuta, " abbatissa in Henfdeoheim, virgo sanctissimae
conversationis, multis virtutibus et signis clara enituit ; cujus inclyta
gesta diligenter conscripta sunt." Trithem. lib. III. de Vir. illustr.
S. Benedicti cap. ccl. Magdeburgenses haeretici, Joanues Balaeus, et
Josias Simlerus in Epitome Bibliothecae Conradi Gesneri, Willibal-
dum sororis suae vitam volunt scripsisse, sed illa periit, aut adhuc
delitescit ; altera est scripta a Philippo episcopo Eistatensi, sed illa
prolixior ; tertia ab auctore Wolffhardo monacho Hasenrietano : utram-
que edidit Henricus Canisius tom. vi. Antiquar. Lection. Wolffhardi
sunt etiam de ea versiculi :
Filia regis erat, sed egenam se faciebat
DiveSj et ut Christo regnaret semper in isto :
Quam sit chara Deo, monstrant miracula crebro
Quae meritis ejus confert de virgine natus:
Ex ejus tumba manat sacra pectoris unda ;
Servae namque Dei coeli lux splenduit illi.
Errant qui hanc Anglam existimant, cum fratres sint Scoti. Joann.
Molan. Addition. ad Usuar. die I. Maii : " Ipso die S. Walpurgae vir-
ginis :" in annotationibus deinde subdit de Walpurgae Bibliotheca,
" Willibaldus primus episcopus Eistatensis, natione Scotus, scripsit
vitam S. Bonifacii episcopi, vitam Walpurgae sororis." Quod est in-
telligendum de translatione ejus, non vero de obitu, nam calen-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 645
dis Maii translata est Eistatara. Obiit v. calend. Martii, Trithe-
mio, loco laudato, auctore. Quod autem regis filiara faciunt, silent an-
nales nostrates, et imperiti ad Anglorura gloriam id trahentes,
Richardi regis filiara esse volunt, qui Lucae conditus : sed eo verius
puto filiam eam Malduini fuisse, qui lv. apud Scotos regnavit,
exstinctus anno dclxxxv. nec tamen certo affirmarira ; unum scio ex
historicis Anglicis, Richardum regem Anglorum eo seculo nullum
fuisse, nec circa illa tempora ullum ; sed id Scotiae fatum sanctos suos
incuria scriptorum amisisse, et multos nostratium per Angliara
transeuntes Anglos falso a peregrinis scriptoribus et rerum nostra-
rum ignaris habitos, quos ego nunc patriae meae quasi postliminii
jure redono, et jure meritissimo in censuales meos refero. Porro
Walpurgae Collegium in Zutphaniensi comitatu fundatura. Aubert.
Miraeus de Colleg. Canonicor. cap. ci. Meminit B. Marcellin. in vita
S. Suniberti apud Surium tom. n. die I. Martii cap. xiv Coenobium
ei supra Strasburgum in Foresto circa annum mlxxiv. fundavit
Theodoricus comes Montis Belgardi. Wolfgang. Lazius lib. XI. pag.
dcxxiii. Scripsit
Vitam S. Willibaldi lib. i.
Vitam S. Wunibaldi lib. I. Publicavit H. Canisius tora.
iv. Antiquar. Lection. Sic Hildegardis Bingensis et Ban-
domina monialis S. Rupertum et S. Disibodum celebra-
runt scriptis suis. Trithem. lib. n. de Vir. illustrib. Ord.
S. Benedicti cap. cxix. Sic S. Radengundis, apud Surium
tom. iv. praeclare scribit Hodoeporicon S. JBonifacii lib. i.
erat enim ipsius discipula, et ab eo Heidenheimensi coe-
nobio praeposita.
Floruit cum fratribus anno dccl. Trithemio teste.
S. VERANUS E. 1161.
S. Veranus, S. Gibirini frater, ex Scotia illum in Campaniam Gal-
licam secutus, religiosam vitam duxit. Flodoardus Presbyter lib.
iv. Histor. Rhemens. cap. ix. nec de eo alibi memini me legere,
nisi forte sit ille qui a Lerinensi monasterio ad Vericiam episco-
646 HISTORIA ECCLESIASTICA
pus translatus est. Tabulae Lerinenses, Arnoldus Uvion lib. iii.
pag. ccclxvi. Colitur die xi. Novembris. Scripsit
Homilias de Sanctis lib. i. quas audio Trecis magna cura
asservari.
Claruit anno dxxi. Errat Auctarii Gemblacensis auctor, qui ip-
sum cum fratribus collocavit anno mcxlv. Colitur die xi. Novembr.
Usuardi Additiones. Meminit Molanus Nat. SS. Belgii ad diem in.
Decembris.
S. WINOCUS AB. A. 1162.
S. Winocum, sive Winiocum, ut habet Jonas abbas Scotus in Vita
S. Columbani cap. xvn. Scotum fuisse probat, praeter alia, aucto-
ritas Theodorici abbatis monasterii S. Trudonis in vita S. Rumoldi
Scoti apud Surium tom. vn. die I. Julii : " Novit hoc ab ortu Aegyp-
tus et India, ab occasu alter pene orbis Britannia cum adjacente
Scotia ; qui statim ut ab illius aeternitatis sole tacti sunt, illi sub
umbra ejus quem desiderabant requiescere, isti ad ardorem usque
martyrii festinaverunt incalescere, et studentia anhelantiaque verba
in dulce crucis melos didicerunt infringere. Unde autem hoc tarn
late diffusum germinarium, nisi quia in eorum cordibus coaluerunt
Iesu Christi amor et desiderium ? Assentit in hoc Herbipolis glorio-
sa martyris Kiliani meritis et corpore, nec minus prona SS. Scoto-
rum, et talium et tantorum patrum, gloriosa veneratione : Columba-
nus Italiam, Bertinus et Winocus illustrant occidentem Galliam, et
innumerabiles alii, suis quique in locis." De eo Martyrolog. Roman.
die vi. Novemb. " Apud Bergas depositio S. Winoci abbatis, qui,
virtutibus et miraculis clarus, fratribus etiam sibi subditis multo
tempore ministravit." Ejus vitam scribit anonymus auctor apud
Surium tom. vi. qui simpliciter more illius aevi contentus dixisse
Britannia oriundum : falso Gallum fecere Meierus Annal. Flandr.
lib. i. Robert. Coenalis lib. II. de Re. Gall. perioche vi. Henricus
Costerius, pastor Antverpiensis, in Arbore SS. Monasterii S. Bertini,
et alii. Scripsit
Regularn ad Fratres lib. i.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 647
Claruit anno dcxcviii. Obiit anno dccxvi. auctore Baronio,
vel anno dccxvii. ut in Chronico Belgico prodit Ferreolus Locrius.
Regia stirpe ortum, idem vult, et monachum induisse ad D. Ber-
tini anno dclxv. et postea monasterium condidit, quod Mons S.
Winoci dicitur, aut Voromholt. Molan. Natal. SS. Belgii VI. Novemb.
Cujus initium ab Hademaro, qui S. Bertinum heredem reliquit,
qui S. Winocum eo cum sociis aliis delegavit, qui praeclarissimo
coenobio ortum dedit anno dcxcvii. die v. Sept. Molano auctore,
Corpus vero cum lxiv. annis delituisset in Bertiniano coenobio,
Danis omnia inundantibus, repertum postea Balduinus Calvus, Flan-
driae comes, Audomarensibus frustra obstantibus, Bergas transtu-
lit, et in basilica reposuit, quam SS. Winoco et Martino construx-
erat: idque actum anno volunt dccccii. die VI. Novemb. Aliam
translationem fecit Bergas Balduinus comes, Pulchrobardus cogno-
mento, ab inferiore ecclesia ad superiorem, monachis e Bertiniaco
evocatis, anno mxvii. Aubertus Miraeus Orig. Coenobior. Belgii
cap. xxi.
Alius est ab hoc nostro, muitoque antiquior, cujus mentio apud
Gregorium Turonensem lib. v. Histor. Francorum cap. xxi. et
lib. viii. cap. xxiv. auctore eodem Baronio. Sed libri non sunt ad
manum.
WILFRIDUS A. 1163.
S. Wilfkidus natus in Northumbria, ut volunt Angli, in confinio
Scotiae saltem, quod Angli negare non possunt, in Scotorum coeno-
biis liberalibus artibus institutus, " inter Scotos bonas literas," inquit
Pitsaeus pag. cxx. " et monasticam vivendi rationem solerter didicit ;"
imo " Psalterium lectitavit ac tenuit, quod a Scotis juxta transla-
tionem B. Hieronymi acceperat." Malmesb. lib. iil de Gest. Pont.
Anglor. pag. cxliix. Hunc Beda impensius laudat, vocatque lib.
iii. Histor. Eccles. Gent. Anglor. cap. xxv. virum doctissimum. Tan-
dem Scotia excedens pro ecclesia Catholica, constanter stetit in defen-
sione Paschatis, maxime cum Eboracensem ecclesiam archiepiscopus
regendam suscepisset. Scripsit
De Catholico celebrandi Paschatis Ritu lib. i.
648 HISTORIA ECCLESIASTICA
De Clericorura Tonsura lib. i. De Regulis Monach. lib. i.
De Actis Streneshalcensis Concilii lib. i.
Epistolas ad diversos lib. i.
Contra Colmannum Scotum, et alios, lib. I.
Obiit anno dccx. viii. calend. Maii, sepultus in Imdalo monaste-
rio, sed postea ad Ripense translatus, die XII. Octob. Molan.
S. VIGIANUS M. 1164.
" S. Vigianus monachus, Christi dogmatis egregius concionator,"
ait Hect. Boeth. lib. xi. Histor. Scot. pag. ccxxxiv. " claruit cum
Moveano, Medano, Blano, Englatio, Colmaco, sanctissimis pontifici-
bus, Onano diacono, Congano abbate, multisque aliis viris moribus
et doctrina insigni probatis." Episcopum Brechinensem facit Sco-
tichronico Fordunus. Meminit et Arnoldus Uvion lib. II. cap.
lxxix. qui sanctum facit, sed die incerto. Joannes Leslaeus lib. v.
Hist. Scot. Scripsit
Concioues ad Populura lib. i. Uvion.
In Evangelium Narrationes lib. I. quas Nicolaus Li-
ranus viderat.
Floruit anno M. sub Kennetho III. Huic templum Aberbroth. sa-
crum, in cujus coemeterio lignea crux erat, quam nec ferrum nec ignis
dejicere potuit.
S. ULTANUS A. F. 1165.
S. Ultanus, sive Altanus, Trithem. lib. III. de Vir. illust. Ordin.
S. Benedicti cap. lxxxvii. frater SS. Fursaei et Foillani Scotorum,
de quibus lib. vi. supra hoc opere, eorundem etiam peregrina-
tionis comes, ibidem de eo cum fratribus multa quae hic non repe-
to. Joann. Molan. Addition. Usuard. die I. Maii : " Ipso die S. Ul-
tani confessoris, fratris SS. Fursaei et Foillani, qui, post excessum
fratris sui Fursaei cum Foillano, sancta adeptus est sanctae Gertrudis
contubernia, cujus multa in ecclesia sanctitatis clarent monumenta :
quorum sancta virgo agnita sanctitate, per manus eorum obtulit Deo
partem haereditatis suae, scilicet villam quae vulgo Fossis dicitur,quam
ipsis tradidit in servorum Dei alimoniam, ut in eo loco construerent
lnonasterium ad perpetuale peregrinorum hospitium." Et die v. Maii :
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 649
" Depositio S. Maurouti abbatis, cujus suffragiis, si ad sepulchrum ejus
fuerint delati variis languoribus aegroti, verae recipiunt praemia so-
spitatis ; cui sacer praesul Amatus, eo tempore quo Theodoricus rex
tyrannidem exercebat, post excessum Beati Ultani abbatis tradi-
tus fuit in custodiam." Abbas fuit Fossensis in Gallia Belgica. Idem
Molanus in Additionib. ad xxxi. Octob. " Fossis natalis S. Foillani
episcopi, qui de Hibernia venit, (Scotiam dicere debuit, ut probatum
abunde lib. VI. supra,) ad Ultanum germanum suum, qui Fossensem
regebat ecclesiam." Beda lib. lil. Histor. Ecclesiast. Gent. Angl. cap.
xix. " Habuit Fursaeus alium fratrem vocabulo Ultanum, qui de mo-
nasterii probatione diuturna ad eremiticam vitam pervenerat." Scri-
pta ejus vita extat erudite MS. ait Molanus, et ad S. Foillani ex-
tra Rhodium gesta ejus sunt, scriptis mandata per Hillvium ad ma-
gistrum Sigebertum ; quae, cum carmine consignata essent, anony-
mus quidam in prosam vertit. Auctorem se Hillvius ingeniose fa-
tetur :
His ita litterulis libet insinuare notatis
Veraci specie, quo nomine cen^eat ipse,
Si primos apices ex partibus octo retractes.
An aliquid scripserit, non observavi, nec puto extare quicquam.
Natus est anno dxciii. Sigebertus eo anno. Obiit anno dcliv.
S. VINNIANUS E. 1166.
De Sancto Vinniano ita S. Adamannus in Vita S. Columbae lib. II.
cap. I. " Sanctus vero juvenis non hoc sibimet, sed S. adscribebat
Vinniano episcopo." Nec quicquam de eo amplius memini me le-
gere, nec cui ecclesiae praefuerit deprehendi, nec an scripserit quic-
quam, an vero aevi injuria scripta ab illo perierint : certo constitui
potest templum ei parochiale antiquissimi operis prope Castrum Ru-
brum non longe Abirbrotti.
Floruit anno dxcv.
2 U
050 HISTORIA ECCLESIASTICA
S. WIRO E. 1167.
S. Wiro Scotus episcopus fuit. Joan. a Leidis Geerbrand. Carmelit.
lib. ii. Chron. Belgic. cap. xvi. " S. Wiro ex Scotia oriundus, vir
Deo et hominibus amabilis." Surius tom. iii. viii. Maii. " S. Wiro
Patritium, Cuthbertum, Columbanum, egregias patriae columnas,
praeponebat sibi imitandos." Constant. Ghinius pag. xxxi. " In Scotia
S. Wironis episcopi." Felici in Ephemeridib. " S. Wiro episcop. Scot.
Pipini regis confessarius." Uvion lib. III. pag. clix. " In Scotia S. Wi-
ronis episcopi." Molanus in Natalibus SS. Belgii. Anonymus apud Su-
rium tom. iii. die VIII* Maii ; sed is est Gaufridus abbas, qui jussu
Lucii pontificis vitam ipsius luculenter et veraciter descripsit, in
cujus limine sic habet, abbreviavit eandem Franciscus Haraeus :
" Scotia, fertilis sanctorum virorum insula, et stellarum numerum
prope aequans, patrociniis sanctorum in multorum salutem produxit
Beatum Wironem, non infimae sane conditionis parentibus ortum."
Eodem die Martyrolog. Romanum : " In Scotia S. Wironis episcopi."
Clare sane pro tanti viri meritis. Uberius Petr. Galesinus in Mar-
tyrologio suo eodem die : " In Scotia Sancti Wironis, episcopi et con-
fessoris. Hic ab ineunte aetate pietatis studiis imbutus, in omni vir-
tute mirifice progressus, nunquam rebus adversis fractus, nec vero
secundis elatus, vigiliis, abstinentiae, jejuniis, et precibus deditus,
propositis sibi sanctorum, imprimis Patricii et Cuthberti, exemplis,
coelestem in terris vitam imitatus est. Peregrinandi autem pietate
accensus Romam venit, ubi lachrymis profusis ad altaria apostolo-
rum et ad martyrum reliquias orabat. Episcopus vero factus, ita
vixit, ut doctrinae evangelicae praedicationi responderet morum reli-
gione, et sanctitate, quae post obitum ejus eluxit in coelesti miraculo-
rum virtute."
Hujus nominis sub tutela est Ruraemonda urbs in Belgio, et sacrae
reliquiae asservantur Ultrajecti, ut lib. xv. hoc opere supra est
ostensum, ubi de S. Plechelmo. B. Marcellinus de eo in vita Sancti
Suniberti cap. xiv. apud Surium tom. II. die i. Martii : " Similiter
Sanctus Wiro episcopus Deirorum, Sanctus Plechelmus episcopus de
Massa Candida, vel, secundum Bedam, Candida Casa." Vide locum.
Scripsit
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 651
Ordinationes Ecclesiae suae lib. I.
Epistolas ad Pipinum Regem lib. I. cui fuit a sacris confes-
sionibus. Arnoldus Uvion lib. II. Ligni Vitae cap. liii.
Ad Fratres Odiliae lib. i.
Floruit anno dcclvii.
S. WILLIBRORDUS AP. E. et F. 1168.
De S. Willibrordo, Frisonum apostolo, Sigebertus Gemblacensis Chro-
nic. ad annum dcxciv. " Pipinus Rabbodum, ducem Frisonum, bello
vicit, et Willibrordum genti illi ad praedicandum direxit." Angli
suum faciunt, ut solent, nullo argumento ; Frisones sibi vindicant,
sed perperam, Suffrido Petri auctore apud Anton. Possevin. Apparat.
Sacr. pag. ccxlix. Sed ego vindicias secundum Scotiam meam
dabo. Hector Boethius in admonitione ad Historiam Scoticam : " Plu-
rima a me omissa fateor, partim rerum ignorantia, partim indiligenti
earum indagine, praesertim in familiis et viris illustribus, qui ex
nostra gente fuere, nobisque ingentem attulere splendorem, quales
Sedulius, Levinus, Judocus, Villebrodus, Romaldus, Martinus his-
toricus, plerique alii, enumerandis." Extat, edente Henrico Canisio
tom. vi. Antiquar. Lection. pag. ccclxi. elegia Alcuini de Wilgi-
so parente S. Willibrordi.
Nobilis ille fuit magna de gente sacerdos,
Sed magnus multo nobilior meritis.
Ut dudum cecini, fecunda Britannia mater,
Patria Scotorum clara magistra fuit,
Francia sed felix rapuit.
Clare vult Wilgisum in Scotia tenuisse filium, ubi ipse adolescen-
tiam bonis artibus addiscendis impendisset : quod et annales nostri
confirmant, nec negat Balaeus ; licet juratus et pietati et Scotiae hostis,
tamen hunc inter scriptores Scotos [1. Anglos] non est ausus numerare.
De ejus apostolatu Ado Viennensis aetate vi. anno dcxcvi. " Pa-
pa Sergius ordinavit venerabilem virum Willibrordum, cognomine
Clementem, Frisionum genti episcopum." Eadem ad illum annum
Marianus Scotus ; eadem et alii, et in his Rhegino Prumiensis Chron.
652 HISTORIA ECCLESIASTICA
lib. I. nisi quod in anno dissentit, ponens missionem ejus anno
dcxxii. Beat. Marcellinus in Vita S. Suniberti cap. VI. se hujus san-
cti vitam scripsisse ait ; et cap. x. " S. Willibrordum inter omnes me-
rito praefulgentem, virum humilem, et totius honestatis exemplis re-
fertum :" et cap. XIII. anno a nativitate Domini dcxcviii. " Sanctus
Willibrordus, adepta jam apostolicae benedictionis auctoritate, con-
secratusque archiepiscopus a S. Sergio Papa, rediit ad Germaniam :"
et cap. xxviii. in fine vocat eum archiepiscopum Trajectensem. Rix-
fridus episcopus Trajectensis in Epistola ad S. Ludgerum Monas-
teriensem episcopum : " Habeamus, et reverenter possideamus li-
bellum continentem gesta et legenda sanctissimi Suniberti epi-
scopi, consocii et coepiscopi S. Willibrordi, editum mandato et auc-
toritate apostolica S. patris Gregorii, episcopi Trajectensis eccle-
siae." Jonas abbas Scotus in vita S. Vulfranni apud Surium tom. II.
die xx. Martii. " Villibrordum, cognomento Clementem, episcopum
et doctorem praefatae gentis Frisonum, acciri fecit, ut ad ejus con-
sulta simul cum B. Vulfranno in doctrina sua religionis concordan-
te efficeretur Radbod. Christianus." Meminit et anonymus mo-
nachus Werthinensis seu Werdinensis in vita S. Ludgeri apud
Surium tom. II. die xxvi. Martii. Is ergo cap. XI. " Marchelmum,
mirae sanctitatis virum, S. Wilibrordi quondam discipulum" fuisse
scribit. Hucbaldus monachus in vita S. Lebuini apud Surium tom.
vi. die xn. Novemb. cap. ix. Philippus xxxix. episcopus Aichsta-
dianus in vita S. Walpurgae, editus ab Henrico Canisio tom. iv.
Antiquar. Lection. pag. dlxvi. " Beatus etiani Willibrordus, con-
fessor Dei, et pontifex pretiosus." Epternaceuse coenobium a fun-
damentis erexit. Gasp. Bruschius et Molanus. Uberrime autem
singula ipsius gesta, et versu et prosa, literis Alcuinus noster Flac-
cus Scotus mandavit, et vitam ab eo conscriptam retulit Surius
tom. VI. die vu. Novembr. quo die ejus solennitatem ecclesia
recolit. Martyrolog. Rom. " In Frisia depositio S. Willibrordi, epi-
scopi Trajectensis, qui a Beato Sergio papa ordinatus episcopus in
Frisia et Dania evangeliuin praedicavit." Eadem alii : supra omnes
confutatur Molanus in Addition. Martyrolog. Usuard. Franc. Mau-
rolycus eo die : " Apud Frisios Germaniae in agro Trevirensi de-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. (553
positio S. Vuldebrodi episcopi." Praeterquam quod nomen corru-
ptum est, errasse Siculum puto, qui Trevirensem pro Trajecten-
si agro usurpavit. Petr. Galesin. eod. die : " In dioecesi Trevirensi
S. Vulbrodi, episcopi et confessoris, quia summo pontifice Sergio
episcopus factus, in Germaniam ad evangelium propagandum mis-
sus, abjecto idolorum cultu gentes Frisiam incolentes Christiana re-
ligione instituit." Ado Trevirensis eodem die in Martyrologio suo.
Epternaco monasterio natalis S. Willibrordi, episcopi et con-
fessoris. Rabano in Martyrologio Wilbrordus est. Qui plura cu-
pis, adi ad Bedam lib. v. Hist. Ecclesiast. Gent. Anglor. cap. XII.
et vitam S. Bonifacii Scoti, Moguntini archiepiscopi, et Joan.
Trithem. lib. III. de Vir. illustr. Ord. S. Benedicti cap. cxxxvn.
Scripsit
De sua Peregrinatione lib. I. Ecclesiasticos Canones lib. I.
Homilias lib. I. Epistolas ad diversos lib. I.
Missus est apostolus in Frisiam anno, ut dicebam, dcxciv. Se-
dit episcopus xxxvi. annos totos ; etiam Beda scribente adhuc sede-
bat, ut loco proxime laudato liquet. Obiit anno dccxxxix. Sige-
bertus. Alii aliam annorum supputationem inducunt, sed haec verior
et magis placens. Natus est anno dclviii. ait Locrius Chron. Belg.
lxxvi. Ordinatus episcopus Pipino rege petente anno dcxciv.
fundat Epternacense monasterium die S. Caeciliae anno dcxcvi.
biennio post abbas ejus sedit.
S. URSULA, R. F. V. MART. 1169.
S. Uiisula, Mauri Christianissimi, ut loquitur Pet. de Natalib. lib.
ix. Catal. cap. xciv. Scotorum regis filia, cum frustra ad con-
jugium a potentissimis principibus peteretur, praesertim Aethe-
reo Angli regis filio, ut in Legendario novo, et ubique, nihilo-
minus constans, vovit virginitatem Deo, patriamque egressa un-
decim millia virginum trans mare secum traxit, eodem pietatis
ardore, sanctique voti studio accensas ; quae, cum Hunnis cedere
nollent, obtruncatae sunt, sanctissimoque agone in coelos evola-
runt. Colitur memoria ubique gentium, sed maxime Coloniae
654 HISTORIA ECCLESIASTICA
Agrippinae, ubi sanctae asservantur reliquiae, et Parisiis, ubi Ursula
patrona est Sorbonicorura theologorum. Hector Boethius lib. vu.
Histor. Scot. pag. cxxiii. Facti meraoriam recolit ecclesia die xxi.
Octobr. Adeunda sunt Martyrologia. Wandelbertus monachus Pru-
miensis, qui circa annum salutis dcccl. vixit, ita de illis :
Tunc numerosa simul Rheni per littora fulgent
Christo virgineis erecta trophaea maniplis
Agrippinae urbi, quarum furor impius olim
Millia mactavit, ductricibus inclyta sanctis.
Accuratissime singula exquirit Caesar Baronius ad diem dictum
Not. ad Martyroi. Rom. Gaufrid. Asaphensis in Hist. et ex eo Chri-
stophorus Browerus ad lib. iii. Venantii Fortunati pag. lxiv.
Hujus sane sociarumque peregrinationem et martyrium varie scriptis
mandarunt Rogerius Cisterciensis, Richardus Praemonstratensis apud
Mombritium tom. II. Petrus in Catalogo lib. ix. cap. lxxxvil
Claudius Rota cap. cliv. Bonfinius decad. i. Rer. Hungaric. lib. v.
anonymus apud Surium tom. v. Sigebertus, et alii. Scripsit
De arcanis Visionibus lib. I. Docuraenta Fidei lib. i.
Epistolas lib. Laudat Tiraquellus de Nobilitate cap. xxx.
num. cccxvi.
Passa est cum sociis anno ccccxlv. ut nonnulli perperam puta-
vere, aut ccccliv. Sigebertus et alii. Vide lib. x. supra hoc opere
in S. Kenneira.
S. VULGANIUS. 1168.
S. Vulganius, Anglia pio peregrinandi voto lustrata, in Belgium
appulit, ubi sanctorum laborum compos beato fine quievit. Atre-
batensis ecclesiae acta, quibus constat Scotura, non Anglura, fuisse,
quicquid dicat Ferreolus Locrius ; nam nullus ea tempestate in Anglia
Christianus, nisi sub disciplina Scotorura. Reliquiae ejus in ecclesia
Lensiensi conservantur, coliturque die II. Noverabr. Acta illius loci,
et Joannes Molanus. Scripsit
Ad Populum Belgicum lib. i. Speculum Charitatis lib.
Exhortationes lib. I. Sermones lib. I. quorum
nonnulli Atrebati MSS. extant.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 655
Excessit anno dlxxii. Scotum porro facit Constantinus Ghinius
in Natalib. SS. Canonicorum, ubi plura, et Chronicon Cameracense
diserte Scotum vocavit, II. Novemb. cujus verba sunt apud Molanum
Indic. SS. Belgii pag. lxxviii. " Apud Castrum Lenense habetur
monasterium canonicorum, ubi Sanctus quiescit Vulganius, qui Sco-
tus traditur extitisse."
S. WALTENUS, E. R. F. 1169.
S. Waltenus, aut, ut habet Hovedenus, Waldenus, canonicus re-
gularis, tum monachus Cisterciensis, mox abbas Melrosiae, deinde
archiepiscopus Eboracensis canonice electus, demum S. Andreae epi-
scopus renunciatus, miro paupertatis voto mitrae quietem monasti-
cam praetulit, et digito extenso locum sepulturae indicans, haec est,
inquit, requies mea, ut Jocelini, monachi Fornesii, verba usurpem, et
latius in Scotichronico lib. vi. cap. xxiv. Scripsit
De Claustri Bono lib. i. Evangeliorum Flores lib. I.
Sanctorum plurium Vitas lib. i.
Floruit et obiit anno mcxl. Sepulchrum vero aperuerunt Angel-
ramus et quatuor abbates, et corpus repertum est integrum, et vesti-
menta intacta, ut loquitur Scotichronicon lib. vn. cap. xv. Id factum
xii. post obitum anno, xi. calend. Junii ; obdormivit vero in. nonas
Augusti. Scotichronicon libro laudato cap. xxxiv. Hoveden exces-
sisse ait iv. nonas Augusti anno mclix. pag. cclxxxl
S. VIRGNOUS EREMITA. 1170.
" S. Vircjxous multos annos irreprehensibiliter in subjectione S. Co-
lumbae transegit," ait S. Adamannus in Vita S. Columbae lib. iii. cap.
xxxi. " tum duodecim annis anachoreticam vitam duxit in Miux-
bulcmar ;" nec de illo alibi quicquam. Scripsit
Visionem de Morte S. Columbae, magistri et doctoris sui, lib. i.
Floruit anno dcvl Martyrologii tabulis ascriptus non est, sed
celebri cultu eum nostrates colunt.
656 HISTORIA ECCLESIASTICA
WILHELMUS R. 1171.
S. Wilhelmus ex generatione illa benedicta SS. Malcolmi III. et
Margaretae, S. Davidis nepos, S. Malcolmi cognomento Virginis
frater, et ipse a fortitudine cognomentum Leonis habuit, deceptus
a rege Angliae, in Angliam cum illo profectus, contra jus humanum
divinumque in Galliam cum armata manu trajicere est coactus ; et
quia multum damni Francia a Scotis accepit, rex Angliae Northum-
briam totam Scotiae in perpetuum resignavit, usque ad flumen Tynam,
sed et comitatum Huntintoniae regis fratri, et heredibus, in perpe-
tuum concessit. Rogerus de Hoveden Annal. part. II. pag. cccv.
Sed rex reversus ab expeditione Francica in Angliam totis viribus
exercitum duxit, sed infeliciter in acie captus redemptus est magno
pretio. Hic, suorum pietatem imitatus, Fidei Defensor ab Alexandro
papa dictus. Jacobus Ballantinus Historiae Boetianae lib. VI. Censum
auxit Melros, Neubottel, Dumfermelini, et Aberdin ; episcopatum Ar-
gateliae fundavit, et coenobium Balmurenoch ; ordinem Sanctissimae
Trinitatis non modo regno recepit, sed et domum suam Aberdonen-
sem in monasterium ipsis convertit. Sanct. Adamum, Cathenesiae
episcopum, ab impiis interfectum egregie vindicavit, ut lib. I. supra
dictum ; et cum Angli sacrilego ausu jurisdictionem in Scoticas eccle-
sias usurparent, misso S. Gilberto insigniter Scoticae ecclesiae liber-
tatem defendit. Hovedenus pag. cccxiv. et nos libro VII. Fran-
ciscanos etiam, et Dominicanos in regnum recepit. S. Margaretae cor-
pus transtulit, insulas Scoticas a Danis recuperavit, demum Perthum
ad Tai ripain condidit, et D. Joanni dedicavit sub annum MCCX.
Miracula, et vivus et mortuus, perpetravit multa, sed hoc primum,
quod juvenem quendam omnibus membris debilitatum signo crucis
sanitati restituerit. Ballantinus Chronici vulgaris lib. XIII. cap. ix.
Gul. Neubrig. lib. II. cap. xix. Scripsit
Epistolas ad Alexandrum III. lib. I.
Leges sacras lib. I. ut scilicet a meridie Sabbathi omnes fes-
tum servarent usque ad diem lunae.
De Titulo Northumbriae lib. I.
Obiit in summa pace anno mccxiv. regni sui XLIX. Pontifices erant
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 657
Alexander III. Lucius III. Urbanus III. Gregorius VIII. Clemens III.
Coelestinus III. Innocentius III. imperatores Fredericus I. Henricus V.
Otto IV. Francorum reges Ludovicus junior, Philippus Augustus.
S. WINFREDUS E. 1172.
S. Winvredus, Morinorum egregius antistes, bellis civilibus patria
pulsus in Gallias descendit, et hanc cathedram sibi commissam pru-
denter pieque rexit. Fuit canonicus regularis, et Scotiae ante ex-
cessum provincialis, seu visitator, ut ex Scotichronico apparet lib. II.
cap. xii. Interfuit synodo Trevirensi cum episcopis Widone Sues-
sonico, Rudulpho Laudonensi, Rotberto archiepiscopo. Flodoard.
lib. iv. Hist. Rhemens. cap. xxxvi. Sed mira librorum varietas;
nam cum Nicolaus Chesneau verterit Gallice Winefrede, codices La-
tini discrepant, nam in quibusdam Wifredus, in aliis Wicfredus, in
nonnullis Wincfredus, at in Chronico Morinensi MS. apud Geor-
gium Colvenereum Wycfredus est, errore, ut puto, manifesto, et
inde orto, quod eodem tempore Wicfridus Coloniae fuerit archi-
episcopus, qui et ipse tamen diverse concipitur, nam et Hincfridus
et Huicfridus in Codice Flodoardi legitur lib. iv. cap. xlii. Scrip-
sit
Epistolas quasdam lib. I.
Florebat anno dccccxlviii. Canonici ordinis in Scotia visitator
ante episcopatum reperitur. Alexander Millus.
WALDRAMMUS M. 1173.
Waldrammus decanus, S. Galli monachus apud Helvetios, se Sco-
tum fatetur his versiculis :
Rex Benedicte, veni visens habitacula Galli,
Othmari tectis accipiende sacris ;
Fias placatus nobis, maneasque misertus
Quos stirps Scotorum misit in hanc eremum.
Quis fuerit antequam monachum induerit, non comperi. Scripsit
Carmina quaedam lib. I. quae ex monasterio S. Galli cum
2 x
658 HISTORIA ECCLESIASTICA
aliorum ex eodem coenobio illustrium versibus edidit Hen-
ricus Canisius tom. v. Antiquarum Lectionum.
Floruit anno dcxl.
THOMAS VAROYE AB. 1173.
Thomas Varoye, illustri domo, S. theologiae doctor, et praepositus
Bothvillae. Joannes Major lib. vi. Histor. Mag. Britan. cap. iv.
Scripsit
De Otterburnensi Praelio lib. I.
Odas lib. I.
Rhythmos, et alia, lib. I.
Floruit anno mcccxc. sub Joanne Stuarto rege, qui Robertus
III. dictus : clarissimam vero hanc de Anglis victoriam, incredibi-
lemque Anglorum cladem annales nostri et Anglicani descrip-
sere, omnium cultissime Hector Boethius lib. xvi. Hist. Scot. pag.
cccxxxm.
VEREMUNDUS P. 1174.
Veremundus presbyter, Sancti Andreae archidiaconus, clarissimae
memoriae, suo tempore omnium studiosissimus habebatur; rhetor,
theologus, historicus, linguarum (quod ea tempestate rarissimum)
Graecae Latinaeque eruditus. Scripsit
Scotorum Antiquitates lib. I. Sic enim historiam suam
nominat, exemplo Dionysii Halicarnassaei ; in qua res a
Scotis gestas, ab ingressu in Albaniam, seu Britanniam, sive
a Pharaonis seculo, cujus filia Scota genti nomen dedit,
usque ad Malcolmi III. regis imperium, luculenta narra-
tione exsequitur, quem unice sibi imitandum Hector Boe-
thius proponit.
Vixit anno mxc
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 659
S. WINFREDUS E. 1175.
S. Winfredus alius a praedicto, et ipse Scotus, sextus episcopus
Coventriensis et Lichfeldensis, Ceddae, de quo lib. i. supra, succes-
sor. Beda lib. iv. Histor. Ecclesiast. Gent. Anglor. cap. iii. " Theo-
dorus ordinavit Winfridum, virum bonum et modestum, qui, sicut
praedecessores ejus, provinciis Merciorum, et mediterraneorum An-
glorum, et Lindisfarorum episcopatus officio praeesset. Erat autem
Winfridus de clero ejus cui ipse successerat antistitis, et diaconatus
officio sub eo non pauco tempore fungebatur." Meminit Matthaeus
Westmonast. ad annum dclviii. Hunc, etsi multum a pietate et
probitate laudatum, et suis carum, Theodorus tamen archiepis-
copus sede sua expulit, qui Eadbarnam monasterium a Cedda con-
ditum se contulit, ibique sanctissimam vitam finivit. Istud coeno-
bium Bedae codex Aetliernam vocat ; JBearnense vero B. Marcelli-
no vita S. Suniberti cap. iii. apud Surium tom. n. die i. Martii.
Fuit autem hoc monasterium in Lindissa insula Scotorum, a Sco-
tis fundatum, a Scotis administratum, ac veluti publicum emporium
literarum, communeque gymnasium Scotis, Anglis, et Hibernis.
Vide supra hoc opere lib. vin. in Higbaldo abbate Bearnensi.
Scripsit
Sanctorum quorundam Vitas lib. I.
Exhortationes ad Clerum suum lib. i.
Pervenit ad annum dccxvi. nam de anno subscribit, fundatione
monasterii, Croylandensis Ingulphi Historia pag. ccccxxcv.
NINIANUS WINZETUS AB. 1176.
Ninianus Winzetus, aut Winchetus, Glascuensis, monaste-
rii Scotorum Ratisbonae abbas, ac prius Lutetiae philoso-
phiae professor, magna ingenii laude, nec minus pius quam doc-
tus, [ne] haeresim Calvinianam populares Scoti reciperent pro vi-
rili restitit. Laudat impensius Joannes Leslaeus lib. vi. Historiae
660 HISTORIA ECCLESIASTICA
Scot. pag. dlxxxii. Scripsit vero
Contra Buchanani Dialogum de Regno lib. i. Laudat in prae-
fatione contra Monarchomachos Gulielmus Barclaius.
In D. Paulum Commentaria lib. I. Epigrammata lib. I,
Poemata lib. I. De Rebus controversis capita lxxxiii.
publicavit, ait idem Leslaeus. Prodierunt Francofurti.
Parisiis docebat anno MDLXIX. quando obierit, aut quando ab-
bas sederit, et an in Germania excesserit, an in patria, pro comperto
non habeo.
WILHELMUS ABBAS. 1177.
" Wilhelmus, abbas m. Melrosensis, postquam aliquot annos
prudenter ac sancte munus adimplevisset suum, curam pasto-
ralem humiliter dimisit," inquit Scotichronicon lib. vin. cap.
xiv. et ipso die precibus ipsius abbas creatus est Jocelinus.
Scripsit
In Cantica Salomonis lib. i. De Officio Monachi lib. i.
Ad Joannem Cardinalem Scotiae, et Hiberniae Legatum, lib. i.
Scotichronicon lib. viil cap. lx.
Curam regendi monasterii dimisit anno mclxx. decimo calend.
Maii. Ejus exemplo " alter Wilhelmus, ejusdem domus abbas, cu-
ram pastoralem reliquit," inquit Scotichronicon libro x. cap. xxxin.
sub annum mcclxxiii.
WILHELMUS E. 1178.
Wilhelmus, Moraviae episcopus, vir singularis vitae, maximae
integritatis, nec minoris eruditionis, non tautum theologicis stu-
diis clarissimus, sed etiam philosophicis, cum Nicolao Regis Mal-
colmi camerario curiam Romanam ex parte regis visitavit,
et Papam Alexandrum Anagniae commorantem convenit, ubi
mandatis peractis, et honorifice susceptus Nicolaus substitit, et ora-
toris apud papam personam sustinuit Wilhelmus, Scotiae et
Hiberniae legatus : in patriam remissus, magna cum laude in dif-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 661
ficili officio se gessit. Scripsit
Epistolas ad Papam Alexandrum lib. i.
Ad Ecclesias Scoticas et Hibernicas lib. I.
Decreta Ecclesiastica lib. I.
Missus est Romam anno mclix. sequente anno legatus apostoli-
cus renunciatus. Obiit anno mclxi. Scotich. lib. vni. cap. VI. Suc-
cessit ei in legationis munere Arnoldus S. Andreae episcopus, ab
Alexandro III. confirmatus. Eodem lib. cap. vn.
WILHELMUS E. 1179.
Wilhelmus episcopus, Brechinensis ecclesiae decanus, " vir per om-
nia laudabilis, sed raucae vocis." Scotichronicon lib. x. cap. xxn. Hic,
Albino episcopo mortuo, a clero episcopus electus, qui gratiam legati
Ottoboni, siqua in eo superfuerat, in Angliam adiit de consecratione
petiturus, ubi nihil proficiens, sed quasi cum indignatione rejectus,
curiam Romanam adivit, et de consecratione faciliter se expedivit.
Scripsit
Contra Ottobonum ad Papam lib. I.
De Scoticae Ecclesiae Dignitate lib. I. opus aureum,
et plurimum Scotichronico laudatum.
Electus est anno mcclxvi. Nescio an ille idem sit Wilhelmus
electus Brechinensis, qui, postquam diu in curia Romana steterat,
ibidem mortuus est sub annum mcclxxiv. Eodem libro cap.
xxxiv.
WILHELMUS E. C. 1180.
Wilhelmus Moraviae episcopus, regni cancellarius, ac aposto-
licae sedis legatus per Scotiam et Hiberniam, cardinalis etiam re-
nunciatus ab Eugenio III. impetrante Malcolmo IV. rege, ut ex
Scotichronico colligo lib. vi. cap. xxxv. ubi ille Arnoldum Calcoen-
sem abbatem in episcopum S. Andreae consecrat. Scripta ab eo
plurima perierunt, sed apices extant.
662 HISTORIA ECCLESIASTICA
De Natura Animae lib. I.
De Institutione Sanctimonialium lib. i.
De Lectione Evangelica lib. i.
De Praelatorum Moribus lib. I. Quorum nonnulla
ascribunt S. Ealredo, Rievallensi abbati, Scoto.
Floruit anno mcxl.
B. WILHELMUS. 1181.
B. Wilhelmus, episcopus Glascuensis, insigni liberalitate ejusdem
civitatis primarium ac metropolitanum templum erexit, sumptuosa
fabrica, qua vix ulla in Europa magnificentior, curiose exornata.
Scripsit
De Translatione Reliquiarum D. Margaretae Reginae, et
Malcolmi ejus mariti, lib. I. Ingens Dumfermelini mi-
raculum in ea accidit ; nam cum ea transferetur, capsa
tumulo regis se applicuit, nec inde, nisi eo levato, avelli
potuit ; tum regni ordines, et maxime praesules, ejus
etiam regis ossa levanda censuerunt, duravitque ejus
veneratio quamdiu religio in eo regno Catholica vi-
guit.
Florebat anno mcclix. Hector Boethius lib. xiil. Histor. Scot.
pag. cclxxxvi.
WILHELMUS ABBAS. 1182.
Wilhelmus, Ovini filius, adolescens S. Augustini habitum induit
Edimburgi, et post multos annos abbas factus est, successitque Wil-
helmo abbati, cui cognomentum Eleemosynarius, et a Jacobo S. Victo-
ris canonico regulari, ac Scotiae legato, pastorali cura absolutus erat.
Porro nec Wilhelmus noster diu in coenobii regimine perstitit, sed
senilem aetatem allegans onus virgae pastoralis in manum ordinarii
sui resignavit, et statim post resignationem insulam de Keth intra-
vit, desiderans supra modum vitain eremiticam dncere : cum autem
ibi spatium novem hebdomadarum complevisset, et corporis sui
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 663
tenuitatem comparasset, ad domum S. Crucis non puduit remeare,
inquit Scotichronicon lib. ix. cap. xlvi. et cum peteretur cur ere-
mum reliquisset, respondit his versibus :
Quid faciam cum nudus eam ? Jam praeterit aestas :
Ad patrios remeare lares me cogit egestas.
Fuit vir eruditissimus, et multa posteris reliquit ingenii monumen-
ta, maxime vero theologica mathematicis temperabat, nec juvenilium
studiorum obliviscebatur. Tituli sunt,
Carmina varia lib. I.
De Horoscopis digerendis lib. I.
De Divinatrice Facultate lib. i.
De Malo Haeresis et Schismatis lib. i.
Curam deposuit monasterii anno mccxxvii.
WALDENUS M. 1183.
Waldenus postquam apud suos ingentes profectus in bonis literis
fecisset, ne quippiam studiis aut animo suo deesset, literarum em-
porium Parisios petiit, ubi insigni fama philosophiam professus est
in Barbarano, ac deinde doctor Sorbonicus studiorum decurso cur-
riculo habitus, secularis vitae pertaesus monachum induit, et D. Be-
nedicti habitum assumpsit in monasterio celebratissimo S. Germani
ad muros urbis, ubi olim templum Isidis erat, unde nomen erat
civitati inditum : monachus factus religiosae vitae totum se manci-
pavit, et in paucis eloquentissimus concionator evasit, uti Jacobus
Breulius, ejusdem coenobii professus, scribit, fateturque multa se ex
scriptis ipsius hausisse, quae apud ipsum magna ex parte servaban-
tur. Ea erant,
Compendium Theologicum lib. I.
Sermones per Annum lib. I.
In minores Prophetas lib. xn.
De Coenobii sui Antiquitate lib. I.
Dubia ex Aristotele lib. I.
Florebat anno mcccxciv.
661 HISTORIA ECCLESIASTICA
JOANNES WADLOKUS M. 1184.
JoaNNES Wadlokus Deidonensis D. Francisci habitum in patria sua
induit, ac superiore mandante ad quaedam ordinis sui negotia ex-
pedienda Romam profectus, ac feliciter re confecta, ut domum redivit,
provincialis per Scotiam creatus non minus pie quam prudenter se
gessit; nam conventus et sedulo visitavit, lapsos mores restituit, et
plus opere quam verbo docuit, episcopatum a pontifice oblatum re-
cusavit, " nullius rei cupidus nisi divini honoris," ait Magnus Macolo
in Continuatione Scotichronici. In literarum elegantiorum progressu
nulli sua tempestate cedebat, ut ex operibus illius colligi potest.
Scripsit
In Meteora lib. iv.
De Planetarum Cursu, Conjunctione, Domibus, et veris Judiciis
Nativitatum, lib. I.
De Terrae Mensura lib. I. De Loco Paradisi lib. i.
De Maris Proprietatibus lib. I.
Floruit anno mdxli.
JOANNES WARIUS M. 1185.
JoanNES Warius, Carmelitani ordinis socius, Dunkeldi professus
magna virtutis opinione, poeta, orator, philosophus, et theologus, tan-
dem ingravescente senio ordinis sui provincialis, scripsit
De Metallorum Generatione lib. i.
Quaestionum Scholasticarum Resolutorium lib. i.
Orationes de Sanctis lib. I.
Claruit anno mccccxc. Henrici Sinclari Epistolae.
RICHARDUS WIGTON M. 1186.
RiciiAitDUs Wigton, sive Wighton, etiam Carmelitanae regulae ad-
dictus, Tolosae diu professus bonas literas, scripsit
GENTIS SCOTORUM, LIB, XIX. 665
De Cosmographia Hb. i.
Res Scotiae memorabiles lib. I.
Lecturas suas lib. i. Alia opera habentur
MSS. in Foxiensi bibliotheca.
Floruit anno mcccclxv.
DAVID WATERSON M. 1187.
David Waterson, Carmelita, scripsit
De Viris claris Ordinis sui lib. I.
Sermonum Repositorium lib. i, Utrumque opus
Kreimondae ab haereticis fuit consumptum.
Clarus erat anno mdxxiv.
JOANNES WOUREM P. 1188.
Joannes Wourem, seu Wyrem, [1. Wynram,] Andreapoli canonicus
regularis, scripsit
Catechismum Fidei lib. I.
Floruit anno mdxlvi. dum res per interregem administraretur.
THOMAS WINTERHOP. 1189.
Thomas Winterhop Glascuensis celebri nomine diu Parisiis substitit.
Scripsit
Moralis Philosophiae Compendium lib. I.
Apologiam pro Epicuro lib. I. quo opere nihil ela-
boratius.
Claruit anno mdlii.
HENRICUS VARDLAU. 1190.
Henricus Vardlau, S. Andreae in Scotia episcopus, " vir san-
ctimonia vitae apud omnes probatissimus," ait Hector Boethius
lib. xvn. Histor, Scot. pag. cccxlix. Jacobo I. regi, ,ab An*
2 Y
666 HISTORIA ECCLESIASTICA
glica captivitate reverso, gratissimus, scripsit
Reformationem Cleri lib. J. quae etiamnum hodie extat, et
quam pius fuerit antistes loquitur.
Orationem pro Reformatione Conviviorum et Luxus lib. I. in
regni comitiis.
Florebat anno mccccxli. Joann. Leslaeus lib. vn. pag. cclxxv.
UDARDUS E. 1191.
Udardus, monachus Cuprensis, postea episcopus Brechinensis, totam
Scotiam, comitante Eustathio Abbirbrothi abbate et paucis clericis,
pedes insigni devotionis exemplo perlustravit, verbum Domini semi-
naturus. Scripsit
In Cantica Salomonis lib. I. In omnes D. Pauli Epistolas lib. i.
Homilias ad Populum Scoticum lib. i. Epistolas ad diversos lib. i.
Floruit anno mccxiv. Boethius lib. xin. Histor. Scot. vel mcxc.
Arnoldus Uvion lib. i. Lign. Vitae pag. lxxiv.
WILELVUS AB. PRIOR, M. 1192.
" Wilelvus, vir nobilis secundum saeculum, prior in Kirkaeham
Eboraci Regularium Fratrum, postea monachus, et monachorum pa-
ter in Maibros in monasterio ordinis nostri," ait S. Bernardus lib. de
Vita S. Malachiae. Scripsit
Expositionem in Genesin lib. I. De Silentio Claustrali lib. L
Vivebat anno mclx.
GEORGIUS WISCHERTUS H. 1193.
Georgius Wischertus eminentem generis sui nobilitatem pu-
denda haereseos labe coinquinavit, impius sectarius, ac flagi-
tiosus novator; sed dum virus in Germaniis Galliisque haus-
tum in patria non sine avitae pietatis dispendio eVomere stu-
det, coacta ad Divi Andreae a Davide S. R. E. Cardinale
Betonio synodo, improbitatis haereticae damnatur, et stipiti il-
ligatus flammis ultricibus obstinationem expiavit. Cujus poe-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 667
nani causam deinde mortis illustrissimi cardinalis fuisse, falso memo-
rat Joannes Boterus p. iii. Relation. lib. I. pag. LL Scripsit
De Fide sua lib. I. Opus damnatum.
Contra Clerum Scoticum lib. I.
Vivebat anno mdlx.
SIMON WITUS. 1192.
Simon Witus Templarius, communem ordinis sui internecionem ac
cladem fugiens, in Orientem se proripuit, et fratrum suorum innocen-
tiam scriptis depraedicavit, edito opere de
Teraplariorum Innocentia lib. i. Opus suspectum, nam
ipsum videri posset praepostere ordini suo patrocinatum.
Operis mentio in Processu Templariorum.
Ortus hic ordo Hierosolymis cum fratribus Teutonicis, et ordine
Militum Sepulchri Dominici, qui S. Joannis, seu Rhodienses aut
Melitenses, vocantur, Jodocus Ludovicus Decius lib. I. Vetustat. Polo-
nicar. pag. cclxxx. et cum gravibus se vitiis inquinasset, a Cle-
mente V. concilio Viennensi damnatus est, nonnullis supplicio capitali
multatis. Martin. Cromer. lib. xi. Histor. Polonic. pag. dlxxxiv.
Vivebat Witus anno mcccx.
JOANNES WILLOXIUS. 1193.
Joannes Willoxius, perfidus apostata, nefandus sectarius, impiissimi
collega Knoxii, synodo Edimburgensi damnatus, Perthi Deo bellum,
non tantum principi, indixit, aedes sacras incendit, religiosos viros
mactavit, nihilque non se dignum perpetravit. Joan. Leslaeus lib. X.
Histor. Scot. pag. dxlvil Scripsit
Impia quaedam lib. I. sed non vidi.
Vivebat anno mdlix.
GUALTERUS WARDLAU, E. C. 1194.
Gualterus Wardlau, episcopus Glascuensis, S. R. E. eardina-
lis a Gregorio XI. ut apparet, creatus, " qui dignitate surama
663 HISTORIA ECCLESIASTICA
excellentem prudentiae et virtutis laudem conjunxerat," ait Joan-
nes Leslaeus lib. vn. in Roberto II. Orator missus est in Galliam
ab eo rege, ut cum Carolo Magno et Achaio regibus contra-
ctum renovaret ; et re feliciter confecta, rediit in patriam, nec
diu superfuit. Vir otii literarii amans, ac pacatae quietis studiosus,
scripsit
De Fallacia Astrologorum lib. I.
De inani Divinationum vetitarum Scientia lib. I. quod
opus Gaspar Peucerus et Antonius Delrio plenius sunt
persecuti ; sed ille, ut puto, proscriptus.
Floruit anno mccclxx. Vitae Cardinalium nuper editae Tolosae,
incerto auctore, Anticardinalem vocant: longe aliter Scotichronicon lib.
X. cap. vi. qui eum " Cardinalem et Legatum a latere vocat, tam ad
regnum Scotiae quam Hiberniae cum plena potestate spiritualiter
deputatum."
JOANNES WELSHE H. 1195.
Joannes Welshe, Sathanae in Scotia minister, scelestus etiam perdu-
ellis, scripsit
Contra Gilbertum Brounum Presbyterum lib. I. Fuit is
Novi Coenobii abbas, de quo adi ad lib. II. supra hoc
opere.
Scribebat anno mdc.
ANDREAS WILKIUS. 1196.
Andreas Wilkius, vir doctus, pridem scripsit et Lipsiae publicavit
multa j ego tantum vidi
Homeri caeci Curationem lib. I.
Claruit anno mdcvi. Biblioth. Class. pag. mclxvii.
B. WALTERUS PRIOR. 1197.
B. Walterus, prior de Calco, Benedictinus, vir probus et lite-
ratissimus, cum Angelramo, sive Ingeltramo, Scotiae cancel-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 669
lario, ac episcopo Glascuensi, ac Salomone decano Glascuensi, Ebora-
cum profectus, disputationibus acutissimis dignitatem ecclesiae Sco-
ticae contra irapotentiam Rogeri Eboracensis archiepiscopi, mare
coelo miscentis, nec ambitionem suam capientis, egregie est tutatus.
Scripsit
Pro Ecclesiae Scoticae Immunitate lib. i. contra Rogerum
Eboracensem.
Appellationem ad Curiam Romanam lib. I.
Epistolas ad diversos lib. I.
Florebat anno mclxiv. Scotichronicon lib. vm. cap. XV, pluri-
bus agit.
ROBERTUS VENANTIUS A. 1198.
Robertus Venantius, archiepiscopus Armacanensis in Hibernia, a
nativitate caecus, incredibili ingenii acumine et tenaci supra fidem
memoria, interfuit concilio Tridentino, ut narrat Joan. Sleidan. lib.
xvn. Histor. ccxcix. Hunc Vauchob vocat Surius Comment. pag.
dlxxxv. et Parisiis lauream S. theologiae consecutum vult, et a Julio
III. legatum a latere creatum, Didymo Alexandrino, cujus meminit
D. Hieronymus, comparat. Scripsit
De legitimo Concilii Tridentini Consessu lib. I.
Ejusdem Concilii Acta lib. I.
De Auctoritate Papae lib. i.
Collecta Canonura lib. i.
Claruit anno mdli. Ferrariae, ut puto, obiit, incertum peste an
morbo naturali ; imo Parisiis excessit. Joan. Leslae. lib. x. pag. dxiv.
Die xiii. Novembris, inter beatos collocat Matthaeus Raderus Virida-
rio Sanctorum, de caecis sanctis cap. iii.
FLORENTIUS VOLUSENUS. 1199.
Florentius Volusenus, vir ingenii exercitatissimi, Jacobo Sa-
doleto, Carpentoractensi episcopo et S. R. E. cardinali, fami-
liaris, ut ille testatum reliquit lib. vi. Epistolarum, ad Joannem
670 HISTORIA ECCLESIASTICA .:
Lotharingium Cardinalem : " Non putavi molestum tibi futurum
si eum hominem tibi commendassem, quem in primis dignum tua
benevolentia esse arbitror : Florentius Volusenus, natione Scotus,
elegantia morum et literis Latinissimus." Et paucis interjectis : " Flo-
rentius mecum nunc Carpentoracti est, maximoque animo et in-
credibili assiduitate optimis literis, praesertimque philosophiae, dat
operam." Romam invisit cum Joanne Bellaio cardinale. Ave-
nione in morbum incidit, et cum adversa fortuna durissime luctatus
est. Scripsit
Philosophiae Aristotelicae Synopsin lib. IV.
De Consolatione lib. II. quo opere nihil legi Latinius.
Commendat mirifice Georgius Buchananus lib. II. Epigrammatum :
Hic Musis, Volusene, jaces carissime, ripam
Ad Rhodani, terra quam procul a patria !
Hoc meruit virtus tua, tellus, quae foret altrix
Virtutum, ut cineres conderet illa tuos.
Flomit anno mdxxxvi. fortunae adversae et novercantis injuria
exercitatissimus. Obiit Viennae in Delphinatu.
THOMAS WISSHART. 1200.
Thomas Wisshart, nobilissima familia ortus, Parisiis magna ingenii
vivacissimi gloria philosophiam docuit ; deinde, inter decretorum doc
tores admissus, scripsit
Martyrologium lib. I. cui inseruerat omnes Scotos suos sancto-
rum albo ascriptos; quod, si ad manum esset, magno me
labore levaret. Prodiit Lutetiae.
Claruit anno mccccxvii. Sepultus ad D. Genovesae Parisiis.
Obiit anno aetatis suae lxviii.
GULIELMUS VALCART. 1201.
Gulielmus Valcart Aberdonensis Lutetiae et ipse humaniores lite-
ras docuit praeclaro eventu. Scripsit
In Sphaeram Joannis a Sacrobosco lib. I.
GEKTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 671
Profitebatur anno mdlxxvii.
GULIELMUS VALVODUS, J. C. 1202.
Gulielmus Valvodus, J. C. clarissimo nomine, et fama celebri,
scripsit
Collationem Legum Mosaycarum et Justinianearum lib. i.
opus eruditione varia refertum. Prodiit Lugduni Batavo-
rum.
Leges Thalassiarchiae, sive Admiraliae, lib. i. vernacule vulga-
vit Londini.
In titulum de acquirendo Rerum Dominio Commentarium
accuratissimum lib. I.
Florebat anno mdcii.
GEORGIUS VAUCHOPIUS. 1203.
Georgius Vauchopius, vulgo Vachob, in Galliis bonas artes magna
ingenii sui et patriae laude professus, scripsit
De veteri Populo Romano Tractatum, ad Georgium Duglasi-
um. Prodiit Cadomi et Parisiis.
Observationes ex Historiis omnium Gentium lib. I.
Profitebatur in Neustria anno mdxcv. quando obiit, exploratum
non habeo.
DAVID WEDDERBURNUS. 1204.
David Wedderburnus Aberdonensis, pueritiae meae collega, scholae
Aberdonensis moderator, utriusque linguae doctissimus, scripsit
multa ; sed ego vidi tantum
Hvu&iXpgavrijgm in Accessu Regis ad Scotiam, et alia Poe-
mata, lib. I.
Vivit adhuc in Scotia, et laborioso bonarum artium experimento
juventutem patriam erudit, plura felicissimi ingenii monumenta re-
licturus, et posteris profuturus.
672 HISTORIA ECCLESIASTICA
MICHAEL WALLASIUS. 1205.
Michael Wallasius vir fuit eruditus Graece et Latine. Scripsit
De Pulveraria Conjuratione lib. I. carmine, rein porten-
tosi exerapli eleganti vena cohonestans.
Vivit adhuc, nescio ubi locorum.
DAVID UDUARD. 1206.
ALEXANDER WEDDERBURN. 1207.
I
GULIELMUS VALLAS, 1208,
ROBERTUS WILKY. 1209.
ViRl sunt literatura insignes, et plurima ingenii sui monumenta ad
posteros transmiserunt ; sed nihil ad me devenit, nisi
Epigrammata et Poemata in Regis ad Scotos suos Reditum
lib. i. Edimburgi.
THOMAS DEMPSTERUS. 1210.
Thomas Dempsterus, hujus operis auctor, natus est rure paterno
Cliftbog, avo Joanne superstite, partu tergemino vigesimus quartus
e liberis viginti novem quos ex una uxore pater sustulit, anno
mdlxxix. ipso pervigilio D. Bartholomaei ; quo die veluti fatali
patriam deseruit, lauream in jure doctoratus est assecutus, academiae
Nemausensi ascriptus, difficilis Tolosae litis exitum optatum sorti-
tus, demum serenissimi magni Hetruriae ducis academicis annume-
ratus Pisanis.
Patrem habuit Thomam baronem de Muresk, Achterles, et Killes-
mont, Banfiae ac Buquhaniae proregem ; matrem Janam Leslaeam,
baronis Balchoniae, irenarchae Aberdonensis, sororem ; avi-
am paternam Eleonoram ultimi ex Stuartis Buquhaniae co-
mitis filiam, maternam Catbarinam Forbassi vicecomitis so-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 673
rorera, et Arthuri, qui cum Gordoniis res infeliciter magnas ges-
sit, nomenque suum omnibus cis Escam gentibus formidabile red-
didit.
Statim in ipso pueritiae limine adversa familiae suae, nobilioris
quam opulentae, sentire coepit, nam lethales cum Curreriis Grantisque
inimicitiae ita opes exhauserunt, ut jam mortuo avo conclama-
tum videretur : magnae hominum utrinque caedes eum rus ab-
legarunt, ubi triennis omnia elementa unius horae spatio exacte
didicit, tum Turraviae sub ferula plagosi Andreae Ogstoni tiro-
cinium primum exercuit, mox ad celebrius auditorium translatus
Aberdoniae Thomam Carugillium audivit, praecipuum eo tractu
grammaticum.
Inter haec Jacobus frater natu maximus patris concubinam Isa-
bellam Gordoniam ab Achavachi, magicis, ut putabatur, arti-
bus illectus, uxorem consilio amicorum vetante duxerat, et ob
id a patre exheredatus, ingenti affinium Gordoniorum mul-
titudine collecta patrem ad res provinciae ordinandas dilucu-
lo equitantem inopinato aggreditur : fit praelium, quo paterni
famulitii multi cadunt, in his avunculus ipsius parricidae Gil-
bertus Leslaeus, et Joannes Sinclarus ; vulnerati, Robertus frater,
Robertus Ogylbius, pater ipse crus septem glandibus plumbeis
trajectus, et acinace caput scissus ; nec incruenta fratri victoria,
nam promptissimis vulneratis, ceciderunt Joannes et Patricius
Gordonii. Hoc tam inaudito parricidio pater irritatus, ut om-
nem successionis futurae spem filio parricidae praescinderet, agros
Muresk Erroliae comiti vendidit, qui, quod satisdare aut idonee
cavere pater non posset, et baronatum et pretium in hunc usque
diein impune detinet, et Thomae quidem pater inanem titulum
reliquit, Mureskiam jure recuperandam, quae injuria detinetur ;
sed regis absentia, comitis illo tractu potentia, advocatorum
perfidia, parum hactenus spei fecerunt. Forte exspectas, lector,
ut parricidii ultionem audias. Jacobus parricida, rege lethaliter
excandescente, in insulas fugit cum magna sicariorum suorum
manu, ibique omnia per vim et libidinem gessit, ad ultimum
Orcadum episcopum succensis aedibus exussit, indeque denuo
2 z
674 HISTORIA ECCLESIASTICA
profugus in Scotiam rediit, ubi Isabella Gordonia, ex qua liberos
septem sustulerat, repudiata, aliam ei superinduxit, et in Belgium, an-
tea jam sceleris abominandi asylum excogitatum, se recepit, ubi
Deo vindice ducente Ultrajecti, ut audio, turmae ductor, violato
praeter jura belli colonello, equis quatuor est distractus, poenas
justas licet dilatas et seras Deo, naturae, patri, justitiae, toti orbi
sustinens : Isabella autem conjux, impura illa Medea, cum liberis diu
inope vita tolerata diro novi morbi cruciatu dicitur exstincta, nec
ex tam nefanda prosapia quicquam praeter execrandam memoriam
superest.
Secundum has parricidales turbas Thomas decimo aetatis anno,
quasi inopiae et fortunae ludribio reservatus, hortante Joanne pa-
truo, causarum Edimburgi celebri patrono, solum vertit, et Anglia
lustrata in Cantabrigiam venit, ubi in aula Pembrocensi sub mo-
deramine D. Whalii aliquandiu studuit ; inde digressus in Galliam
cursum direxit, et Bononiam appulit : erat jam hyems asperrima,
et Caletum non multo ante tempore ab Hispano expugnabatur ;
quare nec grata in urbibus mora, nec securum iter viis nive ob-
ductis, et armatis per agros volitantibus ac calles omnes obsiden-
tibus, quibus nihil territus in viam se dedit, et a Gallis quibus-
dam militibus pecuniis spoliatus, vestibus exutus, semivivus vix
Monstrolium cum paedagogo tenuit, ubi recreatus ab humanissi-
mo Waltero Brusio, in legione Lanovensi turmae ductore, Parisios
secutus quaestores militares appulit, cum in itinere paedadogus
obiisset.
Hic magnis beneficiis Joannis Fraserii cognati, Jacobi Lethi, et
Georgii Galloway popularium devinctus, de studiis cogitare coe-
pit, cum lues horrenda orta scholas auditoribus, urbem ipsam ci-
vibus spoliavit, ac Thomam corripiens ad cymbam paene usque
Charontis deduxit. Sed peste extuberante servatus, in Belgium
cursus destinavit, tutum, u.t rebatur, tot laborum in illa aetate
portum ; Gallus Hispanusque urbes et propugnacula, agrosque
ipsos, tenebant, villae exustae, agri, cultore viduati, jam squalidi ;
tamen Roberto Moro comite eas angustias facile superavit.
Lovanii Scotorum erat Collegium, et Justus Lipsius profiteba-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 675
tur: sed rursus iter suscipiendum erat, nam qui collegio prae-
erat, Gulielmus Crichtonius Jesuita, jubebatur quosdam juve-
nes Romam mittere ; et missi Patricius Andersonus, jam Jesuita,
Robertus Hilus, qui professor philosophiae Monspelii obiit, Tho-
mas Leo, a cunis caecus, et Thomas, qui longissimo per Germaniam
superiorem itinere quid passi sint aerumnarum cogitationem huma-
nam vix admittit ; nam urbes tum paene omnes peste desertae, viae
ac silvae inviae, ipso aspectu horridae, latronibus grassantibus ob-
sessae.
Nec mitior per Italiam cursus, nam Ferrariam Clemens VIII.
repetebat, et insignis exercitus ab Aldobrandino cardinale duce-
batur, quo et annona carissima, et inhospitales pagi, et viae dif-
ficiles reddebantur ; sed tamen opportune Romam tenuit, et per
Scotiae protectorem Cardinalem Cajetanum pontifici insinuatus, in
seminarium Romanum cum lectissima Italiae nobilitate, in quibus
Joannes Baptista Detus, Aloysius Caponius, S. R. E. cardinales,
ascitus, ac honorifica pensione cohonestatus, sub P. Stephonio poe-
ticae operam navare coepit ; sed morbo lethali ingruente, medici,
noxiam Romae auram et lethalem causati, effecerunt ut commeatus
in Belgium rursus concederetur, quo Andrea Crichtonio comite per
Helvetios laboriosissimo demum itinere contendit, et Tornaci Ner-
viorum in Jacobum Cheynaeum incidit, a quo Duacum Catuacorum
missus, bona fide poeticae sub Ludovico Pripraeo Bethunensi, philo-
sophiae sub Paulo le Cocque et Nicolao Blewartio Athensibus ope-
ram dedit, pensione honorata regis Hispaniarum et Alberti archiducis
adjutus. Et in poetices laurea praemium primum, in philosophico
agone stationem secundam, praelato Carolo Bauvio Athensi, obtinuit,
id procurante, ut credebatur, Joanne Trufaldo, gymnasii regii mode-
ratore : statim accepta laurea humaniores literas Tornaci coepit pro-
fiteri, sed cum tenuis fortunae ibi spes fulgeret, Lutetiam cogita-
vit, quo cum appulisset ante xvn. aetatis annum in Navarraeo
Davidi Sinclaro in docendi munere successit, laurea juris canonici
honestatus.
Inde Tolosam evocatus, cum serius itineri se accinxisset, in Picto-
076 HISTORIA ECCLESIASTICA
nibus aliquandiu ad D. Maxentii Fanum substitit ; tum Tolosae
humaniores iterum literas professus, laborantis academiae ora-
tor creatus, grave periculum, et optimatum indignationem in-
currit. Exinde Monspelii philosophiam professurus invitus, ro-
gantibus Adamo Abrenethaeo et Andrea Currerio, infaustis
avibus, Nemausum abiit, ubi publicam eloquentiae professionem,
disceptationi publicae subjectam, victis competitoribus, et in
his Jacobo Grassero Basiliensi, cum sedissent judices viginti qua-
tuor, solo unico Barnerio municipii decurione contradicente, obti-
nuit.
Sed acerba illa illaetabilisque victoria fuit, nam et vita per vim
impetita, Grassero cum sui similibus irruente ; et cum armata vis
minus ex animo procederet, consulto conciliabulo a munere sus-
pendere sunt ausi, instigante Prisaeo, tum accusatio instructa, opera
Cheiloni, Challassii, et Keysaci ; sed armatus Grasserus cum suis
repulsus, et custodiae mancipatus, fraude Barnerii et aliorum di-
missus, iterum Monspelii, tertium Lutetiae in carcerem ab amicis
Thomae conjectus, tam pusillanime factum ignominia expiavit. Con-
sules municipali decreto in sportulas condemnati, postulante An-
naeo Rulmanno, cujus actio prodiit Lutetiae typis Hubi. Accusatio
post biennii vexationem SC. Tolosani senatus, camera Castrensi,
referente D. Boierio, dirempta, Thomam senatus absolvit, libellum
famosum in eum editum manu carnificis Nemausi comburendum
decrevit, sportulas litis per Alardum Uticensem, qui nomen accu-
sationi commodaverat, solvendas, una cum gravi mulcta, et testium
quorundam proscriptione, constituit : patrocinatus est Joannes Salva-
tus.
Sic honori pristino suo, et gentis, quae periclitabatur, restitutus,
Hispania lustrata curam suscepit Arthuri L'Espinay, abbatis tum
Rhedonensis, nunc episcopi Massiliensis, qui filius Sanlucii, il-
lius magni castrorum Gallicorum ac tormentorum praefecti,
in obsidione Ambianensi exstincti, et frater Timoleontis Sanlu-
cii, Bronopolis proregis. Sed orta Brissaci gravi cum Vandora-
no marescalli cognato rixa, illi honoratissiniae conditioni deside-
rio patriae renunciavit : quo profectus hereditatis causam in su-
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 677
premo Scotiae senatu instituit, et res ex voto succedebat, cum
ministrorum invidia exactus, agente cum rege Gulielmo Cowper.
Causam vide hoc opere supra lib. III. Itaque amicis ad inopiam
redactis, aut religionis studio opem negantibus, in Gallias redi-
vit, ubi Lutetiae rursus studium professionis ingressus, et celebri
auditorio, et ubere opulentoque proventu septem annis docuit, ho-
nores adeptus academicos, in Lexovaeo, Grasinaeo, et Pelessaeo pro-
fessus.
Inde a rege Magnae Britanniae studiorum amante evocatus, Hi-
storici titulum assecutus Regii, a Joanne Robillardo Normano
Cadomensi periculum vitae adiit, qui frequenti stationario mi-
lite comitante sub noctem irrumpens, armis cum suis exutus ac
in custodiam datus, iter conceptum Thomae acceleravit. Et Lon-
dini uxorem duxit Susannam Valeriam, ex qua in Italia filiolam
sustulit, cui in sacro fonte fidejusserunt illustrissimus Maffaeus
S. R. E. Cardinalis Barberinus, nunc pontifex maximus, et Maria
Magdalena, serenissima Austriae archidux, et magna dux Hetru-
riae ; sed illa diem lustricum statim praeveniens, Franciscae nomi-
ne imposito, parentibus orbis desiderium relinquens, coelum occu-
pavit.
Jam ministri Anglicani, et maxime Monteacuto episcopo Ba-
thoniensi urgente, cum rege agebant, ne Catholicum notum ac
professum fidei defensor apud se tenere, fovere, aut honoribus af-
ficere vellet ; quare impetrato commeatu in Italiam perrexit, et
Romae ab exploratoribus delatus, quasi literas occultas attu-
lisset, in honorificam unius noctis, ad Turrim nonam, custodi-
am datus, hic etiam superavit invidiam, et a S. D. N. literas
ad serenissimum Cosmum magnum Hetruriae ducem commendati-
tias impetravit, scribentibus etiam Saulio, Caetano, Mellino, Bon-
sio, ac Philonardo, S. R. E. cardinalibus, oratore etiam Hetrusco
Domino Petro Guicchiardino rem promovente, Florentiam conces-
sit ; ubi ad publicam ordinariamque in Pisana academia Pan-
dectarum professionem admissus, dato commeatu, et literis ab sere-
nissimis magnis Hetruriae ducibus ad Magnae Britanniae regem,
die v. Junii in Angliam profectus, uxorem in Italiam abduxit,
GT8 HISTORIA ECCLESIASTICA
et alio eodem insequente anno itinere directo, literis etiam ac com-
meatu, res utcunque potuit in Britannia stabilivit privatas. Et nunc
magnis fortunae novercantis injuriis colluctatus, Pisis ordinarii pro-
fessoris partes implet. Utinam hactenus.
Verbosius haec tecum, mi lector, quam oportuit, sed amicorum id
fuit judicium. Scripta mea, si tamen tanti putabis esse, haec sunt, quan-
tum continui morbi, et plerumque lethales, locorumque subinde crebra
mutatio, aut labilis memoria patiuntur.
Epistolae ad summos Pontifices Clementem VIII. Paulum V. lib. i.
Epistolae ad Principes, Magnae Britanniae Regem Jacobum, mag-
num Hetruriae Ducem Cosmum, Urbini Ducem Franciscum
Mariam, Principem Massae, lib. i.
Epistolae ad illustriss. S. Romanae Ecclesiae Cardinales, Antonium
Mariam Gallum, Fridericum Borromaeum, Robertum Bellar-
minum, Petrum Aldrobandinum, Alexandrum Estensem, Joan-
nem Baptistam Detum, Scipionem Burghesium, Joannem Gar-
siam Mellinum, Bonifacium Cajetanum, Joannem Bonsium,
Aloysium Caponium, Philippum Philonardium, Scipionem Co-
bellutium, Mauritmm a Sabaudia, Carolum Medicaeum, Julium
Sabellum, a quibus responsiorias habet, lib. I.
Epistolae ad Maphaeum Barberinum, Scotiae Protectorem, et
Maecenatem suum, lib. I.
Tragicomoedia Maximilianus lib. i.
Tragoedia Maximilianus lib. i. Duaci acta, scripta a puero.
Tragoedia Stilico lib. i. Sammaxentii.
Tragoedia Decemviratus abrogatus lib. I. Lutetiae.
Epithalarnium Marchionis Brandeburgici lib. I. Francofurti.
Epithalamium Vicecomitis Hadintonii lib. I. Londini.
Panegyricus Clementi VIII. Pontifici lib. I. Romae.
Panegyricus Paulo V. Pontifici lib. I. Romae.
Panegyricus Jacobo Vassorio, Parisiensi Rectori, lib. I. Lutetiae.
Expostulatio cum Musis et Senatu Aremorico, dum custodiani
suae innocentiae ultro subivit, lib. I. Nemausi.
Panegyricus Jacobo Magnae Britanniae Regi lib. I. Londini.
Divinatio ad Regem lib. I. Londini.
Strena Calend. Janu. Jacobo Ilaio Vicecomiti Duncastrensi lib. i.
Londini.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. G79
Eucharisticon Alberto Archiduci lib. I. Duaci et Lovanii.
Actio Scholastica de S. Catharina lib. I. Lutetiae.
Poemata de S. Thoma Aquinate lib. I. Tolosae.
Acrosticha de Europae Principibus lib. I. Duaci.
Iu Elizabetham Angliae Reginam lib. I. Duaci. Quo opere Angli
vehementer offensi turbas concitarunt, sed auctoritate ecclesias-
tica compressi.
Lessus Henrici IV. Galliarum Regis lib. i. prodiit Lutetiae cum
aliis ejusdem argumenti, pag. xcix.
Lachrymae ad Timoleontem d'Espinay Sanlucium in Funere Uxo-
ris lib. I. Parisiis et Lugduni.
Judicium de omnibus omnium Gentium et Temporum Historicis
lib. i. Parisiis.
Cosmographia dictata frequentissimo Auditorio lib. I. Parisiis.
Notae in Sphaeram lib. i. Francofurti.
Politicae Parecbases, nuncupatae Alexandro Razivillo, Principi Po-
lono, auditori suo, lib. I. Parisiis.
Epinicion, seu Victrix Academiae, lib. I. Lutetiae.
Musca lib. i. Lutetiae ter edita.
Genethliacon Delphini Franciae, nunc Regis Ludovici XIII. lib. I.
Flexiae.
De Inundatione Anglicana lib. I. Flexiae.
Troia Hetrusca, seu Gamelia Ludicra in Sponsalibus Principis
Urbini, lib. i. Florentiae.
Votum Scipioni Burghesio, S. R. E. Cardinali, lib. I. Romae.
Bandum Medicaeum lib. I. Florentiae.
Licitatio Professorum lib. i. Pisis.
Epigrammata, Elegiae, Odae, Epistolae, Epica Carmina, variis in
locis variisque causis scripta et edita, quae simul publicare, ubi
per otium licebit, decrevit, si tamen posteritatis fama non erunt
indigni.
In Statium Notae MSS. lib. i.
In Claudianum Notae lib. i. Flexiae.
In Claudianum Commentarius lib. I. Lugduni, et alibi.
6S0 HISTORIA ECCLESIASTICA
In Aelianum Commentarius lib. I.
In Corippum Africanum Commentarius lib. iv. Lutetiae.
Mythologia ex Auctoribus Graecis Latinisque non vulgaribus, et
plerumque manuscriptis, lapidum inscriptionibus, et numisma-
tis, lib. I.
Antiquitatum Romanarum Corpus absolutissimum lib. x.
Apparatus ad Historiam Scoticam lib. I.
De Scriptoribus Scotis lib. xix.
Episcoporum in Scotia Successio lib. XIII.
Abbatum in Scotia Successio lib. i.
Scoti Bello clari lib. i.
De triplici Juramento, sive Retractatio Loci ex libro x. Antiquita-
tum Romanarum cap. in. pag. dcclxxxviii. lib. I.
Epistolae ad Viros eruditos tota passim Europa, Scotos, Gallos,
Anglos, Italos, Belgas, Germanos, Hispanos, Polonos, et Hun-
garos, qui peramanter et docte rescripserunt omnes, aut invita-
runt, lib. i.
In Benedicti Accolti Aretini Historiam de Bello Sacro Commen-
tarius lib. iv. rogatu perillustrium Accoltorum, et clarissi-
morum, Leonardi magno duci a secretis, et Petri professoris
ordinarii juris apud Pisanos, cui omnia debeo, jam sub incude
est, et dignus est auctor in quo ornando impendatur opera.
Hetruria Regalis lib. VII. quod opus ex tribus auctorum mil-
libus collectum suscepi, hortatu Camilli Guidii, equitis Vola-
terrani, magno duci a secretis, et edicto principis censores
legerunt, probaruntque Archiepiscopi Franciscus Boncianus Pi-
sanus, Alexander Martius Medices Florentinus, archidiaconus
Florentinus, Cosmus Minerbettus, Raphael Medices, eques,
marchioque Bottius, et Curtius Picchena, primarius a secretis.
Sed quia nondum adhuc prodiit, non gravaberis, lector, sigilla-
tim summaria percurrisse.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 681
LIBER I.
DE INCOLIS, RELIGIONE, &C.
Cap. I. Hetrusci. Thusci. Tyrrheni. Lydi. Pelasgi. Aborigi-
nes. Arcades. Incolae recentiores. Potentia et opes veterum Hetrus-
corum. Imperii fines. Soli conditio, frugum feracitas. Vina. Aeris
temperies. Aquae medicatae, et Balnea. Religio. Dii proprii. Dii
cum Romanis communes. Janus. Oraculum Tethyos. Leges, et
Politia vetus. Lingua. Multa vocabula eruta. Literae ac dialecti
quatuor, Osca, Rhaetica, Falisca, Umbrica. In peregrinos comitas.
Artifices in pretio. Sub eadem veste cum uxoribus coenare. Poena
decoctorum. Servos ad sonum tibiae caedere. Provinciae a Thuscis
ortae.
LIBER II.
DE REGIBUS.
Cap. I. Stemmata Regum IV. Janigenae, Coryti, Lartes, Lucumo-
nes. Jura regalia, et ornamenta. Stemma primum. Janus. Cameses.
Tiberinus. Vertumnus. Aunus. Regum fictorum ab Annio et aliis
Catalogus. Catalogus alter atque fabulosus. Stemma secundum.
Corythus. Catalogus tertius Regum fictitiorum. Stemma tertium.
Lar. Stemma quartum. Lucumo. Fontus. Aunius. Deheberis.
Tiberis. Tibris. Aeolus. Liparus. Meleus. Rhaetus. Malaeottus.
Hetruscus. Thuscus. Tyrrhenus. Rasena. Nicius. Pisaeus. Halaesus,
[sive] Alesus. Tarchon. Felsinus. Bonus. Atrius. Ocnus Bianor.
Mezentius. Asylas. Abas. Massicus. Osinius. Morrius. Clusius.
3 A
682 HISTORIA ECCLESIASTICA
Propertius. Vejentus. Lucumus Galeritus. Caelius Veibenus.
Maenalus. Olenius Calenus. Porsenna. Galeromundus. Tolum-
nius. Anonymus Rex Veiis obsessis creatus. Cilnius. Maecenas.
Arymnus. Marsyas. Capys. Opicus. Picenus. Dardanus.
Aventinus. Aelius Volturrenus, a Romanis fractus, et vitam et
regnum amisit. Regum Nomenclatura. Reges fictitii rejecti. Ce-
cina non fuit Rex. Sejanus non fuit Rex. Turnus non fuit Rex.
Florinus non fuit Rex.
LIBER III.
DE INVENTIS HETRUSCORUM.
Cap. I. Divinatio. Aruspicina. Fluminum expiandorum scientia.
Monstrorum procuratio. Caerimoniae. Supinis manibus orare. Paren-
talia. Salii Sacerdotes. Samothracia sacra. Templa. Arae. Sa-
crificia. Statuae Deorum. Idola. Urbem condere. Pomoerium.
Fossa. Muri. Sacrum Nuptiale. Regnum. Regni insignia et or-
namenta. Bulla, Nobilitatis discretio. Equester ordo. Fasces et
secures. Lictor. Trabea. Curulis sella eburnea. Annuli. Pha-
lerae. Paludamenta. Praetextae. Calcei militares. Calcei patri-
cii et senatorii. Calcei tragici. Tragoedia. Triumphus. Currus
triumphalis. Equi quatuor triumphales. Corona triumphalis.
Toga picta. Tunica palmata. Gladiatores circenses et funebres.
Philosophia Italica, aut Pythagorica. Sphaera. Geometria. Sig-
nare monetam. Claves ostiorum. Serae ostiorum. Phialae poto-
riae Conviviis aptae. Circumferre plena pocula. Candelabra. Vi-
varia Aprorum. Floridae vestes. Villosae vestes. Vinearum Sa-
tio. Arbores pomiferae. Falces. Agricultura. Medicina. Mu-
sica. Cassis. Cornua. Acies. Phalanx. Velites. Tibia ae-
nea. Tuba aerea. Molae frumentariae. Atrium. Columnae.
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 683
Ludi. Histriones scenici. Equi jugales ludis apti. Pugiles. Vellatura
lanae. Fictilia. Plastice. Corticibus arborum scribere. Fabulae
Atellanae. Carmina nuptialia. Navis et Navigatio. Rostra navi-
um bellicarum. Anchorae. Piratica. Leges duodecim Tabularum.
Jura fecialium. Hasta velitaris. Pilum. Venabulum. Praeto-
rium. Scorpio, tormentum bellicum. Bis in die epulari. Pocula
argentea. Servi delicate vestiti. Puellae nude ministrantes. Cas-
tra urere. Vivaria cochlearum. Vela navium. Donaria Diis dicare.
Sorte Regem facere. Viros doctos alere.
LIBER IV.
DE URBIBUS HETRURIAE DELETIS.
Cap. I. Thuscia, provincia Romana. Sub quo Magistratu. Choro-
graphica descriptio. Montes, Valles, Fluvii, Fontes, Silvae, Lacus, Por-
tus, Nemora, Luci, &c. Notabilia in Antiqua Hetruria. Italiae totius
brevis delineatio. Urbes et populi veteris Hetruriae. Ut Italiae
passim, ita et Hetruriae multae urbes deletae. Veii. Tarquinii.
Faleria. Vetulonia. Populonia. Corythus. Vulsinii. Caere.
Clusium. Fesulae. Luna. Janiculum. Portus Romanus. Pyrgi.
Graviscae. Alsium. Regisvilla. Trossuli. Thermae. Tauri. Cos-
sa. Fregenae. Centumcellae. Castrum Inui. Moeonia. Blera.
Polymartium. Manturanum. Hortanum. Herbanum. Turre-
na. Larthenianum. Nepet. Gallesium. Sutrium. Stato-
nia. Tyrus. Fescennium. Ferentinum. Artena. Ocriculum.
Veletes. Solonium. Sudertum. Feroniae Lucus. Syrentium.
Arae Mutiae. Saturnia. Crustumina. Calletra. Oena. Cor-
tuosa. Contenebra. Flavianum. Phalaris. Lucus Albiona-
rum. Russellae. Tuscinatum. Ad Herculem. Portus Pisanus.
6S4< HISTORIA ECCLESIASTICA
Triturrita. Arnutes veteres. Ad statuas Colossas. Novempagi, aliis
Decempagi. Lucinae Fanum. Troilium. Voltumnae Fanum. Fo-
rum Claudii. Forum Cassii. Forum Aurelii. Tarchonium. Fossae
Papyrianae. Eba. Baracellum. Bondelia. Suana. Vicus Elbii. Man-
liana. Tegullia. Tifernum Tiberinum. Volci. Amitina. Vesentina.
Larnia. Colonia. Senae littori Hadriatico appositae. Hetruria
Cistiberina, et in ea Coloniae. Cumae. Nola. Capua. Volsci. Ca-
pena. Lucus Capenus. Medullia. Fidenae. Puteoli. Pompeii.
Marcina. Hetruscorum populi soboles trans Apenninum. Hetrus-
corum Coloniae trans Apenninum. Sirmio. Mediolanum. Raven-
na. Mantua. Cuprae Fanum. Regium. Parma. Bononia.
Brixia. Atria, seu Adria, aut Hadria. Viae Romam, per Hetruri-
am, ducentes. Villae optimatium Romanorum in Hetruria. Insulae
Hetruriae in utroque mari. Ilva. Ebusus. Reliquae insulae enu-
meratae.
LIBER V.
DE FLORENTE HETRUItlA VETERE.
Cap. I. Ordo operis, et Scopus. Pisae conditae, &c. Pisani sancti,
Pontifices, Cardinales, Ecclesiae successio, viri illustres. Volaterrae.
S. Volaterrani, &c. Luca. Sancti Lucenses, &c. Aretium. Aretini
sancti, &c. Cortona. Perusia. Sancti Perusini. Pistorium. San-
cti Pistorienses, &c. Aquila. Senae. Senenses sancti, &c. Flo-
rentia. Florentini saucti, &c. Annotata obiter quaedam. De S.
incerti loci in Thuscia. De Umbria, quae pars Hetruriae.
LIBER VI.
DE UltBlBUS HETItUItlAE MODEItNIS, AC VILLIS, PAGISQUE.
Cap. I. Villae ac urbes Neotericae. Magistra-
tus Hetruriae supremi, pro teinporum conditione, varii.
GENTIS SCQTORUM, LIB. XIX. 685
Urbs vetus. Leonopolis. Balneum Regis. Viterbium. Mons Fias-
conis. Burgus sancti Sepulchri. Cornetum. Grossetum. Massa.
Politianum. Mons Ilcii, seu Alcinoi. Sarzana, seu Sergiona. Pi-
entia, seu Corsilianum. Collis. Villae, oppida, vici, pagi, castella,
propugnacula, Hetruriae.
LIBER VII.
DE SERENISSIMA FAMILIA MEDICAEA.
Cap. I. Fabulae portentosae de ortu illius Familiae explosae. Oriun-
da agro Florentino. Medicaei in aliis Italiae urbibus. Medicaei Beati
tres. Ad historicum ordinem revocati. Conjectura de Antiquitate,
et adulatio repressa. Stemmatis deductio ex Historicorum monumentis.
Stemmatis deductio ex actis privatis. Verius. Antonius. Joannes. Pri-
ma familiae relegatio. Averardus. Joannes. Biccius. Joannes sub quo
duplex familiae factio. Cosmus Magnus, pater patriae. Bernardi-
nus, et Bernardus. Laurentius. Petrus Franciscus. Petrus Poda-
gricus. Laurentius Magnus, parens literarum. Julianus, Princeps
Juventutis. Petrus. Leo X. Pontifex. Laurentius Dux Urbini.
Julianus Magnificus, Dux Nemorensis, Vexillifer Ecclesiae, Eques
Periscelidis Anglicanae, Joannes Cosmi pater. Clemens VII. Pon-
tifex. Alexander I. Florentiae Dux. Laurentiolus parricida. Ca-
tharina Franciae Regina. Hippolytus Cardinalis. Cosmus I. mag-
nus Dux. Joannes, et Garsias S. R. E. Card. prior. Petrus. Ber-
nardinus. Jo. Jacobus, Marchio Marignani. Gabriel. Pius IV. Ponti-
fex. Leo XI. Pontifex. Franciscus II. magnus Dux. Maria Fran-
corum Regina. Ferdinandus S. R. E. Cardinalis ni. magnus Dux.
Cosmus II. magnus Dux iv. Reliqua Ferdinandi successio.
Ita se habet Hetruria Regalis, cujus schema exhibere voluit, ne
malignus aliquis in sui honorem curas suas vertat ; nam in multorum
manus legenda pervenit, et ille etiam tuta tenet, et nescit cur a prin-
cipe imperatam editionem ministri aulici remorentur. Et scripsit
praeterea,
686 HISTORIA ECCLESIASTICA
Praefationes solennes in plerosque utriusque linguae auctores, Pa-
risiis, Tolosae, Nemausi, Pisis, Bononiae, quarum pleraeque
prodierunt, lib. I.
Scotiam illustriorem, seu Mendicabula repressa, lib. I. Mendici qui-
dam Hiberni virulentum libellum suppressis nomimbus in illum
scripserant, cui ille respondet : prodiit Parisiis superiore anno.
Historia Quadrupedum bisulcorum Ulyssis Aldrovandi, decreto sena-
tus suscepta, et Bonon. edita, lib. I. prodiit Parisiis superiore anno.
Judicium de Scriptorib. Anglis Histor. et sublecta eorum fide, lib. i.
Haec trimestri cura, inter assiduas foris lectiones, domi solicitudi-
nes, aegre moliebar anno salut. mdcxix. die iii. calend. quintiles,
aetatis vero anno xxxix. Si vero quid orthodoxae, catholicae, et
apostolicae, Romanae fidei contrarium sit, indictum, incogitatum, nec
scriptum velim : ita asperrimam fortunam et durum exilium Deus
lenire velit. Utinam ! utinam !
Videbatur et operi et aerumnis finem imposuisse, cum ecce novus
turbo exortus, speratae quietis tranquillitatem excussit, et e li-
terarii otii portu laceram carinam calumniae fluctibus in al-
tum exposuit ; grave enim jurgium inter illum et Anglum quen-
dam causis non levibus natum ; cumque res diu protracta, An-
glus tempus suum nactus negotium aulicis quibusdam commen-
davit, qui nunquam destiterunt, donec Thomae, nomine beni-
gnissimi principis, et parum negotia ob valetudinem tractantis,
aut palinodia praeciperetur, aut Hetruria discessio. Et cum ea
quae ipse verissima putabat, revocare nollet, Thomas nec tantum
honori suo vulnus infligere, post custodiam Florentinam atque Pi-
sanam, post intentatas in Silva Sancti Romani a vilissimis An-
glis insidias, post negata multorum colloquia, ne viderentur
principem violasse, tandem bona cum optimi principis venia,
aut eo certe dissimulante, Pisis discessit, comitante viro claris-
simo Petro Accolto, die xxi. Julii anno mdcxix. multis et paene
omnibus literatis dolentibus, aut factum mirantibus, maxime
Francisco Bonciano, Pisarum archiepiscopo, Alexandro Martio
Medice, archiepiscopo Floftmtino, Alexandro Caccia, antistite Pis-
toriensi, Cosmo Miuerbetto, archidiacono Florentino, Curtio Pichena,
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 687
secretariorura primario, Camillo Guidio, itidem scriniis praefe-
cto, qui semper araici munus implevit, in ultima illa scena etiam
patris personam induit ; omnibus Pisanis professoribus multum
indignantibus, cum capite suo Hieronymo Summaia, patricio Flo-
rentino, ut ex omnium ipsorum literis, peramanter ad illum datis,
patet. Sed et ipse magnus dux, et Augusta ipsius mater, haud
vulgarem erga illum affectum Hteris suis patefecerunt. Sed ille
omnem in Italia subsistendi curam abjiciens Scotiam cogitavit,
cumque ex itinere Cardinalem Caponium, legati auctoritate Bo-
noniam regentem, salutare perrexisset, ille, ut erat indole in om-
nes mitissima, in literatos etiam incredibiliter propensa, leniter coepit
hortari, ne virtutis ac literarum domicilium Italiam damnaret,
se paratum officia omnia implere, quibus ille in principe terrarum
academia commode et honorifice ageret. Ita Thomas, abjecto
redeundi in patriam animo, omnes cogitationes convertit ad ob-
sequia principis purpurati, et, quod nunquam antea visum, sena-
tus Bononiensis intra duodecim dies, evocatis ruri senatoribus, illum
eminenti loco humaniores literas profiteri voluit ; quem locum ab
omni memoria viri semper clarissimi impleverunt : in his scripti
sunt nobilissimi Antonius Codrus Urceus Brixiensis, Paulus Ma-
nutius Volaterranus, et Carolus Sigonius Mutinensis, cum suo an-
tagonista Francisco Robortello Utinensi. Atque hic quidem lo-
cus, ut honoratus, et multis praerogativis eminentissimus, ita pe-
riculorum et inquietudinis plenissimus ; nam cum ei locus simpli-
citer primus ex tot pontificum decretis debeatur, universi doctores
contradixerunt, turbas cierunt, juventutem armarunt; sed cum-
ad multos menses comperendinata esset quaestio, tandem ponti-
ficis auctoritate per Julium Sabellum, cardinalem legatum, decisa
est.
Ingentius aliunde periculum extitit ; nam Anglus ille, faece ho-
minum, ac vilissimis mendicabulis subornatis, Anglis et Hibernis,
callidis artibus Thomam detulit tanquam parum Catholicum,
et libros haereticos domi habentem, aliisque criminationibus
oneratum illustriorem reddidit, siquidem ille absens illustris-
68S HISTORIA ECCLESIASTICA
simo purpuratorum principum collegio conquestus indigne se a
retrimentis illis et quisquiliis illis hominum haberi, et fides iis
tanquam perfidis et venalibus hominibus abrogata. Tum Thomas
literas ad Anglum dedit, acerbas quidem illas, et doloris justis-
simi plenas, quas ille aulicorum opera adjutus Romam misit, Ita-
lico sermone donatas ; post octavum deinde mensem, cum quidam
purpurati principes eas damnassent, Thomas literis ab illis datis
sibi egregie patrocinatus est, et, Romam tendens, ipsum pontificem
subiratum colloquio repetito ita placavit, ut ille causam eam Jo-
anni Garsiae Mellino cardinali, et S. R. E. generali vicario, com-
mitteret. Et res quidem ea Romae tentata, Bononiae tandem
absoluta, reconciliatique approbatis utrinque formulis Thomas et
Anglus ; sed de toto hoc dissidio opusculum extat, quod tamen nunc
abolendum si Anglus quiescat, sin pergat clandestinis insidiis no-
cere, edendum, ut posteritas cognoscat, quid inter bonam con-
scientiam et contumeliosam calumniam intersit, discernatque uter
alteri convitium fecerit, aut aestimationem inique violaverit. Nunc
ergo auditorio eximio ac honorificentissima professione, licet morbis
gravibus domo sua fatigata, hic Bononiae profitetur currente anno
mdcxxi. mense Martio.
Haec de se Dempsterus. Surpervixit autem postea usque ad diem
proxime sequentem nonas Septembris anni mdcxxv. Interea Bo-
noniae Museo, ubi primariam politioris eruditionis cathedram tene-
bat, summa cum laude vacavit, aucta ei ad aureos octingentos annua
pensione. Patavium ad eminentem juris civilis lectionem sollicite
accitus, oblatos pro annuo didactro aureos mille recusavit. A Pon-
tifice Urbano VIII. qui Dempsteri virtutem summopere semper ad-
miratus est, praeclara equitis aurati dignitate, acceptis primum
proxenio nummis centum, non sine eodem annuo censu, donatur, in-
signitur. In Academicorum NOCTis album descriptus, inculpati ani-
mi, uberrimique ingenii exemplis, congressum illum nobilissimum
usque ad miraculum coluit, frequentavit. Variae fortunae hoc tem-
pore colluctatus, sapientis Stoici constantiain enixe retulit et ex-
pressit ; interim tamen calamo non pepercit, scripsit enim
GENTIS SCOTORUM, LIB. XIX. 689
Antiquitates, seu Historiam Bonon. lib. Notas in Accursium, lib.
Varia Poemata, et alia pleraque, quae jussu pontificis Romam delata
nobiliore tractantur manu, et dignos tanto viro typos exspectant.
Denique execrabili uxoris nequitia concussus, eamque ob rem ae-
rumnosis sub aestuante Canicula itineribus iteratis, Vicentiam perve-
nit, quod videre est ex epistola ad perillust. et reverendum admodum
(sic eum compellat) patrem Donnum Bassianum Gattum, eremitam
Hieronymianum, amicorum ac dominorum optimum, cujus verba,
ne paucula ex omnibus pereant, memoriae tanti viri consulens, tibi,
lector, propono, ex quibus cognoscis quam celeriter, quam sincere
egerit, quam periculose illatae occurrerit injuriae, heu frustra ! " Di-
latum officium non fuit, aut obsequii aut promissi oblivio, sed perpe-
tua inquies, et nusquam eodem loco haerentis error ac transcursio-
Senatus Venetus e vestigio SC. fures fugitivos retrahendos judicavit,
sed illi, ut rumore perfertur, Alpes superarant. Haec summa est
gestorum." Nam vix inde cum rediisset, et Butrium in agro Bono-
niensi, animum suae tranquillitati restituendi, et corpus itinerum
molestiis fatigatum nonnihil reficiendi causa (ut ejusdem utar verbis)
secessisset, ibi subita febri correptus, Bononiamque inde asportatus,
animam pie reddidit Deo, annum xxxxvn. agens, omnium studioso-
rum damno et luctu, suique relicto amicis grandi desiderio.
Sepultus est ad D. Dominici, ubi cippus ejus hoc insigne
praefert elogium :
LUGETE BONI, LUGETE DOCTI.
Thomas Dempsterus inclytus ille vester hic conditur, ubi Historiam,
Poesim, Astraeam, Literas satius condi fuerat.
Scotia gloriose genuit, Italia provide rapuit, Felsina pie tumulavit.
Aethere Spiritus, hoc lapide Cinis, scriptis Ingenium, ubique
Gloria eminet, colitur.
Tot magna diutius tam arcto claudi limite invidiosum fuerat.
Academia Noctis, tanti sui syderis occasum deflens, lachry-
marum vitali rore magis quam celte loquacem,
vobis spectandum exponit lapidem.
3 B
690 HISTORIA ECCLESIASTICA.
Caeterum fuit Dempsterus vir corpore et animo egregius ; altitudo
illi supra mediocrem vulgaris hominis magnitudinem ; coma subni-
grior, et cuti color non longe dispar ; caput magnum, ac totius corpo-
ris habitus plane regius ; robur et ferocitas, quibus vel praestantissi-
mum militem praestare posset, reque ipsa saepius se talem exhibuit.
Indefessus in legendo, ita ut quatuordecim diei horas librorum lectio-
nem se continuare solitum, mihi saepe retulerit. Mentis acumine sa-
tis valuit, sed memoriae tenacitate longe plurimum, adeo ut multo-
ties diceret ignorare se, quid sit oblivio. Nihil adeo abditum in an-
tiquitatis monumentis, cujus non meminerit ; non versus poetae ali-
cujus, non sensum alterius scriptoris, seu Graeci seu Latini (aeque
enim vitrumque norat) quem statim cum longa verborum praeceden-
tium ac sequentum serie verbatim referre non posset : ita ut illustriss.
senator Franciscus Cospius, vir per omnes literarum titulos omni
comparatione major, Dempsterum magnam bibliothecam loquentem
compellare consueverit. Declamationem omni rhetorico numero ab-
solutissimam ea celeritate dictabat, ut scriptorem quantumcunque ve-
locem nihil moraretur, et, quod caput est, absque litura vel leviuscula
mille versus et amplius, qua Graecos qua Latinos, quae vocabat
cwToayjhiu.a^jd7ot,, in quovis argumento ex tempore proposito scripturum
recipiebat, et ita, si dictasset, ut calamum, vel levissime excurrentem,
evincere sponderet ; unde, uti de magno illo Stephonio, Dempsteri
praeceptore, cecinit poeta non illepidus, " carmen inexhausto fun-
dentem carmine vatem" dixisses. Stylus quidem ei copiosus, con-
fragosus tamen : moribus ferox fuit, apertus omnino, et simulandi
nescius, sive enim amore, sive odio aliquem prosequeretur, utrumque
palam ; consuetudine jucundissimus, amicis obsequentissimus, ita
inimicis maxime infensus, acceptaeque injuriae tenax, eam aperte
agnoscens ac repetens, caeteroquin pius, religiosus, et in iis locis, in
quibus mira pietatis Christianae visuntur exempla, non infrequens.
Haec ego Matthaeus Peregrinus, nec beneficio nec injuria in eum
affectus, breviter retuli : sciant posteri isthaec me loquutum inter eos,
non qui audiverint, sed qui viderint, attrectarint.
FINIS.
wzm
^iX:, :*■-*':
-■--■■'■
--•■-"■
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11